Vísir - 03.07.1932, Blaðsíða 2

V I S I R
Saltkjöt!
Ódýrustu matarkaupin eru spaðsaltað kjöt frá
okkur. —
Nokkrar tunnur óseldar.
ímskeyti
London 2. júli.
United Press. - FB.
Látinn konungur.
Manúel, fyrverandi konung-
ur í Portúgal, lést í dag að
heimili sínu i Twickenham.
Hverjir stöðva?
I „Alþýðublaðinu" er slegið
mjög á þann streng, að at-
vinnurekendur ætli að „stöðva“
framleiðsluna, stöðva/ atvinnu-
rekstúrinn og stofna til algers
atvinnuleysis fyrir verkalýð-
inn. Það er hrópað liátt um
það, að rikisstjórnin megi ekki
„stöðva“ síldarbræðsluna á
Siglufirði o. s. frv. — En liverj-
ir eru það nú i raun og veru,
sein gera sig líklcgasta til þess
nú að stöðva allan atvinnu-
rekstur i landinu?
Það. er kunnugt, að bæði
stjórn síldarbræðsluverksmiðj u
ríkisins á Siglufirði og h.f.
„Kveldúlfur“ liafa leitað samn-
inga við verkamenn og sjó-
menn, um kaupgjald við síld-
veiðar og síldarbræðslu i sum-
ar, kaupgjald, sem er svo hátt,
að litlar likur eru til þess, að
reksturinn beri sig, jafnvel þó
að engir vextir séu reiknaðir,
engin fyrning og vfirleitt eng-
inn kostnaður, sem ekki leiðir
beint af þvi, að starfrækslu er
haldið uppi. Það er engin von
um riokkurn ágóða. — En fyr-
ir aðgerðir hinna „sjálfkjörnu“
forsprakka verkalýðsins, er
eins líklegt, að ekkert verði úr
samningum og að þessi at-
vinnurekstur stöðvist. — En
hver er það þá, sem stöðvar
hann? Eru það atvinnurekend-
urnir eða verkamennirnir, eða
„forsprakkar“ þeirra? — Það
virðist að minsta kosti vera
tvent til um það, livorum aðil-
anum sé rétt að gefa sök á
stöðvuninni.
„Þeir, sem liafa tekið gróð-
anrt í góðu árunum, eiga að
bera hallann í vfcidu árun-
um,“ segja „forsprakkarnir“.
— En hvar er þessi „gróði“
góðu áranna? Hafa menn ekki
yfirleitt heyrt miklu meira
talað um töpin? Eða af liverju
stafa töp bankanna, seni svo
mjög liefir verið talað um?
Stafa þau ekki að langmestu
Ieyti af því, að gróði góðu ár-
anna liefir ekki hrokkið fyrir
töpum vondu áranna? —
Hvernig skyldi það vera um
t. d. samvinnuútgerðina á ísa-
firði? Þar er ekþert eftir af
gróða góðu áranna, en miklar
skuldir komnar i staðinn, og
ríkissjóður hefir jafnvel orðið
að hlaupa undir baggann. —
Hjá síldarbræðslu ríkisins er
ekki um nokkum gróða frá
góðærum að ræða, á þeim
rekstri hefir bara orðið tap.
Og það er enn gert ráð fyrir
tapi á þeim rekstri, þó að
verkalaunin verði lækkuð svo
sem verksmiðjustjórnin liefir
farið fram á. Um það er ekki
deilt. Það er að eins deilt um
það, hve mikið megi tapast á
rekstrinum. — Verkamönnum
verksmiðjunnar liefir verið
boðið lífvænlegt lcaup, meðan
verksmiðjan starfar, en „for-
sprakkarnir“ halda þvi frain,
að fyrir þann tíma, 2—3 mán-
uði, verða verkamennimir að
fá svo hátt kaup, að þeir geti
lifað af því alt árið. Það er með
öðrum orðum ekki að eins
gerð krafa um að vinnan sé
greidd, lieldur er krafist fulls
framfærslueyris fvrir verka-
mennina, livort sem vinnan er
meiri eða minni. En með þeim
hætti verður enginn atvinnu-
rekstur rekinn í landinu til
langframa. Atvinnureksturinn
verður að bera sig, að_ öðrum
kosti hlýtur liann að stöðvast,
fyr eða seinna. Og stöðvuninni
valda þá að sjálfsögðu þeir,
sem gera liærri kauplcröfur en
atvinnureksturinn getur stað-
ist.
Það eru þannig „forsprakk-
ar“ verkalýðsins sem eru í
þann veginn að stöðva allan at-
vinnurekstur í landinu og leiða
algert atvinnuleysi og nevð vf-
ir verkalýðinn. Og á hverju á
verkalýðurinn að lifa, jiegar
svo er komið? Ilver ráð sjá
„forsprakkarnir“ fyrir því? —
Þeir krefjast þess, að vei’ka-
lýðurinn fái atvinnutækin í
sínar liendur. En er honum þá
betur borgið? Hver er revnsl-
an af samvinnuútgerðinni á
ísafirði? Auðvitað stenst at-
vinnureksturinn ekki liærra
kaupgjald með þeim liætti.
Hins vegar er fyrirsjáanlegt,
að ef atvinnureksturinn stöðv-
ast, þá leiðir af þvi almenna
nevð í landinu, sem enginn
veit livernig við verður lijálpað.
Iðnsýningin.
Frh.
Næst er j>á fyrir hendi að geta
um h.f. Isaga, sem einnig hefir
sýningu i herbergi nr. 8. Hefir
tiðindamaður jblaðsins fengið
eftirfarandi upplýsingar l'rá fé-
laginu:
„Hlutafél. Isaga var stofnsett
30. ágúst 1919. Tilgangur þess
var að framleiða Acetylengas
eða svonefnt Dissousgas nieð
aðferð liins fræga sænska No-
belsverðlaunainanns, dr. Dalén.
Gastegund þessi er unnin úr
kalciumkarbid, sem leysist upp
í vatni og verður að gasi, sem
síðan er þrj'st inn í stálhylki,
en þau innihalda acetonfylta
asbest og viðarkolssteypu, sem
drekkur í sig gasið og gefur
það frá sér aftur, þegar opnað
er frá hylkinu. Acetonlögurinn
hefir þann eiginleika að gufa
upp með gasinu. Á þennan
liátt tókst dr. Dalén að fvrir-
byggja sprengingarhættu þá,
sem þjöppun þessarar gasteg-
undar liafði í för með sér.
Súrefnið er að mestu unnið
úr loftinu. Þvi er þi*ýst saman
með 200 kg. þunga, og við 170
gráða kulda verður loftið fljót-
andi, og skilur þá súrefnið sig
frá öðrum lofttegundum, er þvi
síðan dælt inn i stálhylki með
150 kg. þrýstingi. Hylki þessi
eru að jafnaði þrýstireynd með
225 kg. vatnsþrýsting. Feiti má
ekki koma i súrvinsluvelarnar
því að það veldur sprengingu.
Súrvinslustöð ísaga-félagsins
var sett upp árið 1926.
Dissousgasið er m. a. notað
til lýsingar á vitum landsins, í
bátum og viðar. Á Alþingis-
liátíðinni var það notað i öll-
um veitingastöðunum til eldun-
ar á Þingvöllum, en mest er
það notað við logsuðu og log-
skurð, á járn, stál og aðra
málma. Er það þá blandað súr-
efni, og gerist það í sérstökum
þar til gerðum logsuðu- og
skurðartækjum, svonefndum
brennurum, og er loginn, sem
myndast af acetylengasi qg súr-
gasi 4000 gráða lieitur.
Öll bíla- og vélaaðgerðai*-
verkstæði hafa nú þess konar
tæki, og eru þau einnig sýnd á
sýningunni, þó þau eigi séu
smíðuð hér.“
Einmitt vegna þess, að þetta
gas (liáþrýstigas) er framleitt
hér á laiuli, er vélsmiðjum gert
auðveldara að framkvæma
stórar viðgerðir á skipum o. þ.
u. 1., sem áður þurfti að fram-
kvæma erlendis. Væri ga^
þetta ekki framleitt liér,
mundu vélsmiðjurnar o. fl.
standa ver að vígi en ella,
vegna þess hve gas er mikið
notað við hverskonar viðgerð-
ir nú á tímum.
Það var því mikil þörf á
stofnun h.f. ísaga, sem á mik-
inn þátt í þeim framförum,
sem orðið hafa í þeim grein-
um, sem uin hefir verið rætt í
grein þessari síðuslu dagana.
Framh.
Norskar
loftskeytafregnir.
Osló, 2. júlí. NRP-FB.
Allmörg fiskiskip eru þegar
farin af stað frá Haugasundi til
síldveiða við ísland. Samkvæmt
fregnum i Haugesunds Dagblad
ætla sænskir kaupendur síldar,
sem veidd er við Island, ekki
að taka við neinni síld, sem
veidd er fyrir 25. júlí.
Fjórsigluð skonnorta, finsk,
„Melbourne“, sökk undan Fas-
net vita á írlandi, eftir árekst-
ur við tankskip nokkurt. Ellefu
menn af skipshöfn „Melbourne“
fórust, þeirra á meðal skipstjór-
inn. „Melboume“ var eitt lrinna
miklu seglskipa, sem var i korn-
flutningum milli Ástraliu og
Englands.
Síldarolíuverksmiðjumar i
Harstad bmnnu í gær til kaldra
kola.
Sænska lierskipið Fylgia kom
í dag til Osló með sænska prins-
inn Bertil.
Gengi í dag: London 20,25.
Hamborg 133.50. Paris 22.40.
New York 5.68. Stokkhólmur
104.00. Kaupmannahöfn 110.50.
99
Millennium((
er heimsins besta hveiti enda
er það dýrasta hveiti sem til
landsins flyst.
Fæst hvarvetna í smápokum.
æ
Þökkum hjartanlega fyrir auðsýnda hluttekningu við frá-
fall og jarðarför móður okkar og tengdamóður, Guðrúnar
Pálsdóttur.
Jakobina Helgadóttir. Sigríður Helgadóttir.
Sigurður Þórðarson og aðrir aðstandendur.
Innilegar þakkir fyrir auðáýnda liluttekningu við fráfall
og jarðarför mannsins míns, Jens Þorsteinssonar.
Kristín Jónsdóttir.
Það tilkynnist hér með, að Ingibjörg Jónsdóttir andaðist
í dag á Landspitalanum. — Jarðarförin verður ákveðin siðar.
Reykjavík, 2. júh 1932.
Guðrún Þórðardóttir. ~ Eggert Kristjánsson.
Móðir okkar og tengdamóðir, Jórunn Júliana Ingimund-
ardóttir, andaðist í gær, 2. júlí.
« I'yrir hönd okkar og annara aðstandenda.
Hverfisgötu 41.
Margrét Þorláksdóttir. Guðmundur Jónsson.
Bæjarfréttir
Ríkisstjómin.
Samkvæmt tillögu forsætis-
ráðlierra liefir konungur Islands
þann 23. f. m. fallist á að skift-
ing starfa milli dóins- og kirkju-
málaráðherrans annars vegar
og' atvinnu- og samgöngumála-
ráðherrans liins vegar, verði
nokkur önnur en ákveðið er í
konungsúrskurði 29. desbr. ’24,
meðan þeir eru ráðherrar báð-
ir, liæsjtaréttarmálaflutnings-
maður Magnús Guðmundsson
og prófastur síra Þorsteinn
Briem. Samkvæmt þessu er svo
ákveðið, að af þeim málum, sem
heyra undir atvinnu- og sam-
göngumálaráðuneytið, falli und-
ir dómsmálaráðherra Magnús
Guðmundsson: Samgöngumál,
nema vegamál, sjávarútvegs-
mál, iðnaðarmál, sveitastjórnar-
mál, fátækramál, almenn styrkt-
arstarfsemi, sjóðir, sem ræðir
um i III. kafla nefnds konungs-
úrskurðar, byggingarfélög,
mælitækja- og vogarinál, en á
liinn bóginn af þeim málum,
sem samkvæmt konungsúr-
skurðinum lieyra undir dóms-
og kirkjumálaráðuneytið, falli
undir atvinnuinálaráðíierra síra
Þorstein Briem: Kirkjumál, þar
undir kirkjujarðir, kirkjujarða-
sjóður, prestssetur og alt annað,
sem að kirkjunfiálum lýtur,
kenslumál, þar undir allir skól-
ar landsins, æðri og lægri.
Eimreiðin.
April-júní-hefti 1932 ,er komið
lit fyrir skörnihu. Efni'ð er m. a.
þetta: „Við þjóðveginn", eftir rit-
stjórann. Er þar einkum rætt um
nýju stjórnina og viðtökur þaer,
sem hún hefir þlotið. Brynjólfur
Stefánsson vátryggingafræöingur
ritar um „Þjóðarbúskap og tölur.“
Segir haíin þar m. a„ a8 gera megi
ráð fyrir, a'ö skuldir landsmanna
viö erlenda lánardrottna hafi num-
ið 80 miljónum króna um siöustu
áramót, og þykir þaö aö vonum
óefnilegur búskapur. Árin 1929 og
1930 (þau voru bæði mikil velti-
ár) hafa skuldirnar aukist um 25
milj. kr., en þau ár sóaöi stjórnin
fé á báðar hendur og hegöaöi sér
aö öllu ósæmilega, jafnt i fjármál-
um sem ööru. — Dr: Guöm. Finn-
bogason ritar um „Séræfing og
samæfing", en Richard Beck próf.
um „Lárviöarskáldiö John Mase-
field.“ Er sú ritgerji myndum
prýdd, löng og fróöleg. — Jakob
Jóh. Smári á þarna grein, er hana
nefnir „Skýjaborgir“, en Svan-
hildur Þorsteinsdóttir smásögu
(Kolfinna). Benjamín Kristjánsson
ritar um trúna á manninn, en
„Herdís“ og Guörn. Böövarsson
birta stökur og kvæöi. — Árni
jakobsson (Þingeyingur) skrifar.
ídliyglisveröaog þarflega grein um
„Skáldskap og ástir“. Ræðst haim
þ>ar djarflega gegn þeim skriffinn-
um vor á meðal, sem kosiö hafa
sér þaö hlutskifti, aö hringa sig í
auðmýkt og aðdáun aö fótum
„klámskáldanna", þ. e þeirra
vesalinga, sem hyggja aö klám og
óþverri í bókmentum sé hin besta
verslunarvara. Lofa þeir ,,skáld“
þessi mjög og vegsama, en við og
við reka þeir upp rokur miklar
um það, að klánriö sé „nöfugt“.
— „Þegar eg varö myrkfælinn“
heitir smágrein eftir Odd Oddsson,
— Þá er framhald sögunnar
„Kreutzer-sónatan“ eftir Leo Tol-
stoj og loks „Raddir" og „Rit-
sjá.“
Dóms og kirkjumálaráðuneytið
hefir þ. 28. f. m. sett Ólaf
Einarsson lækni til þess að fyrst
uiii sinn að þjóna liéraðslæknis-
embættinu í Grimsneshéraði.
Ferðafélag íslands
hefir i hyggju að stofna 4ii
skemtiferðar vestur á Snæfells-
nes laugardaginn 9. þ. m., með
Selfossi. Komið verður til baka
á sunnudagskveld. Um fyrir-
komulag ferðarinnar verður
auglýst bráðlega, ef úr henni
verður.
G.s. Botnia
fór héðan í gærkvaldi. —.