Vísir - 08.09.1931, Blaðsíða 2

VISIR
ÉD HtoiHm i Olseini ((
stórl og sterkt, á hjóluni, sérstaklega vel lagað til fjárhöðunar,
verður selt með tækifærisverði:
greiða hærri úfsvör en þeir
Johan Hansans
*l
Stærsta veiðarfæraverksmiðja í Noregi. Vörurnar eru viður-
kendar um alt land. Lágt verð og hagkvæmir greiðsluskilmál-
ar. — Aðalumboðsmenn
Þópóup Sveinsson & Co.
Ódýrt álegg
Betnr satt væri.
—o—
„Tíminn“ virðist standa i
þeirri barnalegu trú, að bæjar-
sjóðiir Reykjavikur og rikis-
sjóður afli sér tekna með-sama
liætli. Hann virðist ætla, að
bæjarsjóður fái einlivern hluta
af útflutningsgjaldinu, áfengis-
tollinum, verðtollinum, kaffi-
og sykurtollinum, stimpilgjald-
iu o. s. frv. Hann virðist yfir-
leitt þeirrar skoðunar, að hagur
ríkissjóðs og bæjarsjóðs sé óað-
skiljanlegur að því leyti, að
þcgar vel gangi hjá ríkissjóði
og „gÖðæristekjurnar“ reynist
miklar, eins og síðustu þrjú ár-
in, þá hljóti bæjarsjóður að fá
bróðurpartinn af þeim tekjum.
Betur satt væri.
En þessu er því niiður ekki
jiannig háttað.
Flestir eða allir tekjustofnar
bæjarsjóðs eru fastákveðnir,
aðrir en útsvörin, og brevtast
ekki, þó að ríkissjóður fái
óvenjulega miklar tekjur.
Um útsvörin er það að segja,
að þau eru miðuð við þarfir
bæjarins frá ári til árs. Og þær
þarfir fara alt af hraðvaxandi.
Gjöldin vaxa ár frá ári og að
sama skapi hækka útsvörin.
Utsvörin jafna mismun hinna
föstu tekjuliða bæjarsjóðs og
gjaldanna, og þau hafa stund-
um, ef mig misminnir eltki,
orðið að hækka um alt að %
miljón króna á ári, vegna þess
að þarfir bæjarins vaxa svo ört.
Það er alkunna, að útsvörin i
hænum eru nú orðin svo liá, að
ieljast má óverjandi með öllu
og ósæmilegt, að hækka þau úr
þessu. Þegar svo er komið, að
mikill hluti gjaldandanna verð-
ur að taka lán ár eftir ár, til
þess að geta staðið í skilum með
opinber gjöld (útsvar og tekju-
skatt), þá er vissulega ekki
hættulaust að spenna bogann
enn hærra. — Útsvörin hafa
verið svo há mörg síðustu árin,
bæði útsvör a tvinn ufyrirtækja
og einstaklinga, að óvcrjandi
hefði verið að hafa þau hærri.
Það er því ekki hægt að halda
því fram mcð neinni skvnsemd,
að bærinn hefði átt að taka
enn meira fé af horgurunum
en hann hefir gert, og leggja
þá uppliæð í sjóð, sem geymd-
ur vrði til hörðu áranna. Bær-
inn hefði aldrei fengið það fé,
því að borgararnir hefði ekki
getað greitt það.
Eg hefi nú reynt að hjálpa
„Tímanum“, ineð því að benda
á þessa leið, sem að vísu hefði
reynst ófær. Með engu öðru
móti en því, að pina borgarana
enn þá meira en gert hefir ver-
ið, liefði bænum verið mögu-
legt að ná i fé til þess að leggja
i sjóð, ér nota skyldi á kreppu-
tímum. lín sú leið hcfði revnst
ófær og slík fjárheimta hefði
éngan árangur borið, blátt
áfram vegna getuleysis þraut-
]>índra borgara. Það er nú áreið-
anlegt, að „Tímamönnum“ liér
i bæ liefir þótt gjaldabyrðin
full þung, engu siður en öðrum,
og eg býst varla við ])ví, að þeir
hefði talið sig fáera um, að
hafa gert. Og sama má víst
segja um alla aðra útsvars-
greiðendur í þessum bæ.
Það er lika bersýnilegt af því,
sem „Tíminn“ hefir sagt um
þetla mál, að honum liefir ekki
dottið i hug, að þyngja mætti
útsvarsbyrðina á reykvískum
borgurum. Blaðið er vafalaust
þeirrar skoðnnar, að hún megi
ekki með neinu móti þyngri
vera, en hún er nú og hefir
verið mörg ár undanfarin.
Greinarhöfundur sá, sem á
ferðinni var í „Tímanum“ ný-
lega og slcrifaði um „sjóðina“,
sem öllum hefði átt að
vera innan handar að safna í
góðærinu, nema framsóknar-
stjórninni, sem felck til þess 15
miljónir króna frá atvinnuveg-
unum, án allrar fyrirliafnar,
hefir vafalaust Irúað þvi í ein-
feldni sinni, að bæjarsjóður
hafi orðið fyrir álíka happi og
ríkissjoður undanfárin ár, og
])vi hefði bærinn, sem stjórnað
er af nokkurnveginn ráðdeild-
arsömum mönnum, átt að
koma sér upp sjóði, sem næmi
þessum „góðæristekju'm“.
Það er nú vitanlegt, að bæn-
um hafa engar „góðæristékjur“
i skaut fallið, því að fastir
tekjustofnar hans breytast ekki
með árferðinu, síst svo að neinu
nemi. Um útsvörin hefir áður
verið rætt og læl eg ])að nægja
að sinni.
Að síðustu vil eg láta þess
getið, að mér er ekki ljóst með
hverjum hætti stjórnin getur
heimlað af öðrum sómasamlega
hegðan í fjármálum eða öðru,
þegar vitanlegt er, að framferði
hennar sjálfrar hefir verið ó-
sæmilegt og vítavert. — Einna
sist ætti hún þó að heimta, að
aðrir stofni sjóði af engu, þar
sem henni hefir ekki tekist að
geyma í sjóði þær 15 miljónir
ki*óna, sem henni voru i hendur
fengnar til varðveislu. Henni
hefir ekki tekist a'ð varðveita
einn einasta evri þessarar
miklu fjárliæðar. Og ekki 'nóg
með ])að. Hún hefir fengið aðr-
ar 15 miljónir að láni og eytt
þeim líka!
Geri aðrir betur!
Borgari.
Nær markinu
,,Við færumst nær markinu".
varð kunningja mínum að orði. er
fundum okkar har samau á Hverf-
isg'ötunni hérna á dögunum. Þessi
kunnirigi minn er mikill listavin-
ur. en leiklistina metur hann mest
ailra lista. Hann var allur eitt hros,
]>egar við hittumst. af ]>ví harin sá
þaiS. að nú átti að fara að stevpa
oían á þjóðleikhúsgrunninn, því
þótt kannske yrði hlé á aftur, ]>á
var ]>etta þó í áttiná, að markinu
milcla: AS tslendingar eignuðust
þjóðlcikhús.
Mér var'ð nú fyrst á að gleðjast
yfir ]>vi. að ] >arna ferigi ]>ó all-
mar gir nienn atvinnu. Og eg
gladdist' yfir ]> ví lika, að sú hjart-
pýni skul i vera ríkjandi hér á þess-
um al Vci .rlegu krepputíimnn. að
Til bökunar:
i/2 lcg. hveiti 20 au„ í 5 kg'.
pokum á 2 kr„ 50 kg. pokum 15
krónur, sultutau 1 kg. 1,10,
smjörlíki, stk. 85 au.
Jóhannes Jóhannsson,
S])itálastig 2.
Sími: 1131.
menn hugsa hátt og til framtíð-
arfnnar og byggja þjóðleikhús og
'■erkamannabústaði og sundhöll,
því alt verður ]>etta til að auka
sanua menningu i landinu.
Það má nú vera. að ýmsir. sem
ern ekki eins hjartsýnir og eg og
liann kunningi minn, séu smeykir
við þetta, telji ])etta óþafía og
þar fram eftir götunum. ]>etta
megi biða o. s. frv. Eg held hins-
vegar, að ]>að sé knýjandi nauð-
syn að halda áfram án hvíldar
ao markinu. llvers vegna? Vegna
]<ess, að sannra menningaráhrifa
gætir ekki nægilega í lífi hinnar
uppvaxandi kynslóðar. I mínum
augum mun það hafa ómetanleg
uppeldisáhrif i menningaráttina,
er allir íhitár ]>essa hæjar húa í
góðum húsakynnum og geta varið
fnstundum sínum, er svo her und-
ir, á s.töðum, þar sem menn geta
stundað iíkamsmenningu eða not-
ið göfugrar listar.
En eins og nú standa sakir eru
skilyrðin til þessa langt i frá sem
skyldi.
Við Islendingár emm ekki eins
einangraðir og við vorum áður.
Aukuar samgöngur hafa fært okk-
r.r nær umheiminum. Erlendra á-
hrifa gætir æ meira í lífi okkar.
Og því miður erum við oft næm-
astir fyrir þeim áhrifum, sem síst
skyldi. Þannig |>arf engum getum
að ]>vi áð leiða. að hér er fjiildi
manna svo lítt ]>roskaöur á ver-
aldarvísu. að þeir ætla, að í kvik-
myndum sé að finna sannar lífs-
lýsingar, en hið sanna er. aö
meginþorri kvikmynda er ein-
göngu framleiddur til að skemta,
ckki til að menta og fræða.
í þessu er nokkur hætta fólgin,
því þegar menn í einfeldni sinni
skoða kvikmyndirnar í því ljósi
sem að framan segir. er hættast
við'að rnenn mótist andlega af
]>ein>.
. Kvikmyndirnar eru, með fá-
um undantekningnm, dægrastytt-
iug og annað eklci. Þær eru fram-
leiddar í því augnamiði, að v.era
niönnum dægrastytting og ]>ví er
iílri farið, ef áhrifin veröa önnur.
I’ess vegna hafa þær aldrei kom-
ist upp í hið æðra véldi sannrar
leiklistar, sem felur langtum meira
í sér og getur því hafið menn
hærra. alla þá sem þroskunarhæfi-
leika hafa, eða allan þorra manna.
Ivvikmyndirnar eiga sinn rétt á
sér, því það er óneitanlega mikils
virði að geta stytt sér stundir eða
tundið hvíld í tUbreytingunni frá
erli daglegra starfa við að horfa
á kvikmyndir e'ndrum og eins, ef
nienn skoða þær í réttu ljósi, og
hafa nægan þroska til að bera til
þess, að vera hafnir upp yfir ]>að,
að láta mótast af þeim.
F ramleiðendum kvikmyndanna
liefir reynst ]>að um niegn, að gera
þær svo úr garði, að möniium .væri
veruleg stoö í þeim til ]>ess að
]>roskast andlega, en um það deil-
ir enginn, að ]>ess er leiklistin
megnug. Hún m’egnar að opna
mönnum sýn í eigin sál og sálir
annara, þroskar menn í áttina til
aukins skilnings á lífinu. Fyrir
slílca list er mikiö í sölurpar leggi-
andi og ]>að er í rauninni furðu-
legt hve hljótt hefir verið um þá
snjöllu íslensku hugmynd, að láta
óæðri listirnar bera æðri listirnar
u]>pi, eins og hér verður í fram-
tíðinni, en sú hugmynd hefir vak-
ið mikla eftirtekt erlendis.
Við færumst nær markinu —
þjóðieikhúsið kemst upp og menn-
ingaráhrif þess verða ekki metin
tí! fjár. Það væri betur ef mark-
imt væri ]>egar náð, því áhrifa
þióöleikhúslistarinnar er þörf í lífi
okkar nú við stööugt vaxandi
njagn hinna erlendu áhrifa í inörg-
um myndum. Teljum því ekki eft-
ir það fé, sem til þjóöleikhússins
íer. Því er ekki á glæ kastað.
Leiklistarvinur.
Scotland Yard
hiínr nm liístyrk.
—o—
Bj;ng lávarður, vfirmaður
Scotland Yard, aðal-lögreglu-
máiastofu Bretlands, fór fyrir
nokkru fram á, að lögreglu-
mönnum í London væri fjölg*
að að niun, vegna þess hve
glæpalifnaður fer nú mjög í
vöxt. Er talið að atvinnuleysis-
og krepputímar þeir, sem nú
eru í Bretlandi, sem annars-
staðar, eigi sinn mikla þátt í
afbrotamannaaukningunni.
Scotland Yard er vafalausl
frægasta iögréglustöð i heimi.
Sagl er um starfsmenn Scot-
land Yard, að þeir gefist aldrei
upp í baráttu við að hafa hend-
.ur i-hári afbrotamanna, enda
hefir til skamms tíma verið
mikill munur á því, hve borg-
ararnir hafa verið óhultari i
Bretlandi en öðrmn löndmn. .
Nú virðist þó eitthvað vera
að breytast lil verri vegar, en
ekki orsakast það af þvi, að
Scotland Yard liafi legið á liði
«inu eða farið aftur, heldur þvi,
að lögreglumönnmn liefir eigi
verið fjölgað í hlutfalli við
aukna ibúatölu og aukinn af-
brotafjölda, sem aðallega or-
sakast al' atvinnuleysi og vand-
ræðuni nianna. Samkvæmt árs-
skýrslu Byng’s lávarðar fy.rir
árið 1930 liafa afhrot aukist
mikið á árinu, sérstaklega inn-
hrot. Er iðulega brotist inn í
hús i fjarveru fólks, t. d. er
það fer í kvikmyndaliús, og
fara slíkir þjófnaðir mjög i
vöxt. Rán og svik jukusl og
grunsamlega mikið, og þarf
ekki að efa, að atvinnuleys-
ingjar suiný' liafa hæst í hóp
afbrotamanna. Ennfremur lief-
ir fjölgað allmjög þeim, sem
sekir gérast um fjölkvæni.
Verðmæti þess, sem þjófar i
Lundúnaborg náðu á sitl vald
1930 er liðlega 20 miljónir kr„
eða um 4 miljónum meira en
árið áður. Bófalýður Lundúna
hefir farið að dæmi starfs-
bræðra sinna i Ameriku og
slela ofl bifreiðum, til ]>css að
allskonar fæst hjá okkur. —
Gleymið ekki okkar ódýru
áleggspökkum, 5 teg. i hverj-
um.
tk&edikt B. GuðmnndsBon&Co.
Yesturgötu 16.
Simi: 1769.
komast undan á flótta með
ránsfeng eða þýfi, enda jókst
bifreiðaþjófnaður um 50% ár-
ið 1930. Var þá stolið 4941 bif-
reið, en nokkuð má af því
marka dugnað Scotland Yard
manna, að þeir gátu skilað aft-
ur eigendunum 4759 hifreiðum.
Veðurhorl'ur í dag.
Búist er vnð hægri norðaustan átt
í dag' og þurviðri.
Starfsfólk Vísis
fer skemtiför til Þingvalla í dag.
og þess vegna kemur þetta blað
snemma út. Næsta blað kenutr út
á venjulegum tíina á morgun.
Skrifstofa Vísis verður lokuð í
dag frá hádegi.
Prófessor LodeVvyckx Dr. phil.
flytur útvarpserindi um Island
og Astralíu í Bríissel 9. og 12.
].. m. kl. 19,15 (Brússeltími). Pró-
fessorinn var hér í vor og fram
eftir sumri. og ferðaðist þá víða
u.m land.
Einingarfélagar!
Eins og auglýst er á öðrutn stað
í blaðinu í dag, verður á næsta fundi
ákveðið hvort fundir stúkunnar í
vetur verði í Brattagötu eða í G,-
T.-húsimt. Þess végua er nauðsyn-
legt, að allir félagar stúkunnar mæti
á fundinum. Borgþór Jóscfsson.
Utvarpið í dag.
Kl. 19,30: Veðurf regnir. —•
20.30: (iranunófónhljómleikar
(Sig Birkis. söngvari) : Jsl. þjóð-
lag: Sofðu unga ástin mín. Bj.
Þorsteinsson: Taktu sorg mina.
Giordani: Svo undurkær. Massen-
ct : Saknaðarljóð. Braga: Engla-
söngur. — 20,45: Gramntófón-
hljómleikar (kórsöngur) : Rússn.
þjóðlög: Der rote Sarafan' og
Stenka Rasin. Sungið af Ural
Kósakkakórnum. Riccius: Paa
Vandring og Halvorsen: Dobbelt-
portræt. Sungið af Erling Krogh
kvartett. — 21 : Veðurspá og frétt-
ii. — 21.25: Hljómleikar (Þór.
Guðmundsson og Emil Thorodd-
sen).
Áheit á Strandarkirkju,
afh/Vísi: 10 kr. frá ónefnclum.