Vísir - 16.10.1932, Blaðsíða 2

Vísir - 16.10.1932, Blaðsíða 2
VJSIH handa 2 og 6 Ijúffengar og ódýrar, Fást í flestum verslunum. IlllillltllllllllIIUIIllIKIHIIIIIIIIIIUIIUIKlllllIlllllÍlllllUIIIIIIÍIllllUlllií wlHimmaOiu Heildsölubirgöir: APPELSÍNUR — KARTÖFLUR, ísl. LAUKUR. Tölur sem tala. —■—-O— "* Landbúnaður og fiskveiðar hafa löngura verið höfuðat- vinriuvegir þjóðar vorrar, eru það enn i dag og verða }>að væntanlega á ókonuium tímura. Enginn maður er svo skyni skroþpinn, að liann sjái ekki, að velferð þjóðarinnar er undir þvi komin, að liún geti liaft sem.mestan hagnað og blessun af liessum atvinnuvegum. I>að verður sennilega heldur ekki um það deilt, áð þingi og stjórn ber að lilúa að }K*ssum atvinnu- vegum. Er ekki ástæðulaust að taka það fram, að Jjetur væri, ef þéss væri gætt framvegis, að stuðla ekld áð óskyhsamlegiini landbúnaðar . framkvæmdum og iþyngja ekld sjávarútvegin- uin um of, heldur fara þann gullna meðalveg, að efla sjávar- útveginn og atvinnulífið við sjóinn, slcapa með því stærri og betri innanlandsmarkað fyrir landbúnaðarafurðir en nú er völ á, með öðrum orðum láta sjávarútveginn greiða götu landbúnaðarins á þann hátt sem eðlilegastur er, og jafn- framt, innan skynsamlegra tak- marka, greiða fyrir landbúnað- inum á sama hátt. Hvernig sem á er litið, komast menn ekki hjá að viðurkenna, að fram- tið útgerðarinnar, og hagur rík- isins aí' útgerð landsmanna lief- ir áð miklu leyti borið uppi all- ar framfarir i landinu. Hjóðin hefir að visu mikinn og marg- vislégán hag af landbúnaðinum, sem eklci yerður sýndur með tölum, en hitt er jafnvisl, að meginhluti tekna þjóðarinnar og ríkisins er frá sjávarútveg- i inum kominn, og ætli það þvi að verða lýðum Ijóst, að þingi og stjórn er skylt að iþyngja ekki þessum atvinnuvegi, leggja hann ei í rústir, og er í því sam- bandi vert að athuga, að með hruni sjávarútvegsins væri í rauninni ldpt sterkustu stoðun- um undan Iandbúnaðinum. I>egar })etta er ritað eru ný- íega birtar skýrslur um út- flutninginn til septemberloka frá áramótum. Samkvæmt skýrslunum hefir verið flutt úl af sjávarafurðum sem Iiér seg- ir: Af verkuðum saltfiski fyrir kr. 14,689,180, óverkuðum 2,744,610, ísfiski 2,621,710, freðfiski 8,190, síld 3,714,410, lýsi 1,605,380, sildaroliu 1,050,590, fiskmjöli 929,560, síldarmjöli 735,300, sundmög- um 89,130, söltuðum hrognum 227,510, ísuðúm hrognum 3,530 og fiskbeinum og hausum fyrir kr. 76,320. Alls útfluttar sjávarafurðir fyrir lcr. 28,495,- 450 -— tuttugu og átta miljónir, fjögur liundruð níutíu og fimm þúsund og fjögur hundruð og fimtíu krónur, en á sama tima var flutt út af landbúnaðaraf- urðum (lax og æðardúnn með- talið) fyrir kr. 1,119,550 — eina miljón eitt hundrað og nitján þúsuhd og fimm hundruð og fimtíu krónur. I>etta eru tölur sem tala, og ætti að sannfæra hvern mann um. að þjóðin ætti ekki að fara 'eins að og heimsk- inginn í æfihtýrinu, sem drap gæsina, sem veri>ti gulleggjun- um. — Markið ætti að vera að finna réttustu og skynsamleg- ustu leiðina til þess að láta sjávarútveginn liera landbúnað- inn uppi, án þess honum sé i nokkura hæltu slefnt sjálíum, og það er hægt með þvi, að efla útgerð landsmanua og atvinnu- lífið við sjóinn, þvi að þá skap- ast besti marlcaðurinn, scm bændur gota fengið fyrir afurð- ir sínar. Og ef skynsamlega er að farið, er ekki að vita, nema sjávarútvegurinn eigi þá fram- tið fyrir sér, að bændur geti fengið nægan innanlandsmark- að fyrir afurðir sínar, þvi að það er eins víst og að dagur fyigir nóttu, að af velgengni sjávarútvegsins mun lelða blómgun ýmissa iðngreina við "sjóinn og þvi aulcin atvinnuskil- vrði — og enn aukinn markað. Dm Þióðerni Einars Herjólfssonar o. fl. —o— Herra Guðni Jónsson magist- er hefir i ritdómi í síðasta „Skimi“ um sögu Oddastaðar eptir Vigfús Guðmundsson full- ingur, og að liann liafi verið i veginn (1412) á Skúmsstöðum á Eýrarbakka, en þar liaíi veri'ð útlendingakirkjugarður til forna, og það, að hann liafi þar j veginn verið liggi „mjög nærri j þvi að vera full sönnun þess, að ! hann hafi verið útlendingúr“. Þetta er vægast sagt mjög und- arleg staðliæfing hjá jafn- greindum manni og hr. G. J. er, og í rauninni ekki frambærileg, því að jx') 11 Einar liefði verið veginn þarna á Eyrarbakka, sem öldungis óvíst er, sjá allir, að það getur alls engin sönnu'n verið fyrir þvi, að hann liafi verið útlendingur (!). En nú vill svo vel lil, að sanna má með fullum rökum, sem ekki verður móti mælt, að Einar hafi einmitt verið Islendingur í húð og liár. í óprentuðum annál (sem prentaður verður næsta ár), ér getið um siglingu Ein- ars héðan af landi 1407 (árlal- ið mun réttara 1405) og hafi gengið til Róms ásamt Narfa lögmanni Sveinssyni. En svo er önnur heimild, sem tekur af skarið um þjóðerni Einars, og það er alþingisdómur Odds lög- manns Þórðarsonar 3. júli 1409 (Fbrs. III, 722—723), um flutn- ing á konungsgóssi til Noregs með kaupsldpum frá íslandi. Þar er Einar Herjólfsson einn meðal 23 dómsmanna, talinn næstur á eptir Guttormi Bjarna- sjrni*) 'og Áma Hergeirssyni, sem taldir eru kaupmenn, ef- laust íslenskir menn, sem ])á hafa verið í siglingum milli ís- lands og Noregs, en Einar þá *) Líklega sami maður, sem kemur fyrir i bréfi á Munka- þverá 24. jan. 1420 (Fbrs. IV, 273—274). liklega hættur farmennsku, og þvi tahnn næst á eptir þeim. Eg veit engin dæmi þess, að útlend- ingar (Norðmenn) hafi verið nefndir scrn dómsmenn á al- þingi um islenzk mál, og verð þvi að telja þettu sem fullgilda sönnun þess, að Einar hali ver- ið íslendingur, enda á engum heimildum völ, er geti afsann- að }>að, svo að mér sé kunnugt. Svo vik eg að hinu atriðinu, hvar Einar liafi verið veginn (12. mai 1412). Eg tcl miklu líklegra, að það hafi verið á Skúmsstöðum i Landeyjum, heldur en á Skúmsstöðum á Eyrarbakka, því að j)ótt á síð- ara staðnum hafi verið útlend- ingagrafreitur á miðöldum, sem ]K) er allt óljóst unr, hefur aldrei verið ]>ar regluleg kirkja, öðru- vísi en sjómannakirkja eða lítil kapella, sem hvergi finnst ]>ó getið i heimildum, sem mér eru könnar. Það er því hætt við, að þessi útiendinga grafreitur þar á Skúmsstöðum hafi verið harla lítt kunnur hér i byrjun 15. ald- ar, liafi hann þá verið kominn þar, sem óvíst er, en verið get- ur, að helst þýzkir nienn hafi haft ]>ar eitthvert kirkjukríli á þeim timum, eins og t. d. í Hafnarfirði. En á Skúmsstöðum í Landeyjum var komin sóknar- kirkja löhgu fvrir þennan tíma. Það er því sennilegt, að hún liafi verið kunnari en kapellan á Skúmsstöðum liinum ytri, sem hvergi er getið á ])essu timabili. Hr. G. J. segir, að Landeyjar liafi aldrei verið kallaðar Vest- ureyjar. Það er auðvitað rétt, cnda hef eg hvergi haldið því fram. En eg lief fulla ástæðu til að ætla, að hinn liroðvirki og fákunnandi afritari Nýja- annáls (sbr. formála minn fjæ- ir annálnum), liafi hér eins og annafsstaðar misritað „í Veslur- eyjum“ fyrir „í Vestur Landeyj- um“, og það er vist, að textinn er eitthvað til muna brenglaður á þessum stað. Hr. G. J. vill láta „Vestureyjar“ tákna „eyjar fyr- ir vestan Skotland“, og að þar hafi Svalaslcipið farizt, að eg hafi se.lt röng greinarmerki í annálinn, en þau séu rétl lijá Storm. Eg gerði það einmitt mcð ráðniim hug, og eptir all- rækilegá athugun, að breyta merkjunum hjá Storm, óg að þvi eg hygg réttilega. Mér datt í hug, að ef til vill ðettu „Vestur- eyjar“ að , tálcna Orkneyj- ar eða Suðureyjar, en hvarf frá því aptur, að svo gæti verið, enda veit eg elcki, að slikl nafn á Orkneyjum eða Suðureýjum sé nokkursstaðar að finna í ís- lenzkum heimilduin, rituðum hér á landi, en miðað við Noreg gæti það átt fremur rétt á sér. Og svo var annað, sem gerði það að verkum, að eg tengdi elcki örlög Svalaskipsins við þessar ókunnu „Vestureyjar“, að frásögnin ber ]>að ljóslega með sér, að skipið hefur ekki farizt við land, lieldur langt úti á liaí'i, ])a,r ,sem „litt“ sá til lands, því að svo finnst mér nú eðlilegast að slcilja liið afbakaða orð „hliði“ í annálnum,orð,sem ykki liefur orðið skýrt til fulln- ustu, en bátur frá skipinu kpmst einhversstaðar að landi, með nokkra menn lifs, og gæti ])að eins hafa verið hér við land, eins og annarssta'ðar, enda virðist frásögn einnar afskriptarinnar benda á, að svo hafi verið: að róið haff verið til þeirra, sem á bátnum voru „frá Dyrhólmaey” (Dyrhólum), en eins og eg lief getið um i athugasemd við ann- álinn, nnm sú frásögn eitthvað brengluð. Ennfremur mun mannfjöldinn á skipinu orðum aukinn, hvort sem hér er um íslandsfar að ræða eða ekki, af- ritarinu misritað töluniar, sam- kvæmt ]jinni venjulegu hroð- virkni sinni. í allri þessaiá ruglingslegu og memgölluðu frásögn annálsins, ]>ar sem allt er ritað í belg og biðu, án nolckurra greinar- merkja, hygg eg, að cg hafi far- ið réttustu leiðina: að tengja vig Einars Herjólfssonar við Skúmsstaði i V.-Landegjiim, cn láta óákveðið hvar Svalaskipið hafi farizt, hvort heldur hér við land eðu annarsstaðar, en það er vist, að íslenzkir menn hafa far- ist þarna, lílclega ekki allfáir, og eflaust fleiri, en nefndir eru. Annars má lengi deila um vafa- sama og afbakaða leshætti liandrita, og með litlum árangri optast nær. Og það tel eg vist, að hefði lir. G. J. átt að sjá um útgáfu Nýjaannáls, mundi hann allviða hafa hnotið um ýmsar misfellur hans og átt fullt í fangi með að lagfæra þær, enda þótt hann sé glöggur maður og gætinn, og liefði þá komizt að raun um, eins og eg, að útgáfu Stonns er í heild sinni mjög ábótavant og varasamt að bvggja ofmikið á henni. Hannes Þorsteinsson. Sóknarnefndarfundur, sá 8. í röðinni, hefst á morgun fcl. 2 með guðsþjónustu í fríkirkj- unni. Síra Ifiríkur Brynjólfsson prédikar, eu síra Garðar Þorsteins- son í Hafnarfirði verður fyrir alt- ari. Umræðufundurinn verður í K. F. U. M. og hefst kl. 4 síðdegis. Kl. Sp2 flytur síra Sigurður Þor- steinsson frá Noregi erindi i fri- kirkjunni. Allir velkomnir. Áttræðisafmæli. Áttræður varð í. gær Guð- brandur Eiríksson, Hverfisgötu 14. Ranghermt var það hér í blaðinu á föstudag- inn, að birt hefði trúlofun sína ung- frú Guðrún Jónsdóttir og Magnús Valdemarsson. Fregn þessi var tek- in á afgr. bláðsins í síma, og kvaðst sú, sem um bað, vera systir Magn- úsar, en þáð reyndistalgerlegarangt. Að gefnu þessu tilefni og ýmsum öðrum, skal tekið fram, aÖ hér eft- ir verða engar trúlofunarfregnir birtar i Vísi, nema hlutað.eigendur óski þess sjálfir skriflega, eða áðr- ir, sem gefa skriflegar yfirlýsingar um það, að fregnin sé rétt. Aðalfundur íslandsdeildar Guðspekifé- lagsins verður settur í húsi þess við Tngólfsstræti 22 i dag kl. 1%. — Annað kveld lcl. 8% flytur deiídarforseti, frú Kristin Matthíasson, erindi um fyrsta forseta Guðspekifélags- ins. A þriðjudagskveld kl. 8% flytur frú Martha Kahnan er- indi: „Loginn lielgi". — Að því loknu kaffisamsæti og fundar- slit, béikhúsití, Þar Vef'ðft tvíer sýningar i dag. Kl. 2>lÁ sýnir „Litla Ieikfélagið’1 barnaleikinn „Þegiðu strákur", en kl. 8 sýnir „Leikfélag Rcykjavilcur" . „Karlinn í kassanum“ í síðasta sinn. Bókasafn og lesstofa Lestrarfélags kvenna i Vonar- stræti 12 er opin mánud., mið- vikud. og föstudaga kl. 4—6 síðdegis, mánudags- og míð- vikudagskveld kl. 8—9. Á sömu tímum telcið á móti nýjum árs- félögum. Ennfremur geta stúlkur, er dvelja hér vetrar- langt, fengið aðgang að lesstof- unni og bækur að láni fyrir lít- ið mánaðargjald. Allar upplýs- ingar veittar af bókavörðum á stofunni og af formanni félags- ins, i'rú Laufeyju Vilhjálms- dóttur (sími 676). Hjálparbeiðni. Ung stúlka, 20 ára að aldri, hef'ir legið veik un> tveggja ára bil og er svo lasburða enn, að liún má ekkert á sig reyna og verður lílclega óvinnufær í tvö ár enn. Hún er sárfátæk og for- eldrar hennar ekki aflögufærir, ])ar sem heimilisfaðirinn er nú atvinnulaus. Mundu nú. ekki góðir menn vilja skjóta saman dálítilh fjárupphæð handa þess- ari hágstöddu stúlku? Visir licf- ir lofað að taka á móti samskot- um. Kunnugmr. E.s. Dettifoss kom liingað í gærkveldi frá útlöndum. Á veiðar fór botnv. Geysir (áður Draupnir) í gær. E.s. Virgilia, fisktökuskip á veguin Sölu- sambands íslenskra fiskfram- leiðenda, fór héðan í fyrradag áleiðis til útlanda. Útflutningur á síldarmjöli nam 3,068,000 Icg. í septem- bermánuði s. 1. Verð kr. 496,300, en á tímabilinu jan.—sept. 4,493,000. Verð kr. 735,300. Á sama tima í fvrra 1,564,400 kg. Verð kr. 356,080. Útfluíningiu- á hrossum. I scptemberniánuði síðastliðiium voru'flutt út 203 liross. Verð 16.730 kr. En á tímabilinu jan.—sept. 398. Verð 45.470 kr. A sama tima i fyrra 920 hross. Verð 97.510 kr. 1 Utflutningur á kjöti. í sept. siðastl. nam útflutningur á freðkjöti 36.390 kg. Verð 24.640 kr. En á tímabilinu jan.—sept. 669.- 803 kr. Verð 345.140 kr„ Á sama tima í íyrra 393.209 kg. Verð 324.- 140 kr. — F'tflutningur á saltkjöti nam í sept. síðastl. 185 tn. Vejrð 11.400 kr. En á tímabilinu jan.— sept. 5035 tn. VerÖ 217,300 kr. Á sama tima i fyt-ra 1464 'tn. Vcrð 128.730 kr. vrt, að Einar Herjólfsson, sa er tíö landbúnaðarins hlýtur að fiutti Svartadauða hingað til hyggjast að miklú leyti á fram- í iands, hafi ekki verið íslend-

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.