Vísir - 15.04.1937, Qupperneq 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VíSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I . . . ,.
. > Austurstræti 12.
og afgr. |
S í m a r í
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Angl ýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Yerð 2 kr. á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Áhyggjur
kommunista.
Kommúnistablaðið er orðið
áhyggjufult út af ósamkomu-
lagi stjómarflokkanna á Al-
þingi. Það er á nálum um að
þeir „eyðileggi þingræðið“ og
baki lýðræðinu óbætanlegan á-
litshnekki, nema þeir bæti nú
tafarlaust ráð sitt og samþykki
þegar í stað hvorutveggja
bráðabirgðalögin, þeirra Her-
manns og Haraldar, um mjólk-
urstöðina og síldarverksmiðj-
urnar.
Það er að vonum, að komm-
únistar velji einmitt þessi tvö
iftál sem tilefni til þess að brýna
það fyrir stjórnárflokkunum á
Alþingi, hyersu nauðsýnlegt
þeim sé að halda serft fastast
saman. Kommúnistum rennur
örast blóð skyldunnar, þegar
um verstu ofbeldisverkin er að
ræða. En einmitt í þessum tveim
málum hafa stjórnarflokkarnir
gert sig berasta að ofbeldis-
hneigð sinni. —• Og það sæmir
þá ftinnig einkar vél, að komm-
únistar áminni þá einmitt i
nafni „lýðræðis“ og „þingræð-
is“ uin að hvika nú hvergi, þeg-
ar mest á reynir óg að því er
komið, að þingið á, að taka á
sig ábyrgðina á ofbeldisverk-
unum.
í nafni lýðræðisins skorar
kommúnistablaðið á stjórnar-
flokkanna að löghelga það óf-
beldi, sem Hermann Jónasson
framdi, er hann svifti éigéndur
mjólkurstöðvarinnar umráð-
um yfir stöðinhi, óg braut með
því rétt á hundruðum iftanna,
vegna hagsmuna 10—20 flókks-
manna sinna, sem kröfðust sér-
stakra vildarkjara i viðskiftum
við. stöðina, á kostnað eigend-
anna. I nafni þingræðisins skora
komniúnistár á stjórnarflokk-
anna, að staðfesta bráðabirgða-
lög Haraldar Guðmundssonar,
er hann setti á öðrum degi eftir
þingslit og þvert ofan 1 yfirlýst-
an vilja þingsins.
„Hverjum húgsandi manni,
sem íslensku lýðræði ann, hlýt-
ur að renna í skap Við að horfa
á þann skrípaleik — og sorgar-
leik í senn — sem leikinn er nú
á Alþingi af stjórnarflokkun-
um“, segir kommúriistablaðið í
gær. „Þeim flókkum, sem sverja
og sárt við leggja, að þeir vilji
vernda álit þingræðis og lýð-
ræðis og verja þessi fjöregg
þjóðarinnar með lífi og blóði“,
bætir það við.
Það hefir nú ékki verið skilið
svo, að það væri „íslenskt lýð-
ræði“, sem kommúnistar hefði í
mestum hávegum. Það er að
vísu kunnugt, að þeir þykjast
vera merkisberar hlns eina
sanna lýðræðis, en mönnum
hefir skilist, að „hið eina sanna“
lýðræði væri rússneska „lýð-
ræðið“, en ekki það íslenska.
Það verður því að gera ráð fyr-
ir því, að ummæli blaðsins um
„íslenska lýðræðið“, ást stjórn-
arflokkanna á því og liinn sára
harm allra hugsandi manna
yfir „skripaleiknum“ á Alþingi,
séu hið naprasta háð, og að til-
gangurinn með því sé sá, að
leiða stjórnarflokkunum fyrir
sjónir, að þá stoði ekkert sá
skrípaleikur þeirra, að tilbiðja
„islenskt lýðræði“ i orði, úr því
að þeir játi í verkum sínum trú
sína á liið eina sanna rússneska
„lýðræði“.
En áhyggjur kommúnista-
blaðsins eru ástæðulausar.
Stjórnarflokkarnir „bæta“ á-
reiðanlega ráð sitt og löghelga
ofbeldisverk sín í bróðurlegri
eindrægni. Kommúnistar þurfa
engan kvíðboga að bera fyrir
því, að þessir trúbræður þeirra,
þó að á laun sé, svíkist undan
merkjum ofbeldisstefnunnar.
En þeir verða að láta sér skilj-
ast það, að sú fylling timans er
ekki komin, að hyggilegt sé að
játa opinberlega trúna á rúss-
neska lýðræðið, og þess vegna
verða stjórnarflokkarnir að
veifa hinu „ranga tré“, íslenska
lýðræðinu, enn um hrið, þó að
skoplegt sé á að horfa og sorg-
legt í senn.
ERLEND VÍÐSJÁ.
Eftirmaður
Gandhis
í einkaskeytum til Visis frá
Lundúnum síðustu daga hefir ver-
ið getið um óeirtSir í Indlandi og
aS Bretar háfi sent her tií at> bæla
uppréistina nfður. Og í skeýtum í
dag er getiS um nýjar skærur í
landinu og viöskifti Breta við hinn
svonefnda Congress-flokk.
Sjálfstæðisbaráttu Indverjh er
stö'Sugt háldið áfram. Mahatma
Gandhi er nú tekinn að eldast og
ýmsir hafa spáð því að þess vegna
mundi andstáðan gegn váldi
Breta minka mjög mikið. En nú
hefir risið upp meðal Indverja
maður að nafni Pandit Nehru,
sem talinn er mjög líklegur
til forystu. Nehru er af auð-
ugum ættum. Forfeður hans vóru
vellauðugir stórbændur, og faðir
haiiá háttSettúr eliibættismaður.
en á síðustu árum háfa efni ætt-
arinnar gehgið mjög til þurðar
vegná fjarfrámlagá til sjálfstæðis-
baráttu Indverja.
Pándit Nehru er jáfnaðarmaður
og hefir á mörgu mjög ólíkár
skoðanir og Gandhi. Nehru er
byltingamaður — fjandsamlégur
trúarbrögðum og éínstakiíngs-
hyggju — alveg andstætt Gandhi.
En það er talið að Nehru nái sí-
felt meiri og meiri tökum, á al-
menningi.en ekki eins mikið Vegna
skoðana sinna eins og fyrir ósér-
plægni sína og dugnað. Hann er
47 ára að aldri og hefir sétið í
fangélsum Breta víðsvegar úm
Indland í samtals 6 ár. Þetta at-
riði í viðbót við að ætt hans gaf
allar eignir sínar, er grundvöllur-
inn undir hylli hans.
En jafnaðarmenska Nehrus
sýnist eiga örðugt uppdrátíar.
Mikill meiri hluti þíngsins er ann-
arar skoðunar og yfirleitt er allur
fjöldi bænda andstæður sosialisma.
En 90 af hundraði af öllum Ind-
verjum eru bændur. — Hvað sem
verður um framtíð Nehrus og
skoðana hana í Indlandi þá er
hann nú sá maður, sem einna mest
ber á í baráttunni gegn Bretum.
Bæði Franco og Caballero víki, en hernaðar-
stjórn undir forsæti Miaja á að taka við.
Erlendir hermenn verða
kvaddir heim.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
ausafregnir voru á kreiki í London í
gær þess efnis, að nokkurar líkur
væri til þess, að reynt yrði innan
skamms að miðla málum á Spáni.
Ummæli þau, sem Churchill hafði
látið falla undir umræðunúm í gær í
neðri málstofunni, gáfu fregnunum um
málamiðlun á Spáni byr undir vængi. — CHURCHILL.
The Times segir, að vöku-
draumur Churchill um
málamiðlun og samvinnu
kunni að reynast meira en
vökudraumur.
St j órnmálaf regnritari
Daily Herald, dagblaðs
socialista, skýrir frá því, áð
fjölda margir hlutlausir
spænskir stjórnmálamenn
erlendis hafi komið sér
saman um áætlun til þess
að kóma á friði á Spáni.
Samkvæmt áætlun þess-
ari er gert ráð fýrir, hð
bæði sijórn uþpreistár-
manna, eða Francö-stjórn-
in, og samfylkingarst jórnin
eða Caballero-stjórnin fári
írá völdum, feh stofriað
verði fyrir allan Spán hlut-
láus hferriaðarleg einræðis-
stórn undir forystu Mija.ja
hershöfðingja.
Talið er, að meðal hernaðar-
leiðtoga beggja aðila, stjörnar-
sinna og uppreistarmanna, hafi
þessari' hugmyrid vérið Vel tek-
ið. —
Friðaráætlunin gerir ráð fyr-
ir, að þeir Franco og Cabállero
biðjist lausnar samtimis og alhr
erlendir hermenn á Spáni verði
tafarlaust kvaddir héiift én hlut-
laus stjórn mýriduð í Íandin.
Á miðvikudagskvöld var
haldið uppi ákafri skothríð á
Madrid. Tala fallinna og særðra
um fjÖrutíu.
United Press,
SKOTIÐ Á HAFNARBÆI.
Londort i morgun.
Tvö herskip uppreistaririanhá
skutu á ýftisa hafftaíbæi á aiíst-
urströnd Spánaf í dag og I gær.
I dag var skotið um 40 fall-
byssukúlum yfir Taragona I
frétt frá stjórninni í Valencia
ér sagt, að ekkert stórvægílegt
tjón hafi hlotist af.
SJÖORUSTA I BISKAYA-
FLÓA?
í frétt frá Héndaye segir áð
riókkur herskiþ stjórnarinö&r
séu á leiðinni til fiorðurstrárid-
ar Spánar og er búist við sjó-
orustu í Biscaya-flóá innán
skamms. j‘
Reuters-frétt hermif, að
þýska herskipið Graf von Spee
hafi farið frá Lissabon í kvöld
og ætlað til norðurstrandar
Spánar.
SÓKN TIL BÍLBAO.
Frétt frá uppreistármönnurii
á Baska-vígstöðvunúm hermir,
að þar búi þeir sig undir að taka
upp að nýju sókn sína í áttina
til Bilhao. ,
í Madrid var í dag haldið há-
tíðlegt 6 ára afmæli lýðveldis-
ins, en þó með nokkuð öðrum
hætti en venjulega. Ein skot-
færaverksmiðja þrefaldaði
framleiðslu sína yfir daginn, og
allar Verkastúlkumar gáfri
dagskaupið sitt til hernaðar-
þarfa. FÚ.
ÁSAKANIR SIGNOR GAYDA.
, London í morgun.
Signor Gaida hefir á ný ásak-
að Frakka og Rússa um aðstoð
við stjómarsinna á Spáni, i
grein sein liann rítar i Giomale
d’Ilália. Ilann kvaðst gela fært
sönnur á, að hæði Frakkar og
Rússar hafi sént liðsauka til
sijómarinnar á Spáni í síðari
hluta marshiánaðar. Loks hélð-
ur hann þvi fram, að frá ný-
lenduni Frakka í Afríku hafi lið
verið serit til Spánar.
VANTRAÚSTIÐ FELT.
London í gærkveldi.
Vántraustsyfirlýsing verka-
mánnaflokksins í enska þinginu
á bresku stjórnina vegna af-
stöðu hennar til siglinga til Bil-
bao, var feld með 345 atkvæð-
um gegn 130.
Einn af merkustu vísiridá-
mönnum, sem þjóð vor hefir
átt, dr. phil. Bjarni Sæmunds-
són, er sjötughr í dag.
Bjárni Særnundásori er fæcíd-
úr lb. ápríl 1867 a Járrigerðár-
stöðum í Grindavík, en foréldr-
ar hans voru Sæmundur Jóns-
son bóndi á Jámgerðarstöðum
og kona hans Sigríður Bjama-
dóttir.
Stúdént varð Bi S. 1889, en
lauk prófi í náttúmsögu og
landafræði við háskólann i
Kaupmannahöfn 1894.
Bjarni Sæmundsson gegndi
uift langí skeið kénnáraembætti
við Mentaskóláriri óg hafði vís-
indastörfin (aðallega fiskirann-
sóknir) í hjáverkum. Fór B. S.
ár hVért í fiékirarihsóknaleið-
arigra og vom skýrslur hans
birtar í Andvara, en auk þess
skrífaði hann mikið um þessi
mál í Ægi og ýms viku- og dag-
blöð lándsiris. Ér framannefnd
rannsóknarstarfsemi Bjamá
Sæmundssonar hin merkasta.
Auk þess hefir dr. B. S. skrifað
mikið í erlend tímarit um rann-
sóknir sínar.
lisjár í lidlandi.
Bretai* og Cong-
ressflokkupinn.
London í gær.
Frétt frá Patna á Indlándi
hermir, að þar hafi orðið alvar-
legar skærur í dag milli Hindúa
cg Múhameðstrúarmanna utan
við músteri eitt. Ein kona beið
hana en þrjár hlutu alvarleg
meiðsl.
1 Patna var i dag feldur dóm-
úr í máli þeirra, sem handtekn-
ir voru 1. apríl fyrir að óhlýðn-
ast lögreglufyrirskiþun uni áð
efna ekki til kröfugöngu til
mótriiæla gegn stjómarskránni.
Ritari Congressflokksins var
læmdur í 3 mánaða fangelsi á-
samt nókkrum öðrum sákbórn-
irigurii.
Fylkisleiðtogar Congress-
flokksiris ætla að koma sáman
á ráðstefnu ásamt Gandhi i
Bombáý-héraði næstkomandi
föstudag.
Lothian lávarður hefir ritáð
grein í Times um ágreiningsmál
það, sexn komið er upp milli
fylkisstjóranna í Indlandi og
leiðtoga Congressflokksins. —
Hann leggur til, að ef um á-
greining yrði að ræða milli
fylkisstjóra og fylkisstjómar,
yrði gengið tíl kbsriinga og
kjösendur látnir skera úr á-
greiningsmálíriu. Pandit Nehm
hefir tekið þessari tillögu lá-
varðarins mjög vel. Hann segir,
l að áðal-deiluefnið sem stendur,
sé ékki þa$i hvfli*'t fyfkisstjór-
arnir brjóti Stjómarskránd ef
þeir afsali sér valdi sínu til þess
að gerá ráðstafanir til Verridar
innbyrðisfriði, heldíir hitt, hvér
I eigi að fara með völdin. Virðist
honum Lothian Íávarður benda
á leið út úr ógöngunum. FÚ.
Þa h'efír hánii gairiið íftéék éit
um dýralíf landsins, um fiska
landsins, spendýr og fugla. Er
hvert þessará þriggja rita niikið
verk. ,
Bjarni Sæinimdssori héfif
verið starfsmaður mikill um
dagana og á land og þjóð hon-
um mikið að þakka.
sjálfstÆðiskvenna-
FÉLAGIÐ „HVÖT“
hélt fund í Oddfellowhúsinu síð-
astíiðið mánudagskvöld.
Voru margar ræiSur fluttar á
fundinum, og íéikkóhúrnaf frú
Marta IndriSacíóttir og frk. Gunn-
þórunn Halldórsdóttir lású upp
kvæöi. Frú GuSrún Lárusdóttir
sagöi þiúgfréttir.
Fögúr og kærkomin gjöf barst
félaginu frá frk. Soffíu Stefánsd.,
myndskera, og er þaö teikning af
félagsmerki. Samþykti fundurinn
þai5 sem félags- og fánamerki.
Ein áhugasöm félagskona haf'ði
ort snjaít kvæði sem lesið, var upp
á fundinum og birt verður í Vísi
á morgun.
HipL
London í gær.
Verslunarskýrslur Breta bera’
það með sér, að utanríkisversl-
unin stendur nú með meiri
blóma en nokkru sinni á undan-
förnum 6—7 árum. Samkvæmt
hagskýrslum fyrir marsmánuð
nam verðmæti útflutnings frá
Bretlandi í þeim mánuði meirá
en í nokkrum mánuði síðafi
1930. Mest aukning hefir orðið-
útflutningi kola, járns og stáls,
eimvagna, skipa og flugvéla.
Verðmæti innflutnings í mars
nam 82)4 miljón sterlings-
punda, eða 14)4 miljón meira
en i mars í fyrra. Mest hefir
aukist innfiutningur matvöru-
tegunda og hráefna til liemað-
ariðnaðar. FÚ.
Farþegfar á> Ct.s*
Island koma
med Brúarfossi.
Slæmar horfur meö
björgun sklpsins.
Sameinaða gufuskipafélaginu
barst skéyti frá félaginu í morg-
un svo hljóðandi:
Farþegar fara á Brúarfossi
frá Leith Íl. þ. m. Póstinum
var bjargað óg Verður hann
sendur á Dettifossi 19. þ. m.
Slæmar horfur á bjöig-
un á skipinu.
Rit Iýðræðissinnaðra stúdenta
er nýkomið út, og er þaÖ kostað
af stúdentafélaginu „Vaka“. Efni
HtsiriS ér : Ávarp, Stefán Snævarr:
Félagsstofnun og stefhúmörk, ÓÍaf-
ur Bjarnasöri, Um lýðræði, Jóhann
Hafstein, Arásir og afstaða félags
róttadíra stúdenta, Báíður Jakobs-
son, Sambandsmálið, Sigurður
Bjarnason, Menningarviðleitni —
Marxistaáróður, Erlendur Björns-
son, Misheppnuð Stjórnmálastefna
og Sigurður Ólafsson, Einræðisrík-
in og ófriðarhættan. — Greinarnar
eru prýðilegá vel ritaðar og lýð-
ræðissinnuðum stúdentum til sóma.
M.A.-kvartettinn.
endjytekur söngskemtun sína
annað kvöíd. Á séinustu söngskemt-
ún ■ þeirra séldust allir miðar upp
á skammri stundu.
Tvo fyrstu daga
þesSarar viku vor góður afli a
togarana vestan við Vestmannaeyj-
ar, en í gær og dag var afli tregari.
Veðrátta hefir verið mjög óhagstæð.
— FÚ.
Vélbátarnir
Kristján X og Einar Þveræing-
ur, í Ólafsfirði, komu úr fyrsta
róðri i dag. Afíi var mjög tregur
um iöoo kg. á bát. Afíi á trillu-
báta var um 6—-7 hundruð kg. Blíð-
Viðri Kéfir véfið úndahfarið. — FÚ.
Útvarpíð í kvöld.
Kl. 19.10 Veðurfregnir. 19.20
Létt lög. 19.30 Þingfréttir. 20.00
Fréttir. 20.3Ó Bjarni Sæmuitdsson
dr. phil. sjötugur. a) Erindi, Pálmi
Hannesson féktöf ög Vilhj. Þ.GÍsla-
son, b) Upplestur. 21.15 Cellosolo.
21.40 Frá utlöndúm. 21,55 Útvarps-
hljómsveitin leikur (til kl. 22.30).
- ; ' ' ,r '
Dr. phil. Bjarni Sæmundsson
fijötugup.