Vísir - 17.09.1934, Blaðsíða 2

VISIR
'DlHammaOLSEM
Tómatsósan
er altaí’
-E-S-T.
og
„skyldubrotini(.
. -..ar
ii.
Sparisjóðir í ónáð.
Einn af bankaeftirlitsmönn-
um Norðurlanda sagði við mig
eitthvað á þá leið, að liann teldi
það fyrstu skyldu bankaeftir-
litsmanna, að verja það falli,
sem gæti slaðið, en ekki að rifa
niður. Þessa kenningu hefi eg
aðhylst og reynt að breyta eftir
lienni. En mér varð það bráð-
lega ljóst, eftir að eg tók við
bankaeftirlitsstarfinu, að liér á
landi mundu vera mjög skiftar
skoðanir um þetta og að til þess
mundi eiumitt vera ætlast af
ýmsum áhrifamönnum í stjórn-
málum, að eg hjálpaði til þess
að rífa niður það, sem þeir
vitdu ekki láta standa. Og eg"
hygg, að það séu þau „skyldu-
brot“, sem núverandi1 valdhafar
telji mér mest til syndar, að eg
hafi ekki léð lið mitt til shkrar
niðurrifsstarfsemi. Skal eg nú
leiða nokkur rök að þessu.
Skömmu eftir að eg tók við
starfinu, kom Jónas Jónsson,
alþingismaður til mín og kvaðst
ekki vilja láta hjá líða að segja
mér frá því, að tveir sparisjóð-
ir, sem hann tilnefndi, mundu
vera i mjög mikilli óreiðu og
flæktir í ýmiskonar brask, og'
kvað liann það ekki mega
dragast að rannsaka þessa sjóði.
— Eg var þá algerlega ókunn-
ugur liögum þessara tveggja
sjóða og taldi mér að sjálfsögðu
skylt að taka þessar u[)j)lýsingar
til greina og rannsaka þessa
sjóði eins fljótt og því vrði við-
komið.
Annar þessara sjóða reyndist
að vera allaðþrengdur. Hann
liafði orðið að taka nokkuð
'stórt lán, til að standast greiðsl-
ur á innstæðum, sem sagt liafði
verið upp. Og enn var ekkert
lát á slikum uppsögnum og því
ekki um það að villast, að inn-
stæðueigendur höfðu af ein-
liverjum ástæðum mist traust á
sjóðnum. Við rannsókn mína á
hag þessa sparisjóðs, sannfærð-
ist eg um það, að hann væri
fullkomlega öruggur og að eng-
inn þyrfti að óttast um inneign
sína í honum. En við hlið lians
var starfandi stórt kaupfélag,
sem tók peninga til ávöxtunar i
„innlánsdeild“, og sögðu stjórn-
endur sjóðsins níér, að frá því
mundi stafa sá orðrómur, að
sparisjóðurinn væri ólryggur og
ekki þorandi að eiga fé inni í
honum. Eg gaf ríkisstjórninni
enga skýrslu um þennan spari-
sjóð, af því að eg taldi enga
þörf neinna opinberra aðgerða
hans vegna. Það sem hann
þurfti með, var að endurvakið
yrði traust almennings á hon-
um. Eg bauðst því til að gefa lit
yfirlýsingu um það, að teldi
sparisjóðinn fullkomlega trygg-
an, og félst sparisjóðsstjórnin
á, að það mundi geta orðið að
einhverju liði. Siðan var sú yfir-
lýsing mín símuð iit um hérað-
ið, og úr því virðist tortryggnin
til sjóðsins liafa hjaðnað algex-
lega niður, enda mun sparisjóð-
ur þessi liafa verið og vera enn
meðal tryggustu sparisjóða á
landinu. — IJitt var alkunnugt,
að kaupfélagið, sem liér er um
að ræða, var rneðal allra skuld-
ugustu kaupfélaga á landinu og
skorti mjög veltufé.
Hinn sparisjóðurinn, sem
Jónas Jónsson benti mér á að
rannsaka þyrfti hið bráðasta,
reyndist jafnvel ennþá öruggari.
Varasjóður hans var hlutfalls-
lega stærri, og eg gat ekki séð
að nokkurar líkur væri til þess,
að nokkur eyrir tapaðist af lán-
um lians eða víxlum. Og eg
varð heldur ekki var við nokk-
ura tortryggni í gjyð lians í
héraðinu, nema ef telja skyldi
einn aldraðan mann, sem var
éitthvað óánægður xxt af þvi að
Iiann liafði ekki fengið greidda
innstæðu sína þegar í stað, er
hann sagði henni upp. Það var
hinsvegar föst regla þeirrar
sparisjóðsstjórnar, að greiða
ekki innstæður fvrr en að liðn-
um lögmæltum uppsagnarfresti,
og^var þyí ekkert um þetta að
fást. — Það var auðvitað engra
opinberra aðgerða þörf, vegna
þessa sparisjóðs, og eg gaf rik-
isstjórninni enga skýrslu um
rannsókn mína á honum.
En tæpum 4 árum eftir að
þessi rannsókn nxin á sjóðnum
fór franx, kom Jónas Jónsson,
sem þá var orðinn dómsmála-
ráðlierra enn á tal við mig og
bað mig nú endilega að rann-
saka þennan sama sjóð á ný,
þvi að það mundi vera alveg
áreiðanlegt; að hann væri eitt-
hvað rneira en lílið athugaverð-
ur. — Eg taldi mér auðvitað
skylt að verða við þessum til-
mælum ráðherrans og heinxsótti
sjóðinn á nýjan leik. En þar var
alt við það sanxa, sjóðurinn liinn
tryggasti, eins og hann mun
vera enn í dag. — í þessari sið-
ari ferð nxinni fékk eg sanx-
fylgd eins liins fylgispakasta
samherja Jónasar Jónssonar og
frambjóðanda til Alþingis í
kjördæminu, sem sparisjóður-
inn starfar í, og veit eg ekki
hvort það hefir verið tilviljun
ein að eg fékk að njóta þeirrar.
samfylgdar. En þessi maður
var að karpa við nxig unx það á
heimleiðinni, hvort þessi spari-
sjóður mundi geta staðið við
skuldbindingar sínar! Síðan eru
nú liðin 6 ár, og sjást engin
merki þess, að nokkur liætta sé
á ferðum í sanxbandi við þenn-
an sparisjóð. — Öðru máli er
ef lil vill að gegna um kaupfé-
lagið, sem starfandi er og starf-
andi var í sania bygðarlagi, og
sennilegt, að lítið sé unx innlög í
innlánsdeild þess.
Eg er ckki í nokkurum vafa
unx það, að núvérandi valdhafar
hefðu tekið vægara á „skyldu-
brotum“ mínuni, ef niðurslaðan
af rannsókn miniii á þessurn
sparisjóðum senx eg hefi íxú sagt
frá hefði orðið önnur cn hún
varð og skýrslur lægi fyrir xuxx
það. En eg er lieldur ekki í
nokkuruixi vafa unx það, að það
fé, senx hefir verið og erl vörsl-
unx þessai’a sjóða, og almenn-
ingur hefir trúað þcim fyrir,
liefir verið og er bclur geymt,
liéldur en lijá kaupfélögunum,
sem var ællað að fá það til unx-
ráða. Fi’li.
Jakob Möller.
Valpole
strandar.
HafnarfirSi 16. sept. —- FÚ.
Um hadegi í dag barst Ásgrími
Sigfússyni, framkvæmdarstjóra út-
geröarfélagsins Akurgeröis í Hafn-
arfirði, sú fregii frá Eskifiröi, aö
þangaö lléföi kornið skipshöfnin af
Walpole. í fregninni segir, aö skip-
iö hafi strandað í nótt við Gerpi,
en vegna mikils áðdýpis lo'snaöi
skipiö undir eins af skerinu, og
sökk á miklu dýpi út af Vöölavík,
á mjög skömmum tírna.
Skipið kornst ekki í samband við
neitt annað skip, þrátt fyrir send-
ingu neyðarskeyta, og bárust þess
vegna engar fregnir af slysinu fyr
en skipverjar konxust til Eskifjarð-
ar, á bátunx skipsins.
Dimmviðri var, en hægt veður.
Skipið var nýkomið úr Þýska-
landsferð, og var á veiðum.
Ollum skipsmönnum líður vel.
Afengisleit.
Samkvæmt beiðni sýslumannsins
í Snæfellsness og Hnajxpadalssýslu
fór Björn Bl. Jónsson löggæslu-
maður, ásamt sýslumanninum, í
áfengisleit fimtudag 13. þ. m. og
var þann dag.farið að Bergsholti
og Óskoti í Staðarsveit. í Óskoti
íundust tunnur, grafnar niður í
hól, og höfðu þær verið notaðar
undir brugg. Föstudag s. 1. fóru
þéir um Skógarströnd og gerðu
þar húsrannsókn á þremur bæjurn :
Innraleiti, Borgurn og Árnahúsum.
Á alla bæina, segir .löggæslumaður,
voru sendir menn til þess að vara
við, og hafi þeir verið komnir á
undan honum og sýslumanni. Ým-
islegt fanst þó, er þótti benda til,
að bruggun hefði farið fram á
þessum bæjurn. Á laugardag var
leitað í Landbroti og Krossholti í
Kolbeinsstaðahreppi og fanst á-
fengi á báðum bæjunum. Málið er
í rannsókn. — Aðfaranótt sunnu-
dags, er löggæslumaður kom úr
leiðangrinum, hitti hann á Mos-
fellssveitarveginum bifreiðarnar R.
E. <S99, senl er eign ríkissjóðs og
notuð við vegagerð, og fann hann
í henni 45 lítra af spíritus. Bifreið-
inni stýrði Bjarni Júlíus Bjarna-
son, en eiganda áfengisins segir
löggæslumaður vera Sigurð Guð-
mundsson, Miðdal í Kjós.

a/b. B, A. Hjorth & Co.
Stockliolm.
Prímnsar.
Skrnflyklar og tengnr.
Lngtir.
Aðalumboð fyrir ísland
Þdrður Sveinsson & Co.
Reykjavík.

Skölatðsknr
fjölbreytt úrval nýkomiö í
r\
m w •
Ritfangadeild
V. B. K.
Enskn flngbátarnir
koma ekki
^London 17. sept. — FB.
Flugmálaráðuneytið hefir til-
kvnt, að hætt hafi verið við ís-
lands- og Grænlandsflug flugbát-
anna tveggja, sem komnir eru til
Færeyja frá Oban. í tilkynning-
unni segir, að ísskilyrði séu slík
við Grænland nú, að of áhættu-
sanit sé að senda fluglxátána þan'g-
að. Það hafi verið svo ráð fyrir
gert, að þeir héldi áfram til Reykj-
avíkúr í dag frá Þórshöfn, en þess
í stað rnunu beir halda heimleiðis.
(United Press).
Sjðtti kreppTeturinn.
Samkvæmt amerískum blöðum
er talið líklegt, að sambandsstjórn-
in rnuni hefja undirbúning að því
í yfirstandandi mánuði, að sjá fyr-
ir alt að því 20 miljónum manna
í vetur, sem ekkert hafa fyrir sig
að leggja. Sjötti kreppuveturinn er
nú í nánd og sambandsstjórnin í
Washington hefir gert sér ljóst,
að mikill fjöldi manna mundi líða
hungur og hverskonar skort í vet-
ur, ef hún gerði ekki alt senx í
hennar valdi stæði, til þess að
lijálpa þeim, sem atvinnulausir eru.
Er og búist við, að forsetinn muni
kveðja á sinn fund forráðamenn
ailra helstu góðgerða- og hjálpar-
félaga um gervöll Bandaríkin, til
þess að ræða samvinnu þeii'ra milli
og sambandsstjórnarinnar í ])ess-
um málum hið fyrsta. — í ágúst-
mánuði voru 3,835,000 fjöl-
skyldur styrks aðnjótandi frá sam-
bandsstjórninni. Sé rniðað við ])að,
að í hverri fjölskyldu sé að meðal-
taii 4 og þegar tekið er tillit til
þess, að liðlega 500,000 einhleyp-
ingar eru einnig -styrktir af sam-
bandsstjórninni verða það sanxtals
unx 15,865,000 manns, senx hún
veitti stuðning í þessum mánuði.
(í apríl 19 milj. og var það há-
mark). — Talið er, að í júní og
júlí hafi 329,000 af þeim körlurn
og konum, senx vinna í verksnxiðj-
um, verið sagt upp vinnu, en viku-
vinnulaun þessa fólks námu um 10
milj. dollara. Giskað er á, að alt að
því 9)4 nxilj. verksmiðjufólks í
Bándaríkjunum sé atvinnulaust. —»
Sambandsstjórnin kvað hafa
6,670,000,000 dollara fyrir hendi,
til hverskonar hjálparstarfsemi í
vetur.
MikiII eldsroSi á Ítalín.
Rómaborg 17. sept. —- FB.
Frá Sinopoli er símað, að nxikill
éldsvoði lxafi herjað þar í borg og
lagt í eyði mörg hundruð hús.
Fjögur hundruð fjölskyldur eru
húsnæðislausar. Manntjón varð
ekki.
Öeirðir i Belfast.
Belfast 17. sept. — FB.
Fimnx nxenn særðust, þar af,einn
lögreglunxaður, í óeirðunx senx
stofnað var til að afstöðnum
stjórnmálafundi. Lögreglan skaut á
mannfjöldann til þess að dreifa
honum. (United Press).
------- 1: wá -----------
I. 0. 0. F.,0.f.l.p. = 1169187=
Afmæli *
Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavík 10 stig", ísafirði
7, Akureyri 8, Skálanesi 9, Vest-
mannaeyjum 10, Sandi 10, Kvíg-
indisdal 7, Hesteyri 7, Gjögri 6,
Blönduósi 7, Siglunesi 7, Grímsey
7, Raufarhöfn 8, Skáhtm 8, Fagra-
dal 9, Hólum í Hornafirði 10, Fag-
urhólsmýri 10, Reykjanesi 11,
Færeyjum 7 stig. Mestur hiti hér
í gær 17 stig, minstur 9. Sólskin
7,5 st. — Yfirlit: Lægð fyrir norð-
austan ísland og önnur við vestur-
strönd Bretlands. — Horfur: Suð-
vesturland, Faxaflói, Breiðafjörð-
ur: Hægviðri. Víðast úrkomu-