Vísir - 17.03.1928, Síða 2

VlSIR
Libby’s
dósamjólkin
er komin aftur.
Altat jafn góð.
‘ Altaf best.
Nýkomið:
Hpísmjöl
besta tegund.
A. Obenliaiipt.
Giunmistimplav
eru búnir til í
Félagsprentsmiðjunni.
Vandaðir og ódýrir.
Símskeyti
—o--
Khöfn 16. mars. h B.
Þjóðverjar krefjast upplýsinga
af Rússum.
Frá Berlín er símað: í tilefni
af handtöku þýskti verkfræðing-
anna i Rússlandi tilkynti Strese-
mann, utanríkisrá'ðherra I’ýska-
lands, sendiherra Rússlands í gær,
að stjórn Þjóðverja hætti fyrst um
sinn samning'atilraunum itm þýsk-
rússneskan viðskiftasanming. —
Heimtaði Stresemann nákvæmar
npplýsingar um ákærurnar. Blöð-
in halda því fram, að upplýsing-
arnar, sem yfirvöldin rússnesku
hafa gefið. séu ófullnægjandi.
Afvopnunarmálin.
Frá Genf er símað: Fundur af-
vopnunarnefndarinnar hófst í
gær. Á honum verður meðal ann-
ars rætt um álit öryggisnefndar-
innar og' afvopnunartillög'ur Rússa.
Hinchcliffe flugmaður talinn af.
Frá London er símað: Ekkert
heíif frétst til Hincþcliffe’s flug-
kapteins. Hefir sennflega neyðst
til þess að -setjast á hafið og far-
:st. Ensk kona var farþegi í flug-
vélinni.
Utan af landi.
—o—
Seyðisfirði 16. mars. FB.
Uppsveitir' að niestn atiðar.
Agæt færð milli Héraðs og fjarða.
Seyðisfjörður lagðttr fjögurra
þumlunga ísi út ttndir Þórarins-
slaðaeyrar.
Góður afli í verstöð vttnum
syðra. Heilsufar gott. Veðrátta
agæt.
Frá Alþingi.
f gær vortt ]>essi mál til tun-
ræðu :
Efri deild.
i. Frv. lil laga um viðauka við
lóg um prentsmiðjur (3. tunr.) var
samþykt og afgreitt sem lög frá
Aiþingi, í sömu mynd og það var
iyrst fratn borið i neðri deilcl.
j. Frv. til laga um heinvild
Itanda ríkisstjórninni til ríkis-
rc-kstrar á útvarpi, 3. umr. Sam-
þvkt var hyt. frá Jóni Baldvins-
tyni um að tæra, tii betra máls
upphaf 1. gr. frumvarpsitfs, tog
það síðan endursent neðri deild.
3. Frv. ’til laga ttm breyting á
lögttm um heimild íyrir ríkis-
stjórnina til þess að innheimta
ýmsa tolla og gjöld með 25c/0
gengisviðauka (3. ttnir.) var einn-
ig endursent neðri cleild.
4. Frv. tii laga um sundhöll í
Reykjavík (3. ttmr.) var samþ. og
endursent neðri. deild.
5. Frv. til laga ttm gagnfræða-
skóla Reykjavíkur, 2. umr. Menta-
málariefnd kveðst hafa athugað
mál þetta vel og vandlega, og eru
allir nefndarmenn sammála um
þörfina á skóla hér í bæ, er veitt
geti unglmgum þá framhalds-
fræðslu, ei: hverjttm manni megi
teljast nauðsynleg. Hins vegar
greiudi nefndarmenn á um leiðir
þær, er heppileg'astar væri til úr-
lausnar. Erli11g3.tr Friðjónsson og
I’áll Hermannsson líta svo á, að
taka beri þá stefnti frttmvarpsins,
„að byrja i smáum.stil, þrei.fa sjg
áfram, láta reynsluna segja til,
hvað við á, og' skólann að nokkrti
leyti vaxa tipp með kyuslóðinni,
seni á að njóta hansíj, eins og seg-
ir í nefndarálitinu. Jón Þorláksson
vildi þegar í upphafi heimila
nokkurtt frekari aðgerðir um ttnd-
irbúning skólans, svo scm að
heimila ríkisstjórninni að leggja
t'ram y$ hluta byggingarkostnað-
ar skólans, gegri 3/$ annars sta.ðar
aö og ókeypis lóð frá Reykjavík-
urkaupstað. — Svo er ráð fyrir
ge.rt, að skólinn sé tveggja ára
skóli og námsgreinar sé þessar:
íslenska, norðurlandamál, enska,
bókmentafræði, saga, landafræði,
náttúrufræði, hagfræði, félags-
fræði, reikningur, söngur, teikn-
ing, íþróttir, steinsmíði, trésmíði,
járnsmiöi, netabæting', einfaldur
Ttitásaiunur og nratreiðsla. Nem-
endur ákveða i samráði við skóla-
stjóra hverjar kenslustundir þeir
sækja. Fyrst í stað er ætlast til að
skólinn lifi á snöpum hér og þar
tm húsnæði. — Alment stun-
komulag var um það, að ]tessi
gagníræðaskóli gæti á sínum tima
runnið inn i Samskóla Reykjavík-
tu. -—- Frv. var vísað til 3. tunr.,
litið breyttu.
NeÖri deild.
1. Frv. til laga um sjúkraskýli
og læknisbústaði (2. umr.) var að
tillögu allherjarnefndar samþykt
með smávegis hreytingum og sent
ti.l 3. untr.
2. Frv. til laga um fiskiræktar-
fclög, 2. umr. Landbúnaðarnefnd
felst á, að frv. þetta gæti orðið til
þess að létta undir meö tnönnum
tmt að fjölga laxi og silungi og
auka þannig veiði í ám og vötn-
um. Var því vísað til 3. umr. með
heldur óverulegum breytingum.
3. Frv. til laga um breyting á
lögunt um afhending á landi til
kirkjugarðs í Reykjavík (1. umr.)
fór til 2. umr. og nefndar.
4. Frv. til laga -um byggingar
cg landnámssjóð, 2. umr. Land-
btmaðantefnd kom saman tmi að
mæla með frv. þessu óbreyttu, þar
sem það hefði hlotið góðan undir-
búning. Fór það friðsamlega til
3. umr.
5. Frv. til laga tun eignarnám á
N ikulásarkeri í Norðurá, 2. uiur.
Nokkur ágreiningur var um það,
hvaða leið væri heppilegust til að
friða hylinn Nikulásarker í Norð-
urá fyrir veiðum prestsins í Staf-
holti. Kom fram sægur af breyt-
iugartillögum, þar á meðal nokkr-
ar á fundinum. Voru þær allar (ro
talsins) samþyktar, og er ckki gott
að átta sig á útliti frv. nti. íyrr
en það kemur uppprentað. Mtm
Vísir segja nánara frá þes-su
„stórmáli“, er það kenmr til .3.
umr.
Friöun Þingvalla.
-—O—
J?egai eg las frumvarpið um friS-
un píngvalla, þá varð mér csjálf-
rátt að rpyrja: HvaS ætla þeir
mcnn fyrir sér, tem bera fram slíkt
cg þvílíkt ítumvarp. Ætlast þeir til,
aS vér Islendingar fcrum að dæmi
enskra aðakmanna cg látum stóra
landfláka standa auða og ónotaða,
til þess að vér getum leikið oss þar.
Á þá ekkert tillit að taka til þess,
að þjóðin hefii ekki efni á slíku?
Hefir hún efni á að leggja margar
ágætar bújarðir í auðn?
Alla furðar á þessu nýmæli cg af
mcrgum ástæðum. pað er ekki af
því, að friðun hins forna þingstað-
ar ré víþaverð í sjálfu sjer, heldur
af því, að þeir sem til þekkja, þykj-
art fjá, að sú friðun, sem frumvarp-
ið fer fram á, sé ekki á neinu viti
bygð.
Eg geri ráð fyrir, að þjóðinni
þyki nóg um óhjákvæmilega eyðslu
til hátíðahaldanna 1930, þó að ekki
sé varið tugum og jafnvel hundiuð-
um þúsunda í það, sem hátíðinni er
alls cviðkomandi.
Pjcðgarðshugmyndin tekur út yf-
ir, að því er kostnaðinn snertir. Hin
fyrirhugaða gaddavírsgirðing getur
aldrei kcmið að tilætluðum notum,
eins og frumvarpsmennirnir hugsa
sér að hún eigi að liggja.
Eg ætla nú fyrst að benda á eina
línuna af girðingu þessari. Hún á
að liggja frá Kárastaðanesi inn með
Almannagjá, yfir Fjárhúsmúla og
upp á Ármannsfell og inn yfir
Meyjarsæti. Um línuspottann frá
Fjárhúsmúla að Meyjarsæti hlyti
girðingin að liggja undir snjó langt
fram á vcr, jafnvel fram að Jóns-
mesfu, eða lengur, ef illa vcrar, sér-
staklega norðan í Ármannsfelli.
Gæti þá fé gengið tálmunarlaust á
snjósköflum yfir girðinguna inn á
friðaða svæðið; ríkisstjórnin þyrfti
þá að halda þar eigi allfáa verði
til að vísa fénaðinum á brott, og
mundi það kosta drjúgan skilding,
einkum ef verðirnir væru lítt kunn-
ugir staðháttum. Mundi þeim þá
verða ærið’erfitt um vörnina. En ef
til vill verður refunum har.s Guð-
mundar míns Davíðssonar falið að
verja svæðið! pað yrði kostnaðar-
minna!
Um girðinguna frá Fjárhúsmúla
og út í Kárastaðanes er það að
segja, að verði hún komin upp fyrir
1930, þá er fólki lítt mögulegt að
tjalda á efra barmi Almannagjár,
því að þótt hlið væri á Kárastaða-
stíg cg Langastígsvegi, þá er tölu-
vert langt á milli þeirra, en á því
s.væði eru margir gangstígar. Mér
finst, að gera ætti fólki sem hægast
fyrir um að kcmast niður á píng-
völl frá tjaldstöðunum, en girða
ekki fyrir það með gaddavír.
pá er það niðurlagning bújarð-
anna. Virðist heldur lítið vit í henni,
þegar hins vegar er talin brýn nauð-
syn á, að stofna nýbýli til sveita.
Heyrt hefi eg, að ríkisstjórnin sé bú-
in að bjóða Hrauntúnsbónda 1000
krcnur á árí til þess að hann hætti
að hafa sauðbú, og Skógarkots-
bcnda 1500 krónur. En hesta mega
þeir hafa og setja upp nautabú. En
ekki mundu útigangsnaut skemma
skóginn mínna en sauðfé. —
Eg hygg, að landsmenn séu ekki
hlyntir þessari þjóðgarðshugmynd.
Flestum mun þykja skynsamlegast
að laga pingvöll sjálfan cg dálítið
svæði í kringum hann. Til dæmis
mætti gera girðingu úr Lambhaga
upp með Háugjá, inn fyrir „Leir-
ana“ og síðan upp í Almannagjá.
Væri svo öllum heimill aðgangur að
því svæði eftir föstum reglum, cg
svæðið grætt upp eins og föng
væri á.
Hitt nær engri átt, að ausa fé í
þessa stærðar giiðingu, sem aldrei
kæmi að neinu haldi, eða leggja
dýra vegi um pir.gvallahraun til
skemtigöngu og leggja býlin í auðn.
Eg get ekki betur séð, en að bak við
þá ráðstöfun hljóti að liggja sú
hugsitn, að þarna geti útigangs-
marmfénaður úr Reykjavík fengið
að ,,spássera“ og vclta sér í hraun-
lautunum.
Fil að koma þessu í kring, þarf
að leggja nýja skattbyrði á almenn-
ing og þykir þó víst nóg komið af
svó góðu. petta þjóðgarðstildur get-
ur aldrei orðið annað en óviðjafn-
anleg ómynd. en kostar stórfje.
Nú er góðæri til lands og sjávar;
en ganga má að þvf vísu, að hörð
ár komi aftur, hafísar og önnur óár-
an; þá væri Norðlendingum þaif-
ari bílvegur milli Norður- og Suður-
lands, ef ísar teptu siglingar tif
Norðurlands, heldur en þjóðgarð-
urinn sá arna.
pá er ákvæðið um að reka prest-
inn burtu frá pingvöllum, leggja
prestsembættið niður í þjóðgarðin-
um. parna eru þeir sjálfum sér Jík-
ir! peu- búast víst við, að það mundi
auka hróður ríkisstjórnarinnar og al-
þingis í augum útlendu gestajma á
hátíðinni. Og auðsætt er það, að
flytjendur frumvarpsins gera ráð
fyrir, að þeir ferðamenn, sem koma
til pingvalla, þegar fram líða stund-
ir, verði hneigðari fyrir annað en
að hlýða messu. peir vilja láta líta
svo út, sem með þessu vilji þeir auka
h.elgi staðarins. peir virðast vera
búnir að gleyma því, að það var
einmitt á pingvöllum, sem „við
trúnni var lekið af Iýði.“ En þeir
gæta þess ekki, að með þessari ráð-
stöfun eru þeir beinlínis að gera
pingvöll að griðastað alls konar
léttúðar.
Tæplega trúi eg því, að menn-
ing þingbænda vcn'a sé á svo lágu
stigi, að þeir hugsi sig ekki um, áðtir
en þeir fylgi jafnaðarmanninum frá
Aktueyri að þessum málum: Leggja
ágæt býli í eyði, fleygja stcrfé í fyr-
irtæki, sem sýnilega nær aldrei til-
gangi fínum, sundra heilu hrepps-
félagi og reka prestinn á brott. Og
þetta kalla þeir að friða pingvöll!
Nei, ef ráðstafanir þeirra ná fram
að ganga, þá eru pingvellir búnii' að
missa helgi sína. pá væri viðurstygð
cyðileggingarinnar komin á helgan
stað. pað má ekki fara með ping-
völl eins og Skálholtsstað.
Að lokum vil eg leyfa mér að
skjóta því til pingvallanefndarinn-
ar, að hún leggi alt kapp á það með
lillögum rínum, að pingvöllur verði
sýndur í rínum forna frægðarbúningi
og alt látið sem mest minna á form-
öldina. Við getum ekki kept við aðr-
ar þjóðir um nútíðarframkvaamdir,
en við ættum að geta staðið framar-
lega í því á þessari einstæðu hátíð,
að sýna fornöld vora, svo framar-
lega sem við viljum nokkuð á okk-
ur leggja. Hefir ekki nefndin í
hyggju að sýna einhverja atbufði úr
gömlu sögunum okkar, t. d. brennu-
málin í Njáiu og liðsbón Njálssoína?
Hefir hún ekki í hyggju að byggja
nokkrar hinar foinu búðir í því
skyni, einkum Njálsbúð og búð
Sncrra goða? Ef svo er, þá þarf að
vinda sem bráðastan bug að þeirn
byggingum, því að jarðvegminn á
pingvöllum er mjög leirborinn og
;e:nn að gróa upp. Ekkert jarðrask
má þar lengur bíða, ef það á að