Vísir - 11.03.1932, Blaðsíða 2

V I S I R
HeildsSlobirgðir af ágætom ensknm
tvinna, svDrtnm og hvftnm,
í öllum algengnm númernm.
Gengi sterlingspunds
lækkar aftur.
Fopvaxtalækkun í Bretlandi.
Fjármálasépfpæðingap spá verdfest-
ingu sterlingspunds.
London, 10. mars.
United Press. - FB.
Forvextir liafa veriíS lækkað-
ir uni 1 % í 4%.
London, 10. mars.
United Press. - FB.
Stanley Baldwin ráðlierra
liefir tilkynt í neðri málstof-
unni, að fjárlagafrumvarpið
verði lagt fyrir þingið þ. 16. apr.
Alment er fagnað yfir for-
vaxtalækkuninni, en við þenni
liöfðu menn búist að undkn-
förnu.- Tilgangurinn með henni
er aðallega að draga úr hinu
mikla aðstreymi erlends fjár,
sem af Iiefir leilt hina miklu
vcrðhækkun stérlingspuiKls
undanfama tvo daga.—- Sumir
fjármálamenn búast við, að for-
Símskeyti
—o—
Waslhngton, 10. mars.
United. Press. - FB.
Bandaríkin sannfærast um,
að hyggilegt sé að hafa herafla
áfram í Shanghai.
Utanríkismálaráðúneytið hef-
ir lýst því yfir, að jiar sem har-
dagar séu hættir á Shanghai-
svæðinu, heri að senda á brott
þaðan aftur til Manila, 31. fót-
gönguliðsherdeildina. Mun
ráðuneytið leggja til við her-
mólaráðuneytið, að Jietta verði
gert.
Jafnframt verður séndiherra
Bandarikjanna í Kína veitt
heimild til samvinnu við önnur
erlend ríki, sem eiga hagsmuna
að gæta í Ivina, um lausn Sliang-
haideilunnar í samræmi við
ákvarðani r þjóðabandalagsins.
Washington, 10. mars.
United Press. - FB.
Utanríkismáláráðuneylið hef-
ir ákveðið að hætta við að
leggja það til, að 31. fötgöngu-
liðshersveitin í Shanghai verði
kvödd á brott þaðan að sxnni.
Þessi ákvörðun var tekin eftir
að málið liafði verið borið und-
ir ræðismann Bandarikjanna í
Shanghai.
Kaupmannahöfn, 10. mars.
United Prcss. - FB.
Forvaxtalækkanir.
Forvextir liafa. verið lækk-
aðir um 1% í 5% frá og með
föstudegi að telja.
Dublin, 10. mars.
United Prcss. - FB.
Forvextir hafa verið Iækkað-
ir um 1% í 5%.
vaxtalækkunin sé undanfari
verðfestingar sterlingspunds. —
Gera þeir ráð fyrir, að eftir
vérðfestinguna verði gengi þess
3.70, miðað við dollar. Hinir
lágu vextir cru taldir nauðsyn-
legir lil þess að girða fyrir ó-
eðlileg kaup og sölu á sterlings-
pundum.
London, 10. mars. Mótt. 11.
United Press. - FB.
Gengi.
Gengi sterlingspunds, er við-
skifti hófust, 3.68%, miðað við
dohar, en 3.66, er viðskiftum
lauk.
New York: Gengi sterlings-
punds $ 3.68, er viðskifti hóf-
Ust, en $ 3.65%, er viðskiftum
j lauk.
Genf, 10. mars. Mótt. 11.
United Prcss..- FB.
Þjóðabandalagið
og ófriðurinn í Austur-Asíu.
Þing Þjóðahandalagsins hefir
samþykt ályktun um að skipa
nítján manna nefnd til þess að
hafa með höndum yfirumsjón
málamiðlúnar í deilunni milli
Japana og Kínverja. í nefndinni
eiga sömu þjóðir fulltrúa og
eiga sæti i framkvæmdarráði
bandalagsins og Hvmans, forseti
bandalagsjjingsins og fulltrúar
sex annara jxjóða. Japanar og
Kínverjar hafa hvorir um sig
fulltrúa í nefndinni.
Hafísiim.
—o—
ísinn var að reka út úr fjörð-
unum vestra og nyrðra í gær.
Hins vegar var í morguo kom-
in hvöss norðan hríð á Hest-
eyri, Grimsey og Raufarhöfn,
og gæti þá farið svo, að ísinn
ræki að aftur.
Frá Árnesi var Veðurstof-
unni símað í gær: Isinn er að
reka út af Norðurfirði og Tré-
kyllisvík.
Frá Hvammstanga var símað:
Lítill ís sést liéðan.
Frá Reykjarfirði var símað:
ísinn farinn af Reykjarfirði og
er að reka út Öfeigsfjörð og
Ingólfsfjörð.
• Frá Sauðárkróki var Veður-
stofunni simað: ísinn að mestu
rekinn liéðan og er liann að
drcifast um fjörðinu.
De Valera
liefir tilkynt, að hann muni gera
alt, sem í hans valdi stendur til
að sameina írska fríríkið og
Ulster.
i
| Magoús Btöodahi |
--O--
In memoriam.
I.
Það er kunnugt, að meiri
framfarir hafa orðið á íslandi
á síðustu 20—30 árum en á
mörgum öldum þar á undan.
Islendingar voru álitnir að vera
draumlynd þjóð og athafnalitil,
lineigð til skáldskapar og íhygli.
En mikil breyting liefir orðið
á. lundarfari Islendinga og lief-
ir merkur erlendur fræðimað-
ur, cr þekt liefir Islendinga í
áratugi, ekki alls fyrir löngu
ritað merka grein um breytingu
á lundarfari íslensku þjóðarinn-
ar. Lítill vafi mun á því, að
stjórnmálafrelsi íslendinga mun
eiga drýgstan þáttinn í þeirri
hreytingu, sem er á orðin. ís-
lendingar hafa verið að vakna
síðustu áratugina og því er eðli-
legt, að islenskir atliafnamenn
Iiafa ekki getað einheitt hæfi-
leikuni sínum í sérstaka átt.
heldur hafa orðið að fást við
allskonar verkefni. Nóg hefir
verið að vinna á öllum sviðum
fyrir þjóð, sem sakir einangi’-
unar og ófrelsis hafði dregist
aftúr úr öllum nálægum menn-
ingarþjóðum. Hver einasti ís-
lenskur atliafnamaður hefir get-
að tekið undir með skáldinu
Stephani G. Stephansson:
Löngum var eg læknir minn,
Jögfræði n gu r, prestur,
smiður, kóngur, kénnarinn,
kerra, plógur, liestur.
II.
Magnús Blöndahl vár einn af
þessum athafnamönnum hinn-
ar vaknandi þjóðar. Það mun
erfítt að benda á það starfssvið,
að hann ekki revndi krafta sína,
Það er eins og hann hafi verið
að Teitá að þeim veftvangí, þar
sem hann nyti sin hest. Hann
er um eitf skeið sjómaður, smið-
ur, bvggingameistari, fæst vi<T
verksmiðjuiðnað, rekur Iieild-
verslun, en tekur um leið þátt
í opinheruiiT störfum, sífirr í
bæjarstjörn, situr ó Alþingi,
starfar í allskonar nefndum og
má því segja um haun, að Iiann
hafi verið gérkunnugur öllum
íslenskum þjóðhfshátfum. I.oks
byrjar hann á stórútgerð, stofn-
ár h.f. Sleipni og hefir verið líf-
ið og sálin í þeim félagsskap
fram til æfilöka. Hlutverkin
stækka með aldriniim, hann
tekur á sig meiri og meiri ó-
byrgðir og sér það réttilega, að
íslensk stórútgerð hefir skapað
grundvöllinn að íslensku nútíð-
arh’fi og átt sinn verulega þátt
í stjórnmálafrelsi íslendinga,
því að án þess afraksturs, sem
stórútgerðin hefir veitt lands-
mönnum síðan byrjað var á
henni, hefðu Islendingar tæp-
lega ráðist i það stórræði, jafn-
lítil þjóð, að gera tilraun til þess
að skipa sínum málum að hætti
sjálfstæðra ríkja. Það má því
vissulega segja, að íslenskir at-
hafnamenn eins og Magnús
Blöndahl, liafi ált sinn verulega
jiált í nýsköpun íslensks þjóð-
Iifs. Hann átti þann kost að vera
gyæðinn og stórliuga og gaf
jafnan gaum atvinnunýjungúm
þéim, er liann áleit að væru til
bóta. Útgerðarstöðin í Haga, er
liann sjálfur reisti, var úthúin
öllum bcstu tækjum lil fisk-
þurkunar og annarar aðgerðar,
er hér tíðkast á voru landi.
IJann hafði mikinn liug á að
gerbreyta öllum íslenska tog-
araflotanum og nota dieselskip
í stað gufuskipa. Hann hafði og
sérstakar liugmyndir um síld-
veiðar og hversu liagkvæmast
•væri að koma atvinnugrein
Jiessari fyrir. Ýmsum þessara
liugmynda sinna gat liann ekki
komið i framkvæmd, en í þeim
sést stórliugur lians. Haim stýrði
félagi sínu með dugnaði og at-
orku og gekk vafalaust oft fram
af sér við vinnu, af Jiví að hann
unni sér ekki hvíldar. Erfiðleik-
ar síðustu tíma veiktu mjög
traust hans á framtíðarskilyrð-
um þessa atvinnuvegar og hafa
vafalaust átt sinn þáit í því, að
hann, þreyttur og lúinn eftir
langt æfistarf, varð svo snögg-
lega sköpum að renna.
III.
I einkalífi sínu var Magmis
Blöndahl hinn starfsami reglu-
maður. Hann kom fyrstur ó
skrifstofuna á morgnana og fór
þaðan siðastur. Sjálfur liafði
hann. minstar þarfir flestra
manna og um liann verður ekki
sagt. að liann hafi lifað eyðslu-
sömu lífi, Jiótt alla jafna liafi
verið vel fjáður maður á ís-
lenskan mælikvarða. Hann var
manna lijálpfúsastur og varð
um eitt skeið fyrir æriiu tjóni
vegna þessarar skapgerðar sinn-
ar. Hann var tryggur í lund,
eins og liann átti kyn til, og var
vinum sínum ráðhollur stuðn-
ingsmaður. Á yngri áruin var
hann söngelskur og gleðimaður,
cn alvara og trúhneigð mótuðu
síðustu ár æfi lians. Eftir því
sem viðfangsefni lífsins urðu
stærri, óx ábyrgðartilfinning
hans. Hann var að jafnaði ó-
venju Jjögull hín síðari árin og
íhugull, cn röggsainur og skor-
inorður, cf ó þurfti að halda.
Eitt sinn skal liver deyja. —
Magnús Blöndalil liafði kynst
hlíðu og stríðu í lífinu. Hann er
þrátí fyrir aldur sinn fulltrúi
Jjeirrar kvnslóðar, sem er að
néhia Island að nýju. Svo er
um alíá hrautryðjéndur, að þeir
sjá fram í tímaim og eru á und-
an sinni samtíð. Hann sá ekki
allar hug'sjónir sínar rætast, en
hann átti sinn verulega Jiátt í
því að verða meðskapandi
sfærsta atvínnuvégar þjóðarinn-
ar. Ef til víll ber ekki að harma
Jiað, að hann er nú til moldar
borinn. Að baki er langt og
inikið starf í þarfir þjóðarinn-
ar, fram undan sá liann að eins
sorta hins ókonina tíma.
A. J.
Frá Alþingi
í gær.
—o—
Efri deild.
Þar voru á dagskrá 2 mál.
1. Frv. til 1. um viðauka við I.
nr. 79, 14. maí 1917 um sam-
þyktir um lokunartíma sölu-
búða í kaupstöðum, 3. umr.
Frv. var samþ. með 11 shlj.
atkv. og sent neðri deild.
2. Frv. til 1. um afnám I. nr.
33, 20 okt. 1905, um stofnun
geðveikrahælis, 2. umr.
Frv. var samþ. og þvi vísað
lil 3. umr.
Neðri deiíd.
Þar voru í gær 7 mál á dag-
skrá, cu að eius 4 komu lil uijir.
1. Frv. til 1. um geldingu
hesta og’ nauta, 3. umr.
Frv. var samþ. og sent til
efri deildar.
2. Frv. til 1. uin ríkisskatta-
nefnd.
Jón A. Jónsson kom fram
með brtt. við frv. þess efuis, að
lögin kæmu ekki til fram-
kvæmda fyr en fé vrði veitt til
nefndarinnar í fjárlögum, en
till. var feld með 12 atkv. gegn
8, en frv. samþ. óbreytt með 13
atkv. gegn 5.
3. Frv. til 1. um húsnæði í
Revkjavík.
Flm.: Jörundur Brynjólfs-
son.
Frv. þetta hefir verið flutt á
tveim síðustu þingum og er nú
flutt enn á ný, nokkuð breytt.
Samkv. frv. skal, til þess að
koma í veg fyrir „lhisnæðis-
vandræði, ósanngjárnan leigu-
mála m. m. í Reykjavík“ skipa
fimm nianna liúsnæðisnefnd.
Bannað er, hvernig sém á
stendur, að taka við eða greiða
liærri leigu en héisnæðisnefnd
%
hefir samji.
Húsaleiga eftir livert hús má
vera alt að 15% af fasteigna-
matsverði liússins, að viðbætt-
um 5% af fasteignamatsvirði
lóðar þeirrar, er notuð er vegna
íbúðar í húsinu, og ákveður
liúsiiæðisneínd, ef ágreiningur
verður, hvernig leigan skiftist
milli íbúða hússins. Þyki hús-
næðisnefnd sýnt, að kostnaðar-
verð liúss sé meira en svo, að
15% af fasteignamatsverði
Jjess sé viðunandi leigumáli fyr-
ir eiganda, getur hún ákveðið
leiguna liærri.
Brot gegn lögunum varðar
sektum frá 25 kr. til 5000 kr.,
og kostnaðurinn við nefndina
greiðist úr bæjarsjóði.
Einar Arnórssön og Héðinn
Valdimarsson tóku báðir til
máls um þetta frv. Jörundar og
töldu það Iítla meinabót, og nær
fyrír Jörund að ljá stuðning
sinn öðrum vglferðarmálum
Reykvíkinga, seni liann til þessa
liefðí veitt litinn stuðning, er
þau hefði legið fyrir þinginu.
Frv. værí, þótt hrtt. Jiær, sem á
J/ví hefðu verið gerðar, væru
Iieldur til hatnaðar, til lítils
gagns og ekki við því Iítandi.
Magnúsi Jónssyni fanst und-
arlegt, að Jörundur skyldi þing
eftir Jiing vilja vera að troða
þessum „greiða“ upp á Rejk-
vikinga, eftir að lionum væri
orðið ljóst, að Jieir væru þessu
algerlega móffallnir. Frv. Jör-
undar væri engin lausn á Jiessu
máíi. Orsökin til þess, að liúsa-
Ieigan væri svona há, lægi í
húsnæðisskorti og því, hve hús-
in væru dýr. IÞtetta mál yrði því
ekki Ieysl með neinni nefndar-
skipun, lieldtir með því, að'
auka húsabyggingar og útvega
heppileg lán til þeirra. Akvæði
frv. um leiguna hlvtu að leiða
til Jjess, að menn numdu veigra
sér við, að leggja milcla ]jeninga
í liúsabyggingar, þegar slíkar
kvaðir væru lagðar á þá, en Jjað
leiddi aftur til liúsnæðisleysis
og' dýrari leigu. Jörundur liefði
Jjví ekki átt að hera Jjetta frv.
fram, lionum hefði enda átt að
• *
vera lcunnugt frá umræðunum
um það á undanförnum árum,
að Jjað hefði ekki fylgi Reyk-
víkinga. Áhugi Jörundar fyrir
velferð Reýkjavíkurhúa væri
virðingarverður, og einlægnin
slíkt liið sama, en næst þegar
liann langaði til að gera Reyk-
vikingum greiða, ætti hann að
reyna að finna eitthvað, sem
gccti orðið þeim til gagns.
Mundi hann hafa meiri virðingu
af því cn Jjcssu fálmi.
Málinu var yísað til 2. umr.
og allshn.
4. Frv. til 1. um bifreiðaskatt
o. fh, 2. umr.
Fjárhagsnefnd liafði lclofnað
í þessu máli, og kom Magnús
!