Vísir - 23.04.1932, Page 2

VISIR
Fiíipaveiðarinn „AEROXON"!
Höfum fengið okkar fengsælu flugnaveiðara aftur!
VERÐIÐ ÓBREYTl1.
Símskeyti
—o—
Amstefdani, 22. april.
United Press. - FB..
Kreuger-hnej'kslin enn.
Félag kaupliallarbrakúna
liefir samþykt að skipa liefnd
til þess að gæta hagsmuna
þeirra félagsmarina; áem eru
handhafar hlutahréfa Kreuger-
félaganna.
Genf, 22. apríl.
United Pressl FB'.
Lausanne-ráðstefnan.
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum hefir árangurinn al
viðræðum MacDonalds,Tardieu,
Stimsons, Bruiiíngs ög Grandi
orðið sá, að efna til ráðstefnu i
Lausanhe. Hefst hún ]>. 16. júní.
Theunis, fyrverandi forsætís-
ráðherra i Belgíu verður forseti
hennar.
Dublin, 22. apríl.
Uuited Press. - FB.
Frá írum.
Samkvæmt frumvarpi, sem
birt hefir verið, verður hóllustu-
eiðurinn • afnuminn, en elck.i
hróflað við þeim ákvæðum, að
yfir fririkinu sé konungurinn,
Dail Erearin og senatið.
London, 22. apríl.
United Press. - FB.
Nýir verðtollar í Bretlandi.
Fjármálaráðuneýtið liefir lil-
kynt, að 10% vorðtollur hafi
verið lag'ður til viðbótar á inn-
fluttar iðnaðarvörur og er ]tvi
verðtollurinn á slikum vörum
nú 20%. Verðtollur á nokkurum
vörutegundum tiefir verið
hækkaður um 15% og á vissum
óhófsvörum um 25%-—30%, en
á liálfunnið slál er lagður tollur
sem nemur 33%%.
Varsjá, 22. aprii.
United Press. - FB.
Hernaðarbandalag með Rúmen-
um og Pólverjum.
Pilsudski er kominn heim
eftir langt frí i Egiptalandi. A
Iieimleiðinni kom Iiahn við i
Bukarest og náðist þar sam-
kþmulag til fullnustu uni að
Pilsudski Iiefði á hendi sameig-
inlega herstjóm Pólverja og
Rúmena, ef til ófriðar kæmi.
Loncjon 22. apríl.
United Press. FB.
Gengi.
Gengi sterlingspunds miðað
við dollar 3.74% er viðskifti
hófust. Óbreytt er viðskiftum
lauk.
Genf 23. april.
United Prcss. - FB.
Cagni látinn.
Látinn er af hjartaslagi Um-
herto Cagni aðmíráll, sem var
annar höfuðsmaður Norður-
pólsl'eiðangurs Ahruzzi her-
toga árið 1000.
Berlín 22. apríl.
United Press. - FB.
Kosningarnar í Prússlandi.
Kosningabará11a IIitlersinna
náði hámarki í gær, er Hitler
hélt ræðu í viðurvist 16.000
Berlínarhúa, en áður hafði
liann farið horg úr borg til
þess að halda kosningaræður
og farið hratt yfir. Hvatti hann
Þjóðverja til ]iess að hefjast
haiidá um að draga sjálfa sig'
upp úr ófærunni, en hvernig
koniið væri, væri miverandi
valdhöfum að kenna.
Windermere 22. apríl.
United Préss. - FB.
Blaðamaður druknar.
Edward Scott, 18 ára gamall,
ritstjóri Manchester Guardiari,
druknaði í Dinghy í gær. Var
liann ásamt syni sínum, Ric-
hard, að róa i skemtibát, en
bátnum hvolfdi. Sonur lians
náði haldi á bátnUm og gat
haldið sér á floli, uns hjálp
harst. — Scott tók við ritstjórn
Mancliester Guárdian, sem er
talið áhrifamesta blað Eng-
lands, að Times einu undan-
teknu, snemma á árinu, cn þá
var faðir lians, C. P. Scott, ný-
lega látinn.
Frá Alþingi
í g ær.
—o—
Efri deild.
Fimm niálum var visað lil 2.
umr. og nefnda.
Frv. til 1. um lax- og silungs-
veiði, frv. til 1. um breyt. á 1. nr.
16, 20. júní 1923, um varnir
gegn kynsjúkdómum, frv. til 1.
um lækningaleyfi o. s. frv., frv.
til 1. um sölu kirkjujarðarinnar
Mið-Sámstaða og frv. til fjár-
laga fyrir árið 1933.
Frv. til 1. um útflutning
hrossa var samþ. með nokkur-
um breytingum og visað til 3.
iimr„ frv. til 1. um hlunnindi
fyrir annars veðréttar fast-
eignalánafélög, samþ. og sent
Nd. og frv. til 1. um kosningu
sáttanefndarmanna og vara-
sáttanefndarmanna í Rvík af-
greitt frá deildinni sem lög.
Neðri deild.
Þrjú mál voru samþ. og send
Ed.
1. Frv. til 1. um gjaldfrest
bænda og bátaútvegsmanna.
Samþ. var brtt. við frv. frá Jó-
lianni Jósefssyni þess efnis, að
ef lánsstofnariir (þar rneð talin
verslunarfyrirtæki, svo sem
kaupfélög og kaupmenn) lenda
í greiðsluörðugleikum, að öllu
eða nokkuru leyti vegna ákvæða
þessara laga, skulu bú þeirra
ekki verða tekin til gjaldþrota-
skifta að þeim nauðúgum, með-
an lög þessi eru í gildi, ef skatla-
frairitöl eða efnahágsreikningar
sýna, að þau eða þeir eigi fvrir
skuldum.
2. Frv. til 1. um Brunabóía-
félag íslands (endursent Ed.)
og frv. til 1. um bráðabirgða-
breytingu nokkurra laga. Enn-
fremur voru þessar viðaukatill.
samþ. við frv.:
1) Að á árunum 1932 og 1933
skuli helmingur þeirra tekna,
sem ræðir um i 1. gr. laga nr.
51, 7. mai 1928, um Memringar-
sjóð, renna í ríkissjóð. 2) Fram-
kvæmd 2: og 3. gr. laga nr. 45,
10. nóv. 1913, um Bjargráða-
sjóð íslands, er frestað til árs-
loka 1933. 3) Framkvæmd 12.
gr. laga nr. 40, 7. mai 1928, um
breyting á jarðræktarlöguni nr.
43, 20. júni 1923, er frestað á ár-
inu 1933. 4) Ivenslueftirlit það,
sem ræðir um í 6. -8. gr. laga
nr. 35, 19. maí 1930, fellur nið-
ur til ársloka 1933.
Tvö mál voru sam. og vísað
til 3. umr.
1. Frv. til 1. um stofnun nýs
prófessorsembættis í læknadeild
Háskóla íslands.
2. Frv. til 1. um undirbúning
á raforkuveitum til almennings-
þar.fa.
Þessum málum var vísað lil 2.
umr. ög nefnda:
1. Frv. til. 1. um sölu á nókkur-
um hlutá heimalands Auðkúlu í
Svínadal, 2. frv. til 1. um barna-
vernd, 3. frv. til I. um breyt. á
og viðauka við siglingalög nr.
56, 30. nóv. 1914 (samkvæmt
núgildandi siglingalögum nær
sjóveðréttur skipstjóra og skip-
verja ekki til vútryggingarfjár
skips og farmgjalds. Eftir frv.
skal svo vera framyegis).
4. Frv. til 1. um viðauka við
lög rir. 36, 27. júní 1921, um
samvinnufélög. (í samvinnufé-
lögum, sem stofnuð eru og
starfa samkv. lögum nr. 36, 27.
júni 1921, skulu félagsmenn
hafa forgangsrétt til hverskonar
atvinnú við framléiðslustörf fé-
laganna t. d. vinnu við slátur-
hús þeirra, smjörbú og verk-
smiðjur, útskipun framleiðslu-
varanna o. fl.).
5. Frv. til 1. um breyt. á k nr.
37, 8. sept. 1931, um heimild
fyrir ríkisstjórniria til ýmsra
ráðstafana vegna útflutnings á
riýjum fiski.
6. Frv. til 1. um breyt. á I. nr.
18, 1. okt. 1919, um greiðslu á
ríkisfé til konungs og kcnungs-
ættar.
Um náttúrufrlSun
og frlðun sðgustaða.
Eftir Guðmund G. Bárðarson.
—o—
Hér á landi, eigi síður en i
öðrum löndum, er margt af
stöðum, sem hafa að geyma
merkilegan gróður, dýralíf eða
inyndanir, sem gætu verið inik-
ilsvert rarinsókriarefni fyrir
náttúrufræðinga, og þar að
auki gætu verið svo sérkemrileg-
ar og fágætar, að þær eigi ekki
sinn líka annarsstaðar. Þegar
svo stendur á er nauðsvn á áð
slikar náttúruminjar séu með
friðun verndaðar frá skemdum
eða eyðingu. Enda liéfir slíkri
náttúrufriðun fyrir löngu verið
konrið á í öðrum menriingar-
löndum. Menningarþjóðirnar
hafa lagt kapp á að koiria upp
hjá sér fuUkomnum náttúru-
gripasöfnum, þar sem saman er
safnað sem flestum og marg-
breytilegustum náttúrugripum
og náttúruminjum. - En
mörgu slíku er þannig háttað,
að eigi verður þvi fyrir komið í
húsum inni, t. d. sérkennileguin
gígum, liverum, fossum, jarð-
lögum er sýna margþælta og
merkilega jarðlagaskipun, gróð-
urfar í ákyeðnum jarðvegi, eða
dýrasveit nieð lifandi dýrum í
náttúrlegu umliverfi. Til þess að
hálda við slíku, bæði til athug-
unar fyrir vísindamenn og til
fróðleiks og' áliægju fyrir
númsfólk og alþýðu manna, eru
eigi öimur ráð, en að haida
sliku friðuðu og óskertu á þeixn
stöðum þar sem náttúran sjálf
hefir valið því sæti. Mörgu af
Jiessu tagi er svo liáttað, að það
er engum til hags að því sé spilt,
eða það cyðilagt, Og friðun
þess hefir oft engan aukakostn-
að í för með sér. — Það eitt
nægir, að það sé friðað, friðun
Jiess kunngerð almenningi, og
þeir látnir sæta vítum eða sekl-
um, er-gera tilraun til að brjóta
friðunina. — Fyrir 30 árum var
allstór hveraskál úr hverahrúðri
við Laugarnar hér í Reykjavílc,
var hún litlu minni en hvera-
liolan um Stóra-Geysi i Hauka-
dal. Var hún merkileg og vernd-
unar verð að tyennu leyti, hún
var i fyrsta lagi til fróðleiks
fyrir þá bæjarhúa, sem eig'i
höfðu séð slikt náttúrusmíði
annarstaðar, og í öðru lagi sönn-
Lin þess, að þarna hefði um eitt
skeið líklega fyrir landnáms-
tíð verið furðu mikill gos-
liver. í hugsunarleysi var
skál þessari mokað burtu og
hveráhrúðuririn riotaður til að
inalbera svæði og veg næst
Laugurium. Hefði það verið lit-
gjaldalítið fyrir bæjarfélagið,
að lofa skálinni að standa, og
inundi liafa verið auðsótt að fá
Itaria friðaða.
„Beneventum“ er einkennileg-
ur hamrá-stallur suður i Öskju-
lilíðinni ca. 40 m. hátt yfir sjó.
Það er fallegasta og reisuleg-
asta brimþrepið sem til er hér í
nágrenninu, mótað af sjávar-
briminu fyrir mörgúm þúsund-
uin ára, þegar sjávarflötur var
ca. 10 m. liærra en nú. Þar um-
hverfis liggja brimnúnir stór-
grýtis hnulhmgar, sem öklurnar
líafa leikið sér að, velt til og
fágað, þegar stórbrimið gnauð-
aði á Öskjulilíðinni. Þá voru
Jiorskaleiðir þar seni nú eru
götur og hús i Reykjavík. Bene-
ventum cr þar að auki með feg-
urri stöðum liér í grend og.val-
inn staður til að dvelja á í fpgru
sólskinsveðri. Þar er þurt og
þokkalegt, grásblettir með ís-
lenskum villigróðri, skjól fyrir
kuldaáttinni, og bæði vítt og
fagurt útsýni. I engii mundi það
auka fegurð staðarins, að ]>ar
væri liaggað því úlliti eða svi\)
er náttúran hefir mótað. í
Kew-Garden, jurtagarðinum
mikla í Luhdúnú'm, háfa Eng-
lendingar eytt mörgum þúsund-
um sterlíngspunda til að húa til
lítilfjörlega likuigu al' svipuðu
landslagi, með stórgrýti og urð,-
uiii, cins og sjá má frá náttúr-
unnar hendi umhverfis Bene-
ventuni, og' gróðursett þar
fjallagróður líkan þeim sem
enn er að finna í Öskjuhliðinni
og víða annarstaðar liér á landi.
Fyrir fáum árum voru stein-
höggvarar héðan iir baénum
komnir suður í Beneventum og
farnir að höggva þar og kljúfa
stórgrýtishnullungana. Þessar
náttíiruminjar hefðu ]iá verið
eyðilagðar, ef eigi liefði svo vilj-
að til,-að menn, sem þær kunnu
að ineta, urðu Jjessa tiltækis
varir. Gerðu þeir horgarstjóran-
um aðvarl. Ivom liann í v'eg fyr-
ir grjótnámið og liefir haldið
verndarhéndi yfir Jiessu land-
svæði síðan. En eigi eru þær
að íullú trygðar fyr en löghelg-
aðri friðun er ]iar konrið á.
Það mætti nefria riiörg dæmi
þessu lik, ekki sísl hér i grend
við Reykjavik, þar sem athafn-
ir manna eru mestar, og miða
til þess að umskapa jörðiria, og
sópa burtú handaverkum nátt-
úrunnar.
' Fraính.
Leikliiisiö.
—o---
Sutton Vane: Á útleið.
Það er alment mál, að þegar
syndaselir finna dauðann nálg-
ast, snúa þeir sínu kvæði í kross,
og gerast trúlineigðir og lielgir
menn. Þykir mönnum nú leik-
liúsið vera farið að síga heldur
á í þeim efnmn upp á síðkastið,
þar sem það hefir nú tvívegis
sýnt leiki er um trúmál fjalla,
bæði Jósafat og A útleið. Eng-
inn skyidi ])ó af því ætla, að
leikhúsið væri nú aðfram kom-
ið, þvi meðferðin á þessum síð-
asta leik sýnir, að það getur, ef
rétt og vel er á luridið, int mjög
gött starf af hendi.
Efni leikritsins er hér gamal-
kunnugt, og skal því ekki rakið.
Meðferð leikenda á hlutverk-
unuin var mjög góð og jöfn, og
ber það, að meðférðin sé jöfn,
vott um góða og alúðlega leið-
beiningu. Ójafn og ósamfeldur
leikur, jafnvel þótt góður sé,
raskar réttuin hlutföllum, milh
persónanna, og hlutföllum alls
leiksins,’ svo að hvað skyggir á
annað, en aít villir áhorfendur.
Það virðist tvimælalausl óhætt
að telja þetta besta frágang, sem
nokkurt leikrit hefir hlotiðiiér
á þessum vetri.
I karlleggnum var lang'bestlu•
léikur Indriða Waage; hann^var
geríágaður, og gefur þó lilut-
verkið gott færi á að farið
eé út í öfgar, þegar Prior er
drukkinn. Þar var samt svo
,vel ratað rétta hófið, að hvorki
var of né van. Því verður reynd-
ar ekki neitað, að hlutverkið
léttir sjálft undir með leikand-
anum, sé liann annars góður,
]ivi að það er eitt skemtilegasta,
ef ekki skemtilegasta lilutverk-
ið i leikritinu. Brynjólfur lék
síra Duke eins og áður; var
vandaður og smekklegur frá-
gangur hans á hlutverkinu, og
er þess sérstaklega getandi, að
það virtist vera innri skilningur
leikaraús, sem réði honum.
Valur Gíslason lék Lingley.
þingmann mjög vel og stóðst
fyllilega samanburð við fyrir-
rennara sinii i hlutverkinu,
Friðfinn Guðjónsson, sem auð-
vitað fór vel með það, en ytri
maður Vals yirðist eiga fult eius
vel við Jilutverkið. Það má
segja, að oft komi dúfa úr
hrafhseggi, því þegar Valur
byrjaði að leika var ekki mikið
móf á þvi, að hann mundi nokk-
urnthna geta nokkuð í þeirri
grein, en nú cr liann orðinn einn
af traustustu leikurum, sem hér
er völ á. Það sér á þessu lilut-
verki, að leikritið er samið rétt
upp úr ófriðnum, ]>vi að höf.
liefir ekki getað á sér, setið, að
láta þennan manri, sem er þrjót-
urinn í leiknum, vera Þjóðverja
og Gyðing í tilbóí. Haraldur
Björnsson lék Scritbby, sem
Ágúst Kvaran áður fór með, og
gerði það vel. Hann var að vísu
ekki eins mildur og ísmcygileg-
ur eins og fyrirrennarinri, en
andlitgerfi hans var mun betra.
Hréyfingar lians voru'nú alveg
óaðfinnanlegar, og liins veriju-
lega málkæks hans gætti ekki
mikið, en það er vel, ef hann
losar sig alveg við hann. Þess
varð á nokkuruin stöðum vart,
að áhersla hans á samsettum
orðum var ekki alveg rétt, en
hún á i íslenskú skilmálalaust
að vera á fvrra liðnum (orð-
inu). Nú er það að vísu rétt að
ekki má siðari liðurinn verða
með öllu áherslulaus á leiksviði,
því Jþá mundu áhorfendur ekki
lieyra hann, eri Haraldur ræður
bót á því, með þvi að leggja á-