Vísir - 15.01.1932, Page 2

V f V f H
I)) MarHaa I Qlsbni Cl
Dagatöl.
Af blokkum með íslcnskum texta liöfum við lili'ð citt eftir,
og sclst það með tækifærisverði.
Símskeyti
Rómaborg, 14. janúar.
United Press. FB.
Deilan um ófriðarskaða-
bæturnar. ,
Popolá Italia birti ritstjórnar- 1
grein á fimtudag, sem kölluð
cr „Orðsending til Randarikj-
anna“. Ér Mussolini talinn höf-
undur greinarinnar, en i henni
eru Bandaríkin livött ti 1 að
breyta urn stefnu í ófriðar-
skuldamálunum. Segir m. a. í
greininni: „Fyrr eða síðar verð-
ur samkomulag að nást um af-
afnám hernaðarskaðabótanna,
enda eru menn hlyntir afnámi
þeirra um allan heim.“ í grein-
inni er ítarlega rælt um málið
i einstökum atriðum og loks
scgir svo: „Þýskaland iiel'ir lát-
ið umheiminum i té vitneskju
um það opinberlega, fyrir milli-
göngu sendihcrra sinna, að það
geti ckki greitt ófriðarskaða-
bæturnar, hvorki i dag eða á
morgun eða nokkurn tíma.“
Biaðið segir, að ekki sé hægt
að láta slíkar yfirlýsingar sem
vind um eyrun þjóta. Um
sama efni segir í síðara skeyti:
„Bandarikin hafa öll ráð i hendi
sér til að leiða málin farsællega
til lykta. Sá tími er liðinn, að
hægt sé að gripa til svipaðra
i-áða og þegar her var sendur
inn í Ruhr. Evrópuþjóðirnar
verða að iiefja skuldauppgjafir
þegar í stað. Því næst ætti Ev-
rópuþjóðirnar að bera fram
kröfur sínar við Bandarikin
sameiginlega.“
Oslo, 14. janúar.
Unitcd Press. FB.
Tollahækkunin í Noregi.
Stórþingið hefir ákveðið, að
auka um 20% tolla (miðað við
gullgengi), á öllum vörum,
nema sykri, kaffi, landbúnaðar-
áhöldum og verkfærum og
vöruflutningabifreiðum, en á
þeim hækkar tollurinn uin 15%.
(Endurprentað vegna leiðrétt-
ingar).
Hann er sjálfur forsætisráð-
lierra, en Tardieu hermálaráð-
lierra.
Stokkhóimi, 14. janúar.
United Press. FB.
Verkbann í Svíþjóð.
Verkamenn í járniðnaðinum
hafa hafnað tillögum sáttasemj-
ara, um að leiða til lykta deilu-
mál þeirra og atvinnurekenda.
Félag atvinnurekenda liefir lýst
yfir verkbanni í öllum verk-
smiðjum innan sambands
þeirra. Nær verkbannið til 95
þúsund manna. Verkbanninu er
lýst yfir frá og með 24. janúar
að telja.
London, 14. jan. Mótt. 15.
United Press. FB.
Gengi sterlingspunds.
Gengi sterlingspunds, miðað
við dotlar, 3.42, er viðskifti hóf-
ust, 3.46% er viðskiftum lauk.
New York: Gengi sterlings-
punds $ 3.43%- $ 3.16%.
Washington, 15. janúar.
United Press. FB.
Hoover verður í kjöri í forseta-
kosningunum í ár.
öpinberlega tilkynt, að Hoo-
ver forseti verði i kjöri af hálfu
republikanska flokksins i kosn-
ingunum í ár.
A'öáhæðisma'öur Norðmanna
hefir tilkynt FI3., aö norska aðal-
ræöismannsskrifstofan í K’eykja-
vík hafi fengiö svohljóöandi sím-
skeyti dagsett j). 13. jan.. frá nt-
anríkismálaráöuneytinu í 1 )sló .
..Stórjtingið samjiykti í dag'
15% hækkun á kaffi og' svkri og
20% á öörum tollskyldum vörum.
Þar sem ]>essi tollhækkun nægir
ekki til þess að vega á móti lækk-
un á gengi krónunnar, nær jjetta
tinnig ti! vörutegunda, sem sér-
stakir viðskiftasamningar hafa
veriö gerö.ir um,“
Bombay, 14. janúar.
United Press. FB.
Forvaxtalækkun í Bombay.
Forvextir hafa verið lækkaðir
um 1%, i 7%.
París, 1 1. janúar.
United Press. FB.
Stjórnarmyndun í Frakklandi.
Laval hefir gefið út tilkynn-
ingu mn stjórnarnivndun sína.
Utan af landi.
—0—
Úr Mýrdal
er FB. skrifað ]). 13. des. s.l.:
Tíðin hefir veriö fremur köld upp
:j síðkastið, oft mjög stormasamt.
sífeld noröaustan rok nú í meira
en viku. Snjólitið, en flestar skepn-
ur j)ó komnar á hey. — Heilsufar
gott. Almenn vandræði vegna
j.'eningaskorts. Ekki hægt að
greiða opinber gjöld og horfir til
vandræða, ef ekki raknar úr á ein-
hvern hátt. — Alnienningur horf-
ir áhyggjufullur til komandi árs,
])ó flestir hafi enn nóg til hnífs
og skeiðar. Veit þó enginn hve
i lc.ngi ])a‘ö verður eða livað kemur
1 r.æst. Þegjandi samtök virðast
, vera um það meðal manna, að
gæta sem best hóís á flestum svi'ð-
| um.“
Terndartollastefoan
( Evröpn.
' —o—
Skuggalegt útlit.
(Eftirfarandi grein birtist í
síðastliðnum nóvembermánuði í
merku verslunarblaði i Amster-
dam).
Fjármálaástandið í heiminum
hefir versnað tilfinnanlega síð-
asta hálfa mánuðinn. Það er
ekki til neins að reyna að
blekkja sjálfan sig með tálvon-
um, með því að benda á ein-
stök atriði, seni menn velja
vandlega og reyna að fegrá fyr-
ir sér. Það er og verður samt
seni áður staðreynd, að vand-
ræðaástandiö eykst stöðugt i
öllum löndum heimsins. Þótt
menn stagist á því, að það liljóti
að verða til að örfa versluu og
iðnað Englendinga, að þeir
liurfu frá gullinnlausn, og þótt
menn bendi á hagskýrslur, sem
sýna, að atvinnuleysi sé í rén-
um hér eða þar, þá álítum vér
það skyldu vora, sem þessu
lilaði stjórnum, hversu leitt seni
oss þykir það, að staðhæfa,
að ástandið liefir á engan hátt
batnað, og iitlitið er ekki batn-
ajidi, neins staðar í heiminum,
heldur Jivert á móti. Alt virð-
ist vera í upplausn og afturför,
hvert sem litið er.
Geta menn ekki farið að
segjá, er þeir liorfa á þetta á-
stand óhlutdrægt, að hin gamla
menning vor sé að glatu mestu
og bestu kostuni sinum, reglu
og jafnyægi? Hafa menn ekki
unnið að þvi fyrst og fremst
tvær síðuslu aklirnar, að skapa
stórkostlegt fjárliagsiegt skipu-
lag, net verslunar-, banka- og
l jármálasambanda, er næði um
allan heiminn? Hafa inenn ekki
komið á æ fullkomnari og full-
komnari samvinnu i verslun og
viðskiftum meðal allra landa
iieimsins, til þess að þau gæti
skiftst á afurðum sínum í bróð-
erni og hjálpað þannig hvert
öðru, þrátt fyrir hin pólitísku
landamæri, sem skilja ]>au að?
Og nú er alt þetta viðskifta-
skipulag, öll þessi röð og regla,
sem framfarirnar liafa verið að
skapa í tvær aldir, i liættu. Það
liggur við, að það levsist upp á
hörnmlegasta liátt. í stað reglu
og skipulags kemur óregla og
glundroði, i stað samvinnu
f j andskapur. Fram f a ri rna r
stöðvast. Viðskiftin stöðvast við
landamærin. Evrópa og ailur
heimurinn þráir frið og sam-
einingu, og nú i'ærir rás við-
burðanna oss einmitt það gagn-
stæða. Viðskifta- og fjármála-
slríð allra gegn öllum er í liyrj
un. í stuttu máii: Vér erum að
lenda i slikum fjárhagslegum
ógöngum, að þær minna ná-
kvæmlega á það pólitíska öng-
þveiti, seni leiddi til morðsins
i Serajevo. Hvert stefnir fyrir
iiciniinum? Ilafa þeir, sem
stjórna honum, ekki enn gert
sér það ljóst, að þeir mega ekki
lengur gera eina einustu vit
leysu í viðbót, og ekki glata
eiilni einustu minútu, ef nú á
að snúa við?
Hver viðburðurinn rekur ann
an með rniklum hraða. Þýska-
land neyðist til þess, að lækka
verð á útflulningsvörum sínum,
til þess að halda útflutnings-
markaði sínum, en verður að
auka útflutninginn til þess að
haida útflutningsupphæð sinni
við sama.
iÞessi lækkun lenti þyngst a
Englandi. Til þess að verða sam
kepnisfærir um útflutning við
Þjóðverja, ákváðu Englendingar
að liverfa frá gullinnlausn. Þá,
þegar pundið féll erlendis, en
liélt hins vegar kaupmætti sín
um innantands, gat enskur út
flutningur aukist töluvert 1
nokkrar vikur. Þetta ósamræini
í gildi jnindsins, innanlands og
erlendis, var auðvitað gróða
vænlegt í hili, en svo óeðliiegl,
að það varð að grípa til sér-
stakra ráðstafana, til þess að
tialda þvi við. Það eðlilega liefði
auðvitað verið, að pundið féll
innanlands um leið og það féll
erlendis. Til Jiess að verjast því,
töku Englendingar upp inn-
flutningstollana, eins háa og
framast var unt, lil þess að úti-
loka lielst allan innflutning til
Englands. Þeir hal'a tent byngst
á Frakklandi, sem eðlilega hiaut
að svara í sömu mynt. Þar með
er bvrjað lireint og beint toll-
stríð milli Engiands og Frakk-
lands.
En stríð nú á tímum, hvort
sem þau eru pólitísk eða við-
skiftastrið, liafa það sameigin-
lega einkenni, að þau breiðast
út eins og eldur í sinu. Það er
vonlaust að reyna að einangra
þau eða takmarka á vissu svæði.
Krónur Norðurianda-þjóðanna
fylgdu pundinu; þau lönd urðu
að fara að dæmi Englendinga
um tolla- og innflutningshöml-
ur. Afleiðingin af því varð sú,
að tollarnir, sein Frakkar svör-
uðu F.nglendingum með, lenda
einnig á þeim. Þau eru komin
inn í tollstriðið. Afurðir þeirra
komasl nú ekki inn i Erakk-
land, nema með álagningu
verndartolla. Þegar svo er kom-
ið, er ekkert annað að gera fyr-
ir Norðurlandaþjóðirnar, en að
taka til þeirra ráða, sem varna
þvi, að franskar afurðir, ilm-
vötn. bílar o. s. f'rv. komist á
inarkaðinn á Norðurlöndum.
Þctta hefir þegar verið gert.
Ef Holland liverfur frá gull-
innlausn, þá hefir það þegar i
stað þær afleiðingar, að sama
vandræða-ástand uin toila, loll-
st.ríö, kemst á niilli þess og
Frakklands. Meira þarf ekki. —
Tollmúrarnir milli landanna í
Mið-Evrópu liækka stöðugt.
Menn liafa árum saman verið
að tala um samvinnu þeirra,
bollaleggja toiisambönd, og
hverskonar ráð til að efla við-
skiftin milli þeirra og gera þau
auðveldari. Eu þeir draumar og
bóllaieggingar frægra lögi'ræð-
inga og' stjórnmálamanna í
Genf, virðast ekki ætla að verða
að veruleika. Alt í éihu er kom-
ið nýtt ástand. Órefðan og óregl-
an er löghelguð, og eymdin og
vandræðin aukasl alstaðar. —
Hver einasta þjóð í Evrópu gel-
#ur átl á hættu, að niynt lienn-
ar falli þá og þegar. Þær reyná
að verjast lúnni miskunnar-
lausu „spekulation", sem al-
staðar vofir yfir, með alskonar
hömlum og'bönnum í fjármála-
lífinu. * ILvert landið á f'ætur
öðru tekur ujip verndartolla,-
stefnu og hvetur þegna sína tit
að flytja út, uin leið og það
bannar þeini að flytja nokkuð
inn. En lialda kaupsýslumenn-
irnir og stjórnmálamennirnir í
þessum iöndum í raúii og veru,
að slíkt kraf taverk sé mögulegt?
Geta þeir menn, sem vita hvað
vFskifti eru, ímyndað sér, að
útflutningur í stórum stíl sé
mögulegur, án þess að landa-
mærin séu um leið opnuð fyrir
innftutningi?
Til þess að leysa þetta vanda-
inál, eru menn teknir að pré-
dika nýjan boðskaji, þann, að
teggja niður jieningana, en
halda samt áfrani að skiftast á
vörurn inilli tandanna. Hver
maður sér, livert þær „fram-
farir“ stefna. Eftir nokkurn
tíma verður liin sigursæla
menning vor, a. 111. k. sú tilið
liennar, seni vér kölluni við-
skiftalíf, komin á móts við
menningu frumslæðustu villi-
þjóða, sem ekki þektu pen
inga i neinni mynd, né þau
þægindi, sem þeim fylgja.
Samningar um „bestu kjör í
verslunarviðskiftum“ meðal
þjóðanna, eru sannarlega að
verða gamaldags iiugtak, og ef
svona lieldur áfram, verða versi-
unarsanmingar yfirleitt óþarfir
milli þeirra. Nú á dögum lieyr-
ist ekki talað um annað en „bar-
áttutolla“, viðskiftahömlur, við-
skiftabönn og tollstrið. Þett'a fá
menn að heyra eftir að hafa
hlustaö á óendanlega röð af
ráðslefnum og alþjóðafundum,
sem áttu að vinna að því, að
ryðja misskilningi og erfiðleik:-
um meðal þjóðanna úr vegi, og
slcapa í þeirra stað sátt og sam-
vinnu. I 14 ár liafa menn unu-
ið að því að „tryggja“ friðinn
í þeiminum!
Var hún í raun og veru ó-
maksins verð, öll sú starfsemi?
Póstmál
Rey kj avíkup.
—o—
Eftir kaupsýslumann.
—o—
Framli.
Bréfberar og póstkassar.
Víðast livar erlendis eru
bréfberar e'ða hæjarpóstar
auðþektir frá öðrum möiinum
í klæðaburði. Þeir eru ein-
kennisbúnir og þokkalega til
fara. Eg liefi engar mætur á
einkennisbúningum í sjálfu
sér, en það cr hentugt, að þess-
ir starfsmenn liiíís opinbera sé
auðkendir frá öðrum mönnuni.
Það er nú að vísu svo, að
bréfberarnir hér i Reykjavík
liafa Íöngum verið aúðþektir á
klæðnaðinum. Þeir eru eða
hafa verið allra manna verst
til fara, jafnvel rifnir og föt
þeirra stagbætt. Nú þykir mér
ósennilegt, að í þessar stöður
hafi eingöngu valist sóðar og
hirðuleysingjar, sem engalöng-
un hafa lil þess að vera sóma-
samlega til fara. Eg geri þvert
á móti ráð fyrir, að þeir vildi
ganga þokkalega klæddir, ef
þeir hefði efni á því. En sann-
Jeikurinn er vist sá, að þeir
liafa liaft svo lág laun, a'ö þeim
hefir verið óniáttugt að klæða
sig skammlaust.
Mér fyndist nú alveg sjálf-
sagt, að póstsjóður léti mönn-
um þessum í té einkennisbún-
inga svo oft Sein þurfa ]iætti.
án alls endúrgjalds. — í þessu
samliandi má geta þess, að bæj-
arsjóður Reykjavíkur klæðir
að miklu leyti lögregluþjóna
bæjarins, og hefi eg heyrt a'ð
í það fari 12—15 þúsund krón-
ur á ári, en lögregluþjónarnir
eru 28, eins og kunnugt er.
HeilbrigÖisfulltrúi bæjarins
niun og hafa nokkurn árlegan
styrk til fatakaúpa og veit eg
ekki til, að bæjarbúar telji það
eftir. Hitt mun lieldur, a'ð
Reykvíkingar telji alveg sjáli-
sagt, að starfsmenn bæjarfé-
lagsins sé jjokkalega til f'ara.
En þess liefir ekki or'ðið
vart, að póstsjóði (þ. e. ríkis-
sjóði) þætti neilt aö þvi, að láta
starfsménn sína vera rifna og
tætta, eins og förumenn. Ætti
jióststjórnin nú að liæta ráð
sitl, og leggja bréfberunum til
laglega einkennisbúninga, eða
hækka kaup þeirra, svo að þeir
gæti keypt þá sjálfir.
Reykjavík hefir vaxið mjög
ört síðustu árin. Bærinn er
nijög' víðáttumikill, miðað vi'ð
í'ólksf jölda, og vegalengdir tiér
innanbæjar miklu meiri, en í
viðlíka mannmörgum hæjum
erlendis. — Hver bréfberi hefir
þvi niiklu stærra svæði til yfir-
sóknar hér í Reykjavik, en í
sambærilegum borgiuu erleud-
is. Það er þvi auðsætt, að bréf
berarnir eru langt of íair, og
vissulega ekki luegt að ætlast
til þess, að þeir geti annað
meira bréfabúrði daglega en
þeir gera nú. Verður þvi óhjá-