Vísir - 26.08.1937, Page 2

VÍSIR
VlSIR
DAGBLAÐ
Ctgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson.
Skrifstofal . . , 1Q
. I Austurstræti 12.
og afgr. J
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 kr. á mánuði.
Lausasnla 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
■m ata ii
Rafmagns-
verð og raf-
tækjaokur.
Alþýðublaðið er nú tekið að
ræða töluvert um rafmagns-
verðið, hve hátt það hafi verið,
hve hátt það muni verða og hve
lágt það ætti að verða. Og
mönnum mun skiljast það af
því skrafi blaðsins, að það vaki
fyrir því, að koma mönnum í
skilning um það, að ef Al-
þýðuflokkurinn mætti ráða, þá
mundi rafmagnsverðið verða
afskaplega lágt hér í bænum,
eftir að Sogsvirkjunin væri tek-
in til starfa, og hver gæti feng-
ið eins mikð rafmagn eins og
hann gæti torgað. En það má
lika skilja það á þessum skrif-
um blaðsins, að það muni nú
verða eitthvað annað „uppi á
teningnum“ undir stjórn nú-
verandi bæjarstjórnarmeiri-
hluta. ;
Blaðið hefir átt tal við raf-
magnsstjóra um þetta, og hefir
það eftir honum, í fyrradag, að
ekkert hafi verið ákveðið um
rafmagnsverðið enn. Hinsvegar
hefir rafmagnsstjóri tjáð blað-
inu það, „að verðið geti verið
því lægra, sem það er meira
notað“ og að „aðalatriðið fyrir
afkomu rafveitunnar sé að raf-
rnagnið verði sem allra mest
notað“. En af þessu dregur svo
blaðið þá ályktun, sem það
virðist þó gera ráð fyrir, að
ínörgum muni torskilin, að
áðalskilyrðið fyrir þvi að raf-
rnagnið verði mikið notað, sé
einmitt það, að rafmagnsverðið
verði sem lægst!
Raunar staðhæfir blaðið það
nú ekki, að þessi skarplega á-
lyktun sín 'sé alveg óyggjandi.
Það varpar aðeins fram þeirri
spurningu, hvort þetta muni
ekki vera svo. Og er það þó
ónærgætið af því, að ætla fá-
kænum lesendum sínum að
svara svo vandasamri spurn-
ingu, ef það treystir sér ekki til
að gera það sjálft. Og vissu-
lega var það yfirsjón af blaðs-
ins hálfu, að leggja ekki held-
ur þessa spurningu fyrir raf-
rnagnsstjóra, úr því að það átti
tal við liann um málið á annað
horð, og það taldi ekki svarið
við henni falið i því, sem raf-
mangsstjóri sagði um það, að
verðið gæti orðið þvi lægra,
sem notkunin yrði meiri!
1 gær segir blaðið svo, að
verði rafmagnsverðið eklci
„fram úr öllu hófi hátt“, þá
muni horgararnir „nota svo eða
svo mikið rafmagn“, og við þá
rafmagnsnotkun megi miða
söluverð rafmagnsins. Og með
þeim hætti, segir blaðið, að yrði
„Iagður vel tryggur grundvöll-
ur undir rekstur stöðvarinnar“.
En þá hljóti rafmagnsverðið að
verða svo hátt, að það mundi
„draga mjög úr rafmagnsnotk-
un almennings“! —• Þannig
megi því ekki fara að, held-
ur verði að ákveða verðið eins
lágt og frekast er unt, svo að
notkunin verði sem mest. En er
það nú ekki einmitt þetta, sem
hlaðið hafði eftir rafmagns-
stjóra, að það varðaði mestu
fyrir afkomu fyrirtældsins, að
notkunin yrði sem mest? Og
hvers vegna ætti þá að geta orð-
ið nokkur ágreiningur um það
að haga verðinu eftir því?
En það eru fleiri skilyrði, sem
verður að uppfylla, ef raf-
magnsnotkunin á að geta orðið
eins mikil og liún gæti orðið
mest. Eitt skilyrðið er t. d. það,
að notendurnir geti aflað sér
tækjanna, sem nauðsynleg eru
til að nota rafmagn. Og er það
þá ekki líka þess vert, að at-
huga verðið á þessum tækjum,
hvort það muni ekki vera „fram
úr öllu hófi liátt“?
Það er nú mál manna, að
„álagning“ Raftækjaeinkasöl-
unnar á þessi tæki nemi 40—
50% af innkaupsverði þeirra.
Alþýðublaðið ætti að atliuga
það, hvort slík „álagning“ muni
heldur miðuð við „sjónarmið
hraskaranna“ eða við það,
hvernig sala raftækja „geti
orðið til mestra þjóðþrifa“.
Það virðast vera lítil „þjóð-
þrif“ í því, að selja rafmagnið
sem lægstu verði, ef það á fyrst
og fremst að vera til þess, að
því meira sé hægt að okra á
raftækjunum. En ef Alþýðu-
blaðið, eða þeir sem fyrir því
ráða, gætu komið þvi til leiðar
að Raftækjaeinkasalan seldi
raftækin við kostnaðarverði,
eins og öllum kemur saman um
að rafmagnið verði selt, þá
mun öllu vel borgið.
ERLEND VlÐSJÁ:
Járnbrautir
í Kína.
Undanfarin fjögur ár hafa Kín-
verjar tekiö stórfé aS láni til járn-
brautalagninga, aS því er segir
í einni skýrslu Institute of Pacific
Relations. Fé þaS, sem Kínverjar
hafa tekiS aS láni í þessu skyni,
nemur um ioo miljónum amer-
ískra dollara. Mestur hluti þessa
fjár er frá Bretum, sem leggja
mikiS kapp á aS efla viSskiftaaS-
stöSu sína í Kína, en hitt hafa
Kínverjar fengiS aS láni frá
Bandaríkj amönnum, Þj óS verjum,
Frökkum, Belgíumönnum og
T ékkóslóvökum.
Nankingsstjórnin hefir gert
fimrn ára áætlun um járnbrauta-
lagningar. Járnbrautalagningar
þessar eru vitanlega mjög mikil-
vægar frá viSskiftalegu og heni-
aSarlegu sjónarmiSi einnig, Og
þaS gera þær þjóSir, sem hafa lán-
aS Kínverjum fé í þessu skyni, sér
ljóst. Þegar þessi áætlun er komin
í framkvæmd opnast markaSir á
stórum svæSum og er gert ráS fyr-
irframförum á öllum sviSum.Gera
lánveitendurnir ráS fyrir, aS hagn-
ast á margan hátt á þessari hjálp-
semi sinni. Af þessum fram-
kvæmdum leiSir, aS atvinnu- og
viSskiftalíf eflist í Kína og einn-
ig, aS aSstaSa þeirra til þess aS
verjast ágengni Japana batnar. En
ef til vill er þaS ekki síst vegna
þess, aS Japanir hafa nú fariS meS
her manns á hendur Kínverjum,
aS þeir vilja kúga þá áSur en þeir
eflast meir viSskiftalega og hern-
aSarlega. Japanir hafa gert ítrek-
aSar tilraunir til þess aS fá Kín-
verja til þess aS veita þeim for-
réttindi til aS leggja járnbrautir í
Japanir ieg'gja, haín-
bann á Kína.
--o-
Þeir vilja komast hjá langvinisri stypjéld.
Skotgrafahernadur viö Sliangiiai,
Vaskleg vörn Kínverja
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
Otanríkismálaráðuneytið í Tokio hefir gefið út til-
kynningu til þess að gera grein fyrir ástæðun-
um til þess, að Japanir hafa lagt hafnbann á
Kína, hafnbann, sem nær að eins til kínverskra skipa,
enda mundu aðrar þjóðir rísa öndverðar gegn því, ef
Japanir legði algert hafnbann á Kína. í tilkynningu ut-
anríkismálaráðuneytisins segir, að þetta sé gert í hegn-
ingar skyni við Kínverja — til þess að knýja þá til þess
að taka afstöðu sína gagnvart Japönum til íhugunar á
ný og leita samkomulags við þá. Fyrir Japönum vakir,
segir í tilkynningunni, að öll deilumálin við Kína verði
sem fyrst til lykta leidd.
Tilkynning þessi vekur að
vonum mikla eftirtekt og telja
þeir, sem hafa haldið því fram,
ao Japanir þoli ekki langvinna
styrjöld fjárhags síns vegna
hana staðfesta það, að sú skoð-
un sé rétt. Japanir hafi ætlað
sér að „hegna“ Kínverjum, og
þar með kúga þá til þess að láta
undan kröfum Japana enn einu
sinni, en í þetta sinn hafa Kín-
verjar sameinast í baráttunni
gegn ágengni Japana, með ófyr-
irsjáanlegum afleiðingum, en
vegna þess að formleg styrjöld
er ekki milli Japan og Kína þyk-
ir ekki alveg vonlaust, að svo
kunni að skipast, að öðru vísi
fari en menn alment óttast, og
að deilurnar jafnist, án þess til
langvinnrar, reglulegrar styrj-
aldar komi.
United Press.
Um hafnbannið segir svo í
FÚ-fregn í gærkveldi:
í frétt frá Tokio segir, að
yfirforingi japanska flotans við
Kina hafi fyrirskipað hafnbann
á alla kínversku strandlengjuna
frá Shanghai til Hong Kong er
taka skuli til allra kínverskra
skipa. En þetta er um 1000
mílna löng strandlengja.
Svar Japana við tilmælum
Cordell Hull.
London í morgun. FC.
Tilmælum utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, Cordell Hull,
um það, að Japanir og Kinverj-
ar legðu niður vopn, hefir nú
verið svarað af japönsku stjóm-
inni. Svar hennar er á þá leið,
að hún líti ekki svo á, sem styrj-
öld eigi sér stað milli Japan og
Kína, heldur aðeins ágreining-
Kína, en Nankingstjórnin hefir
hliSraS sér hjá að hafa samvinnu
vitS Japana um þetta. En raunar
geta Japanir vart lagt fram mik-
i(5 fé í þessu skyni, því atS mikiíS
af því fjármagni, sem Japanir
hafa yfir atS ráða, hefir veritS lagt
í fyrirtæki í Mansjúkóríkinu, auk
þess, sem hernatSarútgjöld þeirra
eru svo mikil aíS þatS háir þeim
á öíSrum sviöum. — Járnbrautir
i Kína eru nú 10.741 kílóm. a?5
lengd og eru þá ekki metS taldar
járnbrautir í JehoIhéraiSi sem Jap-
anir hafa á valdi sínu. Samkvæmt
5 ára áætluninni á at> leggja nýj-
ar járnbrautir 8.500 km. á lengd.
Hver áhrif styrjöldin hefir á
þessar áætlanir veriSur eigi úm
sagt aíS svo stöddu.
London, í morgun.
regnum frá Shanghai
ber saman um, að
mótspyrna Kínverja
gegn Japönum fari vaxandi.
Japanir gerðu sér miklar
vonir um, er þeir höfðu
fengið liðsauka, að þeir
með aðstoð skriðdreka,
brynvarinna bifreiða og
hersveita á bifhjólum gæti
hrakið Kínver ja á flótta, og
l’Ijótlega flæmt þá frá
Shanghai. Þær vonir Japana
hafa algerlega brugðist.
Sókn þeirra gengur erfið-
lega og þar sem hún ekki
hefir stöðvast er sótt fram
hægt og hægt, hver blettur
er varinn af miklum móði
og vaskleik. Sumstaðar við
Shanghai er hernaðurinn
farinn að fá á sig brag skot-
grafaliernaðar.
1
Matsui, sem stjórnar sókn
Japana, liefir tekist að halda al-
gerlega leyndu hvar hann hefir
aðalbækistöð sína. Hann hefir
lagt mikla áherslu á, að beita
flugvélum í sókninni, aðallega
til þess þó upp á síðkastið, að
verjast árásum frá kinversku
flugmönnuniun, sem leitast við
að skjóta á hersveitir Japana,
þar sem þær reyna að sækja
fram. Fótgöngulið Japana mæt-
ir viða hinni öflugustu mót-
spyrnu af hálfu Kínverja, sem
víða hafa hvergi látið undan
síga, þrátt fyrir ákafa skothríð
af landi og sjó og úr lofti. Þeir
hafa víða grafið sér skotgrafir
í nánd við Shanghai.
Mikil orusta hófst í morgun
fimm mílur inni í Iandi frá
Yangtze, þar sem Kínverjar
hafa öflugar varnarstöðvar.
Hefir orðið mikið mannfall í
liði beggja. Að afstaðinni Ioft-
árás Japana, undirbúa þeir nú
fótgönguliðsárás.
United Press.
Japanir ætla að slíta samgöng-
ur milli Shanghai og Nanking.
Japanir hafa sett lið á land
bæði sunnan og norðan við
Shanghai, og er það álit manna,
oð þeir muni ætla að slíta sam-
göngum milli Shanghai og Nan-
king að norðan, en milli Shang-
hai og Hankow að sunnan, og
einangra Shanghai til þess að
koma í veg fyrir herflútninga
Kinverja þangað.
Frh. á 4. siðu.
I lió Sm Bjari
Hún andaðist 12. þ. m. suður
i Sviss, í Chur í Graubunden,
en þar liafði liún dvalist í
sjúkrahúsi síðustu vikurnar.
Lauk þar stuttu og fögru ævi-
skeiði.
Frú Svava fæddist á aðfanga-
dagskveld (24. 'des.) 1913, og
var því á 24. aldursári, er lífi
liennar var lokið í þessum
heimi. Hún var dóttir hinna
góðu og kunnu Galtafells-
hjóna, frú Sesselju og Bjarna
Jónssonar, framkvæmdar-
stjóra. —-
Hún var óvenjulega bráð-
þroska og fór þar saman and-
legur þroski og líkamlegur.
Fimtán ára gömul kvaddi hún
foreldrahúsin liið fyrsta sinn
og hélt til framandi landa. Fór
alla leið til Yínarborgar og
dvaldist þar árlangt við nám.
Var liún hið besta til náms fall'-
in, áhugasöm, fróðleiksgjörn og
óvenjulega næm. Mun hún
einkum ' hafa lagt stund á
tungumálanám.
Eftir dvölina í Vínarborg var
hún eitt ár heima, en fór þá
ulan öðru sinni og var nú fult
ár í Þýskalandi. Hélt hún enn
áfram námi, einkum bóklegu,
og mun þá m. a. hafa notið
góðrar tilsagnar í frakkneskri
tungu. Frá Þýslcalandi fór hún
til Lundúna og dvaldist þar um
sex mánaða skeið, við ensku-
nám o. fl. Hafði hún þá aflað
sér mikillar kunnáttu í þrem
höfuðtungum álfunnar.
S. B. giftist hér í Reykjavík
11. maí 1934, þýskum hagfræð-
ingi, Hans A. Herzfeld, ættuð-
um frá Hamborg, og fluttist
með honum suður þangað.
Eignuðust þau hjónin fagurt
heimili og þótti alt hamingju-
vænlegt um liag þeirra og
framtið.
Mennirnir álykta og vona, en
annar ræður. — Eftir átta eða
niu mánaða sambúð þótti sýnt,
að heilsa Iiinnar harnungu hús-
freyju stæði svo völtum fæti,
sakir brjóstveilu, að hún yrði
að hverfa frá heimili sínu i
stórborginni og leita heilsusam-
legri dvalarstaðar. Varð þá að
ráði, að hún færi til Sviss og
dveldist þar um sinn, sér til
hressingar og heilsubótar. Von-
uðu ástvinir hennar að alt færi
vel, og að skjótlega fengist ör-
uggur bati. En það fór annan
veg. Fru Svava dvaldist í Sviss
æ síðan, Iengst af í Arosa, en
Bogi S. Magnússon
stýrimaður á m.s. Skeljungi,
andaðist í Landspítalanum í
gær síðdegis. Hann var sonur
Magnúsar Guðmundssonar,
fyrv. ráðherra, og eru foreldr-
ar hans á leið til Kaupmanna-
liafnar. — Bogi heitinn var
maður hæglátur og prúður og
drengur hinn besti.
þar þykir einna heilnæmast
loftslag og mest batavon þeim,
sem brjóstveilir eru. Voru og
góðar horfur á því, að hún
mundi öðlast fullan bata. 1
fyrrasumar fór hún til Ítalíu,
sér til gamans, ferðaðist þar
eitthvað og kendi sér ekki
meins á því ferðalagi. Samt
þótli öruggara, að liún dveldist
í Arosa enn um sinn, áður en
hún héldi norður á bóginn. Var
mikill fögnuður foreldra henn-
ar og systkina og annara ást-
vina, er svo vel hafði skipast
um lieilsufarið. |
En „ekki verður feigum forð-
að“ og jafnan dregur nokkuð
til þess, sem verða vill. Kalk-
dæling í æð mishepnaðist og
varð að alvarlegu meini, svo að
liin vonglaða, unga Icona varð
að liggja á sjúkrabeði níu eða
tíu vikur af þeim sökum, oft-
lega sárþjáð. — Lamaðist þá
viðnámsþrekið, og náði nú
sjúkdómurinn tökum á henni
af nýju. Og bráðlega þótti sýnt,
hvað verða vildi. Var hún þá
flutt frá Arosa til Chur, og
mun ekki hafa haft fótavist úr
þvi. Að lokum fékk liún lungna-
bólgu og sloknaði þá út af eins
og fagurt ljós.
Frú Svava var góð kona og
glæsileg, vel gefin, lijartahrein
og öllum kær, þeim er kjmtust
henni nokkuð að ráði.
Hjónin á Galtafelli hafa ver-
ið hamingju-börn um flest, en
nú hefir hin fagra, kalda hönd
sorgarinnar lagst á þau með
miklum þunga. Þau hafa orðið
að sjá á bak tveim dætrum
sinum á skömmum tíma: Krist-
jana Áslaug andaðist 8. des. s.
1., yndisleg stúlka á 17. lári,
gáfug, listfeng og skemtileg. Og
nú, átta mánuðum síðar, er
enn vegið í hinn sama kné-
runn. Vita engir, utan þeir sem
reynt hafa, hversu nærri er
gengið góðum foreldrum í slík-
um missi. — En sú er bót í
böli, að sá, sem öllu ræður,
leggur líkn með þraut. Þó að
harmurinn sé þungur og sár,
mun reyndin oftast sú, að
sorga-hafið kyrrist nokkuð, er
frá líður, því að „elskan eilífa,
sem alheim faðmar, berst þá
nær og bætir úr sorgurn".
P. S.
Druknan,
Björn Hafliðason á Kolkuósi
druknaði í gær í Kolkuósi. Ætl-
aði liann að flytja bát upp eftir
árósnum og fór að lieiman
klukkan að ganga 12 í gærdag.
Fanst Björn rekinn í árósnum
um kl. 19. en báturinn hefir
ckki fundist. Björn lætur eftir
sig konu og tvær dætur upp-
komnar. — FC.
K. F. U. M.
Berjaferð Y. D. verður á
sunnudaginn. Undirbúnings-
fundur annað kvöld kl. 8 í húsi
félagsins.