Vísir - 03.02.1935, Blaðsíða 3

VÍSIR
Útsala á spoptvörum I
Tjöld — Bakpokar — Fcrðapclar — Suðuáhöld — Pottar
— Pönnur — Hnífapör — Hnifar og Dolkar — ýmsir
sportbúningar — Smjördósir — Léreftsvatnsilát — Flaut-
ur — Buddur og margt annað. — Lítið í gluggann á
LAUGAVECx 2. Tækifærisverð. G LERAUGNABÚÐIN.
„NORGES VEL“
itS og vötnum skreytt. JörBin er
frjósöm og sveitin búsældarleg.
Um hana segir Sigurbjörn með til-
liti til landnemanna:
„Sem blófnleg, fjáð og
broshýr snót,
þeim bauðstu faðminn góða.
Ini gafst þeim kjark i Jiug
og hönd,
er hagsæld myndi flýta.
þeir tengdu við þig trygðabönd,
ef trautt þá fýsir slíta.“
j
Við brjóst þessarar sveitar og
blæ Manitobafylkis ólst Jakobína
upp. Þar ól hún sínar bernskuvon-
ir í brjósti og dreymdi sína fram-
tíðardrauma. Og það liggur i hlut-
arins eðli, að skrautlegir blóma-
og trjágar'Öar, blómlegir akrar,
laufgræn tré og blikandi stöðu-
vötn, hafa ofist inn í draumana,
og sett á þá sinn svip og sína
fegurð og gefið þeim sinn rnátt.
Löngu seinna, þegar hún sem
fullorðin kona fer að yrkja koma
áhrifin fram í ljóðum hennar. Þeg-
ar hún minnist á bernskustöðv-
arnar sínar, talar hún um tignar
rauðar liljur og og bláklukkur, og
að á hverjum teig'i búi fagurt lof-
orð. Hún segir meðal annars:
„Hér laða sléttir vegir, en alda á
ökrum ris
og óvænt smávötn blika milli
hóla“.
Öll fegurð náttúrunnar, bæði
stórbrotin og smágerð, seiðir huga
hennar til sín, og við þessa fegurð
finnur hún hugró og starfsgleði:
„Senn grænkar — ó, sú unun, því
engin fegurð jafnast
við endurfæðing skógarins, nýút-
sprungin blöð.
Er glitra þau og titra i geislum
morgunsóíar,
frá glugganum eg sný mér til
starfa mínna glöð“.
I
En samfara þessum og öðrum
fleiri canadiskum áhrifum í kveð-
skap frú Jakobínu finnur maður
þar einnig sterkan íslenskan and-
blæ og einhverja djúpstæða ástar-
þrá til þess, sem er íslenskt og til
íslands, sem h.ún hefir hvorki séð
eöa notið að neinum mun, Ber
slíkt ótvíræðan vott j^ess, hvað hún
er íslensk í eðli sínu, og líka svo
jiað, að þrátt fyrir cana'diskt um-
hverfi hefir heilsteyptur islenskur
andi leikið um hennar sál. íslensk-
ar sagnir og íslensk kvæði hafa
náð sterkum tökum á tilfinningum
hennar og eignast veglegan sess í
hugarheimkynnum hennar. Því til
sönnunar má benda á þessi gull-
fallegu erindi:
Þú ástkæra land minna áa,
umgirt af hafinu bláa
með kórónu jökla sem byrgja inni
bál,
þin hugðnæmu ljóðin mig heilla,
og hjarta mitt -eldmóði fylla.
Þau eru þín ódauðleg sál.
Það faðir minn forðum mér kendi,
og fast það i sál mina brendi,
með kærleikans eld er í augum mér
skein:
Ef varðveitir arfleifð þíns anda
J)ér ekkert í heimi má granda,
og dauðinn er dagrenning ein.
í ljóðum sínum hefir skáldkon-
an einnig komið til íslands. Hún
sér það í stórfenglegri sýn og ferð-
ast í huganum um fjöll jjess og
firnindi. Og samfara j>ví sér hún
álfana í klöppum, dvergana í stein-
um og forynjur og tröll í hömrum
og hamragiljum. Fornaldarsögurn-
ar svifa fyrir sjónum hennar með
sína gullöld og glæstu hetjur.
En burtséð frá jæssu öllu, sem
fram kemur í jreim kvæðum, er eg
hefi séð eftir frú Jakobínu, þá
verð eg að geta þess, að mér finst
hún fyrst og fremst fulltrúi móð-
urelskunnar og móðurumhyggj-
unnar á sviði ljóðlistarinnar, enda
minnir mig að hún hafi hlotið
þann heiður að vera kölluð „móð-
urskáldiÖ“. Eg hygg að engin ís-
lensk kona hafi túlkað betur en
hún þær tilfinningar og hugar-
hræringar, sem eiga sér stað hjá
móðurinni gagnvart barninu sinu.
Eg skal til dæmis benda á eitt
erindi úr kvæði^ er skáldkonan
nefnir „Móðurljóð". Það er á jjessa
leið:
,.Hver girnist héimsins hylli og
frægð,
sem hefir reynt ])á sælugnægð,
cr máttug breytir mæðukjörum —
jni móðir nafn á barnsins vörum!
— Á augnabliki einu eg skíl
hin æðstu laun, seni Guð á til.
í öðru kvæði, sem heitir
„Vögguljóð“, segir móðurskáldið
þetta:
„,.Og er hann mælir: Mamma — þá
man eg ekki neitt,
nei, ekkert, sem mér amar, eg er ei
vitund þreytt.
Jú, eg hefi áður unnað, en aldrei
svona heitt.“
Þegar Jakobína Johnson gefur
út í einni heild öll sín ljóð, ])á er
eg sannfærður um það, að íslensk-
ar mæður kaupa bókina hennar,
og þá mun fyrst koma verulega
vel í ljós sannleikur þessara um-
mæla um skáldkonuna:
„Mörg hefir áður-móðir• unnað,
mörg hefir vakað, tárást, beðið,
fáar loetur frásögn kunnað,
fáar betur um það kveðið.“
Þessir örfáu drættir sem eg hefi
bent á í skáldskap Jakobinu, eru
aðeins til þess að vekja athygli
manna á henni og hennar hæfi-
leikum, en ekki til að skapa neina
lieildarmynd af því, sem hún hef-
ir ort. Til jæss brestur mig jiekk-
ing, ]dví eg hefi aðeins séð nokkur
kvæðin hennar. En út frá þvi sem
eg hefi lesið eftir hana, og út frá
því sem eg hefi sagt finst mér
hún vera, canadisk með birturíkan
Huga og vonglöð, og umvafin
canadisku blómaskrúði og skógar-
ilm. En hún er lika íslensk, með
andarfar, líkt því sem hún gæti
sagt:
Þin fornöld og sögur mér búa
í barm
og bergmál frá dölum og hörgum.
Þín forlög og vonspár um frægðir
og harm
mér fylgt hafa að draumþingum
mörgum.
Þinn svipurinn ljúfi, þitt líí og
þitt mál,
í lögum þeim hljóma, er kveður
mín sál.
En fyrst og síðast er hún hin
elskuríkasta móðir, sem er gagn-
tekin umfram alt af hinum helgu
og djúpu tilfinningum ntóður-
hjartans. Hún á líka 7 börn. Og
híð mikla og góða verk, sem hún
hefir afkastað á sviði bókment-,
anna hefir hún unnið í þeim frí-
stundum, sem starfsbundin og um-
hyggjusöm móðir á völ á.
Allar jjýðingar sínar á íslensk-
um ljóðum og leikritum hefir frú
Jakobina leyst ágætlega vel af
hendi, að jDeirra dómi, sem Jtað
hafa rannsakað best, enda verður
henni skipað á bekk með hinum
bestu íslensku skáldkonum, sem
yrkja í bundnu máli. Æskilegast
væri að hægt yrði að bjóða heiin
öllum þeim Vestur-lslendingum
sent með dugnaði sínum og hæfi-
leikum hafa aukið álit og hróður
hins íslenska þjóðernis, og ef til
vill verður það hægt. En eg hygg
að heimboðið sé í augum þeirra
ekkert metnaðaratriði eða kapjjs-
mál, hitt er þeim fyrir mestu, að
fá héðan að heiman skHningsrik-
an bróðurhug og einlæga vínáttu,
burtséð frá því hver það -ér, sem
kernur til að gleðjast með oss hér
heima litla stund.
Vonandi verður koma*. f m- Ja-
kobinu Johnson og Övöl hennar
hér heima hin ánægjulegasta, von-
andi láta íslendingar hér heima
hana finna að húri er ein af þeim,
en ekki útlendingur. Vonandi
verður sólarlag hins íslenska þjóð-
emis í Vesturheimi fagurt í sam-
bandi við dögun austur-íslensku
bróðurelskunnar, eins fagurt og
hið fegursta sólarlag hér heima.
Þorgeir Jónsson.
10 0 F 3 = 116248 =8V2I
Varðskipið Ægir
fór í gær suður á Skerjafjörð,
til þess að athuga, hvort tiltök væri
að reyna að ná út togaranum Lin-
colnshire. Veður er enn svo óhag-
stætt, að björgunartilraun Verður
ekki gerð að sinni. Um háflóð
stendur aðeins reykháfur og síglu-
tré skipsins upp tir sjónum. Ekki
mun vonlaust um, að takast rnegi
að ná skipinu út, joótt eigi sé full-
víst. hversu mikið ]Dað er brot-
ið, en það er alveg undir veðri
komið, hvort sú tilraun verður gerð
éða ekki.
Es. Dettifoss
er væntanlegur hingað í dag frá
útlöndum.
Leikliúsið.
sýnir *,Pilt og stúlku“ í kveld.
Leikurinn hefir hlotið allmiklar vin-
sældir meðal leikvina, en þó fráleitt
eins miklar og „Maður og kona“.
Sumum fellur þó „Piltur 0g
stúlka“ öllu betur í geð. Mun nú
réttára fyrir Leikfélagið, að fást
ekki við það í bráð, frekara en
orðið er, að snúa skáldsögum í leik.
Það kann að vera gott, að grípa
til Jdcss við og við, en getur orðið
einhæft og Jirevtandi, ef við það
er fengist að staðaldri.
lieitir merlcur félagsskapur í
Noregi, sem nýlega átti 125 ára
afmæli. Myndin Jiér aS ofan er
af „Böndernes lius“ í Oslo, en
þar er bækistöð félagsins. T. v.
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ung.frú Ásta Björnsdóttir,
í’órsgötu 17, og Sigurður Guð-
mundsson, Gunnarshólma.
Handavinnunámskeið
Heimilisiðnaðarfélags íslands
byrjar föstudag 8. ]). m. Kenslan
fer fram í Austurbæjarskólanum
kl. 7J4—10 á kveldin. Allar nánari
uppl. hjá frú Guðrúnu Pétursdótt-
ur, Skólavörðustíg 1 x A.
Næturlæknir
er í nótt Ólafur Helgason, Ing-
ólfsstræti 6. Sími 2128. — Nætur-
vörður í Laugavegs apóteki og Ing-
ólfs apóteki.
Almanak skólabarna 1935,
' útg. af „Unga íslandi", er ný-
komið út (II. árg.). Almanak Jxetta
er mjög hentugt fyrir skólabörn,
sem farin eru að .Jiroskast, og mun
tilætlunin, að öll skólabörn, 12 ára
og eldri, fái Jtað ókeypis. Það er
gefið út i 6200 eintökum. í fyrra
var aðalefni almanaks Jiessa heil-
Magnus Tvedten stórþingsmað-
ur, forseti l'élagsins og. OJe
Hersoug (t. li.), sem undanfar-
in 20 ár hefir verið fram-
kváemdarstjóri þess'.
brigðisreglur, en í ár almennar um-
ferðareglur. — Ritstj.óri almanaks-
ins er Arngrímur Kristjánsson,
kennari. ' X.
Árni Óla,
blaðamaður, flytur fyrirlestur í
Iðnó kl. 5 e. h. í dag, um Græn-
land og rannsóknir dr. Poul Nor-
lunds um þáð, hvérs Vegna tslend-
ingar urðu strádauöa á Grænlandi.
Sýndur verður mikill íjöldi skugga-
mynda frá bygðum íslendinga á
Grænlandi. Árni hefir áður flutt
útvarpserindi um ])etta efni, en hér
verða efninu gerð ítarlegri skil, og
ekki má gleyma skuggamyndunum,
sem eru í rauninni ómissandi við
flutning Slíkra fróðleikserinda. —
Þetta er efni, sem íslendingar ætti
að gefa gaum, og ]>arf ekki að efa,
að húsfylli verði í TÖnó í dag, er
erindið verður flutt.
# •
Islenska brennivínið
])ykir ekki á marga fiska. Segja
svo allir þeir, er eg hefi heyrt á
það minnast, að það komist ekki
í neinn samjöfnuð við útlent brenni-
TIL FRÓÐLEIIÍS OG SKEMTUNAR.
Þáttur
fsleifs seka Jóhannessonar.
Eftir Gísla Konráðsson.
(Lbs., 1128, 4to; eiginhandarrit Gísla).
Framli.
3. Getið uppvaxtar ísleifs og íþrótta.
, .Tón hét maður, Jónsson, er bjó að Ytri-Ey á
Skagaströnd. Átti liann konu þá er Ingibjörg
hét, af Skagaætt i Hegranesþingi. Sjö eru talin
Jiörn þeirra: J. Jósepli, 2. Jón á Finnsstöðum,
átti mörg börn, 3. Jónas, giidur bóndi og mik-
ilhæfur á Gili í Svartárdal, 4. Jónathau 4 iH’ælu -
gerði, 5. Jóhanna, átti Þorleif Marltússon í
Kambakoti, 6. Helga, álti Einar Ivetilsson á
Seljalandi, og 7. Jóhannes Jónsson er lengi bjó
á Breiðavaði, — fekk hann lakast orð systkina
sinna um ósæmilegan fédrátt og heimsku; var
hann og maður óvinsæll. Hann fékk Guðrúnar
Árnadóttur, ekkju ísleifs frá Syðra-Hóli, er
jafnan hafði orðstir góðan, og þótti sumum hún
betri lcona en Jóhannesi hæfði. Fimm vorn
börn þeirra og öll mannvænleg: ísleifur, Jónas.
Guðrún;, Ingibjörg og Guðríður. fsléifur var
fæddur 1786 — beint eftir bóluna, og heitinn
eftir ísleifi fyrri manni móður sinnar og miklu
eldri Jónasi bróður sinum.
En ein er sú sögn, að þá lifði enn Margrét,
ckkja Torfalækjar-Jóns og spurði það, að Guð-
rún lét heita ísleif eftir manni sínum. Hefði
hún þá sagt, að missýni hennar liefði þar verið
mikil, því óhamingja ein mundi fylgja nöfnum
harna Gvöndar, og vildi hún, að enginn léti
lieita eftir þeim eður í höfuð þeirra.
Mikið er talið eftirlæti ísleifs Jóhannessonar
í æsku, — var liann og allbráðger og mátti
kalla friður sýnum. En svo ilt orð lagðist á
Jóhannes föður hans, að sagt er hann vildi þeg-
ar venja ísleif son sinn á smáhvinnsku og fé-
drátt með öllu móti, cn sveininum væri svo illa
umgefið i fyrslu, að hann gréti af, áður æf-
ing varð af. Oft var ísleifur léður kaupmönnum
úr Höfða lil meðreiðar, einkum Stiescn1), og
allgerfilegur gerðist hann, svo um hann mátti
síðar segja, að flest væri honum velgefið, er
honum var sjálfrátt. Hann var leikinn og fim-
ur, og kunni svo vcl á skaulum, að sagt er, að
ritað fengi hann nafn sitt á þeim með fætinum.
Það ei og enn sagt, að Jóhailnes hóndi Jónsson í
Gautsdal reyndi frálcik ísleifs með því að reyna
hlaup hans á ísum móti hesti sínum öldum,
Jóhannes reið, er var reiðmaður mikill, og er
sagt að ísleifur yrði skjótari. Liðugur var hann
og glíminn maður, en allilla var sagt, að ísleifi
væri til föður síns, ef svo er sem Jón Bergsteð
hefur frá sagt, er snémma fekkst við blóðtöku
og lækningar, að hann falaði af sér fyrir 40 spe-
cíur að fyrirkoma honum á ólyfjani, en Berg-
steð lcvaðst hafa ráðið honum frá því og minnt
hann á skyldu sína. Má og vera að ísleifur viidi
1) Sticsen þessi hafði áður verið verslunarmaður
í Keflavílc og álti Ragnheiði Guðmundsdótlur (og El-
ínar Erlendsdóttur prests Gíslasonar, Bárðarsonar
sýslumanns í Vatnsdal Gíslasonar). Ragnheiður Stie-
sen átti laundóttur með Westy Petræus, kaupmanni i
Reykjavik, Soffíu Petreu, er átti Magnús í Minnivog-
um, son síra Hallgrims í Görðum Jónssonar.
reyna með því trúnað Bérgsteðs, því oft freisl-
aði hann að beita slægðum. _ (
4. Ýmsir stuldir ísleifs; hann fyrst dæmdur.
fsleifur fór nú til sjóróðra, að kallað var, en
raunar var það til verzlunar. Því var liann í
vafstri miklu, og lagðist það orð á, að ýmist
vélaði hann menn, ella þá stæli frá þeim; var
bágt að sjá við brÖgðum hans, þvi manna var
hann örvastur af fé og hínn gestrisnasti og afar
mannúðlegur í viðræðum. Skorli Itann og sjalri-
an fé, því víða lét liann að sópað, og hirði aldrei
með Iiverju móti fcngið var. Alrirei reri liann
til fiskjar; var hann og sundurgerðarmaður
rnikill og jafnan hjóst hann í skart. Það var nú
eigi fyrir alllöngu, að hann lagði inn hjá Pet-
ræusi1) kaupmanni í Reykjavik tvisvar eða
þrisvar tólgarbelgi hina sömu; þrisvar var hann
heppinú og vanst ekki víð honum að sjá. Hældi
hann sér fyrir það við kömpána sina. En nú var
þessi missiri og hinn fyrri kornvara ærið dýr og
liart i ári. Það varð og eitt sinn að því sannorðir
menn liafa frá sagt, er fsleifur var i Reykja-
vík, að liann hafði levnst eftir tíðir í kirkjunni,
en er erinda einhverra var í hana gengið, sáu
þeir inn gengu í hana, mann þar inni á svörtum
kufli yzt fata; varð ísleifur þess var, er liann
gætti nokkurs i kirkjuloftinu. Vildi hann þá eigi
bíða og stökk út af loftsdyrunum niður á jafn-
sléttu, en eigi er þess getið að hann meiddist.
1) Westy Petræus, sem fyrst var verzlunarstjóri
hjá Trampe greifa, sem hér var stiptamtmaður á
dögum Jörundar hundadagakónungs, síðar kaupmað-
ur i Reykjavík.
Var það vogunarráð rnikið, og varð eigi fest
fang á honum. En það varð nú, er ísleifur fór
norður, að liann greip hest í Fossvogi, skarnmt
i'rá Reykjavík, og annan á Mosfelísheiði í Vil-
horgarkeldu frá Grímsnesingum, én ef svo var
vita menn eigi til, að ákærður væri hann síðar
um þann hest.
Eftir það ísleifur köm norður eignuðu menn
honum stuldi, og var kallað hann hefði ýmsa
iil nteð sór, þvi svo rnátti hann ræða fyrir
kumpánum sinum, að svo var sem hugur hlægi
við honutn. Var þá mest drótíuð að honum
sauðataka og þeirn, er hann‘sendi lil þess. Eigi
er heldur Ijóst, hvort allt var svo sem hann var
grunáður um, því orð lék á, að hann færi og
annar strákur með honum, er Sveinn Kárssöii
hét, norður í Ytri-Laxárdal og stæli sauðum t
Tindastól ofan Atlastaða, er eyðijörð er. En það
var síðan að fóli nokkur fyndist hjá ísleifi, þó
eigi alhnikiM, en ákærðúr var liánn'um stuld
íyrir Sigurði sýslumanni Húnvetnifíga Snorrá-
syni1). Þingaði ltann máli því á Engihlíðarþingi
og dæmdi ltonurn 21 vandarhagga liegningu2),
og var hann þá hýddúr. Aúmkuðu margic
óhamingju ltans, svo gerfiíegur sem hann var.
En þar segja menn, að eftir um sumarið stæli
hann Jiesti úr Reykjavík.
1) 1805—13. Rjó á Stóru-Giljá.
2) Þetta cr ekki rétt; dóminn kvaS Frydensberg
bæjarfógeti í Reykjavik upp i lögréglurétti • par, 3.
júní 1809.
Franth.