Vísir - 04.11.1934, Blaðsíða 2

V ISIR
Frá Hfisavlk; og Gannarsstððom
í Hvammsfirði, höfum við fengið spaðsaltað dilkakjöt
í heilum, hálfum og kvarttunnum.
Viðurkent besta spaðkjötið.
Nordalsíshús
Sími 3007.
Milara- og teikai-skóli.
Olíulitir, vatnslitir, pastelkrit og teikningar. Einnig eftir
íifandi fyrirmyndum.
Nánari upplýsingar gefum við undirritaðir.
Finnup Jónsson, Jóiianm Briem,
Laufásveg 2 A. Sími 2460. Skólastræti 1.
Frá Alþingi
í gær.
Efri deild.
Þar var til 2. umr. frv. til laga
um að verja útflutningsgjaldi af
síld til hlutaruppbótar sjómönnum
og reis þar sama deilan eins og í
n. d., út af því hvernig hlutar-
uppbótinni skylcli úthlutað. Tók
atvinnumálaráðherra (H. G.) fast
í streng meS þeim, sem vildu skifta
þessu þannig, að þeir fengi mesta
uppbótina, s'em mest hefðu borið
úr býtum og hygði að m. a. á því,
að vcl gæti átt sér stað, að þeir
sem mest hefðu borið úr býtum á
síldveiðunum hefði haft verri af-
komu á þorskeiðunum! Sjálfstæð-
ismenn í deildinni lögðust á sömu
sveif eins og flókksbræður þeirra
í n. d. og vildu miðla upphótinni
þannig, að þeir fengi mest, sem
minst hefðu borið úr hýtum, en
þýðingarlaust er áð rekja þær um-
ræður nánara. — Að lokum var at-
kvæðagreiðslu um máliði frestað.
Þá kom til umræðu frv. um br.
á lögum um kosningar í málefnum
sveita og kaupstaða, Jietta fræga,
sem Finnur Jónsson flutti í n. d.
vegna þess hvernig fór um hæjar-
stjórakosninguna á Ísafirði, og svo
mælir fyrir, að atvinnumálaráð-
herra skuli þegar svo stendur á,
heimilt að leysa upp hæjarstjórn-
ina og láta bæjarstjórnarkosningu
fara fram á ný. Jón A. Jónsson
rakti tildrög málsins og sýndi fram
á, að með slíkri lagasetningu sem
þessari verður engin hót ráðin á
þeim vandræðum, sem risið geta
út af því, að enginn flokksmeiri-
hluti er til í bæjarstjórn; en um-
ræðunni varð ekki lokið.
Neðri deild.
Þar urðu langar umræður um út-
varpsfrumvarpið. Það er einkenni-
legt við frv. þetta, að einhver ó-
vissa er um það, hvaðan það er
komið. Það hafði horist allsherjar-
nefnd frá atvinnumálaráðherra á-
samt tveimur frumvörpum öðrum,
sem samin voru af „skipulags-
nefnd“ (Rauðku) og var ekki ann-
ars getið í bréfi því, er frumvörp-
unum fylgdi frá ráðharranum, en
að frumvörpin væri öll frá nefnd-
inni, en þvi var nú harðlega neit-
að af nefndarmönnum, sem sæti
eiga í neðri deild, aö þetta frv.
væri frá nefndinni komið. Hins-
vegar var eins og ráðherrann forð-
aðist það eins og heitan eldinn að
stíga fæti sínum inn í neðri deild
meðan' frv. var þar til umræðu, og
er það óvenjulegt, að ráðhérrar
láti sér svo lítið ant um frumvörp
sem þeir sjálfir eiga frumkvæði
að.
'Thor Thors hafði framsögu af
hálfu minnihluta allsherjarnefnd-
ar, sem flytur þýðingarmiklar
breytingartillögur við frumvarpið.
Vakti liann athygli á þvi að í
greinargerð frumvarpsins væri
reynt að villa tnönnum sýn um
]>a&, hvaða ltreytingar það geröi á
gildandi lögum. T. d. væri í gild-
andi lögum mælt svo fyrir, að út-
yarpsstjóri skjddi skipaður ,,aö
, fengnum tillögum útvaq>sráðs“,
en i frv. er feldur niður þessi til-
löguréttur útvarpsráðsins eða þess
aðila, sem á að koma i stað þess,
og þó sagt í greinargerðinni að
ákvæði frumvarpsins um þetta séu
• sama efnis eins og gildandi laga-
ákvæði, og fleiri dæmi nefndi hann
svipuð þessu og vítti þessa aðferö
höfundar frumvarpsins til að dylja
verulegar breytingar sent frv. gerði
á gildandi lögum. Minni hluti
nefndarinnar hefir féngið umsögn
útvarpsráðs um frv. og las frant-
sögumaður upp þá umsögn til
stuðnings þeint hreytingartiflögum,
sem minni hlutinn flytur, en þær
eru aðallega þess efnis, að útvarps-
ráðinu skuli haldið (en ekki sett í
þess stað svokölluð dagskrár-
nefnd) og útvarpsnotendum trygð-
ur réttur til að ráða skipun meiri
hluta ráðsins. x
Stef. Jóh. Stefánsson andmælti
breytingartillögunum og lcvað það
lítilsvert, þó að íeldur væri niður
tillöguréttur útvarpsráðs um skip-
un útvarpsstjóra, því að ekki væri
skylt að fara eftir slíkum tillögum.
(Var ræðumaður sýnilega alveg
búinn að gleyma því, að hann
hafði sjálfur kallað ]>að gerræði og
ofbeldi af meiri hluta bæjarstjórn-
ar, að leita ekki tillagna fulltrúa-
ráðs verkalýðsfélaganna um for-
stöðumann ráðningarskrifstofumi-
ar). En útvarpsráðið sagði hann að
væri óþarft, af því að svo væri
ráð fyrir gert, að skipuð yrði ýms
„ráð“ til að hafa eftirlit með rík-
isstofnunum. — Umræðu um þetta
mál var lokið i gær, en atkvæða-
greiðslu frestað.
Að lokum vár haldið áfram
fyrstu umræðu um dragnótaveiða-
frumvarpið, sem ekki varð lokið
á föstudaginn, og hélt Pétur Otte-
sen enn uppi sókninni gegn því.
En að lokum var atkvæðagreiðslu
um það mál einnig frestað.
Tollakjör innlends iðnaðar.
Ásgeir Ásgeirsson og Emil
Jónsson flytja í sameinuðu þingi
tillögu til þingsályktunar um tolla-
kjör innlends iðnaðar. Er hún svo
hljóðandi:
„Alþingi ályktar að skora á rík-
isstjórnina að láta rannsaka tolla-
kjör innlends iðnaðar og þeirra
iðngreina, sem líklegt er, að gæti
þrifist hér á landi, og leggja fyrir'
næsta þing tillögur um breytingar
og -viðauka við gildandi tollalög-
gjöf, sem nauðsynlegar eru til að
tryggja landsmönnum sem mesta
atvinnu. — Kostnaður, sem verður
af rannsókn þessari og undirbún-
ingi frumvarpa. greiðist úr ríkis-
sjóði.“
í greinargerð telja flutnings-
menn tíma til kominn, að „tollmál
iðnaðarins séu athuguð í samhengi
og er það tilgangurinn með þessari
tillögu."
eftir Grím Thomsen Heild-
arútgáfa. I.—II. bd. Snæ-
björn Jónsson, Reykja-
vík 1934.
Þetta er í fjórða sinni sem ís-
lensku þjóðinni herst útgáfa af
ljóðmælum Gríms Thomsen og
að þessu sinni heildarútgáfa
vönduð og vel um gengin. Tvær
fyrstu útgáfurnar, frá 1880 og
1895, eru löngu uppgengnar og
hafa vcgna cftirspurnar verið
gulls í gildi. Þessi úlgáfa mun
því kærkomin þeim, sem kynst
hafa ljóðum þessa sérkennilega
skálds. En vegna fágætis kvæða
Grhns munu margir af yngri
kynslóðinni ekki kunnugir þeirn
sem skyldi. Úr þessu cr nú bætt
og það myndariega, eins og
vænta mátti.
Kostnaðarmaðurinn, Snæ-
björn Jónsson, itóksali, hefir
tileinkað útgáfuna minningu
feðganna Björns Jónssonar ráð-
herra og Ólafs Bjömssonar rit-
stjóra með nokkuripn fögrum
ljóðlinum framan við fyrra
bindið, og ritað nokkur formáls-
orð fyrir útgáfunni. Þá er ævi-
saga Gríms eftir Dr. Jón Þor-
kelsson þjóðskjalavörð, sem áð-
ur hefir birst í Andvara. Loks
er minningarkvæði um skáldið
eftir frú Disnejr Leith ort á jól-
um 1896.
Dr. Jón Þorkelsson var vinur
Gríms og vel kunnugur honum.
Ævisagan er því merkileg og vei
rituð cins og alt, sem Dr. Jón
lét frá sér fara. Hann segir m. a
um skáldskap Gríms; „Kvæði
Grims eru í lieild sinni ein-
stevpt; efnið er sjaldan brent,
en sorinn oftast vel soðinn úi
því, og er málmurinn í þeim
hreinn og hljóðgóður; veilumar
eru flestar eltar úr og smíðið
ti’aust og svíkur ekki, en ekki
er alstaðar sorfið yfir öli ham-
arsförin. Prjrði rírns, höfuðstafa
og stuðla er ekki gætt að sama
skapi sem afls og fegui’ðar í
máli, jafnvel ekki altjend, þar
sem hverjum óvöldum og (’>-
merkum hagyrðingi gæti ekki
fatast. Er þetta alveg einkenni-
legt fyrir Grixn, og því hafa
sumir kallað, að honum værí
ekki sýnt um form kveðskapar.
Það er að vísu satt, að „fyrstu
stafrofsreglur“ í íslenskunx
kveðskap eru þær, að gætt sé
ríms, stuðia og liöfuðstafa, en
þar með er „foi’insins Iögum“
ekki nærri fullnægt. Væri það
svo, þá væi’i líka rímurnar með
öllunx sínum hortittum og
smekkleysum eitt af þvi full-
komnasta að formi, sem til er.
Nei. það er eitt af aðalatriðum
formsins, að fella saman senx
haglegast orð og liugsanir, og í
því geta fáir boðið Grími út. Því
er það næst sanni, sem sagt hef-
ir verið af Einari Benediktssyni,
að Grímur sé „meiri formsnilí-
ingur í réttum skilningi þess
orðs en nokkur lifandi Islend-
ingur. .... Maður venst þess-
um stuðlum eins og maður
venst stórskornu andliti, sem
mikið býr í — ]xx það sé ekki
snxáfrítt“. Það er ekki ómerki-
legt atriði, þegar um kvæði
Gríms er að ræða, að liann hef-
ir sjálfur fundið til ]>ess í önd-
verðu, að liagrpælskubrestur
stæði sér fyrir kveðskap, eða
réttara sagt, að erfiðleikar yæri
á að koma saman vandlæti hans
um það að vera gagnorður og
orðfár við óþvingað rim og ytri
búning“.
Rúmið leyfix’ ekki að tekið sé
meira upp úr ritgerð Dr. Jóns,
því að framan við síðai’a bindið
er ritgerð Dr. Sigurðar Nordals
prófessors, sem kom i Sldrni
fyrir nolckurum árum og er rélt
að örfá orð þessa aðdáanda
Gríms komi einnig sem flestuni
fyrir sjónir einxnitt nú. Dr. S. N.
segir in. a.: „Það væri í’angt að
segja um Grim, að hann liafi
verið skáld fremur af vilja en
mætti, en liitt cr satt, að hann
var skáld bæði af vilja og mætti.
Hann var fremur „hagsmiður
bragar“, eins og Bragi Bodda-
son kallaði sjálfan sig, en inn-
blásinn söngvari. Þetta sést ber
lega á því, að hann yrkir meira í
elli sinni en æsku, sleppir sér
aldrei, velur yrkisefni miklu
oftar af yfirlögðu ráði en eftir
geðkvæmdum líðandi stundar.
Kvæði lians eru sannkallaðar
„ljóðfórnir“, utan og ofan við
dægurþrasið, lögð á altari list-
yrinnar með lireinni lotningu.
En í kvæðunum sést þó minst
af því, sem Grímur fórnaði.
Því að kringum þennan aldna
sverðasmið var kvikt af mynd-
um og Iiugsunum, en af því,
sem glóði í aflinum og sindraði
i síunum, komst ekki annað í
kvæðin en það, sem drcgið varð
gegnum liið þröngvra laðarauga
islenskrar braglistar, og það
var Grími jafnvel enn þrengra
en mörgunx öðrum. En rnikið af
auði hins aldna þular fylgir
verkum lians ejns og geisla-
baugur, svo að ókveðin kvæði
leiftra milli lina iiinna kveðnu,
ef vel er lesið“.
Og enn segir1 Dr. S. N.:
„Slikir menn, sem eru svo
einstakir, að enga uppbót er
hægt að fá fyrir þá annarstaðar,
eru hinn nýi sáttmáli íslendinga,
og vér höfum aldrei hafl annars
sáltmáia þörf tii jiess að sanna
tilverurétt vorn meðal þjóð-
anna. Einmitt þess vcgna verð-
ur Grímur golt allivarf fyrir ís-
lenska víkinga, hvar sem þeir
eiga i vök að verjast. Og lífs-
skoðun hans er ferðamannin-
um lioll: að glúpna ekki fyrir
smámunum, kveða lieldur en
kveina, en muna þó jafnan, að
mannlegum mætti eru takmörk
sett. Um Helga magra er sagt
að hann trúði á Krist hversdags-
lega, en liét á. Þór til sæfara og
harðræða. Hér skal ekki farið
úl i að jafna Grími við önnur
islensk skáld, og mörg þeirra
eru vafalaust eins hentugur
hversdagslestur. En livenær
eignumst vér annað skáld, sem
betra er á að lieita til sæfara
óg harðræða?“
Hér skai engu við bæta um
skáldskap Grims. Þeir liafa haft
orðið, sem kunnu. Aðeins skal
þess getið að lokum að myndir
prýða bókina betur gerðar en
alment er um myndir i ísl. út-
gáfum. Eru þrjár af skáldmu
og ein af Bessastöðum eftir
lierra Jón biskup Helgason. —
Þeir sem eignast þessa útgáfu
ljóðmæla Gríms Thomsens
munu kunna útgefanda þakkir
fyrir framtak lians, því að það
á hann margfaldlega skilið. —
Skal þess að endingu óskað, að
útgáfa af kvæðum Bjaraa
Thorarensen, sem Fræðafélagið
í Höfn liefir nú með höndum,
takist jafn ágætlega.
x.
„Uppbótin“
og- loddaramenska „foringj-
anna“.
Fyrir þingkosningarnar 24.
júní s. 1. sögðu „foringjar“ al-
þýðunnar: „Skilyrðislaus krafa
Alþýðusambandsins er að sjó-
mönnum sé trygt 7 króna lág-
marksverð á síldartunnu.“
Fyrir kosningarnar lofuðu
þeir sjómönrium þessum 7 krón-
um, og kannske hærri uþphæð.
Og þeir komii, í veg fyrir, að
lögskráð væri á skip til sild-
veiða fyrr en eftir kosniugar.
Þeir sögðu: Þið skuluð fá þessar
7 krónur, því er ykkm’ óhætt að
treysta, en til þess að þið fáið
þær, verðið þið auðvitað að
kjósa okkur. Og við kusum þá.
Þelta 'var fyrir kosninganiai.
— En eftir kosningar var kom-
ið annað liljóð í strokkinn. Þá
fanst þeim sjálfsagt að farið
væri ofan i 5 krónur, en þóttust
ætla að vera nieð því, að sjó-
menn fengi „sildartollinn“ í
sinn Iilut, ef iiann yrði eftirgef-
inn! — Kosningar voru imi
garð gengnar og þá þurfti ekki
að standa við loforðin.
Nú er alt i lagi með síldar-
tollinn, nema bara að einu
leyti. Og það er líka talsvert
mikilsvarðandi atriði fyrir
okkur sjómennina. Við höfum
enga uppbót fengið og’ mér lísl
svo á, að við fáum annað hvort
lítið eða ekki neitt. Ráðherraun
okkar, hann Haraldur, hafði
svo sem ekkert um þessa upp -
bót heyrt, þegar nefndin fór til
iians á dögunum, og sagði víst
eitthvað á þá leið, að hann bæri
enga ábyrgð á bullinu í Alþýðu-
blaðinu. Loks hafði það þó
hafst út úr lionum, að vel gæti
skeð, að sjómenn fengi ein-
hverja uppbót, einliveratíma
seinna, kannske einar 30—60
krónur hver maður!
I>etta er þá orðið úr kosn-
inganúmerinu mikla mn 7 kr.
lágmarksverðið á síldarturm-
una. — Kannske 30—60 króna