Vísir - 19.12.1932, Blaðsíða 2

Erlendar fréttir.
Madrid, 10. desember.
United Press. - FB.
Don Niceto Alcala Zamora
y Terres, fyrsti forseti annars
spánverska lýöveldisins, hafði
verið rikisforseti eitt ár í dag.
Hann var kjörinn til sex ára.
Hann var kjörinn liöfuðmað-
ur þjóðar sinnar degi siðar en
stofnendur lýðveldisins höfðu
lagt síðustu hönd á hina nýju
stjórnarskrá. Zamora hlaut 362
atkvæði af 410, sem greidd voru
á þjóðþinginu. Zamora sór eng-
an eið, hann að eins hét þvi i
áheyrn þingsins, að halda á-
kvæði stjórnarskrárinnar.Að at-
höfninni lokinniókhann tilkon-
ungsliallarinnar sein áður var,
nú þjóðhallarinnar. En Zamora
hefir aldrei búið þar. Hann vill
það ekki. Hann er þar að eins
á skrifstofutimum og þegar
opinberar veislur erú haldnar
eða er liann verður að vera þar,
vegna heimsókna. Forsætisráð-
herrann og þjóðþingið hafa að-
alvaldið á Spáni. En þvi fer þó
fjarri, að rikisforsetinn sé að
eins „toppfígúra“. Ríkisforseti
spánverslta lýðveldisins hefir
vald, en Zamora hefir enn ekki
tahð sig hafa ástæðu til þess að
beita því. Rikisforsetinn hefir
vald til þess að rjúfa þjóðþing-
ið, en þó ekki oftar en tvisvar
á forsetatímabili sínu. Hann
hefir einnig vald til þess að út-
nefna forsætisráðherra. Margir
vonast eftir þvi, að ríkisforset-
inn rjúfi þingið, vegna þess að
iiann telji, að það hafi nú lok-
ið þvi hlutverki, er það hafði,
sem sé að koma stjórnarskránni
á laggirnar o. s. frv. Ef rikis-
forsetinn rýfur þjóðþingið, fara
vitanlega nýjar kosningar fram.
— Það er og mjög rætt um það,
hver verða mundi næsti forsæt-
isráðherra Spánar, ef þingið
væri rofið. Samvinna milli Za-
mora og Azana, liefir til þessa
verið góð. Ríkisforsetinn skrif-
aði t. d. tafarlaust undir lögin
um upplausn Jesúítafélaganna,
er Azana lagði þau fyrir hann,
og er þó Zamora kaþólskur.
Zamora hefir ferðast víða um
Spán og til Baleario-eyja síðan
hann varð forseti. Hann hefir
einnig í huga að ferðast til
Suður-Ameríku, áður en for-
setatímabili hans lýkur, en í
Suður-Ameríku er mikill fjöldi
spánverskra manna og fólks af
spánverskum ættum.
Ensk blöð og Boncour-stjómin.
—o—
Berlin í morgun. F.Ú.
Ensk blöð ræða nú um hið
nýja ráðuneyti, er myndað hefir
verið undir forsæti Poul Bon-
cour, er var hermálaráðherra
í Herriot-stjórninni. Telja þau, t
að það muni halda sömu
stefnu eins og Herriot hélt, að
undantekinni stefnu hans í
skuldagreiðslumálinu. Ekki
telja þau líklegt að stjórnin
muni sitja nema örfáa mán-
uði, og varla meira en svo, að
hún nái að afgreiða fjárlög, en
þá muni Herriot taka við völd-
um aftur. Enska blaðið „Daily
Telegraph“ telur það mjög
æskilegt frá bresku sjónar-
miði, að nýju stjórninni takist
að jafna skuldagreiðsludeilu
Frakklands við Bandaríkin.
Nýja franska stjórnin mun
ganga fyrir þingið emhvern
næstu daga, og er talið að hún
muni hafa fylgi um 370 þing-
manna'af 616.
y I S I R
Hæstaréttardómur.
Mánudaginn 19. des., var i málinu
182/1932.
R é 11 v í s i n
gegn
C. Behrens og
Magnúsi Guömundssyni
uppkveöinn svolátandi dómur:
I. Ákærði Carsten Behrens.
Þegar ákæröi Behrens hóf sjálfstæöa verslunarstarfsemi laust
fyrir áramótin 1925/26, skuldaði hann fyrrverandi húsbónda sínum,
C. Hoepfner A.s. um kr. 14000,00. Akærði var þá eignalaus, en firma
þetta skuldbatt sig meö samningi til þess aö veita honum lánstraust,
upphaflega um allt aö d. kr. 20,000,00, en síöar var það hækkað í kr.
d. 35,000,00. Arið 1926 virðist verslun ákærða hafa gengið fremur vel,
því að í lok þess árs eru skuldir hans umfram eignir, samkvæmt
skýrslu endurskoðenda, eigi nema kr. 6001,07, en í árslok 1928 eru
hreinar skuldir aftur orðnar kr. 14,852,72. Þessi ár hafði ákærði
jafnframt ýms störf á hendi fyrir Hoepfner. Hann veitti viðtöku
peningum frá útibúum Hoepfners hér á landi, annaðist umsjón og sölu
fasteigna hans hér í bæ. Af fé því, er ákærði tók þannig við, er hann
haustið 1929 talinn hafa notað i sínar þarfir og í heimildarleysi yfir
kr. 50,000,00. Þetta ár i októbermánuði sendi Hoepfner hingað um-
boðsmann sinn, H. Tofte fyrrv. bankastjóra, til að innheimta skuld
þessa. Snéri ákærði sér þá til þáverandi hæstaréttarmálaflutnings-
manns Magnúsar Guðmundssonar um aðstoð til samningagjörðar við
Tofte. Lét ákærði þá að tilhlutun Magnúsar endurskoðunarfirmað
N. Manscher & Björn Arnason gera efnahagsreikning sinn pr. 28. okt.
1929. Var efnahagurinn gjörður eftir bókum ákærða og var þannig:
Eignir: Skuldir:
1. Sjóður ......... kr. 6041,22 1. C. Hoepfner .... kr. 68148,19
2. Skuldunautar .. — 42261,52 2. Aðrir lánardr. .. — 27209,10
3. Vörubirgðir ... — 35118,42 3. Mism. á umboðs-
4. Innanstokksm. . —• 1458,15 reikningi .... — 300,70
5. Fasteign í Hafn- 4. Ættingjaskuldir — 23489,93
arfirði ..... — 8500,00 ]£r- 119147^92
Kr. 93379.31
seldi Höepfner útistandandl skuldír fyrír................kr. 19164,35
og vörur fyrir ........................................... — 27836,33
eða samtals.......................................... kr. 47000,68
Skuldirnar voru feldar niður úr nafnverði fyrir vanhöld-
um og væntanlegum innheimtukostnaði um..................— 2000,68
Svo að framselt var nettó fyrir......................... kr. 45000,00
En auk þess var bætt við skuld ákærða til Höepfners
vöxtum, ..............................................kr. 1840,00
og ferðakostnaði Tofte .................................. —■ 1660,00
Alls kr. 3500,00
Hér frá dragast þó ofanreiknaÖar...........................— 480,00
Svo að þessi viðbót, verður nettó...................... kr. 3020,00
Hins vegar voru kr. 6000,00 niðurfeldar af skuldinni. En fyrir eftir-
stöðvum allrar skuldarinnar þeirrar, sem rót sína átti að rekja til
meðferðar ákærða á vörslufénu, sem fyrr segir, ásamt framannefnd-
um frádrætti og viðbótum, gaf ákærði út skuldabréf, að upphæð kr.
5805,69, eftir því sem upplýst er, en bréfs þessa hefir ekki verið aflað
til afnota í málinu, en upplýst er, að skuld þessi hafi átt að standa af-
borgunarlaus næstu tvö ár og að ákærði þyrfti yfirhöfuð ekki að greiða
hana nema hann gæti, enda greiddi hann, samkvæmt loforði sínu,
víxilkröfur þær, sem Höfpner hafði þá á hann, á gjalddaga. Af þess-
um kröfum virðast d. kr. 583,02 ekki hafa greiðst.
Loks átti ákærði að senda hinar afhentu vörur héðan til Akureyr-
ar á sinn kostnað. Sá kostnaður reyndist nema kr. 1540,00.
Efnahagur ákærÖa eftir rá'Östöfun hans 7. nóv. 1929 virÖist, þegar
efnahagsreikningurinn 28. okt. 1929 meÖ áÖurnefndum viÖaukum og
breytingum, er lagður til grundvallar, og að frátöldum ættingjaskuld-
unum, verÖa sem hér segir:
E i g n i r:
1. Sjóður ........................................... kr. 6041,22
2. Skuldunautar ..................................... — 23097,17
3. Vöiubirgðir ...................................... — 7282,09
4. Innanstokksmunir .................................— 1458,15
5. Fasteign .........................................— 8500,00
6. Lifsábyrgð .........'.............................— 3400,00
kr. 49778,63
S k ul d i r:
1. Skuld viÖ Hoepfner ............................... kr. 68148,19
-i- OfreiknuÖum ...................... kr. 480,00
Greiðslu 7. nóv. 1929 netto ..........— 45000,00
Eftirgefnum ..........................— 6000,00
ÁÖur greiddum ........................— 6805,00 — 57565,°°
kr. 10583,19
Skuldir umfram eignir því ............................. kr. 25768,61
Auk þess var ákærði skuldaður um útsvör til bæjar-
sjóðs Reykjavíkur, sem bækur hans sýndu ekki og
hann telur vafakröfur............................... — 4466,75
og skuld til Det kongelige oktroyerede Brandassurance-
kompagni, sem hann telur þá munu hafa numið um
kr. 1500, en upplýsingar vantar að öðru leyti um — 1500,00
Og yrði þá útkoman .................................... kr. 31735,36
Hins vegar átti ákærði lífsábyrgð, sem bækur hans
sýndu ekki og reyndist virði ....................... kr. 3400,00
Og með frádrætti þessarar upphæðar verður útkoman,
skuldir framyfir eignir, þá .......................... — 28335,36
Einnig hafði ákærði greitt d. kr. 5000,00 fyrir
Hoepfner, sem hann hafði mist kvittun fyrir, og
voru skuldir hans því oftaldar um þessa upphæð,
eða íslenskar....................................... — 6085,00
Og verður þá útkoman .................................. kr. 22250,36
Af skuldunum voru loks kr. 23489,93 til móður ákærða, dóttur
og bróður. Hafði hann fengið peningalán hjá þessum skyldmennum
sínum og auk þess hafði bróðir hans léð honum verðbréf að hand-
veði til tryggingar skuld við firmað Bruhn & Baastrup, og er sú
skuld innifalin í áðumefndum ættingjaskuldum. Ákærði hefir skýrt
trá því að þesssi nákomnu skyldmenni hans hafi veitt honum þess-
ar upphæðir og veð til hjálpar honum, og að treysta mætti því, að
þau mundu ekki krefja hann, nema hann gæti áður fullnægt öllum
öðrum lánardrottnum sínum. Telur hann því, að þessar kr. 23489,93
hafi verið óhætt að draga frá skuldum sínum í þessu sambandi, og
ætti hann að þeim frádregnum þá reikningslega að hafa átt kr. 1239,57
fram yfir skuldir.
Þessi skýrsla ákærða um ættingjaskuldirnar er sennileg, enda
hefir annað, sem fram er komið í málinu, styrkt hana. Og virðist
ákærði því ekki hafa þurft að taka tillit til þessara skulda, þegar hann
gjörði ráðstafanir þær, sem í samningnum frá 7. nóv. 1929 greinir.
í júnímánuði 1929 hafði ákærði gjört samning um að makaskifta
fasteign sinni i Hafnarfirði fyrir húseignina Lindargötu 14 í Reykjavik,
rem sett var á 60000,00 móti Hafnarfjarðareigninni á kr. 10000,00. Veð-
skuldir á Lindargötu 14 voru kr. 50000,00, en af Hafnarfjarðareigninni
leysti ákærður áhvílandi veðskuld. Afsöl voru gefin út um áramótin 1929—
1930. Reykjavíkureignin var að vísu ekki nema kr. 28800,00 að fasteigna-
mati, en af því mati er ekki unt að leiða neinar ábyggilegar ályktanir um
verð hennar í kaupi og sölum, er skift g(Ti máli um sekt eða sýknu ákærða
í þessu sambandi. Hrein eign ákærða í Lindargötu 14 var reikningslega
kr. 8500,00, ef Hafnarfjarðareignin er talin kr. 8500,00, eins og gert
er í efnahagsreikningunum pr. 28. okt. 1929. Og gerir það þá enga
breytingu, þótt Lindargotueignin sé sett inn í efnahaginn. Það getur
ekki heldur ráðið neinum úrslitum, þótt eignin á Lindargötu 14 seldist
undir kr. 60000,00 nær því ári síðar. Það er og upplýst, að þessi eign
gaf kr. 600,00 á mánuði í leigu, og máttx sú leiga teljast gefa góða
vexti af 58500 krónurn.
Áðurnefndur umboðsmaður Höepfners virðist hafa verið mjög
kröfuharður, einkum í upphafi, eftir því, sem frá er skýrt í málinu,
og hótaði kærða málssókn, kæru og gjaldþroti, ef því yrði að skifta,
sakir hinnar óheimilu notkunar ákærða á fé Höepfners, sem áður get-
ur. Þess vegna var sá kostur tekinn 7. nóv. 1929, að ákærði fram-
En hér við bætast:
Vextir .............................. kr. 1846,00
Ferðakostnaður ...................... — 1660,00 — 3500,00
kr. 14083,19
2 Aðrir lánardrotnar .................................. — 27209,10
3. Mismunur á umboðsreikningi ..........................— 300,70
4. Sendingarkostnaður varanna ............. I...........4 — 1540,00
5. Útsvarsskuld og D. kgl. oktr.........................— 5966,75
kr. 49099-74
Mismunur, eignir reikningslega hærri en skuldir .... kr. 678,89
Hér við er athugandi, að ákærði mátti gera ráð fyrir því sem lík-
legu, að hann losnaði við skuldabréfskröfuna, kr. 5805,69. Hins vegar
mátti hann gera ráð fyrir því, að útistandandi skuldir hans reyndust
ekki nafnverðs síns virði og samantaldar eitthvað lakari en sá hluti
þeirra, sem hann framseldi Hoepfner. Og gat Itann því vaida talið sig
eiga fullkomlega fyrir skuldum eftir ráðstöfunina 7. nóv. 1929, nema
hann losnaði við áðurnefnda skuldabréfskröfu.
Ákærði hefir haldið því fram, að hann hafi þá haft ýms góð versl-
unarsambönd önnur en Hoepfner, enda hafi það samband ekki verið
honum að öllu hentugt, og að hann hafi haft í hyggju að setja upp arð-
berandi atvinnurekstur í hinu nýkeypta húsi sínu. Hafi hann því gert sér
vonir um að geta haldið .áfram verslun sinni og að hann gæti unnið
sig upp. Það er ekkert fram komið um það, að aðrir lánardotnar hans
hafi gengið að honum eða haft ástæðu til þess, þegar hér var komið.
F.nnfremur er á það að líta, að ráðunautur hans, Magnús Guðmunds-
son, taldi honum óhætt að gera áðurnefnda ráðstöfun, og réð honum
til þess til að firra hann málssókn og kæru af hálfu Hoepfners, og að
N. Manscher, sem og sætti málshöfðun vegna afskifta sinna af þessu
ínáli, en var sýknaður í héraði, hafði einnig samkvæmt skýrslu sinni
fyrir lögreglurétti 1. okt. þ. á. talið samninginn 7. nóv. 1929 eins og
hann var að lokum, ekki skaða hina lánardrotna ákærða.
Þegar alls þessa er gætt, þá virðist ekki ástæða til að líta svo á,
að ákærði hafi séð fyrir eða hlotið að sjá fyrir yfirvofandi gjaldþrot
hjá sér, þegar eignayfirfærslan 7. nóv. 1929 hafði farið fram, og verð-
ur þvi ekki talið að hann hafi gerst brotlegur við 263. gr. hegningar-
laganna.
Vonir ákærða framannefndar rættust ekki. Hann kom ekki fyrir-
ætlunum sínum í framkvæmd og vann ekki upp verslun sína. Þar til
kom, að ýmsir skuldunautar hans brugðust honum nálægt áramótum
1929—1930, og misti hann þess vegna lánstraust það, er hann hafði hér
í banka. Vörur sínar kveður hann hafa spilst af vatni, sem í vörugeymslu
hans komst. Um áramótin síðastnefndu taldi hann því hag sínum svo
kornið, að hann yrði að segja upp starfsfólki sínu með 3 mánaða fyrir-
vara. Og má þá ætla, að honurn hafi þá fyrst orðið það ljóst, að gjald-
þrot væri í.nánd, ef ekki yrði samningum við komið. Vörupantanir og
skuldagreiðslur til áramóta 1929—1930 verða samkvæmt framansögðu
ekki taldar ákærða til refsingar. Það er ekki sannáð, að ákærði hafi
pantað vörur eftir 1. jan. 1930, en víxilkröfur, sem viðskiftamenn hans
höfðu á hendur honurn, eða kröfur, sem stóðu í sambandi við vörumót-
töku, hefir hann greitt eftir þenna tíma, samtals kr. 2865,09. Þar af
eru kr. 2005,09 greiddar frá 7.—20. jan., kr. 600,00 í febr. og loks kr.
260,00 í maí 1930. Um þessar greiðslur hafa ekki verið fengnar nánari
upplýsingar, hvort þær hafi verið fyrir vörur, sem ákærði fékk þá fyrst
í hendur, þegar greiðslur fóru fram, eða fyrir vörur, sem hann hafði
áður fengið í hendur sínar. Þar sem svo langt er umliðið, þykja litlar