Vísir - 03.02.1935, Blaðsíða 2

VISIR
H itler
hefir nú verið tvö ár við
völd. Göbbels flytur ræðu
af því tilefni.
Berlín 2. febr. FB.
Göbbels útbreiðslumálaráð-
lierra, hefir baldið ræðu í
Spo'rtspalatz, í tilefni af því,
að líitler hefir verið tvö ár við
völd. Var ræðu Göbbels, er
flutt var í viðurvist 15.000 á-
heyrenda, útvarpað um gervalt
landið. Taldi liann mikið hafa
áunnist, og taldi það helst til,
að Hitler liefði tekist að sam-
eina alla Þjóðverja og að tekin
hefði verið heilbrigð stefna í
utanríkismálum. Göbbels fann
að því, hvernig samkomulags-
umleitanir um deiluiTiál þjóða
á milli færi fram á siðari ár-
um. og að tilraunir hefðu verið
gerðar til þess að inniloka
Þjóðverja sem mest, reisa „garð
alt i kringum Þýskaland", en
Þjóðverjum hefði tekist að
koma í veg fyrir það — að
nokkru leyti að minsta kosti —
að þessi áform hepnuðust.
(United Press).
SamkofflDlagS'
onfeitanir
Breta og Frakka
ganga erfiðlega, vegná
hins áformaða bandala.gs
Frakka og Rússa.
London 2. febr. FB.
Samkomulagsumleitanirnar,
milli bresku og frakknesku
ráðherranna, ganga erfiðlega,
að sögn aðallega vegna þess, að
hið áformaða frakknesk-rúss-
neska bandalag getur ekki
samrýmst tillögum Breta um
allsherj arsáttmála Evrópuríkj a
friðinum til tryggingar. (Uni-
ted Press).
Útvappsfrétti «*.
—O—
London 2. febr. FÚ.
Kínversku sjóræningjarnir.
Herskip er nú að elta sjóræningj-
ana, sem tóku kínverska skipiÖ
Tung Chow, er þaÖ var að flytja
70 börn og kennara þeirra. A her-
.skipinu eru ■ kínverskir hermenn,
sem hafa strengt þess heit, að drepa
sjóræningjana. Börnunum, sem voru
á rænda skipinu, kemur annars ekki
saman um sjóræningjana, og eru
vfirleitt ekki á sama máli og her-
mennirnir. Þau segja flest, að sjó-
ræningjarnir hafi verið bestu ná-
ungar, því að þeir fundu mikið af
appelsínum* í skipsfarminum og
skiftu þeim milli barnanna.
Þegar sjóræningjarnir sált, að þeir
urðu að yfirgefa rænda skipið, hót-
uðu þeir skipstjóranum því, að all-
ir, sem á því væru, yrðu drepnir,
nema því aðeins, að þeim væri trygt
það. að Jteir kæniust undan. Skip-
stjórinn greiddi þeim allmikið fé,
og hafði inikið af því safnast með-
al farjtega, eða um 2000 dollarar, en
samt hafa sjóræningjarnir tapað
fjárhagslega á tiltæki sínu,' því að
þeir höfðu greitt 4000 dollara fyrir
upplýsingarnar um skipið, en þær
voru í því fólgnar, að í því væri
mikið af gulli.
Jehol-deilunum lokið.
Jehol-skærunum er nú lokið. Ivíij-
verjar hafa beðið afsökunar. Þeir
lofuðu því á sáttafundi i Tahtan
i dag, að það skyldi ekki koma fyr-
ir aftur, að kínverskar hersveitir
réðust á landamæri Manchuko, eða
hefðust við innan þeirra. Landa-
mæralínan hefir einnig verið dregin
skýrara en áður, Kínverjum í óhag.
Chiang Kai Shek og japanski full-
trúinn i Kína, hafa undanfarið ver-
ið að ræða viðskifti Kínverja og
Japana. Chiang Ivai Shek sagði, að
Kínverjar vildu umfram alt lifa í
friði við Japana, og gera alt, sem
unt væri, til þess að ejla vináttu og
sarnvinnu og álit þesSara tveggja
stórþjóða í Asíu.
Kalundbotg 2. Jebr. FÚ.
Illviðri í Danmörku.
Stormar og vonskuveður eru um
alla Danmörku í dag. Flutninga-
skip hafa tafist og tepst og fiski-
flotinn hefir ekki komist í róður.
ió skip liggja í dönsku sundunum
og komast ekki leiðar sinnar.
Mohawk-slysið.
Við rannsókn út af árekstrinum
rnilli skemtiferðaskipsins Mohawk
og norska vöruflutningaskipsins
Talisman, bar skipstjórinn á Talis-
man það fyrir réttinum í New York
í dag, að skipin hefðu bæði verið
á suðurleið, og svo að segja sam-
hliða, þegar Mohawk hefði alt í
einu sveigt út af réttri leið og þvert
fyrir stefnið á Talisman, svo að
árekstur hefði verið óhjákvæmileg-
ur. Sagðist hann álíta, að stýrisút-
búnaður Mohawk hafi hlotið að
bila skyndilega.
Það leynir sér ekki, að Jónas
Jónsson frá Hriflu er mjög
órólegur* á geðsmunum um
þessar mundir — jafnvei
óvenjulega óvær og tvístraðiir
— Og menn fá ekki varist
þeirri hugsun, að þessi átakan-
legi ókyrleiki standi í beinu
sambandi við umræður þær,
sem orðið hafa út af vitnisburði
hans og svardaga í máli Sigurð-
ar Iíristinssonar gegn Morgun-
blaðinu.
Eins og kunnugt cr orðið,
liefir það verið dregið í efa, að
framburður Jónasar í málinu
hafi verið réttur. Hitt sé heldur,
að hann hafi verið beinlínis
rangur. En liann vann eið að
framburðinum og þar með er
fallinn á hann grunur um það,
að hann hafi framið afbrot,
sem rcttarmeðvitund almenn-
ings fordæmir og þungar refs-
ingar liggja við að lögum.
Gamall samverkamaður Jón-
asar og samherji, Tryggvi Þór-
Iiallsson, Iiafði kveinkað sér við
því, að bera vitni í málinu. En
eiðféstur vitnisburður lians fyr-
ir rétti mundi gera annað
tveggja: sýkna Jónas eða bera á
liann sökina, þá er hann liefir
nú synjað fyrir með eiði. —- Tr.
Þ. tók þann kostinn, að sæla
heldur þingvítum og fjárútlát-
um, en að mæta í rétti og bera
sannleikanum vitni. Undan-
færsla lians verður naumast
nema á einn veg skilin. Og sá
skilningur er Jónasi Jónssyni
harla óhagstæður. —
Blöð Jónasar Jónssonar fögn-
uðu því mjög, að Tr. Þ. hefði
skorast undan vitnisburðinum.
Þeim fanst liann hafa gert J. J.
mikinn greiða með því, að
lcggja heldur á sig fésektir, en
að bera sannlcikanum vitni.
Verður þessi skilningur Jónas-
ar og vina hans á undanfærslu
Tr. Þ. að sjálfsögðu mörgum
manninum hugstæður lengur en
í dag og á morgun.
Var nú alt í „lukkunnar vel-
standi“ fáeina daga og hlýlega
vikið að Tr. Þ. í blöðum Jón-
asar.
En svo gerðust þau tíðindi
um fyrri helgi, að blað Tryggva
Þórliallssonar (,,Framsókn“)
birti smágrein undir fyrirsögn-
inni „Svardagar“. Þar er að þvi
vikið, að Tr. Þ. hafi neitað „að
mæla fyrir rétti, þrátt fyrir
ítrekaðar stefnur“ í máli Sig.
Kristinssonar, því er áður getur.
Ilinsvegar hafi þeir Jónas Jóns-
son og Ólafur Thors borið vitni
og unnið eið að framburði
sínum. —• —
Þvi næst er á það bent, aö
„svardagar þeirra Ólafs og
Jónasar geti vart samrýmst, og
er því sennilegast, að annar-
hvor Ijúgi. Að vísu hafa ekki
að því er vilað er, verið born-
ar brigður á framburð Ólafs
Thors, en liins vegar mjög
sveigt að .1. J. um þá hluti“.
Eins og menn sjá, er með
þessum orðum enginn dómur
á það lagður, hvort Jónas muni
saklaus eða sekur. Blaðið skýr-
ir bara frá því, alveg hlutlaust,
að ekki þyki alt með feldu um
framburð hans og svardaga.
Til eru þeir menn, sem biðu
þess með nokkurri óþreyju,
hvernig Jónas mundi snúast
við þessari litlausu frásögn.
Þeir, sem trúðu því, að hann
væri saklaus, kváðust ekki ef-
ast um það, að hann léti slíkt
hjal sem vind um eyru þjóta.
Menn þurftu ekki að bíða
lengi. Svarið kom í dagblaðs-
ræfli Jónasar 30. f. m., og er
eitt hið furðulegasta plagg, sem
sést liefir á prenti í manna
minnum. —
Er þar skemst frá að segja,
að ráðist er á Tryggva Þór-
hallsson af slíkum dónaskap,
heift og fólsku, að bersýnilegt
virðist, að höfundurinn hafi
verið viti sínu fjær, er hann
setti þann þvætting saman. J.
J. hefir vafalaust skrifað
greinina sjálfur, en setur þó
ekki nafn sitt undir. — Því er
meðal annars haldið fram í rit-
smíð þessari, að hin hlutlausa
fregn í blaði Tr. Þ. liljóti að
„vekja takmarkalausa andstygð
allra góðra drengja“ og enn-
fremur stórkostlega „undrun
yfir langlundargeði Jónasar
Jónssonar gagnvart Tryggva
Þórhallssyni“. — Það er nú
hætl við, að mönnum þyki raus
höf. um „langlundargeð" Jón-
asar dálítið kátlegt, því að
sannleikurinn er sá, að fjöldi
manna undraðist árum saman
„langlundargeð“ Tr. Þ. gagn-
vart J. J. — Er það svo al-
kunnugt, að ekki þarf frekara
um að ræða.
Þá kemur lýsing á risanum
.T. J. og aukvisanum Tr. Þ. —
Hún er á þessa ieið: „En þeir
menn, sem liafa fylgst með
pólitískum atburðum frá því er
J. .T. hóf stjórnmálastarf sitt og
fann Tr. Þ. fremur umkomu-
lítinn smáprest uppi á Hesti,
gerði hann að samstarfsmanni
sínum og baráttubróður, hóf
liann af einu þrepi á annað
hærra, uns hann hafði sett
hann til æðstu valda í land-
inu, þeim blöskrar það stór-
kostlega, að Tr. Þ. skuli geta
staðið sem efsti ábyrgðarmað-
ur að jafn níðingslegum rógi
um þgnnan velgerðarmann
sinn, enda mun ekki finnast
í íslenskri blaðamensku eða
ísl. stjórnmálasögu dæmi til
meiri lítihnensku og ódreng-
skapar, en komið hefir fram
í breytni Tr. Þ. gagnvart J. J.“
Þannig liljóðar hinn þrifa-
legi pistill og er þó sumu
slept. — Og hann virðist bera
því nokkurn veginn órækt
vitni, að höf. liafi verið þannig
haldinn, er hann setti þetta
saman, að honum hafi ekki
verið allskostar Ijóst, livað
hann var að gera. —
Tr. Þ. brá við skjótt, er ill-
yrðum þessum hafði verið á
liann lilaðið, og lét geta þess
á prenti, að hann væri ekki
höifundur greinar; þeirrar, er
vindinum og vonskunni liafði
hléypt í dagblaðsnefnu Jónas-
ar. — Hann hefði, meira að
segja, alls ekkert um greinar-
stúfinn vitað.
Þótti nú enn fróðlegt að vila
og harla lærdómsríkt, hvernig
Jónas mundi snúast við þess-
ari yfirlýsingu hins gamla sam-
herja. —- Og nú brá svo við,
að næsta dag var Tryggvi orð-
inn állur annar maður. Dag-
blaðsræfill Jónasar birti stóra
mynd af þessum „fremur um-
komulitla smápresti“, sem Jón-
as hafði „fundið uppi á ÍIesti“
í liálfgerðu reiðileysi og niður-
lægingu endur fyrir löngu og
gert að ritstjóra, því næst að for-
sætisráðherra og að lokum að
bankastjóra með „600 kr. laun
4 mánuði til viðbótar við rúm-
lega 19 þús. kr. árslaun í Bún-
aðarbankanum“. — Nú var Tr.
Þ. orðinn hinn ágætasti mað-
ur, gæðadrengur i livívetna, og
framkoma hans, er hann neit-
aði að bera vitni fyrir rétti,
augljós sönnun þess, að „íhald-
ið“ sé alt af að skrökva upp á
J. J.!!
Það er bersýnilegt, að ,T. .T.
er böf. „þakkar-ávarpsins“ til
Tr. Þ., ekki síður en niðgrein-
arinnar daginn áður. —
Heimboðs-
liugleiöingap
Eitt hiö viSförulasta og vitrasta
skáld þessa lands hefir látiö svo
um mælt, að sá sálargróður sé
bestur, sem vaxi í skauti ættjarð-
arinnar. Og i sambandi viS þa5
segir sama skáldið, aS sérhver
visir, sem sé slitinn upp frá rót-
um, hljóti aö deyja, þótt hann
vökvist hlýustu morgundögg. MeS
þessu gefur skáldi® til kynna þá
skoöun sína og (ef til vill) reynslu,
að einhverju leyti, að ættlandið
eigi meir en lítil ítök í örfum sín-
•um. Það lítur svo á, að gáfur
þeirra og hæfileikar þroskist mest
og njóti sín best í samvistunum við
móðurmoldina, útlit hennar og
lögun, auðlegð hennar og fátækt.
Hin dularfullu og máttarríku á-
hrif alls þessa eru, að dómi skálds-
ins, eðlilegustu og dýrmætustu
frjómögn andans. Og verði ein-
hver viðskila við þetta, þá telur
hinn gamli og góði skáldjöfur,
þann hinn sama svo illa farinn, að
hann njóti sín ekki, sé í raun og
veru ekki hann sjálfur, eiginlega
lifandi dauður, þrátt fyrir þó hin
venjulegu lífsskilyrði séu ágæt.
Þetta svið, sem skáldið kemur
inn á, um skyldleika mannsins við
sitt föðurland, hefir ekki enn þá
verið rannsakað neitt gaumgæfi-
lega frá vísindanna hlið, en flestir
munu hallast að því í hugskoti
sínu, að þessi skyldleiki sé all-
verulegur. Menn munu yfirleitt
hneigjast í þá átt, að átthagarnir
og ættlandið gefi manni ekki að-
eins ákveðinn svip og vissan blæ,
heldur eigi það einnig ekki óveru-
lega hlutdeild í innra manninufn,
tilfinningunni, andarfarinu og
skapgerðinni. Og ef þessu er þenn-
an veg farið, þá getur maður bet-
ur skilið St. G Stefánson, þegar
hann er að lýsa afstöðu sinni til
þessa heims heimkynna, og segir:
„Eg á orðið einhvern veginn ekk-
crt föðurland“, Því ber heldur
ekki að leyna, að sérhver maður,
sem hverfur burt frá ættjörð sinni,
þó eklci sé nema stuttan tima, finn-
ur það óðara, og hún er horfin,
hve mikið hann er háður henni í
hjarta sínu og sínum hugheimum.
Og vitanlega er þessi tilfinning
þrungin, meira eða minna, af sökn-
uði og sársauka, og því lengri
sem. f jarvistirnar eru þeim mun
sterkari verða þessar kendir, uns
þær dofna og hálf deyja. Og þeim
sem í hlut á finst hann vera al-
staðar útlendingur. Út frá þessu,
hefir það stöku sinnum flogið í
huga minn, hvort íslendingar hér
heima muni finna í þessari reynslu
nokkra afsökun fyrir ])að tómlæti
og þann kala, sem þeir hafa sýnt
og borið, undanfarna áratugi, í
garð Vestur-íslendinga. En eg
hefi allajafnan horfið frá því, að
álykta að svo væri. Þeir hvorki
reyna að finna eða hafa nokkra
áfsökun fyrir ófrændrækni sína.
Hins vegar stafar hún af þeirri
meðvitund og þeim þankagangi,
að þeir, sem fluttust vestur. um
haf til landnáms og Iífsdvalar, séu
horfnir ættjörðinni fyrir fult og
alt, þeir séu ekki lengur Islending-
ar nema að nafninu til og það jafn-
vel bara mjög takmarkaðan tíma.
En þetta var og er á vissan hátt
tnikil meinloka. Og þessi mein-
loka hefir stoð sína í þeirri gremju,
er af því reis, að íslendingar
Mönnum kann nú að virðast
snúningurinn nokkuð liaslar-
Iegur „frá degi til dags“. — En
ekki skal um slíkt fengist. —
Það ber við stundum, ekki síst
er háskinn stendur fyrir dyr-
um, að órólegir geðsmunir taka
svo snöggum hamskiftum, að
jafna má til ósjálfræðis.
skyldu nokkurn tírna flykkjast tií
Ameríku, þó hart væri í ári hér
heima til sjós og lands, fátæktin
mikil og útlitið skuggalegt. Ef til
vill hefir þeim sem eftir urðu
fundist, að þeir, sem fóru sýndu
, með þessari burtför sinni hugr
rekkisskort og ræktarleysi við
land og þjöð, og þáð á þeirn tíma
er sist skyldi, þegar þjóðin var i
baráttuhita fyrir sjálfstæði sínu og-
óðfús áfram til hverskonar um-
bóta og framfara.
Af þessum ástæðum er ekki ó-
sennilegt að myndast hafi hjá oss
íslendingum miður sanngjarnar og
réttar skoðanir á Vestur-íslending-
um og vestur-íslensku lífi.
Að minsta kósti koma stundum
meinlokur í menn fyrir minni or-
sakir en þessar, sem minst hefirf
verið á og hugsanlegar eru.
Tildrögin til vesturfaranna hafa;
verið mörg og margþætt og hvorki
auðvelt né æskilegt að gera þau
öll heyrum kunn, hvorki fyrir
okkur eða Vestur-lslendinga.
Hitt skiptir meira máli, að VesG
ur-íslendingar hafa um marga
áratugi haldið ágætlega við sínu
þjóðerni og móðurmáli. Þó Vest-
urheimur hafi fóstrað þá vel, og*
hlynt betur að þeim á marga lund,
en gamla landinu hefði verið
mögulegt, hafa þeir samt ekki
gleymt því. Sí og æ hefir það vak-
að í vitund þeirra, og allur þeirra
frami og manndómur hefir í
dýpsta skilningi verið helgaður ís-
Iandi og íslensku ætterni. íslensk
Ijóð og íslenskar sögur hafa lifað
í hugum þeirra og veitt þeim hug-
ró og ánægju á þungbærum stund-
um, en líka hvatt þá til karlmensku
í hverri raun, og stutt þá í hvers-
konar drengskap 0g dáðríki. í
Ameríku hafa íslendingar eðlilega
verið bornir saman við hinar
ýmsu þjóðir eða þjóðflokka, sem
þar eru, og þeir hafa vissulega;
ekkert tilsparað, að sá samanburð-
ur yrði allri íslensku þjóðinni í
heild til sem mestrar sæmdar. I
andlegum og verklegum efnum
hafa Vestur-íslendingar lagt til
sínu þjóðfélagi marga framúr-
skarandi menn, og enginn hefir
yfirleitt auglýst ísland og íslensku
þjóðina eins mikið og vel eirts og-
þeir. Eg efast um, að það hafi'
nokkuru sinni komið betur í ljós,.
hvað í íslensku þjóðinni býr og;
hvers virði hún er, en hjá Vestur-
íslendingum, og vitaskuld er þetta
þannig fyrir þá sök, að þeir hafa
yerið svo rniklir og góðir íslend-
ingar.
Fyrir þetta og m. fl. erum vér,
sem búurn hér heima á garnla land-
inu, í ósegjanlega mikilli þakkar-
skuld við landa vora vestanhafs.
En það einkennilega er, að það er
stutt síðan að það fór að daga
hjá oss fyrir þessum mikilvægit
sannindum, og slíkt skeður ein-
mitt þegar kveldar hjá islensku
þjóðerni fyrir vestan haf. Hinir
gömlu rótslitnu en góðu íslending-
ar vestan hafs eru flestir horfnir
af vettvangi þessarar lifstilveru og
þeir sem eftir eru og hinir eldri
eiga allflestir skamt eftir að bíða
slíkra örlaga; en ]teir ungu eru all-
ir gróðursettir í amerískum jarð-
vegi. En þó þessu sé þannig farið
er enn þá nokkurt tækifæri fyrir
íslensku þjóðina að höggva skarð
í þakkarskuldina. Og vottur um
þann vilja og þá viðleitni, kemur
meðal annars fram í þeirri ákvörð-
un, sem ungmennafélögin hafa tek-
ið, ásamt’ sambandi ísl. kvenna og
félagi Vestur-ísl., að bjóða vestur-
íslensku skáldkonunni Jakobinu
Johnson heim næsta sumar.
Eg hefi aldrei séð né heyrt frú
Jakobínu Johnson, en eg veit aS
hún er ættuð úr Þingeyjarsýslu og
fluttist 5 ára gömul vestur um
haf með foreldrum sínum, Sigur-
birni Jóhannssyni skáldi og konu
lians Maríu Jónsdóttur. Þau sett-
ust að í Manitobafylki, í svo kall-
aðri Argylebyggð. Landslagið þar
er öldumyndað láglendi skógivax-