Vísir - 05.12.1929, Blaðsíða 2
VISIR
)) feHHiM 1 ÖLSEINl (C
Libby’s-mj ólk in
er besta mjólkin, sem seld er hér í borginni. — Hús-
mæður! MuniS að biðja um þessa tegund, þegar þér
þurfið að kaupa mjólk.
Síra Eiríkur Briem
prófessor.
Hann fæddist 17. júlí 1846 á
Melgraseyri. Foreldrar hans voru
þau Eggert sýslumaSur Briem, og
Ingibjörg Eiríksdóttir, sýslumanns
Sverrissonar. MeS foreldrum sín-
um fluttist hann a'ö Espihóli, og
þaöan til Skagafjaröar. Þar var
faöir hans sýsluntaöur um langa
æfi.
Eiríkur Briem var óvenju
snemma á fótum. Hann varö stú-
dent 1864, eöa 18 ára og kandi-
dat í guöfræöi meö fyrstu einkunn
1867, 21 árs. Sama haustið varö
hann skrifari hjá Pétri biskupi,
og var það nærfelt 7 ár. Meðan
hann var þar myndaöist í kring-
um hann hópur nátns- og menta-
manna, setn komu heim til hans
og töluðu um fagurfræöi og lands-
mál. Þeir helstu voru Sigurður
Guðmundsson málari, Valdimar
Briern, Jón Ólafssoh, síra Jón
Bjarnason, o. fl. í þeim hóp kynt-
ust menn fyrst verkum Kristófers
Janson’s Björnstjerne Björn-
sons, og einkum og sér í lagi
Henriks Ibsens.
Eiríkur Briem kom á fót elsta
lestrarfélaginu í Reykjavík. Hann
var reikningsmaöur með af brigöum.
stundaði sjómannafræöi fyrstur
manna og kendi Markúsi Bjarna-
syni sjómannafræöi. Markús gekk
undir próf hjá yfirmönnum á
varðskipinu ,,Fylla“, og fékk svo
gott próf í sjómannafræði, aö þeir
höfðu orð á því, og kenslu E. B.
1874 varð E. B. prestur í Stein-
nesi, og giftist Guörúnu Gisladótt-
ur, Hjálmarssonar. íslenskari kona,
en frú Guörún mun ekki hafa ver-
ið uppi um þaö leytið. Þau bjuggu
fyrirmyndar búi í Steinnesi. Síra
Eiríkur varð prófastur og bændur
og aðrir búmenn í sýslunni vitn-
uöu til þess, sem prófasturinn
sagði um búnaðinn.
Þau hjónin eignuöust 4 börn,
tvö af þeim komust upp, Eggert
Briem, óðalslmndi í Viðey og Ingi-
björg. iFrú Guörún Briem andaðist
1893 og Ingibjörg 1900.
1879 sigldi E. B. að undirlagi
Flilmars Finsens, stundaöi heirns-
speki og fór víða, og varð svo
kennari í heimsspeki við hinn æðri
skóla hér. 1880 kusu Húnvetningar
kjörbil, bauð sig ekki fratn aftur.
1901 varð hann konungkjörinn
jtingmaður, og var það til 1915-
Fyrra tímabil hans á þingi var
hallæri mikið hér á landi, 1881—
87. Hvað hallærið var fyrir fjár-
hag landsins, má sjá af því, að
1880 var útflutta varan af landinu
ö miljónir króna, en 1888 var hún
komin niður í 2,9 rnilj. kr. Við
þetta mistu bændur móðinn, og
Alþingi var huglaust. Eiríkur
Briem var öll þessi ár i hinum
mestu metum á Alþingi. Hann var
álitinn það hyggnari, en aðrir
samtíðamenn, sem hann var hærri
á götunni, en þeir. Hann var mik-
ill sparnaðarmaður á þinginu og
útreikningum hans treystu menn.
Áður en kaffi- og sykurtollurinn
komst á 1889 mátti heita að Al-
Jtingi örvænti. Nokkrir ungir þing-
menn og framgjarnir vildu færa
niður laun nokkttrra starfsmanna,
sem voru veitt á fjárlögunum. í
jtingdeildunum var barist um það
t 6 daga, og þegar Itúið var þá
voru teknar 10 krónur af sendi-
boðanum við landsyfirréttinn.
Sparnaðurinn stóð þangað til
næsta mánudag eftir þing. Þá kom
sendihoðinn til dómsforsetans, sem
sagði honum: Þér hafið alltaf
haft oflítið fyrir að ræsta og hirða
yfirréttarstofuna. Þér fáið 10
krónum meira fyrir það fram-
vegis, og eg ávísa því. E. B. var
ekki með í 10 króna heríerðinni,
sem ýntsir gárungar ttiefna það.
Á Alþingi 1891 hafði fjárhag-
urinn alveg rétt sig við, vegna
kaffi- og sykurtollsins, og útflutt
\ ara var þá að komast upp í 6
ntiljónir króna aftur. Það sýndi
sig þá, að enn lifði glatt á fagur-
fræðiarninum hjá Eiriki Briem, í
fjárlaganefnd neðrideildar var
gengið til atkvæða unr skáldastyrk
til Matthíasar Jochumssonar, en
hvað átti nefndin að bera fram.
Sumir nefndarmenn báru upp 3000
kr. og E. B. greiddi atkvæði með
því. ,,Þú ert örlátur í dag“, sagði
einhver nefndarmaðurinn. ,,Eg
geri alt fyrir Matthías“, sagði Ei-
ríkur Briem. Tillagan, sem sam-
þykt var á þinginu 1891, nam að-
eins 600 kr. Efrideild lækkaði til-
lögu neörideildar.
Islendingar voru algerö bænda-
þjóð fram yfir 1900, og bænda-
þjóð hefir aldrei peninga. Ef eitt-
hvað verður framyfir þetta árið,
fer ]tað í bústofninn — l)úið eykst.
E. B. fann til þessa meira en nokk-
ur annar maður. Þess vegna lagði
hann alla þessa óþreytandi reikn-
ingsgleði sína í fjárstofnanir; sem
yröu stórar og, mikilsverðar eftir
langan tíma. Þess vegna vildi hann
færa niður allar lánþeiðslur í
Landsbánkanum, því endurborg-
unin yrði svo erfið. Hann kom í
gegn stofnun Söfnunarsjóðs ís-
lands 1886. Næstum öll verk voru
unnin þar fyrir ekkert. Arnljótur
Ólafsson og Árni Thorsteinsson
ömuðust við þessari sjóðsstofnun,
en stórsjóðsmyndunin sem E. B.
sá nálgast einhverntíma í fjarska
vann sigurinn. Allir setn best
þekkja Söfnunarsjóðinn. dást að
því, hversu vel alt er þar saman-
felt. Eftir rúmán 40 ára starfs-
tíma eru nú í sjóðnum 2 milljónir
króna, og 100,000 kr. í varasjóði.
Hvar væru þær miljónirnar nú, ef
sjóðurinn hefði ekki verið? Hann
reiknaði út slysatrygging-11 sjó-
manna. Arið 1906 mátti segja, að
hún færi á höfuðið, druknanirnar á
skútunum urðtt svo afslcaplegar.
100 manns fórust á einum degi.
E. B. var aðalmaðurinn til að
koma á ellistyrktarsjóðnum og
ellistyrktargjöldunum. Gjöldin
voru afar lág. og útborganir
geymdar árum saman, og helming-
urinn lagður í Söfnunarsjóð. Það
var gert frá líku sjónarnriði og
áður 'var drepið á: Bændaþjóð
hefir aldrei peninga. Þeir fá þá þvi
aðeins að þeir séu lágðir á vöxtu
og látnir margfaldast, þar á eftir
geta einhverjir eitthvað fengið af
þeim, sem þurfa þeirra. fA\t /er
gert fyrir síðari tíma. Árgjöldin
hafa nú hækkað og nú er nokkuð
tneira borgað út, en fyrr.
Eiríkur Briem var forseti hins
sameinaða þings þegar Friðrik
konungur VIII bauð Alþingi til
Danmerkur. Hann var kommandör
af Dbr. og dannebrogsmaður og
stórriddari af fálkaorörinjti mleð
stjörnu.
Eiríkur Briem var hverjutn
manni fróðari, stálminnugur og
hverjum manni skemtilegri í tali.
Stundin var liðin áður en sá, sent
hann talaði við vissi af. Um alt
gat hann talað, bókmentir, sögu,
málverk, söng, leiklist. Honum var
innileg gleði að íistunum. Hann
var óvenju hlýr og ástúðlegur vin-
ur, og feldi aldrei niðúr velvild
sina'til nokkurs manns, sem hann
einu sinni hafði tekið trygðir við.
I. E.
Símskeyti
Khöfn, 4. des. FB.
Hinn árlegi forsetaboðskapur.
Hoover forseti hefir sent þjóð-
þingi Bandarikjanna hinn árlega
forsetaboðskap. Kveður Hoover
ófriðarbannssáttmála Kelloggs
hafa styrkt friðinn, en hinsvegar
valdi vaxandi hermálaútgjöld
Bandaríkjastjórninni niiklum
áhyggjum. Útgjöld Bandaríkj-
anna til hermála eru á þessu fjár-
hagsári sjö hundruð og þrjátíu
miljónir dollara eða þrefalt hærri
eh árið Tp 14. Þau ertt attk þess
langtum meiri en hermálaútgjöld
nokkurs annars ríkis í heiminum.
Telur Hoovér það komiö undir
flotamálafundinum, sem haldinn
verður í janúar, hvort hægt muni
aö lækka hermálaútgjöldin. Hoover
er bjartsýnri viðvíkjandi fjárhags-
ástandinu í Bandaríkjunum, Jtrátt
hann á þing, og hann sat þar tvö
Kvenskór.
Höfum stórt úrval af bæði fallegum og sérlega
ÓDÝRUM KVENSKÓM.
Verð:
kr. 4.00, 6.00, 8.50/9.50, 11.50, 12.75, 14.50, 16.00
o. s. frv.
KAUPIÐ JÓLASKÓNA
meðan nógu er úr að velja.
HVANNGERGSBRÆBDR
Netagarn.
Bið.jið jafnan um ítalska neta-
garnið með þrílita merkinu og ís-
lenska fánanum. Besta garnið, sem
til landsins flyzt.
20 ára reynsla hér á landi.
.
ötf
Til Vífilsstada
áætlunarferðir þrisvar á dag
— alladaga. —
æ
æ
s*
æ
©
æ
æ
| Frá Steindóri. w
ææssðsææææææææææssæææææææææsM
fyrir verðhrunið, sem hefir valdið
talsveröti atviijnuleysi. — Floover
telur takmörkun innflutnings fólks
til Bandaríkjanna hafa reynst
heppilega, en kveðst samt vera
tnótfallinn, núverandi fyrirkomu-
lagi (the quota system) og vonar,
að hægt sé að finna annað fyrir-
komulag, sem reynist enn betur.
Manntjón af kulda.
Frá Chigago er símað: Miklir
kttldar eru hér setn stendur og
snjókoma. I Illinois og næstu
ríkjum hafa sextíu manns frosið
i hel. Skipaferðir á Michiganvatni
hafa stöðvast.
FB. 5. des.
Þýskir þjóðernissinnar ósammála.
Frá Berlín er símað: Lagafrum-
varp Hugenbergs, flokksformianns
þjóðernissinna, um að banna að
staðfesta Youngsamþyktina, hefir
valdið kíofningi meðal þjóðernis-
sinna. Allmargir þingmenn þeirra
eru andvígir frumvarpinu. Tólf
merkustu þingmenn þjóðernis-
sinna hafa sagt sig úr fokknunt.
Westarp, foringi þjóðernissinna í
ríkisþirigintt hefir afsalað sér for-
ntenskunni.
Utan af landL
Eyrarbakka 5. des. FB.
Á þingmálafundum á Eyrar-
bakka og Stokkseyri í gær voru
eftirfarandi tvær tillögur sam-
þyktar í einu hljóði.
1) Fundurinn skorar á Al-
þingi. að láta ekki af hendi vatns-
réttindi ríkisins í Sogi.
2) Fundurinn skorar fastlega
á landsstjórnina, að sjá um, að út-
lánsvextir bánka verði nú ]tegar
lækkaðir.
VeÖrið í morgun.
Hiti um land alt. í Reykja
vík 4 st., Isafirði 5, Akureyri 4,
Seyðisfirði 7, Vestmannaeyjum
5, Stykkishólmi 3, Hólum í
Hornafirði 7, Grindavik 4
(engin skeyti frá Raufarhöfn
Angmagsalik og Julianehaab),
F'æreyjum 6, Jan Mayen 3,
Hjaltlanth 8, Tynemouth 9,
Kaupmannahcfn 8 st. — Mestur
liiti hér í gær 7 st., minstur 2 st.
Úrkoma 8,3 mm. — Þrumu-
veður í Hólum í Hornafirði. —
Djúp lægð og stormsveipur
vestur af Skotlandi á Iireyfingu
norðaustur eftir. — Horfur:
Súðvesturland, Faxaflói: í dag
og nótt austan og norðaustan
kaldi. Smáskúrir. Breiðafjörð-
ur: í dag og nótt suðaustan og
síðan norðaustan kaldi. Úr-
komulítið. Vestfirðir: I dag og
nótt vaxandi austan og norð-
austan kaldi. Skúrir. Norður-
land, norðausturland: I dag og
nótt súðaustan og austan gola.
Úrkomulaust. Austfirðir, suð-
austurland: I dag og nót: Vax-
andi suðaustan og austan átt.
Skúrir.
„Hrekkir Scapins“
verða leiknir í síðasta sinn í
kveld. Á laugardagskveld verð-
ur leikurinn sýndur í G. T.-hús-
inu í Hafnarfirði.
Trúlofun.
Nýlega liafa birt trúlofun
sína ungfrú Sigríður Jónsdóttir
lrá Ólafsvik og Guðmundur S.
Guðmundsson.
Þann 3. þ. m. opinberuðu trú-
lofun sína ungfrú Þórdís Gu'ð-
mundsdóttir V;esturgötu 30 og
mr.
9
m
A I I a p
* V etpapkápup,
' sem eftip em vorða nú aeldar
fypip mjðg lítid verð.
Alveg fépstakt tækifæri, til
að gera góð kaup.
'wiJlinatiMi