Vísir - 17.03.1933, Blaðsíða 2

V l s l B
M g Olsem
Meildsölubirgðir:
KAllTÖFLUR, íslenskar o g útlendar. — Laukur.
Sími: Einn - tveir - jirír - fjdrir.
imskeyt
Washington, 17. mars.
Umted Press. - FB.
öldungadeild þjóðþingsins vill
leyfa framleiðslu og sölu á bjór
og léttum vínum.
öldungadeild þjóðþingsins
hefir samþykt frumvarpið um
framleiðslu óg sölu á öli með
þeirri breytingu, að vinanda-
magnið er ákveðið 3,05% í stað
3,02%, og að einnig verður
leyft að framleiða og selja létt
vín. Fer nú frumvarpið aftur til
fulltrúadeildarinnar vegna þess-
ara breytinga.
Berlín, 17. mars.
United Press. - FB.
Ríkisbankinn þýski.
Lnther fer frá, en Schacht
tekur við.
Luther hefir sagt af sér störf-
um sem aðalbankastjóri Rikis-
bankans. Schacht tekur við
störfum hans. — Talið er að
Luther hafi farið frá vegna þess
að hann er mótfallinn áformum
stjórnarinnar um að verja
tveimur miljörðum marka til
atvinnubóta og vildi eigi fallast
á, að Ríkisbankinn styddi þessi
áform. Víst er, að Hitler ræddi
hvað eftir annað við Luther um
þessi áform ríkisstjórnarinnar.
Genf, 16. mars.
United Press. FB.
Afvopnunarmálin.
Ramsey MacDonald hefir
lialdið ræðu á afvopnunarráð-
stefnunni og gert grein fyrir
afvopnunartillögum bresku rík-
isstjórnarinnar, cn þær eru í
höfuðatriðum þessar: Ákveðið
verði, að næstu 5 ár verði dreg-
ið úr vígbúnaði að vissu marki
og jafnframt gerðar ráðstafanir
til þess, að dregið verði frekara
úr vígbúnaði, þegar þessu tíma-
bili er lokið, en loks að alþjóða-
eftirliti verði komið á með víg-
búnaði þjóðanna o. s. frv.
Á ráðstefnunni hefir komið
fram nefndartillaga þess efnis,
að frestað verði smíði allra
stórra herskipa til ársins 1935
fyrst um sinn, takmörkuð verði
framleiðsla lireyfanlegra fall-
byssna, sem ætlaðar eru til
notkunar i landhernaði, tak-
mörkuð verði framleiðsla skrið-
dreka (tanks), dregið verði úr
herafla þjóðanna á meginland-
inu um einn þriðja, baiinað
verði að varpa sprengium úr
loftskipum og flugvélum á
borgir og loks, að eftirtöldum
ríkjum verði leyft að hafá 500
flugvélar hverju: Bretlandi,
Frakklandi, Bandarjkjunum,
Japan, Italíu og Rússlandi.
Akron, Ohio i mars.
■ United Press. - FB.
Loftskipið „Macon“.
í>. 10. þ. m. verður loftskipið'
„Macon“, systurskin „Akron“,
látið hefia revnsluferðir, en þvi
naést fer löftskioið til Kaliforn-
íu, og tekur þátt i sameiginjeg-
um lierskipa, flugvéla og loft-
skipaæfingum, er þar eiga fram
að fara. — Loftskipið er nefnt
eftir borginni Macon i Georgia-
ríki. Hraði þess er 72.8 hnútar
á klst. í loftskipinu eru fimm
llugvélar, sem geta lagt upp í
flugferðir frá loftskipinu og
„lent“ á þvi á flugi. — ,.Ma-
con“ er úlbúið með fjölda
mörgum vélbyssum. Skipið hef-
ir vanalcga 48 manna áhöfn,
þar af 10 yfirforingjar, en í
ófriði 77, auk 12 yfirforingja.
„Macon“ er — eins og Akron —
um það bil helmingi stærra en
„Graf Zeppelin“, sem er 776
ensk fet á lengd. „Macon“ er
785 fet á lengd. Gasmagn Graf
Zcþéplin er 3,700,000 kúbíkfet,
en „Macon“ 6,500,000. — „Ma-
con“ hefir átta mótora, en „Graf
Zeppelin,‘ fimm.
Frá Alþingi
i gæ r.
Efri deild.
Þar voru 5 mál á dagskrá.
Frv. um útflutning hrossa
var afgreitt til neðri deildar.
Frv. um leiðsögu skipa var
einnig umræðulaust afgreitt til
neðri deildar.
Frv. til tjósmæðralaga var,
samkvæmt tillögu allsherjar-
nefndar, samþykt óbreytt til 3.
umr. Nokkrar umræður urðu
þó um málið, og fóru þær
helst í þá átt, að athugandi
væri, hvort sýslusjóðum væri
fært að greiða sinn hluta ljós-
mæðralauna.
Frv. um laun embættismanna
(Kristneslæknir) var til 1.
umr. og var því visað til 2.
umr. og fjárhagsnefndar.
Frv. um heimild til að veita
lán úr Bjargráðasjóði (til
kornforðakaupa), sem flutt
var í neðri deild af þm. Skag-
firðinga, var vísað til 2. umr.
og nefndar, eftir að dóms-
málaráðherra hafði mælt með
því.
Neðri deild.
Þar voru 6 mál á dagskrá.
1. Frv. til 1. um breyt. á 1. um
bann gegn dragnótaveiðum í
landhelgi, 3. umr. Var tekið út
af dágskrá.
' Þá var tekið fyrir.
3. Frv. til I. um breyt. á 1. um
byggingarsamvinnufélög, frh.
2. umr. — Frumvarpið var eft-
ir litlar umræður samþykt, að
undantekirini 4. gr. þess, sem
var feld með 11 : 11 atkv., og
var því síðan visað til 3. umr.
með 20 shlj. atkv.
Næst var tekið fyrir:
2. Frv. til 1. um bann við því,
að bankar eða aðrar lánsstofn-
anir greiði hærri vöxtu af inn-
stæðufé en Landsbanki íslands
ákveður, 1. umr. Forsætisráðh.
mælti með frv og var því um-
ræðulaust að kalla vÞað til 2.
umr. og fjárhagsnefndar, með
19 shlj. atkv.
4. Frv. til I. u<m viðauka við
sigiingalög, 1. umræða. Flm.
(Héðinn V.) lagði til, að mál-
inu yrði vísað til 2. umr. og var
það gert með 17 shlj. atkv., og
til sjávarútvegsnefndar með 17
shlj. atkv.
5. Frv. til 1. um hafnargerð í
Húsavík. (Flm. Ing. Bj.).
Flutningsmaður mælti með
frv. og sýndi fram á, hversu
nauðsynlegt væri, að gera hafn-
arbætur í Húsavík, þar sem
útgerð væri þar allmikil og
skipakomur tíðar, cn höfnin
svo slæm, að ekki væri hægt að
afgreiða skip þar, nema í allra
bestu veðrum. Málinu var um-
ræðulaust að öðru leyti vísað til
2. umr. og sjávarútvegsnefndar.
6. Frv. til 1. um aðflutnings-
gjald af fiski og síld, 1. umr.
(Flm. Guðbr. ísb.). — Flm.
fylgdi frv. úr lilaði og var því
svo vísað til 2. umr. og sjávar-
útvegsnefndar.
1. gr. frv. er á þessa leið:
Af öllum fiski, nýjum og
söltuðum, og allri síld, nýrri,
freðinni eða kældri og saltaðri,
sem veidd er af erlendum skip-
um og sett á land á íslandi, eða
flutt til landsins á millilanda-
skipum, skal greiða aðflutn-
inasgjald í ríkissjóð, sem liér
segir:
Af fiski, nýjum og söltuðum,
3 kr. af 100 kg. Af nýsíld til
bræðslu 2 kr. af 150 kg. Af ný-
síld til söltunar 3 kr. af 100 kg.
Af beitusíld, freðinni eða
kældri 10 kr. af 100 kg. Af salt-
síld í tunnum 5 kr. af tunnu.
Greinargerð.
Eins og fiskiveiðalöggjöfin
nú er skilin og framkvæmd,
geta erlend fiskiskip selt afla
sinn hér á landi, þó að nokk-
urar hömlur séu á það lagð-
ar. En þar sem það er afar
takmarkað síldarmagn, sem
markaðurinn þolir árlega, og Is-
lendingar hinsvegar hafa nægan
skma~*ál til að afla allrar þeirr-
ar síldar, sem seljanleg er héð-
an, og þó meira væri, er sala
erlendu veiðiskipanna þeim til
mikils tjóns. Enn þá verra er
þó hitt, að þar sem það verður
aldrei fyrirfram vitað, hve
mikið erlend skip kunna að
selja í land af síld, er eigi unt
fyrir íslenska útgerðarmenn að
hafa samtök um söltunina,
þannig að örugt sé, að eigi verði
saltað of mikið fyrir markað-
inn. Er af þessu nauðsynlegt að
leggja nokkurar frekari hömlur
á en gert hefir verið, að veiði er-
lendra skipa verði sett hér á
land. Er í þessu frumvarpi þó
eigi lengra gengið en aðrar
þjóðir gera gagnvart oss, til
dæmis Englendingar, að því er
innflutning nýs fiskjar snertir.
Utan af landi.
Isafirði, 16. mars. — FB.
Druknun.
Maður druknaði í lendingu í
Hn fsdal i fyrradag. Var hann
að koma úr vélbát á höfninni
einn á báti. Hvolfdi bátnum í
lendingu. Maðurinn náðist, en
varð eigi l'fgaður. Hann hét
Gísli Vilhiálmsson, úr Ólafs-
firði, kvæntur.
Góður afli þegar á sjó géfur,
en að undanförnu liefir verið
gæftalítið.
9*
Nopwtlk

æ
bifreidagúmmí, 32x6, fyrirliggjandi.
Þórður Sveinsson & Co.
Anton Cermak.
Fyrir eigi löngu síðan var
Chicago talin eitthvert mesta
glæpabæli • jarðar. Skipulags-
bundnir bófaflokkar liöfðu
borgarbúa á valdi sínu og
kúguðu þá, kaupsýslumenn og
jafnvel verkalýðsfélög, til und-
irgefni. Menn urðu að greiða
bófunum stórfé fyrir „vernd“,
en bófaflokkarnir áttu í inn-
byrðis erjum og börðust oft og
einatt, á stundum með vélbyss-
um, á götum borgarinnar.
Milli bófanna annars vegar og
borgarstjórnarinnar, lögregl-
unnar og dómstólanna hins
vegar var oft betra samkomu-
lag en ætla mætti. Bófaáhrif-
anna gætti á „hærri stöðum“
og samviskulausir stjórnmála-
menn og embættismenn rök-
uðu saman stórfé. Höfuðjarl
hinna spiltu stjórnmála- og
embættismanna var Thomp-
son borgarstjóri, oftast kallað-
ur Big BiII. Undir verndar-
hendi hans jókst spillingin i
Cliicago stöðugt. Loks kom
svo, að heiðvirðir og góðir
borgarar sameinuðust um rétt-
an mann til þess að hnekkja
veldi Big Bills og málaliðs
lians. Þessi maður var Anton
Cermak, af fátæku fólki í Bæ-
heimi kominn, og fæddur þar
í landi, en hafði brotið sér veg
til efna og álits vestra, en
þangað fluttist hann með fjöl-
skyldu sinni á unga aldri. Cer-
mak setti sér það markmið, að
vera búinn að hreinsa svo til
í Chicago, að í vor yrði það al-
ment viðurkent, að Cliicago
væri i öllu fyrirmyndar borg.
En í vor verður sýning mikil
haldin í Chicago og flykkist
þangað þá mikill fjöldi manna
úr öllum löndum lieims. Cer-
mak auðnaðist ekki að vinna
fullnaðarsigur í baráttu sinni.
Hann varð fyrir skoti, sem ætl-
að var Franklin Roosevelt, nú
forseta Bandarikjanna, og
varð sárið Cermak að bana,
þá er hann alllanga lirið hafði
barisl djarflega við dauðann.
En liann var búinn að vinna
marga og glæsilega sigra í bar-
áttu sinni á skömmu tíma. Á-
standið í Chieago hafði breyst
svo mjög til batnaðar, að það
var talið mun betra en í nokk-
urri annari borg, sem sam-
bærileg er stærðar vegna. Saga
Bandaríkjanna mun ávalt
geyma nafn Cermaks fyrir
það, að hann af tilviljun lét líf
sitt fyrir mann, sem var í þann
veginn að takast á hendur
virðingarmesla og ábyrgðar-
mesta starfið í landinu, en
meðal allra Bandaríkjamanna
og annara þjóða, verður nafn
hans enn frekará í heiðri haft
fyrir það, að hánn var merk-
isberi þeirrar fylkingar með
þjóðunum, sem vinnur að þvi,
að uppræta alvarlegustu mein-
semdina í lífi þeirra, stjórn-
málaápilliriguna, sém leiðir af
sér spillingu á nærri ölluna
sviðum, og sem livergi verður
upprætt, hvorki í Bandarikj-
unuin eða á íslandi, nema fyr-
ir störf manna, sem vinna ó-
trauðlega og djarflega í sama
anda og innflytjendadrengur-
inn frá Bæheimi, er gat sér
þann orðstír, sem að framan
getur.
„Nesjamenska og
stigameaska*:
Guðm. skáld Friðjónsson
flutti erindi í Nýja Bíó (12. þ-
m.), er hann nefndi „nesja-
mensku og stigamensku“.
Tilefnið var það, að síra Sig-
urður Einarsson hafði ráðist á
G. F. í grein, sem birt var í
einu af ritum kommúnista. Rit-
gerð S. E. var ekki óliolega
saman tekin, en uppistaða og
ívaf öfgar og vitleysa, svo sem
vænta mátti. Hugðu sumir, að
S. E. ræki erindi Tíma-komm-
únista, því að þeir hafa lagt
mikið liatnr á Guðm. skáld
Friðjónsson árum saman, því
að hann hefir ekki viliað h'ta við
skoðanarush þeirra. Hafði Tím-
inn gert sér vonir um, að G F.
mundi slást í fylgd með öfga-
mönnunum, en er það brast,
tók hann sig til og „dæmdi“ af
Guðmundi alla skáldgáfu, en
hafði skömmu áður borið á
hann mikið og verðugt lof fyr-
ir glæsileik í lióði. — En svo
„misti hann gáfuna“ á einni
nóttu, er fullreynt þótti. að
liann yrði ekki flekaður til fylg-
is við skoðanir Tíma-kommún-
ista. — ■
Það er af erindi G. F. að
segja, því er áður var nefnt,
að það var hið merkilegasta að
efni til og margþætt. — M. a.
tætti ræðumaður í sundur
blekkingavef S. E., svo að þar
var ekki heil brú eftir. Hitnaði
Sigurði mjög, þar sem liami sat
undir lestrinum, en að siðustu
gerðist hann svo varistiUnr, ai
hann óð upp á ræðupallinn og
kvaðst ekki mundu taka þess-
ari meðferð með þögn og þolin-
mæði.
Mér liefir skilist, að G. F.
liafi ekki getað lokið við flutn-
ing erindis síns, sakir þess, að
tíminn var of naumur. Guðm.
hafði leigt fundarsalinn ákveð-
inn tima og hann er svo vand-
aður maður og sanngjarn, að
hann kaus heldur að fella nið-
ur nokkurn hluta erindis sins,
en að nota húsið í óleyfi. —
En slcora vil eg á hann, að flvtia
erindi sitt öðru sinni og hafa
þá ráð á rrægum tima, svo að
áheyrendur fái notið erindisins
í heilu lagi. Það er íhugunar-
vert á marga lurid og prýðilega
samið og á vissulega erindi til
miklu fleiri manna, en á það
hlýddu i Nýia Bió.
Eg geri það af ásettu ráði,