Vísir - 16.10.1932, Blaðsíða 2

VJSIH
handa 2 og 6
Ijúffengar og ódýrar,
Fást í flestum verslunum.
IlllillltllllllllIIUIIllIKIHIIIIIIIIIIUIIUIKlllllIlllllÍlllllUIIIIIIÍIllllUlllií
wlHimmaOiu
Heildsölubirgöir:
APPELSÍNUR —
KARTÖFLUR, ísl.
LAUKUR.
Tölur sem tala.
—■—-O— "*
Landbúnaður og fiskveiðar
hafa löngura verið höfuðat-
vinriuvegir þjóðar vorrar, eru
það enn i dag og verða }>að
væntanlega á ókonuium tímura.
Enginn maður er svo skyni
skroþpinn, að liann sjái ekki, að
velferð þjóðarinnar er undir
þvi komin, að liún geti liaft
sem.mestan hagnað og blessun
af liessum atvinnuvegum. I>að
verður sennilega heldur ekki
um það deilt, áð þingi og stjórn
ber að lilúa að }K*ssum atvinnu-
vegum. Er ekki ástæðulaust að
taka það fram, að Jjetur væri,
ef þéss væri gætt framvegis, að
stuðla ekld áð óskyhsamlegiini
landbúnaðar . framkvæmdum
og iþyngja ekld sjávarútvegin-
uin um of, heldur fara þann
gullna meðalveg, að efla sjávar-
útveginn og atvinnulífið við
sjóinn, slcapa með því stærri og
betri innanlandsmarkað fyrir
landbúnaðarafurðir en nú er
völ á, með öðrum orðum láta
sjávarútveginn greiða götu
landbúnaðarins á þann hátt
sem eðlilegastur er, og jafn-
framt, innan skynsamlegra tak-
marka, greiða fyrir landbúnað-
inum á sama hátt. Hvernig sem
á er litið, komast menn ekki
hjá að viðurkenna, að fram-
tið útgerðarinnar, og hagur rík-
isins aí' útgerð landsmanna lief-
ir áð miklu leyti borið uppi all-
ar framfarir i landinu. Hjóðin
hefir að visu mikinn og marg-
vislégán hag af landbúnaðinum,
sem eklci yerður sýndur með
tölum, en hitt er jafnvisl, að
meginhluti tekna þjóðarinnar
og ríkisins er frá sjávarútveg- i
inum kominn, og ætli það þvi
að verða lýðum Ijóst, að þingi
og stjórn er skylt að iþyngja
ekki þessum atvinnuvegi, leggja
hann ei í rústir, og er í því sam-
bandi vert að athuga, að með
hruni sjávarútvegsins væri í
rauninni ldpt sterkustu stoðun-
um undan Iandbúnaðinum.
I>egar })etta er ritað eru ný-
íega birtar skýrslur um út-
flutninginn til septemberloka
frá áramótum. Samkvæmt
skýrslunum hefir verið flutt úl
af sjávarafurðum sem Iiér seg-
ir: Af verkuðum saltfiski fyrir
kr. 14,689,180, óverkuðum
2,744,610, ísfiski 2,621,710,
freðfiski 8,190, síld 3,714,410,
lýsi 1,605,380, sildaroliu
1,050,590, fiskmjöli 929,560,
síldarmjöli 735,300, sundmög-
um 89,130, söltuðum hrognum
227,510, ísuðúm hrognum
3,530 og fiskbeinum og hausum
fyrir kr. 76,320. Alls útfluttar
sjávarafurðir fyrir lcr. 28,495,-
450 -— tuttugu og átta miljónir,
fjögur liundruð níutíu og fimm
þúsund og fjögur hundruð og
fimtíu krónur, en á sama tima
var flutt út af landbúnaðaraf-
urðum (lax og æðardúnn með-
talið) fyrir kr. 1,119,550 — eina
miljón eitt hundrað og nitján
þúsuhd og fimm hundruð og
fimtíu krónur. I>etta eru tölur
sem tala, og ætti að sannfæra
hvern mann um. að þjóðin ætti
ekki að fara 'eins að og heimsk-
inginn í æfihtýrinu, sem drap
gæsina, sem veri>ti gulleggjun-
um. — Markið ætti að vera að
finna réttustu og skynsamleg-
ustu leiðina til þess að láta
sjávarútveginn liera landbúnað-
inn uppi, án þess honum sé i
nokkura hæltu slefnt sjálíum,
og það er hægt með þvi, að efla
útgerð landsmanua og atvinnu-
lífið við sjóinn, þvi að þá skap-
ast besti marlcaðurinn, scm
bændur gota fengið fyrir afurð-
ir sínar. Og ef skynsamlega er
að farið, er ekki að vita, nema
sjávarútvegurinn eigi þá fram-
tið fyrir sér, að bændur geti
fengið nægan innanlandsmark-
að fyrir afurðir sínar, þvi að
það er eins víst og að dagur
fyigir nóttu, að af velgengni
sjávarútvegsins mun lelða
blómgun ýmissa iðngreina við
"sjóinn og þvi aulcin atvinnuskil-
vrði — og enn aukinn markað.
Dm Þióðerni
Einars Herjólfssonar o. fl.
—o—
Herra Guðni Jónsson magist-
er hefir i ritdómi í síðasta
„Skimi“ um sögu Oddastaðar
eptir Vigfús Guðmundsson full-
ingur, og að liann liafi verið
i veginn (1412) á Skúmsstöðum
á Eýrarbakka, en þar liaíi
veri'ð útlendingakirkjugarður til
forna, og það, að hann liafi þar
j veginn verið liggi „mjög nærri
j þvi að vera full sönnun þess, að
! hann hafi verið útlendingúr“.
Þetta er vægast sagt mjög und-
arleg staðliæfing hjá jafn-
greindum manni og hr. G. J. er,
og í rauninni ekki frambærileg,
því að jx') 11 Einar liefði verið
veginn þarna á Eyrarbakka,
sem öldungis óvíst er, sjá allir,
að það getur alls engin sönnu'n
verið fyrir þvi, að hann liafi
verið útlendingur (!). En nú
vill svo vel lil, að sanna má
með fullum rökum, sem ekki
verður móti mælt, að Einar hafi
einmitt verið Islendingur í húð
og liár. í óprentuðum annál
(sem prentaður verður næsta
ár), ér getið um siglingu Ein-
ars héðan af landi 1407 (árlal-
ið mun réttara 1405) og hafi
gengið til Róms ásamt Narfa
lögmanni Sveinssyni. En svo er
önnur heimild, sem tekur af
skarið um þjóðerni Einars, og
það er alþingisdómur Odds lög-
manns Þórðarsonar 3. júli 1409
(Fbrs. III, 722—723), um flutn-
ing á konungsgóssi til Noregs
með kaupsldpum frá íslandi.
Þar er Einar Herjólfsson einn
meðal 23 dómsmanna, talinn
næstur á eptir Guttormi Bjarna-
sjrni*) 'og Áma Hergeirssyni,
sem taldir eru kaupmenn, ef-
laust íslenskir menn, sem ])á
hafa verið í siglingum milli ís-
lands og Noregs, en Einar þá
*) Líklega sami maður, sem
kemur fyrir i bréfi á Munka-
þverá 24. jan. 1420 (Fbrs. IV,
273—274).
liklega hættur farmennsku, og
þvi tahnn næst á eptir þeim. Eg
veit engin dæmi þess, að útlend-
ingar (Norðmenn) hafi verið
nefndir scrn dómsmenn á al-
þingi um islenzk mál, og verð
þvi að telja þettu sem fullgilda
sönnun þess, að Einar hali ver-
ið íslendingur, enda á engum
heimildum völ, er geti afsann-
að }>að, svo að mér sé kunnugt.
Svo vik eg að hinu atriðinu,
hvar Einar liafi verið veginn
(12. mai 1412). Eg tcl miklu
líklegra, að það hafi verið á
Skúmsstöðum i Landeyjum,
heldur en á Skúmsstöðum á
Eyrarbakka, því að j)ótt á síð-
ara staðnum hafi verið útlend-
ingagrafreitur á miðöldum, sem
]K) er allt óljóst unr, hefur aldrei
verið ]>ar regluleg kirkja, öðru-
vísi en sjómannakirkja eða lítil
kapella, sem hvergi finnst ]>ó
getið i heimildum, sem mér eru
könnar. Það er því hætt við, að
þessi útiendinga grafreitur þar
á Skúmsstöðum hafi verið harla
lítt kunnur hér i byrjun 15. ald-
ar, liafi hann þá verið kominn
þar, sem óvíst er, en verið get-
ur, að helst þýzkir nienn hafi
haft ]>ar eitthvert kirkjukríli á
þeim timum, eins og t. d. í
Hafnarfirði. En á Skúmsstöðum
í Landeyjum var komin sóknar-
kirkja löhgu fvrir þennan tíma.
Það er því sennilegt, að hún liafi
verið kunnari en kapellan á
Skúmsstöðum liinum ytri, sem
hvergi er getið á ])essu timabili.
Hr. G. J. segir, að Landeyjar
liafi aldrei verið kallaðar Vest-
ureyjar. Það er auðvitað rétt,
cnda hef eg hvergi haldið því
fram. En eg lief fulla ástæðu
til að ætla, að hinn liroðvirki
og fákunnandi afritari Nýja-
annáls (sbr. formála minn fjæ-
ir annálnum), liafi hér eins og
annafsstaðar misritað „í Veslur-
eyjum“ fyrir „í Vestur Landeyj-
um“, og það er vist, að textinn
er eitthvað til muna brenglaður
á þessum stað. Hr. G. J. vill láta
„Vestureyjar“ tákna „eyjar fyr-
ir vestan Skotland“, og að þar
hafi Svalaslcipið farizt, að eg
hafi se.lt röng greinarmerki í
annálinn, en þau séu rétl lijá
Storm. Eg gerði það einmitt
mcð ráðniim hug, og eptir all-
rækilegá athugun, að breyta
merkjunum hjá Storm, óg að
þvi eg hygg réttilega. Mér datt
í hug, að ef til vill ðettu „Vestur-
eyjar“ að , tálcna Orkneyj-
ar eða Suðureyjar, en hvarf frá
því aptur, að svo gæti verið,
enda veit eg elcki, að slikl nafn
á Orkneyjum eða Suðureýjum
sé nokkursstaðar að finna í ís-
lenzkum heimilduin, rituðum
hér á landi, en miðað við Noreg
gæti það átt fremur rétt á sér.
Og svo var annað, sem gerði
það að verkum, að eg tengdi
elcki örlög Svalaskipsins við
þessar ókunnu „Vestureyjar“,
að frásögnin ber ]>að ljóslega
með sér, að skipið hefur ekki
farizt við land, lieldur langt úti
á liaí'i, ])a,r ,sem „litt“ sá til
lands, því að svo finnst mér nú
eðlilegast að slcilja liið afbakaða
orð „hliði“ í annálnum,orð,sem
ykki liefur orðið skýrt til fulln-
ustu, en bátur frá skipinu kpmst
einhversstaðar að landi, með
nokkra menn lifs, og gæti ])að
eins hafa verið hér við land, eins
og annarssta'ðar, enda virðist
frásögn einnar afskriptarinnar
benda á, að svo hafi verið: að
róið haff verið til þeirra, sem á
bátnum voru „frá Dyrhólmaey”
(Dyrhólum), en eins og eg lief
getið um i athugasemd við ann-
álinn, nnm sú frásögn eitthvað
brengluð. Ennfremur mun
mannfjöldinn á skipinu orðum
aukinn, hvort sem hér er um
íslandsfar að ræða eða ekki, af-
ritarinu misritað töluniar, sam-
kvæmt ]jinni venjulegu hroð-
virkni sinni.
í allri þessaiá ruglingslegu og
memgölluðu frásögn annálsins,
]>ar sem allt er ritað í belg og
biðu, án nolckurra greinar-
merkja, hygg eg, að cg hafi far-
ið réttustu leiðina: að tengja
vig Einars Herjólfssonar við
Skúmsstaði i V.-Landegjiim, cn
láta óákveðið hvar Svalaskipið
hafi farizt, hvort heldur hér við
land eðu annarsstaðar, en það er
vist, að íslenzkir menn hafa far-
ist þarna, lílclega ekki allfáir, og
eflaust fleiri, en nefndir eru.
Annars má lengi deila um vafa-
sama og afbakaða leshætti
liandrita, og með litlum árangri
optast nær. Og það tel eg vist,
að hefði lir. G. J. átt að sjá um
útgáfu Nýjaannáls, mundi hann
allviða hafa hnotið um ýmsar
misfellur hans og átt fullt í
fangi með að lagfæra þær, enda
þótt hann sé glöggur maður og
gætinn, og liefði þá komizt að
raun um, eins og eg, að útgáfu
Stonns er í heild sinni mjög
ábótavant og varasamt að
bvggja ofmikið á henni.
Hannes Þorsteinsson.
Sóknarnefndarfundur,
sá 8. í röðinni, hefst á morgun
fcl. 2 með guðsþjónustu í fríkirkj-
unni. Síra Ifiríkur Brynjólfsson
prédikar, eu síra Garðar Þorsteins-
son í Hafnarfirði verður fyrir alt-
ari. Umræðufundurinn verður í K.
F. U. M. og hefst kl. 4 síðdegis.
Kl. Sp2 flytur síra Sigurður Þor-
steinsson frá Noregi erindi i fri-
kirkjunni. Allir velkomnir.
Áttræðisafmæli.
Áttræður varð í. gær Guð-
brandur Eiríksson, Hverfisgötu
14.
Ranghermt
var það hér í blaðinu á föstudag-
inn, að birt hefði trúlofun sína ung-
frú Guðrún Jónsdóttir og Magnús
Valdemarsson. Fregn þessi var tek-
in á afgr. bláðsins í síma, og kvaðst
sú, sem um bað, vera systir Magn-
úsar, en þáð reyndistalgerlegarangt.
Að gefnu þessu tilefni og ýmsum
öðrum, skal tekið fram, aÖ hér eft-
ir verða engar trúlofunarfregnir
birtar i Vísi, nema hlutað.eigendur
óski þess sjálfir skriflega, eða áðr-
ir, sem gefa skriflegar yfirlýsingar
um það, að fregnin sé rétt.
Aðalfundur
íslandsdeildar Guðspekifé-
lagsins verður settur í húsi
þess við Tngólfsstræti 22 i
dag kl. 1%. — Annað kveld lcl.
8% flytur deiídarforseti, frú
Kristin Matthíasson, erindi um
fyrsta forseta Guðspekifélags-
ins. A þriðjudagskveld kl. 8%
flytur frú Martha Kahnan er-
indi: „Loginn lielgi". — Að því
loknu kaffisamsæti og fundar-
slit,
béikhúsití,
Þar Vef'ðft tvíer sýningar i dag.
Kl. 2>lÁ sýnir „Litla Ieikfélagið’1
barnaleikinn „Þegiðu strákur", en
kl. 8 sýnir „Leikfélag Rcykjavilcur"
. „Karlinn í kassanum“ í síðasta sinn.
Bókasafn og lesstofa
Lestrarfélags kvenna i Vonar-
stræti 12 er opin mánud., mið-
vikud. og föstudaga kl. 4—6
síðdegis, mánudags- og míð-
vikudagskveld kl. 8—9. Á sömu
tímum telcið á móti nýjum árs-
félögum. Ennfremur geta
stúlkur, er dvelja hér vetrar-
langt, fengið aðgang að lesstof-
unni og bækur að láni fyrir lít-
ið mánaðargjald. Allar upplýs-
ingar veittar af bókavörðum á
stofunni og af formanni félags-
ins, i'rú Laufeyju Vilhjálms-
dóttur (sími 676).
Hjálparbeiðni.
Ung stúlka, 20 ára að aldri,
hef'ir legið veik un> tveggja ára
bil og er svo lasburða enn, að
liún má ekkert á sig reyna og
verður lílclega óvinnufær í tvö
ár enn. Hún er sárfátæk og for-
eldrar hennar ekki aflögufærir,
])ar sem heimilisfaðirinn er nú
atvinnulaus. Mundu nú. ekki
góðir menn vilja skjóta saman
dálítilh fjárupphæð handa þess-
ari hágstöddu stúlku? Visir licf-
ir lofað að taka á móti samskot-
um. Kunnugmr.
E.s. Dettifoss
kom liingað í gærkveldi frá
útlöndum.
Á veiðar
fór botnv. Geysir (áður
Draupnir) í gær.
E.s. Virgilia,
fisktökuskip á veguin Sölu-
sambands íslenskra fiskfram-
leiðenda, fór héðan í fyrradag
áleiðis til útlanda.
Útflutningur á síldarmjöli
nam 3,068,000 Icg. í septem-
bermánuði s. 1. Verð kr. 496,300,
en á tímabilinu jan.—sept.
4,493,000. Verð kr. 735,300. Á
sama tima í fvrra 1,564,400 kg.
Verð kr. 356,080.
Útfluíningiu- á hrossum.
I scptemberniánuði síðastliðiium
voru'flutt út 203 liross. Verð 16.730
kr. En á tímabilinu jan.—sept. 398.
Verð 45.470 kr. A sama tima i fyrra
920 hross. Verð 97.510 kr.
1
Utflutningur á kjöti.
í sept. siðastl. nam útflutningur
á freðkjöti 36.390 kg. Verð 24.640
kr. En á tímabilinu jan.—sept. 669.-
803 kr. Verð 345.140 kr„ Á sama
tima í íyrra 393.209 kg. Verð 324.-
140 kr. — F'tflutningur á saltkjöti
nam í sept. síðastl. 185 tn. Vejrð
11.400 kr. En á tímabilinu jan.—
sept. 5035 tn. VerÖ 217,300 kr. Á
sama tima i fyt-ra 1464 'tn. Vcrð
128.730 kr.
vrt, að Einar Herjólfsson, sa er
tíö landbúnaðarins hlýtur að fiutti Svartadauða hingað til
hyggjast að miklú leyti á fram- í iands, hafi ekki verið íslend-