Alþýðublaðið - 18.06.1928, Blaðsíða 2

JC&ÞYÐUBlðAÐIÐ
ALÞÝDDBLABIÐ [
• kemur út á hverjum virkum degi. t
; 4igreiðsla í Alpýbuhúsinu við
• Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd. j
: til kl. 7 siðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl. í
: t»V,—10‘/, árd. og kl. 8-9 siöd. I
; Simar: 988 (aígreiðslan) og 23J4 ►
: (skrifstofan). {
; Verölag: Áskriftai verð kr. 1,50 á t
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
1 hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
j (í sama húsi, simi 1294).
Sala bcBjarléðansa.
íhaldsliðið sasísfsyfehip
EFismvavp utn solu feæjjar-
léðanna.
Fasteignaspekaklasstar
hrósa sigri.
Snúninfjar borgarstjóra.
ihaldið í bæjarstjórninni læt-
ur nú verða skamt á milli stórra
högga. Hver árásin eítir aðra er
gerð á sameiginlegan eignárrétt
bæjarbúa til að gefa einstökum
mönnum færi á að taka óréttmæt-
an gróða.
Alt bentir til pess, að broddum
íhaldsins hér í bæ sé nú orðið
t>að Ijöst, að þeirra bíða innan
skamms sömu örlög og íhalds-
landsstjórnin hlaut, þau, að velt-
ast frá völdum. Er því um að
gera að nota tímann meðan þeir
enn hamga við völd til þess að
ná sem flestum verðmætum eign-
um úr eigu bæjarins og koma
þaim í hendur þeirra, sem hafa
fjórmagn til að kaupa þær, svo
að þeir geti síðan hirt verðhækk-
unina, sem skapast fyrir aðgerðir
bæjarfélagsins í heild og því
ber að réttum lögum.
Á næst síðasta fundi bæjar-
stjórnarinnar samþ. hún sölu á
einni af lóðum hafnarinnar við
Hafnarstræti fyrir aðeins 90krón-
ur hvern fermeter, og feldi tillögu
jafnaðarmanna um að selja ekki
meira af Ióðum hafnarinnar. Fast-
eignamat á lóð rétt hjá er 125 kr.
hver fermetrl eða 35 krónum
hærra en söluverð þessarar lóðar.
Nú er'það alkunna, að lóðir selj-
ast hér yfirleitt 50—100% yíir
fasteignamati, svo að bersýnilegt
er, að bæjarstjórn befir beinlínis
gefið kaupendum stórfé. Lóðirn-
ar við Austuristræti fást nú eng-
ar fyrir minna en 200 krónur
hver fermetri og þar yfir. Auk
þess er bersýnilegt, að lóðirnar
við Hafnarstrœti hijóta enn að
hækka mjög í ver'ðii, en þeirri
verðhækkun hefiir nú bæjarstjórn-
in afsalað sér, og eftirlátið hana-
kauþendunum. Söluverð anrnara
lóðla bafnarinnar verður auðvitað
miiðað við verð þessarar íóðar,
sem fyrst er seid, og þannig
haldið ófram að gefa einstö'kum
mönnum stórfé af sameiginlegri
eign bæjarbúa allra.
En íhaldið lætur sér ekki nægja
að selja lóðir hafnarinnar, dýr-
mætustu verzlunarlóðimar í bæn-
um. Á síðasta bæjarstjórnarfundi
var samþykt við fyrri umrce'öu
„frumivarp til samþyktar um sölu
á lóðum bœjarsjóðs Reykjavíkur
til _ íbúðarhúsabygginga“. Frum-
varp þetta hefiir borgarstjóri haft
í smíðum síðustu mánuðina.
Tilefnið er talið það, að fyrir
h. u. b. ári síðan var ailmikil
óánægja meðal lóðaleigjenda mieð
leöjumála þann, er þeir áttu við
að búa. Varð það til þess, að
ýmsir þeirra kusu heídur að fá
lóðimar keyptar, enda var því
óspart haldið að þeim, að sjólf-
sagt væri að bærinn seldi þeim
lóðirnar með mjög góðum kjör-
um. Var bæjarstjórn sent erindi
þess efnis í júlí í fyrra. í íyrra
haust var svo leigumálanum
breytt mjög til hins betra fyrir
leigjendur. 'Hefir ekki heyrst síð-
an annað en, að þeir yfirieitt un;i
leigumálanum vel, enda er hann
þeim hagfeldur í alla staði.
Prátt fyrir þetta berst nú í-
haldið í bæjarstjórninni fyrir því
méð hnúum og hnefum, að lóð-
irnar verði seldar. Þeir gera það
ekki vegna lóðaleigjenda, heldur
vegna þeirra manna, sem eiga
lóðir og' lendur í bænum og niá-
grenni við hann. Það er vegna
hagsmuna þessara manna, sem
bærinn á að fórna sínum dýr-
mætustu eignum. Hin hagfeldu
leigukjör, sem bærinn hefir veitt
á lóðum sinum, hafa orðið til
þess að iækka verðið á lóðum
einstakra manna og draga ákaf-
lega mikið úr eftirspurn eftir
þeim.
Ef bærinn hefði gert meira að
því að l'eggja götur um óbyggð
svæði og úthluta leigulóðum
meðíram þeim til bygginga, hefð-i
hann getað iækkað lóðaverðið og
um leið húsaleiguna mjög veru-
iega. íhaldið í bæjarstjórninni.
hefir ráðið því, að þetta hefir
ekki verið gert nema að mjög
litlu leyti.
Helstu ástæðurnar, sem íhalds-
menn hafa borið fram til stuðn-
ings frumvarpi síiyi voru þær,
að ýmsa langi til að eignast lóð,
svo að þeir geti talað um „blett-
inn sinn“ og „húsið sitt“, og að
með söliu bæjarlóðanna sé , bætt
úr misrétti“, þ. e. a. s.„ að fieir-
urn en þeim, siem nú eiga lóðir,
gefiist kostur á aö græða á verð-
hækkun ókominna ára., Borgar-
stjóri og Jón Óiafsson höfðu orð
fyrir sölumönnunium og báru
fram ástæður þessar á fundin-
um. Pétur Halldórsson kvaddi sér
hljóðs, en tók eigl til máls. Óef-
að heíir það verið skynsamlegt
af honum. Frh.
Enskur línuveiðari
kom hingað í gær til að fá sér
kol.“;Er hann á leið til grænlands.
föaiafialf og isýftt.
Um langan aldur hefir það
verið #vo hér á Eyrarbakka, að
tveir mernn hafa átt hér allar lóðir
og lendur, að undaniskildum fáum
jörðum, sem tilheyia hreppnum,
og hafa þeiir átt sinn helmingiinn
hvor. Lefollii áttí lengi vestur-
heiminginn, en Þorleifur ríki og
hans erfingjar austurhelminginn,
og gekk víst alt sæmilega til á
rneðan þessir menn áttu lendurn-
ar: þótt okrarar væru. Þeir voru
það miklir kaupmenn, að þe'.r sáu
sinn hag í að veita leiguliðum
sæmiieg kjör. Þá voru gjöld hjá
tómthúsmönnum allvíða þetta frá
12—20 krónur fyrir lóiðirnar, sem
bæir þeirra stóðu á, garðholu fyr-
ir jarðepli, þang- og sölva-tak,
grjót- og mó-tak og æði-oft beit’
fynir nokkrar s-kepnur.
Nú eru komnir aðrir eigénd-
ur. Vesturhelminginn keypti af
Lefolii kaupfélagið „Hekla“ eða
af einhverjum miílílið, sem kall-
aður var „Verzlunin Einarshöfn
h/f“, sem ég hygg að hafi verið
svipaðs éðlis og „Hið íslenzka
steinolíufélag" eða þess háttar
fyriríæki.
Á seinni árum var farið að
hækka töluvert gjaldið fyrir þess-
ar lóðir, bæði á meðan „H/f Ein-
arshöfn1' átti þær og eins eftir
að „Hekla“ keypti. Einkum var
gjaldið hækkað, ef ábúendaskifti
urðu — og eins, ef ný hús voru
bygð; og mú er það víða orðið
svo hátt fyrir þessar lóðir, áð
ekki er við unand/. Þó hefir alt
af þótt gjafverð á lióðum á Velst-
ur-Bakkanum á móts við það, sem
verið hefir á Austur-Bakkanum.
Fyrir það, hve okrað var á Aust-
ur-Bakka-lóðunum, þótti ágætt
verð á hinum, þó að það væri
su'inilega hátt.
Eftir dauða Þorleifs ríka á Há-
■eyri, lenti Háeyrartorfan (Austur-
Bakkinn) í hendur Guðm. ísleifs-
syni tengdaisyni hans, sem hefir
oftast hangið á henni siðan. Nú,
er hann hafð.i tekið við eigniinini,
var, ef svo mætti að orði kom-
ast, úti friðurjnn. Hann hefir á-
vait hækkað gjöldin alls staðar
þar, sem mögulega hefir verið
hægt að koma þvi við, og tii
þess hefir hann notað flest ráð.
Þetta: hefiix orðið til þess, að
margir hafa hrökklast í burtu al-
fiarnir, og er ekki séð fyrir. end-
ann á því enn þá, því emn ier
haldið áfram að okra og hækka,
svo að aldrei hefir verra verið en
einmitt nú. Nú er gamli maður-
inn farinn svo að kröftum og
heilsu, -að hann er mikið til hætt-
ur að skifta sér af þessum mál-
um, en viÖ hefir tekið sonur hans,
Haraldur, og er vart bægt að
kalla hann föðurbetrung um leigu
lóðanna.
Síðan kaupfélagið , Hekla“ var
sett á höfuðið, heiir Landshankinn
átt vesturpartimi, og er þar fyrir
hans hönd Sigurður Guðmunds-
son, sem einnig stjórnar spari-
fþréttirnar í gær.
Dagurinn í gær rann upp bjart-
ur og fagur. Fólk safnaðilst sam-
án við Austurvö’.l og gekk þaðaw
í fylkingu á iþróttavöllinn. Þar
voru ræður haldnar, og að peim
loknum bófust íþróttirnar.
1. verðlaun í íslenzkri glimu í
fyrra flokki hlaut Jörgen Þor-
hergsson, 2. Þorsteinn Kristjáns-
son, 3. Georg Þorísfeinsson, 4. Ól-
afur Jónssion, 5. Trausti Haralds-
son, 6. Helgi Guðmundisson. í öðrr-
um fliokki hlaut Björgvin Jóns-
son 1. verðlaun, 2. Stefán Run-
ólfsson, 3. Björn Bl. Guðmunds-
son, 4. Helgi Kristjánsson.
í 100 metía hlaupi varð hlut-
skarpastur Sveinbjörn Ingimunds-
son (11,5 sek.), 2. Stefán Bjarna-
son (11,6 sek.), en jafnir urðu að
markinu Kristján L. Gestsson og
Garðar S. Gíslason. í 1500 m.
hlaupi varð fyrstur Geir Gígja, 2.
Jón ÞórðaTSon og 3. Þorsteinn
Jósefsson. í boðhlaupinu varð í.
R. hlutskarpast, en Ármann varð
nr. 2. I spjótkasti varð Ásgeir
Einarsson hlutskarpastur, 2. Helgl
Eiríksson og 3. Magnús Einars-
son. í þrístökki varð Reiðar Sör-
ensen beztur 2. Svembjörn Ingi-
mundarson, 3. Ingvar Ólaflsson.
í stanganstökki varð hlutskarpast-
ur Arnþór Þorsteinsson, 2. Grímur
Grímsson, 3. Óskar Þórðarson.
Að þessum kappleikum loknum
var danzað til kl. 12.
1 kvöld verður kept í 800 m.
hlaupi, 5000 m. hlaupi, langstökki,
hástökki og kringlukasti.
sjóðnum. Er hann hægur og gæt-
inn maður. Þó hefir brytt á hækk-
unum undir hans stjórn. En auð-
vitað hefði frekar átt að stefna í
hina áttina.
Á Austur-Bakkanum er ástand-
ið þannig, að bankinn hirðir öll
lóðagjöldin upp í skuldir, en hef-
ir ekki formlega tekið eignina,
sem hann ætti þó að vera búinn
að gera fyrir löngú, — því einS
og nú standa sakir, getur enginn
flutt á Austur-Bakkann eða bygt
þar. Það er gert méð öllu órnögu-
legt, með heimskulega háum
gjöldum, — enda eru samnihgar
ómögulegir við manninn í Merki-
steini (Harald). Hann hefir ekki
það álit, að menn yfirleitt vilji
við hann semja.
Nú munt þú spyrja, lesari góð-
ur: Hver eru gjöldin? Hvað eru
þau há yíirleitt?
Jú, því er tijótsvaraö. Nú er
sandurinn mældur með metra-
stokki, og er leiga á hvern fer-
meter 5 aurar — éðá 500 kr. á
hektarann. Yrði þá söluverð 10
þús. kr. á hektarann. Þetta er
algengasta leigan núnia, en til eru;
hér langtum verri leigukjör. —
Margar af þessum Jóðum hefir
eigandi í fyustu girt með gadda-
vír, en leigjandi verður að halda
girðingunini víð, og er það erfitt
og dýrt verk, þar sem sumar af