Vísir - 19.09.1934, Qupperneq 2

VÍSIR
Tómatsésan
er altaf
b-e-s-t.
Rússar og
þjöðabandalagið.
Við loka atkvæðagreiðsl-
una á bandalagsþinginu
greiddu fulltrúar 39 þjóða
atkvæði með Rússum. —
Þingið samþykti einnig,
að þeir fengi fast sæti í
ráðinu.
Genf 18. sept. — FP>.
Þing Þjóðabandalagsins hefir
við lokaatkvæ'Sagrei'Sslu samþykt
upptöku Russa í ÞjóSabandalagið.
Fulltrúar þrjátíu og níu þjóöa
greiddu atkvæöi meö Rússurn, en
fulltrúar þriggja þjóöa greiddu at-
kvæði á móti því, aö þeir væri
teknir í bandalagið. Fulltrúar sjö
þjóöa greiddu ekki atkvæöi.
Áöur en atkvæöagreiðslan fór
fram flutti De Valera ræöu, sem
vakti afar mikla athygli. Gagn-
rýndi hann rússnesku stjórnfna
fyrir guðleysisstefnuna, sem hann
kvað valda öörum þjóöum áhyggj-
um, nema rússneska stjórnin lofaöi
bót og betrun i þessum efnurn. De
Valera lét í ljós efa um, aö unt
mundi veröa aö tryggja friðinn,
þótt Rússar væri teknir í Ijanda-
lagiö, en kristnir menn yröi að trúa
því í lengstu lög, aö bandalaginu
mætti takast cö tryggja friðinn i
heiminum, en missi menn það
traust á bandalaginu gæti þaö ekki
náö tilgangi sinum.
Síöari fregn: Þmg bandalagsins
hefir fallist á þaö, að Rússar fái
fast sæti í ráði bandalagsins. Full-
trúar fjörutíu þjóða greiddu at-
kvæöi með því, en fulltrúar tiu
pjóða greiddu ekk' atkvæöi. — Þvi
næst félst þingiö á þau skilríki sern
lögð voru íram viðvikjandi upp-
töku Rússa i bandalagið. (United
Press').
Gen'f 19. sept. — FB.
í fyrstu ræðu sinni, sem fulltrúi
Rússa í Þjóðabandalaginft, gaf
Litvinov til kynna, að Rússar tæki
aðeins á sig ábyrgð af þeini á-
kvöröununa, senr teknar væri með
hlutdeild þeirra. Hann varaði viö
ófriöarhættunni og kvaö lítið gert
til þess aö skipuleggja friöarstarf-
semina, þegar tekið væri tillit til
þess hve mikið væri gért til undir-
búnings undir ófrið. Óbeint gagn-
iýndi Litvinov Hitler, er hann
sagði, að það væri ekki hægt aö
sefa ófriöarótta þjóöanna meö full-
yrðingum uni friðarvilja. (United
Press).
Borgin Nome ferst í elfli.
Oslo^iS. sept. — FB.
Samkvæmt símskeytum frá
Bandaríkjunum geisar mikill elds-
voði í bænum Nome, Alaska. —
Fjögur hundruð fjölskyldur eru
heimilislausar.
London 18. sept. — FÚ.
Næstum því allur bærinn Nome
í Alaska hefir í dag brunnið til
kaldra kola. Tveir menn hafa látiö
lífiö i eldinum, og hátt á fimta
hundraö manna eru heimilisviltir.
T’egar síöast fréttist var alt brunn-
iö nema eitt gistihús, eitt verslun-
arhús og fáein íbúðdrhús í norður-
hluta bæjarins.
Nome var upphaflega námubær,
og byggöist 1899, þegar gull fanst
þar í grend.
Tjóniö af eldinum er metiö á
hálfa fimtu miljón króna. Banda-
ríkjastjórn hefir þegar sent af stað
skip til hjálpar þeim bágstöddu.
Hollandsþing sett.
Vilhelmina drottning sag'öi
í ræðu sinni, að allar tii-
raunir til þess að koll-
varpa núverandi þjóð-
skipulagi yrði bældar nið-
ur harðri hendi.
London 18. sept. — FÚ.
Vilhelmina drotning setti í dag
þing Hollands, með ræðu. Sagði
hún meðal annars, aö til þess að
ekki þyrfti aö leggja nýjar skatta-
birðir á almenning, yrði að lælcka
útgjöld ríkissjóðs. Þá lagði hún
ríkt á við stjórnina að stilla i hóf
fjárframlögum í vígbúnaöarskyni.
Loks sagði hún, aö allar tilraunir
í þá átt að kollvarpa núverandi
þjóöskipulagi myndu veröa bældar
niður með harðri hendi.
Þegar merkið var gefiö um að
hrópa húrra fyrir drotningu, geröu
kommúnistar háreysti, og tók lög-
reglan þá og rak þá út.
StlAveiði Skota.
Edinborg 18. sept. —< FB.
Samkvæmt nýbirtum skýrslum
fiskimáfaskrifstofunnar er sildar-
afli skoskra síldveiðimanna fyrstu
átta mánuði yfirstandandi árs
390,000 hundredweights meiri en á
sama tíma í fyrra. Hinsvegar, hafa
þeir fengiö 250,000 stpd. minna
fyrir afla sinn en i fyrra. — Ýsu-
veiðin er 83,000 hundredweights
minni en í fyrra, en hefir gefiö
betri arð en þá eða 11,365 stpd.
meira. (United Press).
Nýja útvarpsstöðin breska.
Nýlega opnuöu Bretar nýju út-
varpsstöðina í Droitwich (150 kw.)
og er þaö mesta útvarpsstöö í
heimi. Droitwich er i Worchester-
shire. — Stengurnar, sem loftnet
stöðvarinnar er strengt á milli, eru
700 fet ensk á hæð og vegur hvor
þeirra um sig 150 smál. — Stööin
var sett á tiltöluiega afskektan
staö inni í landi, þar sem henni er
ekki hætt við árásum úr lofti á
ófriöartímum.
f
Borgþðr Jðsefsson
fyrv. bæjargjaldkeri andaðisl í
Landspítalanum i gær. Hann
bafði átt við langvarandi van-
beilsu að stríða.
Fpidarmáiisi
og vopnasalarnir.
Fyrir nokkuru var uin það
gelið í skeyti frá United Press,
að sérstök rannsóknarnefnd,
skipuð af öldungadeild þjóð-
þings Bandarik janna, væri í
þann veginn að byrja vfirbeyrsl-
ur út af vopna- og skotfærasölu
til annara landa. I skeytinu var
þess getið, að alment væri búist
við, að yfirheyrslurnar myndi
lciða margt i ljósj sem áður’ var
eigi kunnugt, um samvinnuna
milli vopna- og skotfærafram-
leiðendanna, og ennfremur
bjuggust margir við, að yfir-
heyrslurnar níyndi varpa Ijósi
á það, hvort rekja mætti erfið-
leikana á að tryggja friðinn í
heiminum til starfsemi einstak-
linga og félaga, er hafa með
höndum framleiðslu hergagna.
Síðar var svo að ýmsu því vikið,
er fram kom við fyrs tu yfir-
heyrslurnar, í útvarpsfregnum.
I nýkomnum erlendum blöðum
er afar mikið um það rætt, sem
fram liefir komið að undan-
förnu i sambandi við þetta mál,
og verður sumt af því gerl að
umtalsefni í því sem hér fcr á
eftir, en rúm leyfir eigi, að frá
þessu verði sagt eins itarlega og
í raun og' veru er ástæða til.
Það hefir vakið einna
mesta undrun manna i Banda-
ríkjunum af öllu því, sem vitn-
ast hefir í þessum málum, að
„þjóðrækni“ og „ættjarðarást“
virðast engin ábrif bafa á gerð-
ir hinna voldugu félaga og ein-
staklinga, sem græða sórfé á
morðtækjasölu. Við fyrstu yfir-
heyrslurnar kom í ljós, að Elec-
tric Boat Company hafði selt
Japönum „patenl“ á nýjustu
gerð kafbáta, sem félagið bafði
látið búa til teikningar að og
undirbúið smiði á. Hér var um
að ræða nýjar uppfinningar,
nýjar endurbætur á einhverju
hættulegasta vopninu, sem not-
að er í nútímahernaði, og það
er af amerísku félagi lagt upp í
hendurnar á þjóð, sem ef til’ vill,
fyrr eða síðar, kann að lenda í
ófriði við Bandaríkin. Enn-
fremur kom i ljós við jiðssar
sömu yfirheyrslur, að Electric
Boat Comjianv og breska félag-
ið Vickers-Armslrong, böfðu
gerl með sér samkomulag,
leynilegl samkomulag um sölu
á kafbátum, og skift heiminum
í tvö sölusvæði, og auk þess
voru ákvæði í samningunum,
sem trygðu livoru félaginu um
sig hlut af ágóða liins. Hvorugt
félagið hefir, að því er kafbáta-
sölu snertir, tekið nokkurt tillit
til hagsmuna sins lands. Svo er
að sjá af því, sem fram kom við
yfirlieyrslurnar, að bresku
stjórninni bafi verið ókunnur
leynisamningur félaganna. —
Rannsóknarnefndin hafði kom-
ist yfir „trúnaðarbréf“, sem Sir
Charles Craven, einn af for-
stjórum Vickersfélagsins, sendi
Law'rence Spear, varforseta
Electric Boat Company, og var
í því vikið að leynilega sam-
komulaginu. Bréf þetta var les-
ið upp við yfirheyrslurnar af
ITerzl Ben. 8 Þðrarinssonar
biðr sína ágætu viðskiftavini, að minnast þess, að tölu-
vert af nýjum vörum er komið í verzlunina, sem vert er
að kynna sér.
Verðið framúr-skarandi.
Skðigtösknr,
ferðatöskur og smá hand-
töskur af öllum stærðum.
komnar í verzlun
Gerald P. Nvf, formanni rann-
sóknarnefndarinnar. Craven
bað Spear um að fara mjög var-
lega i að nota dulmálsskeyti og
láta ekki komast upp inn sam-
bándið milli Vickers 'félagsins
og Eleclric Boat Co. Hinsvegar
er talið, að ameríska flotamála-
ráðurieytinu bafi verið kunnugt
um leynisanminginn, eða hátt
settum mönnum í því. — í bréfi
sínu lét Craven í ljós ótta yfir
þvi, að „ráðstefnan í Genf“,
„eða einliver önnur öfgaráð-
stefna“ kynni að samþykkja af-
nám stórra kafbála, og fór fram
á það við Spear, að hann gæli
ekki um það við neinn úr .amer-
ísku stjórninni, fyrr eli afvopn-
unarráðtsefnunni liefði verið
freslað, að Bretasíjón áformaði
að láta smíða stóra kafbáta. —
Vítni báru við yfirbeyrslurnæpy
að sölusvæði Vickers-Arm-
strong væri Bretaveldi. Hinsveg-
ar fékk Electric Boat Co., sem
fýrir sköminu var falið að
smfða', þrjá kafbála fyrir Banda-
rikin, „einkarétt“ til ]iess að
selja Icafbáta í Bandaríkjunum,
Cuba, Frakklandi, Brazilíu, Jap-
an, Argentinu, Peru, ítaliu og
FinnlándL I öðruin löndum var
báðum félögunum lieimilt að
selja kafbála sina. Þessi félög
hafa grætt míkið fé á undan-
förnum árum, enda þólt kepjii-
nautar þeirra töpuðu fé. Árin
1916—1927 fekk Vickers til af-
nota uppfinningar Electric Co.
en þær komust svoíhendurskot-
færa- og; vopnaframleiðenda í
Japan, Hollandi, Ástralíu og á
Spáni. — Einn af yfirmönnum
Electric Boat Company lét svo
um rnælt við yfirheyrslurnar, að
félagið vil'di lieldur, að Vickers
græddi en keppinautar þeirra á
ftalíu og í Þýskalandi.
Sir Basil Zaliaroff var einn af
bluthöfunum í félögunum og
vann að vopna- og skotfærasölu
og fékk stórfé að launum. —
Carse, einn af forstjórum Elec-
tric Boat Co., bar það, að árin
1919—1930 hefði Zaharoff feng-
ið í umboðslaun frá Electric
Boal Co. 766.099 dollara fyrir
afskifti sin af liergagnasölu tili
Spánar. Carse bar það ennfrem-
ur, að 1919—1930 liefði félagið
grætt 26 miljónir dollara á kaf-
bátasölu til Bandarikjasljórnar,
Argentínu og Peru. Hann kann-
aðist við, að liafa selt uppfhm-
ingar til Japan fyrir feikna fjár-
hæðir og í þeim málum litið á
Bandaríkin sem „erlent riki“.
Hann játaði ennfremnr, að
1902—1924 liefði Electrical
Boal Co. fengið 40% af ágóða
Vickers Co. af sölu hergagna á
meginlandi Evrópu, og 50% af
ágóðanum af sölu félagsins á
Brellandi og í írlandi. — Við
yfirheyrslurnar kom fram, að
rannsókn á þýskum kafbátum,
sem komust í hendur Banda-
manna eftir styrjöldina, liafði
leitt i ljós, að við smíði kafbát-
anna Iiafa Þjóðverjar notað
óleyfilega sumar uppfinningar
Electric Boat Co. En á.styrjald-
arárunum voru 400 kafbátar
smíðaðirj Þýskalandi. Árið 1912
seldi félagið í hendur Wliite-
liead Torpedo Co. réttindi til
þess að nota uppfinningar sín-
ar og smíða kafbáta í Fiume
fyrir Austurríki og Ungverja-
Ben. S.
Þóparinssonar.
Verðið frábært.
land, Grikkland, Búlgaríu og
önnur Balkanríki. Því næst fór
Electrical Boat Co. að selja
Þjóðverjum kafbáta, og talið er
sannað, að sumir þeirra kaf-
báta, sem söktu amerískum
skípum, hafi vei’ið smíðaðir af
Electric Boat Co. Hin óleyfilega
notkun uppfinninga félagsins af
Þjóðverjum sem fyrr var um
getið, átti sér liinsvegar stað
síðar, eða á styrjaldarárunum
sjálfum. Loks vitnaðist við yfir-
heyrsluniar, samkvæmt bréfi
frá einum forsljóra Vickers, að
Beita ])yrf li mútum til þess að
geta komíð á sölu í sumum
föndum.
Frli.
Fjarðarheiðmegnrlnii.
Bílveg’urinn yfi’r Fjarðarheí'ði er
nif fullgerður. Var vinnunní Iokið
um hádég'isbil 5 gær og var í til-
efni af' því’ efnt til' sámsætis á
Seyðisfirði í gærkveldi. Flaggað
var um aíl’an bæinn; Sátu boð þetta
Cieir Zoéga' vegamálasfjóri, Hildi-
rnundúr Björnsson- verkstjóri,
Guðm. Hlíðd'al landsímastjóri oi.rn.
fl. S. 1. sunnudag var samkoma við
Gilsárbrúna. Var þar niargt manna
samankomið, ræðir fluttar o. s. frv.
Er möhíruin það rnikið fagnaðar-
eíni þar eystra, að bílvegasamband
hefif næi: fengist við aðra lands-
hlúta..
Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavik „4 stig, Bol-
ungavik 1, Akureyri 5, Skálanesi
8, Vestmannaeyjum 5, Sandi 5
Kvigindisdal 3, Hesteyri o, Gjögri
1, Blönduósi 3, Siglunesi 3, Gríms-
ey 4, Raufarhöfn 7, Skálum 8,
Fagradal 8, Hóluin í Hornafiröiy,
Fagurhólsmýri 8, Reykjanesi 5.
Mestur hiti hér í gær lio stig,
minstur 4. Úrkoma 18,7 mm. Sól-
skin 2,2 st. — Yfirlit: Djúp lægð
fyrir austan ísland veldur norðan
hvassviðri og stórrigningu norð-
an lands. — Horfur: Suðvestur-
land: Norðvestan og vestanátt.
Sumstaðar allhvasst. Úrkomulaust.
Faxaflói, Breiðafjörður: Allhvass
norðan, þykt loft en úrkomulaust
að mestu. Kaldara. Vestfirðir,
Norðurland: Norðan hvassviðri í
dag, en lygnir heldur i nótt. Bleyt-
uhrið. Norðausturland: Hvass
norðan. Rigning. Austfirðir: All-
hvass norðan. Rigning norðan tH.
Suðausturland: Va>tandi norðan-
átt. Bjartviðri.