Vísir - 29.05.1934, Blaðsíða 2

VISIR
J feimiNi i Qlsem (G
Sími:
llarballar 7 Ibs.
1
2
3
4
Símskeyti
—o—
Atvinnuleysingjum fækkar
á Bretlandseyjum.
London, FB. 28. maí.
Tala atvinnuleysingja á Bret-
landi var þ. 14. maí 2.090.000 og
hefir atvinnuleysingjum því
fækkað um 57.000 frá því um
miðjan apríl s. 1. og 492.000 frá
því í maí í fvrra. — (United
Press).
Flogið frá París til New York.
New York, FB. 28. maí.
Loftskeyti hefir borist frá
Rossi og Codos, að þeir muni
lenda við New York, vegna vél-
bilunar. Þeir lögðu af stað frá
Le Bourget flugstöðinni við
París kl. 4 f. li. í gær (sunnu-
dag) og ætluðu sér að fljúga við-
komulaust alla leið til Kaliforn-
iu og þar með setja nýtt met i
langflugi án viðkomu. Þegar
loftskeytið var sent var flugvél-
in undan ströndum Connecti-
cutríkis (eitt af Atlantshafs-
strandarrík j um Bandaríkj-
anna).
Síðari fregn: Codos og Rossi
lentu á Floyd Bennetl flugvelli
við New York kl. 2.27 e.h. (New
York tími). (United Press).
Afnám stjórnmálaflokka?
Sofia, 29. maí. FB.
Stjórnmálaflokkurinn Zveno,
sem átti upptökin a‘ö og mestan
þátt í því, aS einræ'öisstjórn hefir
veriö komiS á í landinu, hefir sam-
þykt sína eigin upplausn. Er þetta
skiliS svo, aS í samþykt þessari
íelist aðvörun til annara stjórn-
málaflokka um aS gera slíkt hiS
sama. (United Press).
Pilsudski sigrar.
Varsjá, 29. maí. FB.
Bæjar og sveitastjórnarkosning-
ar hafa fariS fratn í Póllandi og
hafa Pilsudskisinnar unnið sigur
meö yfirgnæfandi meirihluta at-
kvæða. (United Press).
Starfsemi kommúnista bönnuð
í Danzig.
Danzig, FB. 28. mai.
Lögreglustjórnin í Danzig
hefir fyrirskipað að leysa skuli
upp kommúnistaflokkinn,
vegna þess að liann hafi látið
dreifa út bæklingum og blöðum,
sem bannað hefir verið að selja
eða dreifa út meðal almenn-
ings. Ennfremur hafi flokkur-
inn livatt til óhlýðni við yfir-
völdia og verði því að banna
starfsemi lians. (Uniled Press).
Hvers vegna gegn
ríkisrekstri?
(Til verkamanna).
I.
Enda þót.t núverandi eymdar-
ástand mannkynsins sé sjálf-
skaparvítum að kenna, þ. e.
heimsstyrjöldinni og hinum
hræðilegu afleiðingum hennar,
þá hefir fátæklin þó frá upp-
liafi vega verið fylginautur
þess og hrakið það og hrjáð.
Viðleitni allra sannra stjórn-
málamanna, á öllum tímum,
liefir því í raun og veru miðað
að því að létta þessu böli af
mönnunum, þótt ólíkar leiðir
hafi verið farnar og árangurinn
því einnig orðið misjafn. Ein
þessara leiða er stefna sú i þjóð-
málum, er npfnist sósialismi og
sem fyrst að marki kemur til
sögunnar á nítjándu öldinni,
þegar einstaklingsliyggjan liafði
gengið lengra en góðu liófi
gegndi í hinum mildu iðnaðar
löndum álfunnar. Mun enginn,
er til þekkir, neita því, að sósi-
alisminn liafi átt sinn drjúga
þátt í því að vekja verkamenn
víðsvegar um 'lieim lil umhugs
unar um kjör sin og til baráttu
fyrir að bæta þau, enda orðið
mikið ágengt í þeim efnum. Eu
þegar kemur að meginkenningu
þessarar stefnu og aðalerindi
liennar til mannanna, kenning-
unni um það, að ríkið skuli
eiga öll framleiðslutæki, svo
sem vélar, skip og jarðir, eða
með öðrum orðum: kenning-
unni um afnám eignarréttar
einstaklingsins og einstaklings-
^framtaks og ríkisrekstur í öll-
um greinum, þá liefst deilan.
Hygg eg, að þeir, er af mestu
viti og sanngirni liafa um þessi
mál hugsað, séu ekki á móti
vegna þéss fyrst og fremst, að
á fyrirtækjum þeim, er reist
hafa verið á kenningu sósial-
ismans, liefir oft orðið tilfinn-
anlegt tap, þar eð það einnig,
því miður, á sér iðulega stað á
einstaklingsfyrirtækjum, og því
síður af óvild til verkamanna,
heldur hinu, að þeir líta svo á,
að yrðu kenningar sósíalismans
einráðar í framkvæmd, þá yrði
þjóðfélagið gert að fangelsi og í
fangelsi geta menn ekki þrifisí,
hvorki efnalega né andlega.
Með öðrum orðum: árangurinn
yrði neikvæður verkamönnum
og þjóðfélaginu í heildtilhanda,
slægi vopnið úr höndum þeirra
til sjálfbjargar í staðinn fyrir
að leggja það í þær.
Þessi yrði Iiinn raunverulegi,
en jafnframt dapurlegi, árang-
ur sósialismans yrðu rikis-
rekstrarkenningar hans fram-
kvæmdar lil fulls — og þess
Verzlnn Ben. S. Þðrarinssonar hfor bezt kanp.
Garðslöngnr
vegna eru menn á móti þeim.
Og þess vegna er og verður bar-
áttan svo liörð, svo lengi sem sú
kenning er við líði.
II.
En, segja menn, ástandið
gengur ekki eins og það er. Og
það er rélt. Það ástand er áreið-
anlcga ekki óbreytt til fram-
búðar fyrir neina þjóð, þar sem
hægt er, með fyrirkomulagi at-
vinnuveganna sem grundvöll^
að stofna til pólitískrar stétta-
og flokkabaráttu, er lifir á öf-
und og liatri, verkföllum og
verkbönnum meðal borgar-
anna, er ekki liikar við að eyði-
leggja mikilvægustu verðmæti
alþjóðar, atvinnulífið, til þess
að fá efnahagskröfum sínum
framgengt, livort sem þær eru
á viti bygðar eða ekki, og sem
fram aðþessuhefir fengið nokk-
urn liluta liinnar islensku þjóð-
ar lil að trúa því, með eða án
betri vitundar, að menn, er með
lygi og ofbeldi, rangsleitni og
óráðvendni í opinberu lífi hafa
gerst brotlegir við lög landsins,
skráð og óskráð, séu öðrum
fremur hæfir til þess, að liafa
leiðsögu opinberra mála með
höndum og jafnvel að stjórna
mentastofnunum þjóðarinnar.
Hver heilvita maður sér, að með
þessu ástandi stefnir norður og
niður fyrir þjóð og einstaklinga.
En það er eftirtektarvert, að
einmitt þegar þjóð vor stynur
undir fargi þessa ósóma í opin-
beru lífi sinu, bgyst í bökkum
með að afla sér daglegs brauðs
og borga þær hinar miklu
skuldir, er, vægt talað, óforsjál-
ir menn söktu henni í á árun-
um 1927—’31, að einmitt þá
vex fram vísir til þeirra breyt-
inga á fyrirkomulagi atvinnu-
veganna, er áreiðanlega boðar
heilbrigðara ástand og bjartari
og betri tíma fyrir þjóð vora en
nú eru, nái liann að þroskast.
Er hér auðvitað átt við þær lil-
raunir sjómanna og útgerðar-
manna til félagsútgerðar á tog-
urum, línubátum og skipum, er
flytja fisk og aðra þungavöru
landa á milli, er átt hefir sér
stað upp á siðkastið, þar sem
sjómenn eru hluthafar og þar
með sjálfstæðir aðilar í fyrir-
tækinu. Mun flestum finnast, að
yrði það fyrirkomulag ríkjandi
i atvinnulífi voru, þar sem því
verður best við komið, svo sem
í útgerð og liinum ýmsu grein-
um iðnaðar, og nyti það styrkl-
ar viturlegrar löggjafar, að þá
væri frarnkvæmd hin sanna
jafnaðarstefna hér á landi, er
fæli í sér möguleika til að skapa
efnalega og andlega þroskaða
og sjálfstæða einstaklinga, rík-
ari samúð stéttanna á milli og
einnig alþjóðar, er aftur er
frumskilyrði þess, að þjóð vor
geti varðveitt sjálfsforræði sitt
gegn innri og ytri óvinum, er að
þvi kunna að steðja nú og á
komandi tíma. Tekur þetta auð-
vitað sinn tima að þroskast. En
engum, sem ekki er bundinn af
pólitískum erfðakenningum,
mun blandast hugur um, að
hér sé rétt spor stigið til þcirra
breytinga a fyrirkomulagi at-
vinnuveganna, er lieilbrigður
þroski þjóðar vorrar krefst.
III.
En liver cr nú afstaða flokk '
anna til þessa mikilvæga máls:
lilutdeildar verkamanna sem
sjálfstæðra aðila í atvinnufyrir-
tækjunum? 1 stuttu máli þessi:
Þeir, sem kalla sig jafnaðar-
menn og kommúnisla, munu
elcki styðja að þessu, og það af
þeirri einföldu ástæðu, að með
því er kipt fótunum undan
og tilheyrandi Stúta, Dreifara,
Garðslönguvindur á fótum,
handhægar Sagir til að saga
greinar af trjám, Grasklippur,
Garð- og Jarðyrkjuverkfæri af
öllu tagi. — Alt úrvalsvörur. —
Fá menn eins og annað lang-
ódýrast í
VERSL. B. H. BJARNASON.
Þakjárn
galv. og slétt, beslu leg. Asfalt-
pappa, Gólfpappa. Rúðugler 3,
4 & 5 mm., Hurðarhjarir og
Hurðarhúna á inni og útihurðir.
Hurðarskrár frá 13.80 tylftin og
alt annað til bygginga, verður
nú sem fyr heppilegast að
kaupa í
VERSL. B. H. BJARNASON.
ríkisrekstrar-bugmynd þeirra.
Flokksbroti þvi, er fylgir Jón-
asi Jónssyni frá Hriflu, er ekki
trúandi til þess að vinna neitt
gott fyrir verkamenn. Til þess
skorlir það drengskap og rétt-
lætistilfinningu. Þar tala verkin.
Það barðist í lengstu lög gegn
jöfnum kosningarrétti verka-
manna við sjálft sig, og þegar
skifta átti landi Garðakirkju og
annars vegar álti í hlut fátæk
alþýða í Hafnarfirði, en bins
vegar hálaunaður cmbættis-
maður í Reykjavík, þá lilaul
hann landið eða „mýrina“, eins
og það nú er kallað. „Af ávöxt-
um þeirra skuluð þér þekkja
þá.“ Hvað snertir hinn nýstofn-
aða Bændaflokk, þá má ætla,
að hann sé hlyntur þeim breyt-
ingum á fyrirkomulagi atvinnu-
veganna, er að framan getur,
en liann hefir ekki gert neitt í
því máli enn. Alt öðru máli
gegnir um Sjálfstæðisl'lokkinn.
Sem frjálslyndur og víðsýnn, en
þó gætinn, og þar með heil-
brigður umbótaflokkur í land-
inu hefir hann, frá því fyrst
hann var stofnaður, stutt að því
í orði og verki, að verkamenn
yrðu lilulhafar og sjálfsiæðir
aðilar i atvinnufyrirtækjunum.
Nægir þar að benda á úlgerðar-
félögin „Bjarg“ og „Haukanes“
og eimskipafélagið „Isafold“, er
starfrækt eru á þessum grund-
velli, auk ýmissa annara fram-
kvæmda, er Sjálfstæðismenn
eru að hrinda á slað, svo sem
bátahöfn Reykjavikur og á-
byrgð bæjarsjóðs Reykjávíkur
fyrir menn tii skipakaupa, er
miða beint og óbeint að þvi að
gera verkamenn að sjálfstæðr
um aðilum í atvinnu sinni. Og
enn mun Sjálfstæðisflokkurinn
eiga eftir að vinna mikið í þessu
lang-þýðingarmesta máli. En
með því að gera verkamennina
að efnalega sjálfstæðum aðil-
um í framleiðslu þjóðarinnar,
stefnir Sjálfstæðisflokkurinn að
æðra takmarki, en það takmark
er: afnám stéttabaráttunnar,
eining hinnar íslensku þjóðar
og heilbrigt þjóðar-uppeldi.
Verkamenn til lands og sjáv-
ar! Greiðið því Sjálfstæðis-
flokknum atkvæði við alþingis-
kosningar þær, er í liönd fara
sjálfra ykkar vegna og þjóðar
okkar, þar eð hann einn vinnur
að þeim umbótum á kjörum
ykkar og þjóðarinnar í heild, er
að lialdi mega koma.
Sigurður Guðjónsson.
Bæjarfréttir
Dánarfregn.
Látin er í gærmorgun að
heimili sínu, Stafholtsey í Borg-
arfirði, frú Elin G. Blöndal,
ekkja Páls heitins Blöndals,
læknis, og móðir Jóns heitins
Blöndals héraðslæknis í Borgar-
firði. Frú Elín Blöndal varð há-
öldruð, 92 ára, og bar ellina frá-
bærlega vel. Hún var dóttir
Jóns heitins Thoroddsen, skálds
og sýslumanns.
Veðrið í morgun:
í Reykjavík 6 stig, ísafirði 10,
Akureyri 8, Skálanesi 9, Vest-
mannaeyjum 6, Hesteyri 7, Blöndu-
ósi 6, Siglunesi 6, Grímsey 6,
Raufarhöfn 9, Fagradal 8, Hólum
í Hornafirði 9, Reykjanesvita 7,
Færeyjum 8. Mestur hiti hér í gær
10 stig, minstur 3 stig. Úrkoma 1.5
mm. Sólskin í gær 1.5 st. Yfirlit:
Grunn lægð að nálgast suðvestan
úr hafi. Horfur: Suðvesturland,
Faxaflói, Breiðafjörður: Hæg
sunnanátt í dag, en vaxandi suð-
austankaldi í nótt. Rigning öðru
hverju. Hlýrra. Vestfirðir, Norð-
urland: Suðvestan og vestan gola.
Skýjað en úrkomulítið. Norðaust-
urland, Austfirðir : Suðvestan gola.
Úrkomulaust. Suðausturland: hæg-
viðri. Rigning í nótt.
Jón Baldvinsson,
forseti Alþýðusambands íslands,
hefir f. h. þess sent öllum oliu-
verslunum hér í bænum bréf, þess
efnis, að „menn innan verkalýðs-
félaga i Alþýðusambandinu vinni
ekki að neinum flutningi á efni eða
öðru, sem ætlað er til brúa og
vegagerða“. „Undir það“, segir í
bréfinu, „fellur bensin, sem nota á
við bifreiðar í þessa vinnu“.
Klykkir J. B. svo út með því að til-
lcynna, að verkamenn í Alþ.s.b.
ísl. „á sjó og landi vinni ekki að
fiutningi eða afgreiðslu á bensíni
ti! ojúnberrar vinnu og leggi kapp
á, að slíkur flutningur og af-
greiðsla verði meö öllu stöðvuð.
— Þær tilraunir, sem gerðar kunna
að verða við slíkan flutning og af-
greiðslu af yðar hálfu, geta þvi
leitt til deilu við Alþýðusamband-
ið“. :— Af þessu má ljóst vera, að
socialistar ætla sér að gera alt,
sem í þeirra valdi stendur, til þess
aö opinber vinna stöðvist, ef rik-
isstjórnin beygir sig ekki fyrir of-
beldinu. — Þessi framkoma soci-
alista mælist að vonum illa fyrir,
og jiykir ólíklegt annað en að hún
komi þeim illa í koll í næsta mán-
uði.
Dr. Páll E. Ólason
hefir verið settur bankastjóri
Búnaðarbankans, i fjarveru
Tryggva Þórhallssonar.
Byggingarnefnd Háskólans.
Fyrir nokkuru var kosin nefnd
úr flokki háskólakennara til þess
að gangast fyrir háskólabyggingu
og hafa á hendi yfirumsjón bygg-
ingarmálsins. Kosnir voru: Alex-
ander Jóhannesson, fornr., Guðm.
Hannesson, Magnús Jónsson, Sig-
urður Nordal og Ólafur Lárussón.
Samkomulag
um skipun á stjórnmálaumrœð-
mn í útvarpið yo. og 31. maí 1934,
milli stjórnmálafélaga ungra manna
í Reykjavík. — Rceðutími: Fyrra
kvöldi'ð: 30 mínútur fyrir hvern
flokk, sem skiftast i tvent, 20 og
t o mínútur; siðara kvöldið : 32 mín-
útur fyrir hvern flokk, sem skiftast
i þrent, 15, 10 og 7 mínútur. —