Vísir - 05.04.1937, Page 3

VÍSIR
Verkfallið í husgagnaiðnaðinum.
Kærur til lögreglunnar út af
ofbeldisverkum.
Verkfallið í húsgagnaiðnaðinum hefir nú staðið um
mánuð.
Fyrir nokkurum dögum gekk hluti af lærlingum í
þessari iðn í lið með sveinunum og hafa í sambandi við
það orðið ryskingar á nokkurum stöðum.
Tlldrðgln til verkfallsins
Alþýðublaðið, sem kom út sl.
laugardag, telur uppsögn meist-
aranna á samningi við sveinana
vera ástæðuna til verkfallsins.
En þessu er öðruvísi varið eins
og nú skal sýnt.
Ástæðurnar til þess að meist-
ararnir sögðu upp samningnum
við sveinana voru tvær:
í 1. gr. samiiingsins var svo
ákveðið, að meistarar mættu
ekki taka aðra sveina á verk-
stæði sin en þá, sem væru fé-
lagar í sveinafélaginu. Þetta
liöfðu meistarar skilið svo er
samningurinn var gerður, að
hér væri aðeins átt við hús-
gagnasmiði á verkstæðunum.
En í gerðardómi, sem skipaður
var í fyi-ra og Þórður Eyjólfs-
son hæstaréttardómari var
oddamaður í, úrskurðaði hann,
að samningsgreinina hæri að
skilja þannig að meistarar
mættu ekki láta vinna nokkra
vinnu á verkstæðum sínum,
nema þannig, að húsgagna-
smiðasveinarnir í sveinafélag-
inu framkvæmdu liana. Kom
þetta sérstaklega illa við að þvi
er snerti Eyvind Arnason, hús-
liúsgagnam., sem einnig smíð-
ar líkkistur, því allir munu vera
sammála um það, að líkkistur
séu ekki húsgögn. Allur sarnn-
ingurinn milli meistara og
sveina í liúsgagnasmíði gat
einnig auðvitað, skv. hlutarins
eðli, aðeins átt við husgagna-
smiðar. En sveinarnir héldu
fast við rétt sinn, skv. úrskurði
gerðardómsins.
önnur ástæðan var þessi:
í samningi sveina og meist-
ara stóð, að sveinar mættu ekki
vinna i iðn sinni lijá öðrum liús-
gagnameisturum en væru í fé-
lagi meistaranna, en sveinarnir
liéldu þvi fram, að þeir mættu
vinna að smíði húsgagna hjá
öðrum mönnum væru þeir ekki
meistarar. Þessi skilningur er
auðvitað mjög óeðlilegur, þvi ef
hann væri réttur þá ættu svein-
arnir að mega vinna hjá mönn-
um, sem reka óleyfilegan iðn-
rekstur, þ. e. eru ekki meistar-
ar í iðninni.
1
Á fundi, sem haldinn var í
samninganefnd meistara og
sveina þ. 4. mars s. 1., féllust
fulltrúar sveinanna á, að leið-
rétta hæði þessi atriði, sem
meistararnir vildu fá leiðrétí,
Alt, sem Alþýðublaðið þykist
hafa eftir formanni sveinafé-
Iagsins eru blekkingar. Á fundin-
um 4. mars viðurkendu fulltrú-
ar sveinanna, að uppsögn meist-
aranna á samningnum hefði
verið réttmæt, þar sem þeir
féllust á að breyta báðum þeim
atriðum, sem meistararnir ósk-
uðu eftir. Deilan er þvi í raun-
inni ekki sprottin af uppsögn
sanmingsns af hálfu meistar-
anna, heldur af nýjum kröfum,
sem sveinarnir hafa gert, en þær
eru, að þeir fái framvegis sama
kaup fyrir 48 klst. vinnu' i viku
eins og þeir fengu áður fyrir
60 tíma. Þó munu sveinarnir
hafa ætlast til að kaffihlé falli
hurt, en meistararnir telja að
sveinarnir muni taka sér slíkt
lilé hvort sem er. Ennfremur
krefjast sveinarnir vikukaups í
stað timakaups og greiðslu fyr-
ir helgidaga og frídaga og fleira.
sem deilan er risin af, en ekki
vegna samningsslita af meistar-
anna hálfu og óbilgirni þeirra,
eins og Alþýðublaðið vill vera
láta.
Kærnrnar.
í Yísi s. I. föstudag var getið
um ryskingar, sem átt liefðu sér
stað þann sama dag út af verk-
falli liúsgagnasveinanna. En
komið hefir í ljós, að uppþot
þessi liafa verið nokkru alvar-
legri en frá hefir verið sagt.
Alþýðublaðið skýrði frá því
1. þ. m., að sveinarnir liafi
kvöldið áður Iialdið fund og
rætt um ýnisar ráðstafanir í
sambandi við verkfallið. Sagði
blaðið i þvi sambandi, að nem-
endur í liúsgagnaiðninni hefðu
hætt störfum þann sama dag,
til stuðnings verkfalli svein-
anna og bæri það gleðilegan
vott um réttan skilning nem-
endanna á þvi livaða afstöðu
þeir ættu að taka til verkfalls
sveinanna. Alþýðublaðið var þá
hér fyrst og fremst að mæla því
bót að nemendurnir gerðu'
hreint og beint lögbrot og samn-
ingsbrot gagnvart meisturum,
því eins og kunnugt er eru
samningar milli meistara og
nemenda löggiltir af lögreglu-
stjóra, samkv. lögum um iðn-
aðarnám. Eru nemendurnir
skuldbundnir til þess skv. þeim
samningum og lögum, að vinria
störf sín hjá meisturunum sam-
viskulega, án þess nokkur und-
antekning sé gerð um verkfall.
Síðustu lögin um iðnaðarnám
eru frá 1. febrúar f. á. flutt af
Emil Jónsyni og samþykt af
Alþýðuflokknum og jafnvel í
þeim er ekkert ákvæði um að
verkföll leysi nemendur frá
skyldum sínuni, enda væri það
vitanlega hrein í jarstæða, ef svo
væri, þar sem aðstaða nemendá.
gagnvart meisturum er alveg
liin sama og lærisveina í skólum
gagnvart kennurum, að öðru
leyti en því, að lögin um iðnað-
arnám, leggja frekari skyldur á
nemendur heldur en hvíla á
námsfólki í skólum. En Alþýðu-
hlaðið lilífðist ekki við að egna
nemendurnar til samningsrofa
gagnvart meisturum og jafn-
framt sagði það ósatt um fylgi
nemendanna við sveinana, þvi
sveinarnir hafa ekki getað
fengið nemendurna út af
verkstæðum, nema með, því
að hafa í frammi við þá og
meistara hegningarverð of-
beldisverk.
Þetta sést best á kærum, sem
2 húsgagnameistarar sendu lög-
reglustjóranum 2. þ. m., en þær
eru svohljóðandi:
Reykjavik, 2. april 1937.
Til
lögreglustjórns
í Reykjavík.
Eg undirritaður Loftur Sig-
urðsson, húsgagnasmíða-
meistari, leyfi mér hér með
að kæra til yðar, herra lög-
reglustjóri, yfir þvi að i gær
morgun var nemendum mín-
um varnað þess að komast
inn á verkstæði mitt, Laufás-
vegi 2 hér í bænum. Nemend-
urnir eru Gústaf Einarsson,
Hverfisgötu 59 og Dagbjart-
ur Sigurðsson, Rergstaða-
stræti 29. Voru hér á ferð

BJÖRN ÓLAFSSON:
Ú t varpserindi
NIÐURLAG.
Innflutningshöftin eru árang-
i:rnn af reksturslialla-búskaþ
þjóðarinnar undanfarin ár.
Höftin eru sett til jæss að fá
jafnvægi á viðskiftum við út-
lönd í stað þess að snúa sér að
rótum meinsins og fá jafnvægi í
aðalframleiðslu landsmanna,
útveg og landbúnað. Mér er
ljóst að greiðslujöfnuður við út-
lönd er lífsnauðsyn, en á þvi er
mikill munur hvort því tak-
marki er náð með því að taka
fyrir orsakir meinsins eða hinu,
að koma sér hjá afleiðingum
þess. Það er það sem Islending-
ar hafa verið að gera undanfar-
'n 5 ár, þeir hafa með allskon-
ar ráðum verið að reyna að
koma sér hjá afleiðingum rekst-
ushallabúskaparins en gefið því
lítinn eða engan gaum að ná
lieilbrigðu jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum. Þegar tekið hefir
verið fyrir orsökina þarf ekki
að gera neinar ráðstafanir til
þess að forðast afleiðingarnar.
Þá mun innflutningur og gjald-
eyrir standast á af sjálfsdáðum.
Framkvæmd gjaldeyris- og
innflutningshaftanna hefir vald-
ið miklum deilum. Þær deilur
hafa bygst mikið á því að fram-
kvæmdin hefir orðið pólitísk.
Andstæðingar verslunarstéttar-
innar hafa borið henni á brýn,
að hún léti sig engu skifta al-
þjóðar hag heldur hugsaði að
eins um eigin hagsmuni og vildi
ryðja vörunum inn í landið án
tillits til þess, hvort hægt væri
fyrir landsmenn að greiða þær.
Þetta er all grálega mælt og er
f jarri sannleikanum. Verslunar-
stéttin hefir hvað eftir annað
lýst yfir því, að liún teldi fulla
nauðsyn á því, að greiðslujöfn-
uður næðist við útlönd, livaða
skipulag sem væri ráðandi í
þessum málum. Hún hefir hvað
eftir annað lýst yfir þvi, að liún
sé fús að taka á sig alla þá erfið-
leika sem nauðsynlegt sé í sam-
bandi við takmörkun innflutn-
ingsins til þess að ná greiðslu-
jöfnuði, ef jafnt sé látið yfir
alla aðila verslunarinnar ganga
og öllum sé gert jafnt undir
höfði. Þessu hefir ekki verið
sint og eg fullyrði að verslunar-
stéttin hafi ekki að ástæðulausu
kvartað undan framkvæmd
haftanna. Hún hefir haft til þess
góðar og gildar óstæður. Ef
stjórnarvöldin hefðu nokkurn-
tíma gert nokkuð til að ná vin-
samlegri samvinnu við verslun-
arstéttina, þá mundi minni eld-
ur kringum innflutningshöftin
en verið hefir. En verslunar-
stéttin hefir í fimm ár verið for-
smáð í þessum málum og ekki
virt svars.
Samkvæmt þeim reglum sem
nú er unnið eftir við úthlutun
innflutningsins, er öll kaup-
mannastéttin gersamlega rétt-
laus um allan innflutning. Sú
tveir eða fleiri liúsgagna-
smíðasveinar sem eru i yerk-
falli, og munu téðir nemend-
ur geta sagt til um nöfn
þeirra. I gær kl. 1—2 var það
endurtekið af hendi svein-
anna að varna þessum sömu
nemendum að fara inn á
verkstæðið og einn svein-
anna, Guðmundur Helgason,
Hverfisgötu 100 B, framdi of-
beldi gegn mér i þessu sam-
bandi. Hina sveinana, sem þá
voru 4 að tölu, þekti eg ekki,
en tel vist að nemendurnir
liafi þekt þá.
Eg krefst þess að komið
verði fram liegningarábyrgð
gegn þeim, sem hér verða
sannir að sök um ofbeldis-
verk.
Virðingarfylst
Loftur Sigurðsson.
Reykjavík, 2. april 1937.
Til
lögreglustjórans
í Reykjavík.
Eg undirritaður, Þorsteinn
Sigurðsson, húsgagnasmiða-
meistari, Grettisgötu 13 her í
bænum, leyfi mér hér með að
kæra til yðar lir. lögreglu-
stjóri yfir ofbeldisverki sem
framið var gegn mér og ein-
um nemanda mínum í gær-
morgun og eru atvik þessi:
Eins og yður er kunnugt
hafa húsgagnasmíðasveinar
gert verkfall fyrir nokkuru
hjá mér og öðrum húsgagna-
smiðameisturum hér i bæn-
um. Munu sveinarnir á fundi
í fyrrakvöld liafa gert sam-
þykt um það, að koma þvi til
vegar að nemendur hjá okk-
ur meisturum legðu niður
störf hjá okkur til stuðnings
verkfallinu. í gærmorgun
settu sveinar vörð fyrir utan
verkstæði mitt á Grettisgötu
13, og ætluðu að verja tveim-
ur nemendum mínum inn-
göngu á verkstæði mitt. Voru
þar á verði af liendi svein-
anna Gottskálk Gíslason,
Barónsstig 61 og Guðjón
Guðmundsson, Laugavegi 68
og þriðji sveinninn sem eg
ekki þekli. Lögðu þeir hend-
ur á nemendurna, til þess að
hindra að þeir færu inn, en
eg kom og losaði nemend-
urna undan höndum þeirra,
en sveinarnir hótuðu illu og
kváðust mundu koma aftur.
1 morgun milli kl. 7 og 8 sótti
eg annan nemanda minn, Her-
mann Guðlaugsson, Hverfis-
götu 104, i bifreið, en þegar
að við komum í bifreiðinni
að verkstæði mínu á Grettis-
stétt fær að eins það sem af
gengur þegar útlilutað hefir
verið til kaupfélaga, pöntunar-
félaga og opinberra stofnana,
sem forgangsréttinn liafa. Eg
hygg að öllum liljóti að vera
ljóst að slík framkvæmd er síst
til þess fallin að sætta þessa
stétt við liarðhentar ráðstafanir
né að skapa frið um innflutn-
ingshöftin. Þetta er óviturleg
framkvæmd og mun hér sann-
ast hið fornkveðna, að skamma
stund verður hönd höggi fegin.
Þótt sumir flokkar telji, að
innflutningshöftin liafi bjargað
fjárhag landsins út á við, full-
yrði eg það óhikað að þau hafa
ekki náð tilgangi sínum. Það er
þakklátt verk að geta sýnt, þótt
ekki sé nema á pappírnum i
skýrslum Hagstofunnar, að
greiðslujöfnuður hafi náðst við
útlönd á síðasta ári. Þessari
hlið málsins er ekki leynt. En
um hitt er ekki látið eins hátt,
að síðan þessu happa-ári lauk,
hefir varla liðið sá dagur, að
bankarnir hafi ekki neitað að
yfirfæra stórar fjárhæðir fyrir
samþykta erlenda víxla, er svo
hafa verið endursendir þeim, er
vörurnar seldu, með þeirri orð-
götu 13 var þar fyrir fjöldi
manna og þegar bifreiðin
stöðvaði og þegar eg ætlaði
út úr bifreiðinni var róðist á
mig og eg tekinn með valdi.
Voru það sérstaklega þeir
húsgagnasveinar Ólafur B.
Ólafs, Seljavegi 27, og nefnd-
ur Gottskálk Gíslason, Bar-
ónsstíg 61, og jafnframt var
jiar nærstaddur til aðstoðar
þeim Jón Hlíðberg, Leifsgötu
12, ásamt mörgum fleirum
sem eg ekki þekti. Var eg
fluttur með ofbcldi þar eftir
götunni frá bílnum. Jafn-
framt var bifreiðin opnuð
götumegin og nemandi minn
tekinn með valdi og honum
varnað frá að fara inn á
verkstæðið, og tel eg vist að
hann geti gefið upp nöfn
þeirra manna sem þar voru
að verki.
Eg leyfi mér að kæra alla
framangreinda menn fyrir
ofangreind ofbeldisverk, og
kref jast þess að þeim og öðr-
um sem að uppvísir verða að
þátttöku, verði hegnt svo
sem lög frekast leyfa og leyfi
mér að vænta þess að mál
þetla verði tekið fyrir sem
allra fyrst.
Virðingarfylst
Þ. Sigurðsson.
Að sjálfsögðu tekur lögregl-
an hart á þessum ofbeldisverk-
um, þó enn sé ckki vitað hvaða
afstöðu hún tekur. Verkfalls-
mönnum á auðvitað ekki að líð-
ast að halda uppi slíkum aðför-
um því afleiðingin hlýtur að
verða sú, að liinn aðilinn verði
að grípa til varna, en af þvi gæti
leitt alvarlega atburði. Vonandi
er að slík ógæfa liendi ekki, en
það er undir því komið hvort
yfirvöldin halda uppi lögum og
rétti í landinu og þá jafnt fyrir
alla.
Alþýðubl. telur „ílialdsblöðin“
liafa lialdið uppi rógi um af-
stöðu sveinanna í verkfallinu.
Slikt eru helber ósannindi. Blöð
þau, sem Alþýðublaðið kallar
„íhaldsblöð“ liafa ekki látið eitt
rógsorð falla, en aftur á móti
liefir það sjálft rægt málstað og
framkomu meistaranna og bor-
ið þá lognum sökum.
Sú frásögn, sem hér er birt,
er í öllum atv.ðum rétt — en
liún sýnir ljóslega hvernig kom-
ið er í vinnumálunum hér á
landi, og að það er orðið tíma-
bært að setja löggjöf, sem í
lengstu lög afstýrir vandræðum
í hinum viðkvæmari deilum
milli vinnuveitenda o,g starfs-
fólks þeirra.
Landsmálafélagið Fram
heldur a'Salfund sinn kl. 8.30 i
kveld í Góðtemplarahúsinu. Stjórn-
arkosning og fleira. Félagsmenn,
f jölmennið.
sendingu, að hankarnir gæti
ekki tekið að sér innheimtuna,
því að gjaldeyrir sé eklti fyrir
hendi. Og þetta er fyrir vörur,
sem búið er að nota í landinu,
þegar á að fara að greiða þær.
Slikt skipulag getur ekki verið
til frambúðar, enda er nú svo
komið, að lánstraust íslensku
verslunarstéttarinnar erlendis,
sem landinu er lífsnauðsyn á að
Iialda eins og nú standa sakir,
liefir nú að mestu verið lagt í
rústir. Enginn veit hversu skamt
er að biða þess dags að lands-
menn fái engar vörur nema
gegn fyrirframgreiðslu, frá
þeim löndum sem við höfum
ekki „CIearing“ viðskifti við.
Getur nú nokkur sem á mál
mitt hlýðir, varist þeirri hugs-
un, að eitthvað meira en litið
hlýtur að vera bogið við það
skipulag, sem sett er til þess að
„standa í skilum við útlönd“,
eins og það er orðað, ef þessu
skipulagi þarf að fórna öllu
lánstrausti íslensku verslunar-
stéttarinnar, eða jafnvel allrar
þjóðarinnar í útlöndum. Þeir
sem byggja alt sitt traust á því
að höftin muni bjarga fjárhag
og afkomu landsmanna, þeir
Takiö eftipl
Hafragrautur, mjólk, egg, 2
stk. brauð á 65 aura, frá kl. 8
—11 fyrir hádegi, krónumiðdag-
ur frá kl. 12—9, fæst hvergi.
nema á
Heitt og Kattc
Ódýpt
Strausykur 0.45 kg.
Molasykur 0.55 kg.
Hveiti 0.50 kg.
Iíaffi frá 0,90 pk.
Export L. D. 0.65 stk. —
Smjörlíki?
Gerið innkaupin i
Grettisgötu 57 og Njálsgötu 14.
Gódti
KARTÖFLURNAR,
frá Hornafirði, eru komnar
aftur.
Vesturgötu 42. — Simi 2414.
Framnesveg. — Simi 4735.
Shirley Temple
er nú sýnd
1 Nýja Bíé.
Sagan af Shirley
Ternple fæst hjá bók-
sðlnm. Lesfð hana áð-
nr en þór sjáið myndlna
verða fyrir sorglegum von--
brigðum.
Það ástand sem nú er með-
gjaldeyrinn, er þjóðinni til
minkunar, skaða og skapraunar..
Enginn getur annan sakað um.
að vér liöfum ekki meiri gjald-
eyri en raun her vitni. En stjórn
á úthlutun lians verður að
breyta,st í annað horf. Ef það
verður ekki gert bráðlega, mun
breyting koma af sjálfu sér,
samkvæmt lögmáli viðskift-
anna, en slík náttúrumeðul eru
ekki ætíð gómsæt. 1 sambandi
við gjaldeyrinn hafa frá kaup-
mannastéttinni oft komið radd-
ir um það, að kaupfélögunum
sé mikil fríðindi gefin með þvi,
að fá að ráða yfir smum eigin
galdeyri fyrir útfluttar afurðir,
sem kaupmannastéttinni er að
mestu synjað um. Því verður
ekki neitað að þessi fríðindi
kaupfélaganna eru mikils virði
einmitt nú, þegar engin trygg-
ing er fjTÍr því, að bankarnir
sinni útgefnum galdeyrisleyf-
um og þeir sem ekki ráða yfir
sinum eigin gjaldeyri geta jafn-
an átt það á hættu að verða van-
skilamenn. En í þessu sambandi
Frh. á 4. siðu.