Vísir - 26.02.1931, Page 3

■en 1840 var'ð Nýja Sjáland
bresk nýlenda. Tilefnið var það,
flð Frakkar stofnuðu félag í því
skyni að nema landið. Innflutn-
ingar hófust nú í stórum stíl og
hafa Ný-Sjálendingar löngum
verið hollir móðurlandi sinu.
Sýndu þeir það áþreifanlegast i
Búastyrjöldinni og heimsstyrj-
nldinni, er þeir sendu 100,000
jnanna her til vigvallanna í
Evrópu. Manntjón þeirra var
5.8,000 fallnir og særðir.
ífLausl. þýtt úr A. K. L.).
II.
Landskjálftarnir, sem komu
:á norðureyju Nýja Sjálands þ.
3. febr., eru með mestit land-
skjálflum, sem komið hafa,
,enda varð tjónið af þeim mjög
anikið. Fyrsti kippurinn kom
kl. 10.45 og var harðastUr í
'borginni Na])ier, en þvi næst i*ak
hver kippurinn annan með ör-
•stuttu millibili í fullar tvær
-stundir. Samkvæmt fyrstu sím-
fregnum var búist við, að 800
-—1000 manns hefði beðið bana
•og jafnvel enn fleiri meiðst, en
borgin Napier (íbúatala 18.000)
að kalla í rústum. En mikið tjón
varð einnig' i ýmsum öðrum
'borgum, hrýr Itrundu, vegir
sprungu, en sumstaðar urðu
skriðuhlaup, sem orsökuðu að
saingöngur teþtust. Manntjón
og eignátjón varð mest i Napi-
-er, sem f’yrr segir, um 500
manns biðu þar bana, en auk
þess, að fjöldi húsa hrundi,
kviknaði í mörguin húsum, en
erfiðleikar miklir á að slökkva.
Vatnsleiðslur voru bilaðar og
allt í uppnámi í borginni. Menn
flýðu sem fætur' toguðu út á
fjöruna utan við borgina, enda
•engiiin öruggur staður í borg-
inni sjálfri. Nápier sjúkrahúsið
.eýðilagðist og hjúkrúnarkvenná-
Iheimili hrundi og biðu þar
nokkrar konur bana. Við höfn-
ina í Napier er f jöldi olíugeyma
ogkviknaði i þeim, svo að scgja
hverjum á fætur öðrúm, éii
jnenn .stóðu varnarlausir gegn
útbreiðslu eldsins. Margar.bygg-
ingar, sem höfðu skemst, voru
sprengdar upp, til þess að koma
í veg fvrir manntjón, ef þær
hrindi alveg i nýjum kippum.
í Hastings, 20 miluiii vestar en
Napier ,biðu 100 inanns bana.
Þar biðu fimni konur bana, sem
áttu heima undir súð, hrundi
þakið ofan á þær, og varð það
þeini að bana. Hastings og Na-
pier höfðu ekkert járifbrautar-
samband við aðrar borgir þ, 3.
febr., en skipshöfnin á herskip-
3nu „Veronica“, sem strandaði,
er Iandskjálffinn kom, tók að
sér lögreglueftirlit i borginni.
AlJar konur og börn, sem hvergi
-áttu höfði sínu að halla, voru
flutt út á herskipið. Hjálpar-
stöðvum var þegar fyrsta dag-
inn komið á íöt í borginni. Á-
kveðið var þegar að senda hjálp
frá Auckland. Voru herskipin
Diomede og Dunedin send áleið-
is til Napier með lækna, hjúkr-
unarkonur og allskonár lijálpar-
tæki, lvf, sáraumbúðir og mat-
væli.
Þegar daginn eftir var útbú-
inn spitali undir beru lofti i
McLean-skemtigarði. Voru 1000
manna, sem meiðst höfðu, flutt-
ir þangað.Sumtaf fólkinuhafði
meiðst illa. Daginri eftir var
haldið áfram að sprengja hús,
til þess að hindra framrás elds-
íns. Borginni var lýst þannig,
að liún minti á borg á vestur-
vígstöðvunum i heimsstyrjöld-
ínn, þar sem stórorusta hafði
verið háð. Ekkert steinsteypt
jhús eða múrsteinshús stóð uppi.
að því er simað var frá Napier
daginn eftir. Þ. 4. febrúar voru
sendar fimm flugvélar, hlaðnar
sóttvarnarmeðulum og slíku, til
Napier. — Á meðal bygginga
þeirra, scm hrundi, var St.
Johns dómkirkja. Þar fórust 12
manns, þeirra á meðal kona ein,
sem varð innilukt i rústunum
og brann þar lifandi. Tilraunir
til þess að bjarga henni báru
engan árangur. Allir fangarnir
í Napierfangelsi voru látnir
lausir um stundarsakir og
gengu þeir svo vasklega fram
við björgunina, að á orði- var
haft. — Rikisstjórnin með For-
bes forsætisráðlierra í broddi
fylkingar, gerði allt, sem hugs-
anlegt var, til þess að bæta úr
neyð fólksins. Ekkert liik, ekk-
ert vandræðafálm átti sér stað,
þegar í byrjun var hafist lianda
uni eins viðtækar björgunar-
og hjálparráðstafanir og ger-
legt vár. Þ. 5. febr. var áætlað,
að eignatjónið í Napier Hæmi
20 miljónum dollara. Þá um
daginn komu enn kippir og varð
því erfitt um vik að halda áfram
björgunarstarfseminni. Þegar á
öðrum og þriðja degi kom enn
skýrara í ljós, hve gífurlegt tjón
hafði orðið af landskjálftunum.
I almenna spitalanum i Napier
fórust 15 hjúkrunarkonúr og
læknar. Líkin voru svo brend,
að þau voru óþekkjanleg með
öllu. í vélfræðiskólanum, í Na-
pier fórust 30 piltar og þegar
Masonic gistihúsið hrundi, fórst
allt starfsfólkið þar.
Miklar breytingar urðu á
sjávarbotninum í nánd við Na-
pier. Þann 6. febrúar var inriri
höfnin að kalla þur. — Rikis-
stjórnin ákvað, þegar kunnugt
varð um liið gífurlega mann-
tjón af völdiun landskjálftans,
að sunnudaginn 8. febr. skvldi
lrinna látnu minst í kirkjum og
samkomuhúsum um gervalt
landið. Þann 8. febrúar komu
enn kipjiir, skriðuhláup og flóð,
en manntjón varð ekki,- Þá var
opinberlega tilkynt í Napier,
að 1500 manns hefði meiðst,
250 beðið bana, en 12 þús-
und farið á brott þaðan. —
Þann 13. febrúár kom enn harð-
ur kippur, sá harðasti síðan 3.
febrúar. , Ilans varð vart á
stærra svæði en kippanna ]). 3.
febrúar og stóð yfir í fulla mín-
útu. — Af völdum þessa land-
sk jálftakip])s urðu skriðuhlaup,
talsimalinur biluðu og ýmislegt
starf, sem gert hafði verið til
viðgerðar, ónýttist af nýju.
Nokkrum dögum eftir að
landskjálftinn mikli kom, hélt
ríkisstjórnin fund með borgar-
stjórninni i Napier. Var ákveð-
ið, að reisa Napier af nýju og
reisa livert hús þarinig, að þvi
væri ekki hætt í landskjálftUm.
Reynsla manna í Japan, þar sem
nriklir landskjálftar liafa kom-
ið, hefir leitt i Ijós, að stál-
grindahús eru traustust og hent-
ust í landskjálflalöndum. Þann
15. febrúar komu liúsameistar-
ar og bj-ggingameistarar í Na-
pier saman á fund og taldist
þeim svo til, að byggingaljón i
borgunum Hastings og Napier
mundi nema 50 miljónum doll-
ara, þar af verslunarhús 45 milj.
dollara, að frátöldum vöru-
birgðum, vélum og húsgögnum,
sem skemdist eða eyðilagðist.
Samskot voru þegar hafin í
öllum breskum löndum, til
hjálpar fólkinu á landskjálfta-
svæðinu og safnaðist sem svar-
aði 350 þús. dollurum á tíu
dögum.
v i s i
Tollet-koæinóða.
vönduð, til sölu, ódýrt, ef sam-
ið er strax.
Laugaveg 20 A, miðhæð.
Fjallkonu-
skó-
sver*a.n
fflf. Efnagerð Reyhjavikur.
Sala ntvarpstækja.
Kaupmenn!
Gleymið ekki, að við höfum allar tegundir af TÖRRINGS
vindlum, smáum og stórum, ávalt fvrirliggjandi og seljum þá
með mjög lágu verði.
H. Benediktsson & Co.
Sími 8 (fjórar línur).

Útvarpsstjóri hefir hingað til
sýnt almenningi þá velvild, að
veita lionum kost á að fylgjast
með undirbúningi og rekstri út-
varpsins, enda er það víst, að
allur þorri manna hefir áliuga
á þessu þjóðþrifamáli og er fús
að veita því stuðning eftir
mætti. En um eitt aðalatriði í
sambandi við útvarpið liefir
verið furðu hljótt, og þar sem
fyrirkomulagsbreyting á því
hlýtur að vera i aðsigi, væri vel
að útvarpsstjóri vildi einnig láta
i Ijós, hvers almenningur má
vænta — um söluskilmála út-
varpstækja.'
Því má ekki gleyma, að af-
borgunarskilyrði gátu skilvísir
menn fengið lijá einstökum um-
boðsmönnum áður en einkasal-
an komst á, og hversu hægra
væri nú fyrir viðtækjaverslun-
ina, að halda því fyrirkomulagi
áfram, þar sem rikið er að bak-
hjarli, lrvað ábyrgð snertir, í
öllum samningagerðum við er-
lend vershmarfélög. Þau félög
eru mörg i ýmsum löridum, og
eru án efa fús að teygja sig'
langt, hvað gjaldfresl sriertir,
og væri því í alla slaði sann-
gjarnt, að almenningur fengi
aftur að njóta þeirra kjara.
Enn sem komið er, er þó ekk-
ert við þetta að athuga, bg í
sjálfu sér gott að þeir menn,
sem fé hafa aflögu, hafi stutt
útvarpið með staðgreiðslu, en
nú er kominn timi til að breyta
þessu.
Þvi verður heldur ekki geng-
ið fram hjá, að undanfarið ár
liefir þjóðin átt markaðsleysi
að mæta, bæði á sjávar- og
sveitaafurðum, og eru menn al-
ment því féminni nxi en áður,
og sömuleiðis liggur það i aug-
um uppi, að útvarpið hér tapar
allmiklu í'é, þar sem það verð-
ur af ársgjöldum fjölda manna,
sem keýpt hefðu útvarpstæki,
ef þau að eins hefðu fengist
með vægum skilyrðum.
Tveggja lampa tælci væri
hæfilegt að selja með 50 króna
greiðslu út í hönd, en mánað-
arafborgun mætti ekki fara
fram úr 10 lcr., annars yrðu út-
gjöldin almenningi of tilfinnan-
leg. Sanngjarnt væri, að tæki
með þessum skilmálum væru
nokkru dýrari, svo sem tiðkast
um afborgunarvörur í öðrum
löndum, til þess að vega á móti
rentutapi og auknum innheimtu
og skrifstofukostnaði.
Útvarpið þarf að hvíla á
mörgum herðum, þá verður
það þjóðinni bæði létt og kær-
komin bvrði.
K. S.
iicmiskfatatitcinsun oð íitun
i£auyavc9 34 ^tmi: 1300 ^cgiiiautk
Hreinsum nú gólfteppi af öllum stærðum.
Veðrið í morgun.
Frost um land alt. í Reykja-
vík 4 st., ísafirði 5, Akureyri 4.
Seyðisfirði 4, Vestmannaeyjum
1, Stykkishóhni 4, Blönduósi 5,
Hólum i Hornafirði 2, Grinda-
vík 4 (skevti vanlar írá Rauf-
arhöfn, Hjaltlandi og Tyne-
mouth), Færeyjum hiti 1, Juli-
aneliaab — 4, Angmagsalik -í-
16, Kaupmannahöfn 4 st. —
Minst frost hér i gær 3 st., mest
6 st. — Djúp lægð milb Fær-
eýja og Noregs, en háþrýsti-
svæði frá Grænlandi að færast
suðaustur yfir Island. Horfur:
Suðvesturl., Faxaflói, Breiða-
fjörður: Norðaustan kaldi. Létt-
skýjað. Vestfirðir, Norðurland:
Norðaustan kaldi. Snjóél í út-
sveitum. Norðausturl., Austfirð-
ir: Allhvass norðaustan. Ilríðar-
veður, en fer minkandi. Suð-
austurland: Stinningskaldi á
norðaustan. Sumstaðar snjóél.
Útvarpið í dag.
Kl. 19,25: Hljómleikar
(grammófón). — 19,30: Veður-
fregnir. — 19,40: Barnasögur
(síra Friðrik Hallgrímsson). —
19.50: Hljómleikar (Þór. Guð-
mundsson, A. Wold og E. Thor-
oddsen): Brahms: Ungversk-
ir dansar. — 20: Þýskukensla
í 1. flokki (Jón Ófeigsson, yf-
irkennari).'-— 20,20: Hljómleik-
ar (Þór. Guðm., A. Wold, E.
Thoroddsen). Urigverskir dans-
ar eftir Brahms. — 20,30: Er-
indi: Ræktun kringum kauptún
(Pálmi Einarsson, ráðunautur).
— 20,50: Óákveðið. — 21:
Fréttir. — 21,30-35: Kórsöng-
ur (Útvarpskórinn. Söngstjóri:
Sig. Þórðarson). Mozart: Þá
eik í stormi hrynur háa. Becli-
gaard: Sólkveðja. Emil Thor-
oddsen: (Isl. þjóðlag) Einum
unna eg manninum. Dahlgren:
Haustið. Cronliamn: Veiðiljóð.
40 ára
er i dag Hjalmar ,1. Diego,
bakari, Nýlendugötu 11.
Kolbeinn ívarsson
bakari, Sellandsstíg 30, var
40 ára i gær.
Þórsfiskur.
t dag er auglýstur fiskur úr
varðskipinu „Þór“. Verður hann
seldur í húsum Flosa Sigurðs-
sonar við Klapparstíg, og verð-
ur Þorleifur Guðmundsson frá
Háeyri forstöðumaður fisksöl-
unnar. Fiskurinn er bæði nýr
og saltaður, og verður seldur
ódýrt, t. d. er nýr og slægður
þorskur seldur fyrir 6 aura %
kg-
Af veiðum \
kom Þór i gær með nýjan og
saltaðan fisk, sem seldur verð-
ur liér í bænum. — Max Pem-
berton kom í morgun með á-
gætan afla. Hann fer áleiðis til
Englands i dag.
Franskur botnvörpungur
kom í gærkyeldi til þess að
fá sér fiskileiðsögumann.
Enskur botnvörpungur
kom í gærkveldi. Hann ipun
ætla að kaupa hér nýjan fisk.
Verslunarmannafél, Rvíkur
Bókaútlán annað kveld kl. 8
—9 (húsið lokað kl. 9). Enginn
fundur vegria samkomubanns-
ins.
I auglýsingu
Um 25. febrúai* i blaðinu í
fvrradag átti undirskriftin að
vera: Guðjón Benediktsson,
fyrir liönd nefndar atvinnu-
lausra verkamanna.
Húsmæðradeild
Kvennaskólans. — Stúlkur
þær, sem fengið hafa upptöku
á námsskeiðið sem hefst 1. mars
n. k. mæti til viðtals í skólan-
um á laugardaginn kemur, ld.
3 e. h.
Áheit á Strandarkirkju,
afh. Vísi: 4 kr. (tvö áheit)
frá N. N„ 5 kr. (gamalt áheit)
frá N. N. 2 kr. frá S. G.
Hití og þetta.
70.000 smálesta skipið.
Smíði þess gengur svo vel, að
nú er búist við, að skipið verði
fullsmíðað nokkrum mánuðum
fyrir áætlunartima (haustið
1933). Er jafnvel búist við að
skipinu verði lileypt af stokkun-
um fyrri hluta næsta árs, enda
er unnið að smiði skipsins dag
og nótt. Siglutré skipsins verða
hol innan og stigar upp eftir
siglutrjánum endilöngum að
innanverðu; geta tveir menn
gengið upp stigana i einu, hlið
við hlið. Stýri skipsins vegur
150 smálestir.