Vísir - 13.12.1933, Blaðsíða 5

VÍSIR
Miðvikudaginn 13. des. 1933.
Kaupmenn!
Kaptöfiur, nýjap og gódar,
seljum viö ódýrast allra.
lui
IJI
IKI
0
Útvarp
og miDiisfonðir.
Frá þvi liefir verið skýrt i
blöðunum, að nokkurir menn
hér i hænum liefði tekið sig
til og komið þvi til vegar, að
útvarpað liafði verið tiðindum
frá miðilsfundi, sem haldinn
var i vikunni sem leið.
„Fundartiðindi“ þessi höfðu
verið send „á bylgjulengd 212
út frá loftskeytastöðinni i
Reykjavík“, segir eitt hlaðið.
Hér verður enginn dómur
á það lagður, hverjar likur
sé lil þess, að tiðindi þau, sem
miðlar flytja á samhands-
fundum, stafi yfirleitt frá
mönnum, sem farnir eru af
þessum heimi. Það getur vel
verið, að „samband við fram-
liðna menn“ sé óvéfengjanleg
staðreynd. Og það er kunnugt,
að margir gáfaðir menn, lærð-
ir og merkir, eru þeirrar skoð-
unar. En þar með er vitanlega
ekkert um það sagt, að öll
miðlatíðindi stafi þaðan, sem
látið er i veðri vaka, enda næði
ekki neinni átt, að lialda slíku
fram.
Hins vegar her ekki að neita
því, að mikill fjöldi manna, lilc-
lega ekki órífur meiri hluti, er
algerlega vantrúaður á það, að
tíðindi þau, sem miðlarnir
hyggja sig hera milli heimanna,
sé annað en hlekkingar og
skrök.Og i þeim liópi eru lika
lærðir menn og merkir vísinda-
frömuðir, engu siður en í hin-
um.
En það er ekki tilgangurinn
liér, að fjölyrða um þessa hlið
málsins, enda ekki líklegt, að
úr þvi verði skorið i bráð með
öruggri vissu, hvorir réttara
liafi fyrir sér, trúaðir menn á
þessa hluti eða hinir efagjörnu
og vantrúuðu.
Hér verður aðeins á það bent,
að þetta tiltæki, að útvarpa tíð-
indum eða viðræðum, sem
fram fara á miðilsfundum, er
ærið varhugavert og getur orð-
ið málefninu sjálfu til tjóns.
Það getur hæglega orðið til
þess, að sumir þeir, sem ann-
ars eru hlyntir starfi sálar-
rannsóknamanna (þ. e. spirit-
ista) snúist gegn þeim og fái
óbeit á tilraununum. Og þá
væri ver farið en lieima setið.
Eins og menn vita, liafa ekki
allfáir miðlar víðsvegar um
lieim, hæði fyrr og síðar, orðið
uppvísir að svikum og loddara-
mensku. Þetta liefir orðið mál-
efninu til hnekkis og sumum
hefir hætt til þess, einkum
þeim, sem lílið skyn hera á
þessa hluti, að jafna öllum
miðlum lil hinna afhjúpuðu
svikara og dæma síðan öll fyr-
irbrigði, sem á miðlafundum
gerasl, pretti og vitleysu. Vitan-
lega nær þelta ekki neinni átt.
Það er ekkert vit í því að stað-
hæfa, að enginn ófalsaður
varningur sé til, þó að einliver
liafi svikna vöru á boðstólum.
Og eins er um þetta. Þó að ein-
hver miðill sé staðinn að svik-
um, þá haggar það ekki þeirri
staðreynd, að til er f jöldi miðla,
sem eru svo vandaðir og sam-
viskusamir, að þeir mundu
aldrei ganga að starfi sínu með
svik i liuga. — En varast skyldi
allir, þeir er ekki vilja láta
blekkjast, að trúa hinum og
þessum miðlum að óreyndu.
Skilaboð þau, sem miðillinn
flytur, eru oft og' einatt þess
eðlis, að fráleitt virðist og ó-
lxæfilegt, að dreifa þeim meðal
almennings með aðstoð útvariis
eða á annan hátt. Þar er iðu-
lega um viðkvæm einkamál að
ræða, skilaboð til ástvina og
annað þess liáttar. Þvi lik tið-
indi eiga ekki erindi til óvið-
komandi manna og þarf ekki
orðum að því að eyða, liversu
óviðurkvæmilegt það er og ó-
nærgætið við hlutaðeigendur,
að auglýsa þau fyrir öllum al-
menningi. Ástvinir hinna frarn-
liðnu manna geta orðið fyrir
þungum hörinum og særst
djúpum sárum af þess háttar at-
hæfi.
Þá er liin liliðin, sú er að
almenningi veit.
Það er öllum vitanlegt, að
inikill fjöldi landsmanna hirð-
ir ekkert um starfsemi „spirit-
ista“ og margir lienda gaman
að henni. En fólkið er gjarnt
til nýunga og forvitið. Og það
er áreiðanlegt, að mörgum
háðfuglinum og kæruleysingj-
anum um andleg mál, mundi
þykja verulegur fengur í því,
að hlusta (í úlvarp) á samtöl
á iniðilsfundum. —- Margt af
þessu liði mundi lienda gam-
an að öllu sem fram færi og
þarna væri „saga lil næsta hæj-
ar“. — Léttúðugu fólki — og
það er nokkuð margt, — mundi
þykja þetta hinn ánægjulegasti
gamanleikur, og það liggur
ekki beinlínis i augum uppi, að
sálarrannsóknunum gæti orðið
! mikíll styrkur að þess háttar
útbreiðslustarfsemi. — Likurn-
ar henda hins vegar allar til
þess, áð mikilvægu og fögru
málefni yrði þetta til ófarnað-
ar og varanlegs hnekkis.
Einhversstaðar var að því
vikið, að ekki væri óliugsandi,
að Ríkisútvarpið tæki að sér
að útvarpa miðilsfunda-tíðind-
um. Þvi verður ekki trúað að
óreyndu, að slíkt geti komið til
nokkurra mála. Þá munu og
einhverjir búast við því, að
stjórn „Sálarrannsóknafélags
Islands“ heiti sér fyrir því, að
af þessu geti orðið. Það verð-
ur að teljast ákaflega ósenni-
legt. Félagið hefir unnið gott
og mikið starf og verður fast-
lega að vænta þess, að það
liviki nú ekki af leið. — Það
væri blátt áfram óvinafagnaður
— það væri að rífa niður með
annari hendinni það sem reist
er með hinni.
Bljómsveit Reykjavíknr
hélt fyrstu hljómleika sína á
þessum vetri í IiSnó síðastliöinn
sunnudag fyrir fullu húsi áheyr-
enda. Hljómsveitin er á stööugum
framfaravegi og er þaS því jafn-
an meS nokkurri eftirvæntingu aö
menn fara til þess aS hlusta á
hljómleika hennar. Og vist er um
þaö að ekki urSu menn fyrir von-
brigöum í þetta skifti, þvi aS
þessa hljómleika má óhikaS telja
einhverja þá bestu sem hljómsveit-
in hefir haldiS. Er þaS einkum hjá
strengleikurunum sem framfarirn-
ar eru greinilegar. Var unun aS
heyra hvaS i. fiöla er orSin vel
samstilt og örugg.
Á efnisskránni var efst Coriolan-
Ouverture eftir Beethoven, glæsi-
legt verk, ofiS saman úr tveim
þáttum, — dramatiskum krafti og
angurblíSu. Þó aö verk þetta sé
aS ýmsu leyti ofviöa hinni litlu
hljómsveit, þá leysti hún þaS þó
mjög vel af hendi. Þá kom tón-
smiS eftir Karl Runólfsson, And-
ante funebre. Karl er farinn aö
gerast mikilvirkur upp á síSkastiö
og mun þetta vera fyrsta verkiS
sem hann hefir samiö fyrir sym-
foni-hljómsveit. LágiS er vel radd-
sett, en ekki eins frumlegt og sér-
kennilegt, eins og margt annaS
sem eftir þennan höfund liggur.
I'vínæst lék hljómsveitin íslenskt
þjóSlag, eftir Max Raebel. Eru
þaö ,,variationir“ af laginu „Ólaf-
ur reiS meö björgum fram“, prýSi-
lega geröar, fullar af glettni og
gáska, — óviSjafnanlegur„humor“
í notkun blásturshljóSfæranna.
Var verulega skemtilegt aö heyra
eitt af okkar gömlu og góöu þjóS-
lögum í svo óvenjulegum og
skemtilegum búningi.
Þá sungu þau frú GuSrún
Ágústsdóttir og Siguröur Markan
einsöngva og tvísöngva úr óperun-
um „Figaros Hochzeit", „Don
Juan“ og „Die Zauberflöte“ eftir
Mozart, — meS undirleik hljóm-
sveitarinnar, og tókst mjög vel.
Kom þaS ekki livaö síst i ljós
•þarna, hve miklu valdi Dr. Mixa
er búinn aö ná yfir hljómsveitinni.
Undirleikurinn var veikur og fág-
aöur og bar sönginn hvergi ofur-
liSi, — án þess þó aö vera um leiS
sviplaus eSa hljómlítill.
Hljómleikunum lauk meS Sym-
foníú nr. 5 í B-dúr eftir Schubert.
Var þaS stærsta og veigamesta
verkiS á efnisskránni, en þó þaS
sem fór hljómsveitinni einna best
úr hendi. Einkanlega var annar
kaflinn, Andante cantabile, prýöi-
lega vel leikinn.
ÞaS má vera hljómlistarvinum
Reykjavikur mikiS gleSiefni, hve
vegur hljómsveitarinnar eykst ár
frá ári, og allir munu þeir óska
aS hún fái aS njóta starfskrafta
hins ágæta kennara, Dr. Franz
Mixa, sem lengst.
D.
Heimdallur
heldur fund í Varðarhúsinu fimtudaginn 14. þ. m., kl.
8Y2 síðdegis.
DAGSKRÁ:
1. Verslunarmál. Frummælandi: Sigurður Jóhannsson
2. Um fátækramál. Frummælandi: Kristján Guðlaugs-
son, lögfr.
3. Önnur mál, sem upp kunna að verða borin.
STJÓRNIN.
Ílli ánægju, og lesa enn í dag, og
vafafaust hefir þeim verið snúiS
á margar erlendar tungur. — Leik-
rit Shakespeare’s eru torskilin æsku-
lýÖ nútímans, me'Öal annars sakir
þess, að máliS á þeim er skrúS-
mikið og þungt, en sum orð og
orðatiltæki fyrnd með öllu. Systkin-
in, sem áður voru nefnd, munu
hafa hugsað sér, að gefa almenn-
ingi kost á því, að kynnast hinu
mikla skáldi, með þvi að endur-
segja leikritin. Tóku þau að sjálf-
sögðu þann kostinn, að svifta þau
skrúði hins íburðarmikla skálda-
máls, en láta efniviðinn halda sér.
— Og efnið í hinum miklu og frægu
leikritum Shakespeare’s er ekki æf-
inlega stórfengilegt, —- stundum
ekki annað en einfalt og barnalegt
æfintýri eða þjóðsaga. Og vitanlega
verður ekki mikið eftir af band-
bragði stórskáldsins, er efni leikrit-
anna er komið í smásöguform. En
hvað sem þvi líður, er börnum og
unglingum mikilsvirði, að kynnast
yrkisefnum skáldsins með þessum
hætti, þvi að ætla má, að síðar fæð-
ist með þeim löngunin til þess, er
aldur og þroski færist yfir, að
kynnast leikritunum sjálfum.
Freysteinn skólastjóri Gunnars-
son he.fir ritað formála fyrir bók-
inni. Segir hann, að sér sé kunn-
ugt um, að þýðandinn hafi „gert
sér alt far um, að gera bókina sem
best úr garði, i þeirri von, að hún
geti orSiS vinsæl meSal barna og
unglinga hér, eins og enska útgáf-
an er í heimalandinu“.
í hefti því, sem út er komið,
eru aðeins fjórar sögur eða endur-
sagt efni fjögurra leikrita. Þau eru
þessi: Kaupmaðurinn í Feneyjum,
Vctrarœfintýri, Jónsmcssudraumur
og Ofviðrið. — En verði tilraun
þessari vel tekið — og hún á það
skilið, — mun þýðandinn hafa hug
á því, að halda áfram útgáfunni.
— Ytri frágangur bókarinnar er
góður og verðið lágt.
Ný bók*
Shakespeare: Sögur. Þýtt hef-
ir Lára Pétursdóttir eftir út-
gáfu Charles og Mary Lamb.
Með inyndum eftir Arthur
Itackham. 1. bindi. Útgáfu-
félagið Próði. Reykjavík
MCMXXXIII.
)
Fyrir löngu — meira en hundr-
að árum — tóku þau sér fyrir
hendur systkinin Charles og Mary
Laml), að búa til sögur úr efnivið-
inum i ýmisum leikritum W. Shake-
speares, hins ódauðlega höfundar,
sem talinn hefir verið mesta leik-
ritaskáld veraldarinnar. Sögunum
var prýðilega tekið. Breskur æsku-
lýður og aðrir lásu þær með mik-
Á lestrarsal
Landsbíkasafnsins.
milliskólum bæjarins, hópast inn á
lestrarsalinn meö bækur sinar.
Tæpast er aSal tilgangurinn sá aS
lesa, aS minsta kosti veröur maS-
ur ekki mikiS var viS þaö, heldur
aS tala saman, ná fundum hvers
annars, rápa fram og aftur, ýmist
um sjálfan lestrarsalinn eöa niSur
á snyrtiherbergin, og oftast er svo
hátt talaS, hlegiS eöa stígiö, aS
þaS stórtruflar þá menn, er koma
i þeim tilgangi, er lestrarsalurinn
er ætlaSur til. Þótt bókaverSir
amist viö þessurn hávaöa, stoöar
þaö svo til ekkert, hljóSnar dálítið
2—3 min. ’
Vonandi er aS unglingar þessir
sjái sig um hönd, amiaö tveggja,
hlýSi settum reglum eöa hætti aö
aS venja komur sínar á lestrar-
salinn. Einnig ættu bókaveröir aS
ganga betur fram i þvi aö gæta
þess, aö settum regluin sé hlýtt.
Enn er eitt athugandi: Ungling-
ar þessir hafa flestir alls ekkert
erindi á lestrarsalinn, þeir koma
meS námsbækur sínar meö sér,
lnndafræöi, sögu þýskunámsbók
Jóns Ófeigssonar, Geirsbók o. s.
frv., og því fer fjarri aS þeir not-
færi sér bækur þær er ætlaöar eru
til afnota fyrir þá, er á lestrarsal-
inn korna. ÞaS mega heita stór
tíöindi, ef þeir fá oröabók aS láni.
AS þessu athuguðu þykir rnega
slá því föstu, aS unglingar þessir
geri lítiS annaö en aö skemta sér
og trufla þá og taka upp rúm fyrir
þeim, er i raun og veru vilja og
þurfa aS hafa afnot af lestrarsaln-
um. Rétt væri. aö skólastjórar
Verslunarskólans, GagnfræSaskól -
anna og Mentaskólans ámintu
nemendur sína um aS gæta góörar
hegöunar ef þeir þurfa aö korna á
lestrarsal Landsbókasafnsins.
Fræðimaður.
Ny Ijédabók.
í 2. gr. reglna um afnot Lands-
bókasafnsins er svo fyrir mælt:
„Hverjum manni, sem er fullra 15
ára eSa eldri, o. s. frv. er heimilt
aS nota bækur og handrit Lands-
bókasafnsins á lestrarsalnum o. s.
frv.“. Á þessu virSist nú vera orð-
inn nokkur misbrestur. Mikill
fjöldi þeirra er á lestrarsalinn
koma, viröast tæplega vera orSnir
fullra 15 ára, en viö þvi amast
bókaveröir aldrei. ÞaS væri nú
I raunar í sjálfu sér meinlítið, eí
I þetta fólk fylgdi fyrirmælum 3 gr.
; nefndra reglna, en hún hljóSar
svo: „í lestrarsalnum skulu menn
hafa hljótt um sig og eru allar
umræöur í heyranda hljóSi strang-
lega bannaöar“. MikiS skortir á
aö þessum skýlausu fyrirmælum
3. gr. nýnefndra reglna sé hlýtt.
Ungt fólk aðallega á aldrinum 13,
14 til 17 ára er æfinlega i miklum
meirihluta á lestrarsal safnsins.
Unglingar þessir piltar og stúlkur,
sem flestir ef ekki allir eru úr
Valdimar Hólm Hallstað: Komdu
út í kvöldrökkrið. Gefið út á
kostnað höfundarins. Reykja-
vík MCMXXXIII.
Höfundur þessara kvæða er ung-
ur maður, þingeyskur að uppruna.
Hann hefir búið við vanheilsu og
mun hafa dvalist eitthvað á heilsu-
hæli.
Ekki verður ljóslega ráðið af
kvæðum þessum, hvort höf. muni
auðnast aö setjast á hinn eiginlega
skáldabekk þjóðarinnar, eða lenda
í flokki hagyrðinganna. Kvæðin eru
heldur sviplítil. En hitt er bersýni-
legt, að höf. er gæddur töluverðri
hagmælsku. Takist honum að þroska
hæfileika sína, er ekki loku fyrir
það skotið, að hann verði síðar
hlutgengur með góðurn skáldum.
En hann verður að gera miklar
kröfur til sjálfs sin, miklu meiri,
en hann hefir gert aö þessu, ef
það niarlc á að nást. Sjálfsagt er
að taka tillit til þess, að hann hefir
átt við heilsuleysi að stríða, enda
bera kvæðin þess nokkur merki,
sem von er til.
Höf. lætur þess getið, að hann
eigi söguhandrit fullbúin til prent-
unar. Mun þar átt við smásögur,
en í undirbúningi sé skáldsaga, sem