Vísir - 10.03.1934, Page 2

VlSJR
fo)HaimMaOiLgrafflí
Allar
húsmœður Ijúka upp einum munni
um það, að
„Viking'haframjor
sé það besta.
Fimtíu nazista - leiðtogar
liandteknii* í Austurríki.
Linz, 10. mars.
Yfir 50 af kunnustu leiðtog-
um nazista voru handteknir í
Efra Austurríki í gœr og nótt.
Handtökurnar fóru fram vegna
þess, að því er sagt er, að kom-
isl hafi upp um það áform naz-
ista, að gera stjórnbyltingartil-
Símskeyti
Genf 9. mars. '
Afvopmuiarmálin.
Kröfur Frakka.
Þjóðabandalagið hefir birt bréf
þaö, sem Barthon, fyrir hönd
írakknesku ríkisstjórnarinnar hef-
ir sent Henderson, forseta afvopn-
unarráðstefnunnar. í bréfinu eru
ítrekaðar kröfur Fi-akka um, að
leyst verði upp félög þau í Þýskal.
sem hálfvegis hafa verið skipulögð
á.hernaðarlegttin grundvelli. Einn-
ig bera Frakkar fram á ný i bréfi
þessu kröfur um reynslutíma, að
því er Þjóðverja snertir, áöur en
þeir fái viöurkent hernaðarlegt
jafnrétti, og loks krefjast þeir
nœgra öryggisráðstafana, ef til
þess kætni, að afvopnunarsatn-
komulag yrði rofið. (United Press.
FB.).
London, 10. mars.
Bæjarstjórnarkosningarnar
í London.
Fullnaðarúrslit.
Fullnaðarúrslit í bæjarstjórn-
arkosningunum urðu þau, að
Verklýðsflokkurinn lilaut 69
sæli, Ihaldsmenn 55, kommún-
isiar ekkert og frjálslyndir ekk-
ert. — Veldi íhaldsmanna' er þá
lokið í bili, en þeir liafa hafl
meiri liluta í hæjarstjórn Lun-
dúnaborgar í 27 ár samfleytt.
— Sumir stjórnmálamenn eru
þeirrar skoðunar, að árangur-
inn segi fyrir um úrslit næstu
almennu þingkosninga, því að
tíðast er það svo, að stefni í
sömu átt um úrslit þingkosn-
inga og undangenginna bæjar-
stjórnarkosninga. (United
Press. FB.).
Tala atvinnuleysingja í Bandaríkj-
unum
var í janúar, samkvæmt skýrslum
ameríska verkalýðssambandsins
11.0Ó9.000 eða 921.000 hærri en í
desember f. á. Þessar tölur gefa þó
skakka hugmynd, segir Parísar-
útgáfa Chicago Trihune, því að
þær innifela 4.600.000 menn og
konur, sem fengið hafa atvinnu-
hótavinnu hjá ríkinu. — Vinnu-
iaun í Bandaríkjunum, segir í C.
T. hafa liækkað um 7.5%, verð á
matvælum um 16.7% og fatnað'i
eg öðrum nauðsynjum um 27,5%.
raun um páskaleytið. — Það
hefir vakið mikla eftirtekt und-
anfarinn hálfan mánuð, að mik-
ið herlið og varalögregla liefir
haft aðsetur á mikilvægum stöð-
ur í Efra Austurríki. (United
Press. FB.).
Tandræði
Anstnrríkismanna.
Austurríkismenn eru, sexn
kunnugt er, ein af allra merk-
ustu menningarþjóðum heims
og hafa þeir að makleikum,
notið almennrar virðingar ann-
ara þjóða, því að þeir eru miki-
unt kostum húnir yfirleitt. Þeir
eru menn háttprúðir og við-
mótsgóðir, drenglundaðir og
góðir viðskiflis. Er það þvi
iirygðarefni margra manna víða
urn lönd hve illa horfir um
framtíð landsins, þar sem ýms-
ar líkur benda mjög til þess,
að dagar Austurríkis sem sjálf-
stæðs lands séu hrátt taldir.
Alkunnugt er, hver 'fram-
koma þýskra nazista hefir ver-
ið gagnvarl Austurríki og enn-
fremur, að nazistai- í landinii
sjálfu eru öflugir og reiðubúnir
lil samvinnu við Þjóðverja,
þótt þeir hefði hægt um sig í ó-
eirðunum i febrúar, er stjórn-
arvöldunum og' jafnaðarmönn-
um lenti sanian. Þríveldin
(Bretland, Frakkland og Ítalía)
hafa hinar mestu áhyggjur af
því, l'vernig horfir um framtíð
þessa „óhamingjusamasta lands
álfunnar“, en þessi ríki virðast
eigi þess megnug, að gela orðið
Austurríki að þvi liði, að það
geti gerl framtíð þess örugga.
Það virðist svo ljóst sem
verða má, að sú hætta er alls
ekki liðin hjá, að reynt verði að
innlima Austurríki i Þýskaland.
Það kom m. a. í ljós, er Doll-
fuss, kanslari Austurríkis, féklc
heimild til þess að leggja þýsk-
: austurrísku deilumálin fyrir
þjóðabandalagið. En livað getur
þjóðabandalagið gerl? Valdi
mun það ekki beita, en munu
nazistarnir þýsku virða nokkuð
annað en vald? Og þó þríveldin
hafi nú orðið ásátt um, að
koma sameiginlega fram i þess-
um málum og aðstaða Dollfuss
hafi eflst upp á siðkastið, er
þess að gæta, að náist ekki sam-
komulag um viðskiftamálin
milli Austurríkismanna og
Þjóðverja, dvinar ekki hin
megna óánægja i ýmsum hér-
uðum Austurríkis, scm áður
höfðu mikil viðskifti við Þjóð-
verja, nema nýjar viðskiftaleið-
ir opnist. Þjóðverjar vilja rni
ekki við þá skifta og það eru
engar líkur til, að þcir skifti um
stefnu i þessum málum, nema
þeirra stefna vei'ði ofan á i
Austurríki. Þetta kunna þeir
lika að nota sér og gera óspart.
Og sú barátta jxeirra er áhrifa-
meiri en spreng,jutilræði og
árásir, sem nazistar í Austur-
ríki hafa gerst sekir um. Með
þeim hluta þjóðarinnar, sem
um langt skeið varð aðnjótandi
hagfeldra viðskifta við Þjóð-
verja, lifir vonin um, að þau
hefjist á ný. Sendincfndir frá
Vorarlberg, Tyrol, Carinthia og
Salzburg hafa komið til Vínar-
borgar á fund stjóniarinnar og
tjáð henni, að framtið þcssara
landshluta sé undir því komin,
að viðskiftaleiðir til Þýskalands
verði opnaðar á ný. Austurrík-
ismenn hafa átt við erfiðleika
fjárhags og viðskiftalegs eðlis
að stríða alt frá því er heims-
styrjöldinni lauk og ofan á þá
erfiðleika bætist bann það, sem
Þjóðverjar hafa lagt á viðskifti
við þá, bann, sem hefir damað
stórkostlega viðskiftalífið í
stórum hlutum Austurríkis.
Það er effirtektarvert, að þrátt
fyrir tilkynningu þriveldanna
um sjálfstæði Austurríkis*).
sem áður Iiefir verið gcrl að
umtalsefni i Visi, að „The New
York Times“, sem af mörgum
er talið annað merkasta heims-
blaðið, birtir grein frá fréttarit-
ara sínum, Frederíck T. Birc-
hall, þar sem því er haldið fram,
að Italía, Frakkland og Bret-
land telji sjálfstæði Austurríkis
i raun og veru fyrírsjáanlega
glatað. — Birchall telur engan
vafa á, að sá sé lilgangur Þjóð-
vei'ja, að ná völdum í Austur-
riki, hvort sem það verður með
innlimun eða með því móti, að
þar komist til valda stjórn, cr
verði raunverulega undir þá
gefin, iivað sem sjálfstæði á
pappírnum líði. Bircliall segir,
að ágreiningur sé um það meðal
Þjóðverja livernig fara skuli að
til þess að verða ráðandi í Aust-
urriki. Hitler vilji láta Austur-
ríkismenn sjálfa koma þessu iil
leiðar, og styrkja nazislana í
Austurríki og þá, sem landflótta
eru, iil þess að ná völdunum,
en ekki beita valdi, en Göhring
forsætisráðherra Prússlands og
Ernst Röhm, höfuðmaður árás-
arliðsins, krefjist þess, að
„austurríska deildin“ verði not-
uð. I henni eru 8.000—10.000
austurrískir nazistar, sem flúið
hafa til Þýskalands og verið
æfðir skamt frá landamærun-
um undir eftirliti þýska her-
ráðsins. Telur Birchall eigi ólík-
legt, að Göhring og Röhm hafi
sitt fram, ef horfurnar breytist
elcki í Austurríki stefnu Hitlers
í vil. Og, segir hann, ef til inn-
rásar „austurrísku deildarinn-
ar“ kæmi, gæti stjómin i Þýska-
landi altaf þvegið liéndur sínar
og sagt, að eigi hefði verið unt
að liafa hemil á henni lengur.
Hinsvegar er þess að gæta, sem
áður hefir verið minst á, að að-
staða Dollfuss kanslara liefir
eflst, innan lands og utan, síðan
er grein sú var skrifuð, scm hér
er aðallega stuðst við. Dollfuss
á stuðning Frakka vísan, en þeir
hafa í mörg horn að lita og
mörgu að sinna heima fyrir, en
víst er, að þeir gera alt, sem í
þeirra valdi stendur til jxess að
koma i veg fvrir nazistisk yfir-
ráð í Austurríki. Þá hefir Doll-
fuss boðað félagslegt stjórnar-
fyrirkomulag (Corporativc
*) Hún fól i sér aðvörun urn
að skerða eigi sjálfstæði Aust-
urrikis.
state) senx vafalausl verður
sniðið mjög að ítalskri fyrir-
mynd.
Nú hefir, samkvæml sim-
fregnum fyrir skömmu, verið
hoðað, að Dollfuss kaslari og
Gömbös, forsætisráðherra Ung-
verjalands, fari til Rómar þ. 14.
mars, til fundar við Mussolini.
Sá fundur kann að hafa mikil-
vægar afleiðingar, að því er
framtíð Austurrikis snertir. M
a. er mjög um það rætt, hvort
á fundi þessum vérið tekið til
umræðu, að Habsborgarættin
verði sett á valdastól í Austur-
riki og Ungverjalandi á ný.
Fregnir um þetta byggjast þó
sennilega mjög á gelgátum. En
að fundinum loknum verður ef
til vill ljósara hvert stefnír,
hvort nazistar muni fá komið
fram áformum sinum, eða
hvort Dollfuss tekst að leggja
svo ti’austa undirstöðu að sam-
vinnu við önnur riki, að hún
leiði til aukinna viðskifta út á
við. Mundi þá draga úr þeirri
óánægju, sem viðskiftabann
Þjóðverja liefir bakað, og Doll-
fuss vinna stórum á í baráttu
sinni.
Árétting.
Til viðbótár því, sem tekið
var frarn í ritstjórnargrein i
Visi i dag, um það, að yfirstjórn
bankanna hefði verið i höndum
„rauðálfa“ síðustu árin og væri
það enn, vildi eg' levfa mér að
taka þetta fram:
Allir núverandi bankastjórar
i Reykjavík eru skipaðir af
framsóknarráðherrum. Banka-
stjóra Landsbankans skipuðu
þeir Sigurður lieitinn Jónsso.i
frá Ystafelli (Magnús Sigurðs-
son og L. Kaaber) og Georg
Ólafsson. var skipaður af Pétri
heitnum Jónssyni á Gautlönd-
um, þegar hann var ráðherra.
Það er því ekki rélt að fram-
kvæmdarstjórar Landsbank-
ans sé skipaðir af sjálfstæðis-
mönnum. Hins vegar cr rétl að
taka það fram, að núverandi
framkvæmdarstj órar bankans
eru allir ágætir menn og hafa
stjórnað bankanum vel og með
fyrii'hyggju, þó að vilanlega
hafi hann orðið fvrir töpunf,
eins og' licnt hefir flestar eða
allar barikastofnánir, livar sem
leitað er, síðasta hálfan annan
áratuginn. Sjálfstæðismenn
hafa viðurkent og viðurkenna
gott starf banlcastjóranna, þó að
það hafi atvikast svo, að fram-
sóknarmenn skrifuðu undic
skipunarbréf þeirra.
Þegar bankastjórar Lands-
bankans voru skipaðir, voru
ráðherrar framsóknarflokksins
heiðarlegir rnenn, enda hæl-
bitnir og lagðir í einelti siðar af
„skoffinum“ flokksins.
Enguni lifandi manni dettur
í hug, að framsóknarstjórnin
1927—1981 hefði skipað þá M.
S., G. Ó. og L. K. í trúnaðar-
stöður. Hún hefði valið menn á
borð við Hcrmann, Guðbrand
yfirbruggara og aðra þvílíka,
því að hún hegðaði sér alt öðru-
vísi en vitibornir menn gera að
jafnaði.
Þá cr og vitanlegt, að fram-
sóknarstjórn skipaði banka-
stjóra Utvegsbankans. — Þeír
unnu sér það til frægðar m. a.,
að fara í seðlageymslu bankans
og taka þaðan nokkur hundruð
þúsund krónur í Seðlum, sem
búið var að „draga inn“ og setja
í umferð á ný. Og þeir voru |
Eggert Claessen
hæs taré t tarmálaf I u tningsmaður
Skrifsíofa: Oddfellowhúsinu,
Vonarstræti 10, austurdyr.
Sími: 1171.
Viðtalstími: 10—12 árd.
látnir sitja kyrrir í bankanum,
eins og ekkert hefði i skorist!
Verknaður þeirra var þó að
mmsta kosti nokkuð óvenjuleg-
ur, svo að varlega sé talað. Vit-
anlega gripu þeir ekki til þessa
ráðs i því skyni, að auðga sjálfa
sig persónulega, en liætt er við,
að svona tiltektir mundu ekki
hafa aukið traust bankans og
landsins út á við, ef flíkað hefði
verið.
Eg gel nú ekki betur séð, en
að „Tíminn“ liafi sveigt svo
kuldalega að hankastarfsmönn-
um um land alt með ummæl-
um sínum i síðasta blaði, að
þeir geti varla látið svo búið
sjatna. Mér skilst, að þeir verði
að leita réttar síns fyrir dóm-
stólunum og fá úr því skorið
með dómi, hvort heimilt sé og
vííalaust, að di'ótta því að heilli
stétt manna, að hún „iði í skinn-
inu“ af löngun til þess, að svikja
peningastofnanir landsins.
Reykjavík, 8. mars 1934,
E.
Atíinnuleysið
í Reykjavík.
•—o—
Það reyndist heldur minna 1.
febrúar þ. á., samkvæmt at-
vi n nuleysisskýrsl unum, heldur
en á sama tíma siðustu tvö ár-
in á undan. —
1. febrúar 1932 voru atvinnu-
leysingjarnir talclir 550, en 623
á sama tíma 1933. — 1. febrúar
siðastliðinn voru þeir 544, eða
nál. 13% færri en ái'ið áður.
Meðal þessara 544 atvinnuleys-
ingja voru 5 konur.
Eftir atvinnustétt skiftust at-
vinnuleysingjarnir þannig: 451
voru verkamenn (eyrarvinnu-
menn), 69 sjómenn og 24 iðn-
lærðir menn..—- 1. nóvember f.
á. var. tala atvinnulausra manna
hér í Reýkjavik 569, og er það
einnig lægri tala en tvö næstu
árin á undan (1932: 731 og
1931: 623).
„Al' alvinnuleysingjuni 1.
febr. s. 1. voru 443 eða 81% í
verklýðs- eða iðnstéttarfélagi.“
— Ivarlar ókvæntir voru 153,
kvæntir 372 og 14 „áður kvænt-
ir“. Konurnar voru: 2 giftar, 2
ógií'lar og 1 „áður gift“. —
340 karlar og konur höfð*
fyrir ómögum að sjá og var ó-
magafjöldi þcirra samtals 788.
— Það svarar lil þess, að rúm-
lega % atvinnuleysingja sé ó-
magamenn og koma að meðal-
tali á livern þeirra 2.3 ómagar,
segja „Hagtíðindi“, sem þetta
er tekið eftir.
Mestur hluti atvinnuleysingj-
anna hafði verið atvinnulans
meiri hluta þess ársfjórðungs,
sem fór á undan skráningunni,
eða nánara til tekið sem hér
segir: Skemur en einn mánuð:
35 einn til tvo mánuði 164,
tvo til þrjá mánuði 256 og þrjá
mánuði fulla 89.
Af konum þeim, sem ski'áðát'
voru, taldist ein liafa verið af-
vinnulaus meira en tvo mán-
uði á undanförnum ársfjórð-
ungi, en hinar fjórar allan árs-
fjórðunginn.