Vísir - 15.11.1937, Blaðsíða 2

VfSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
V’ÍSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson
Skrifstofii AlLsturstr. 12
og afgr. j
Símar:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 kr. á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Gildra?
Ymsra skýringa hefir verið
leitað á því, hvað hafi vald-
ið hinum snöggu umskiftum,
sem urðu á afstöðu Alþýðusam-
bandsþingsins til sameiningar-
innar við kommúnista, síðustu
dagana, sem þingið var háð.
Þingið hafði skipað nefnd, til
að eiga viðræður, að visu að eins
„óbindandi viðræður" við nefnd
kommúmista, um sameiningar-
málið. Það er staðhæft, að
samninganefndirnar hafi komið
sér saman um sameiningar-
grundvöll, sem kommúnistar
hefðu getað sætt sig við. —
Nefnd Alþýðusambandsþings-
ins var skipuð mönn-
um úr báðum ,,deildum“
Alþýðuflokksins, „rólegu deild-
inni“, sem fylgir meiri hluta
sambandsstjórnarinnar að mál-
um, og „órólegu deildinni“, sem
Héðinn Valdimarsson er talinn
fyrir, og mátti því gera ráð fyr-
ir, að sameiginlegar tillögur
þeirrar nefndar mundu öðlast
óskift fylgi Alþýðusambands-
þingsins. En þegar til kasta Al-
þýðusambandsþingsins kom,
varð nolekuð annað uppi á ten-
ingnum. Tillögum nefndarinn-
ar var gerbreytt, og þannig frá
þeim gengið, að kommúnistar
þykjast ekki vilja líta við þeim.
Og jafnvel Héðinn Valdimars-
son hafði nú algerlega hlaupist
frá málstað kommúnistanna.
Og þetta þykir mörgum hið
furðulegasta fyrirbrigði.
í annan stað undrast menn
það mjög, hvernig kommúnist-
ar liafa brugÖist vío þessum úr-
slitum málsins á Alþýðusam-
bandsþinginu. Að visu hafa
kommúnistar aldrei verið hrifn-
ir af „sameiningu“ flokkanna
og talið á henni öll tormerki.
Og mönnum skilst, að „línan“
frá Moskva sé samfylking.
Hinsvegar þykjast þeir nú hafa
fallist á sameininguna í hinum
„óbindandi umræðum“ við
nefnd Alþýðusambandsþingsins
á grundvelli Héðins Valdimars-
sonar. Og menn eiga bágt með
að láta sér skiljast það, ef þeir
á annað borð geta fallist á sam-
einingu, að þeir skuli þá setja
það fyrir sig, þó að „þingræðið“
sé, svona í orði kveðnu, lagt til
grundvallar. Þingmenn komm-
únista hafa á Alþingi „unnið eið
sð stjórnarskránni“, án þess að
biikna. Með því hafa þeir í
rauninni unnið eið að þvi að
virða þingræðið. Og hvaða máli
sldftir það þá, þó að þeir skuld-
bindi sig einnig til þess í stefnu-
skrá sameinaðs flokks komm-
únista og sósíalista, að virða
þingræðið ?
Þess liefir nú verið getið til,
að vel megi svo fara, þrátt fyr-
ir staðhæfingamar í blaði
kommúnista undanfama daga
um það gagnstæða, að floklcs-
þing kommúnista, sem nú er
komið saman liér í bænum,
samþykki sameiningartilboð
Alþýðusambandsþingsins, svo
að sameiningin geti farið fram
á fullveldisafmælinu 1. desem-
ber n. k. En svo liafi að eins
verið látið líta út í bili, sem
ekkert mundi verða úr sam-
einingunni, til þess að Fram-
sóknarflokkurinn gæti „með
góðri samvisku“ endurnýjað
bandalag sitt við sósíalista á Al-
þingi, án þess að fá „óorð“ af
kommúnistum. En þó að
kommúnistum hafi vafalaust
verið það nokkurt áliugamál, að
ná samvinnu við sósíalista inn-
an þings og utan, þá er það al-
kunnugt, að þeim þykir það
miklu meira máli skifta, að ná
samvinnu við Framsóknar-
flokkinn, einkanlega innan
þings. Og það gæti þeim ef til
vill tekist, með því að samein-
ast Alþýðuflokknum eftir að
bandalag hans við Framsóknar-
flokkinn væri ráðið og samn-
ingum bundið! En það mundu
kjósendur Framsóknarflokks-
ins væntanlega láta sér skiljast,
að slíkan hrekk hefði hann ekki
getað varast, og fyrirgefa hon-
um það, þó að hann hefði
„keypt köttinn í sekknum“!
ERLEND VÍB6JA:
Leviathan og
línuskipið X.
Bandaríkjamenn hafa áformað
að smíða ný og stór farþegaskip,
til þess aS keppa við skipafélög
erlendra þjóSa, sem hafa farþega-
skip í förum til Noröur-Ameríku
yfir Atlantshaf. Hi‘5 fyrsta af
þessum skipum, sem enn er kall-
að línuskipið X., á að kosta
15.750.000 dollara og verSur
smíðaS í skipasmíSastöSinni í
Newport News, Virginia. Banda-
ríkumenn segja, aS þetta eigi aS
verSa fullkomnasta og öruggasta
farþegaskip í heimi. Ríkisstjórn-,
in leggur fram einn þriSja kostn-
aSar viS smíSi skipsins, en rekst-
ur þess verSur í höndum United
States Line Company. LínuskipiS
X. verSur 723 fet á lengd, en til
samanburSar má geta þess, aS
stærsta skip Bandaríkjanna,Levia-
than, sem nú verSur rifiS, er 907.6
ensk fet á lengd, en Leviathan Var
um nokkurt skeiS mesta skip
heíms. Levíathan var smíSaS í
Þýskalandi og var gefiS nafniS
Vaterland. Því var hleypt af
stokkunum 1913, en þetta mikla
skipsbákn, 54.500 smál., var kyrr-
sett í Bandaríkjunum ári síSar,
vegna styrjaldaririnar, og þegar
Bandaríkjamenn hófu þátttöku í
styrjöldinni tóku þeir þaS til eig-
in nota. En aldrei gekk rekstur
skipsins ákjósanlega í höndum
Bandaríkjamanna. — Ýmsir kunna
aS furSa sig á því, þegar (Banda-
ríkjamenn eru nú aS búa sig und-
ir aS hefja harSvítuga samkepni
á siglingaleiSum milli Ameríku og
Evrópu, aS þeir skuli ekki smíSa
eins stór skip og Normandie og
Queen Mary, en amerískir sér-
fræSingar á sviSi siglingamála
telja heppilegra, aS leggja ekki
höfuSáhersluna aS hafa skipin
,sem allra stærst, heldur á þæg-
indi, öryggi og hraSa. HiS nýja
línuskip X. verSur enn hraSskreiS-
ara en systurskipin Manhattan og
Washington, sem eru stærstu far-
þegaskip, sem Bandaríkjamenn
eiga. LínuskipiS X. verSur 34.000
smálestir, áætlaSur hraSi 22 sjó-
mílur á vöku. Farþegarými verSur
fyrir 1200 manns, en skipsmenn
630. SmíSi skipsins á aS verSa
lokiS á 852 dögum.
áður en samningaumleitsnip nm fríð bypja
VÖFii Kínverja vid Shanghai i molum.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Samkvæmt fregn frá Shanghai eru varnir Kín-
verja við Shanghai alveg að bresta. „Á öllum
vígstöðvum við Shanghai er vörn Kínverja
nú í molum,“ sagði fulltrúi japanska herforingjans í
viðtali við United Press.
Japanir hafa hertekið Changsu, Kunsham og Quin-
san.
Japanir virðast vera stað-
ráðnir í því, að taka Nan-
king herskildi áður en sam-
komulagsumleitanirnar um
frið hefjast. United Press.
Betri varnaraðstaða fyrir
Kínvérja við Nanking
en Shanghai.
FtJ.
Shanghai er nú raunveru-
lega undir japanskri stjórn, en
Kínverjar eru langt frá þvi að
vera í þann veginn að gefast
upp. Þeir búast við að næsta
baráttusvæði verði Nanking og
héraðið umhverfis hana. Er
búist við að þar fái Kinverjar
betri aðstöðu en þeir liöfðu í
Shanghai.
London i morgun.
Japanskar flugvélar hafa
lagt Soochow i rústir, en Soo-
chow var smáborg um 100 km.
fyrir norðvestan Shanghai, á
aðal-járnbrautarlinunni til
Nanking. Er þvi talið, að
markmið Japana sé að ryðja
sér leið til Nanking, höfuð-
borgar Kínaveldis.
Japanir segjast einnig hafa
tekið Tai-liu, en sá bær stend-
ur á höfða við stórt stöðuvatn
vestan við Soochow.
Kínverska herstjórnin legg-
ur nú aðal-áhersluna á að
treysta varnir Nankingborgar.
Nanking stendur við Yangtse-
fljót, og er skipgengt all-langt
upp eftir fljótinu. Skömmu
eftir að styrjöldin hófst settu
Kínverjar torfærur á siglinga-
leiðina með þvi að sökkva bát-
um og smáskipum þverí yfir
um fljótið, og var þetta gert
til þess að herskip Japana
kæmust ekki til Nanking Jap-
anir hafa gert itrekaðar til-
raunir til þess að ryðja torfp r-
um þessum úr vegi, en íirang-
urslaust til þessa.
Ákafir bardagar standa nú
yfir í Shantung og Ilopeli.
FÚ.
Dr. Vargas forseti í Braziliu
hefir gefið Bandaríkjastjórn
opinbera yfirlýsingu um það,
það stjórnarfyrirkomulag, sem
sett hefir verið á stofn í Braz-
ilíu sé ekki fasistískt, heldur
nazionalt braziliskt, og tilkynn-
ir Bandarikjunum, að stefna
stjórnarinnar í utanríkismál-
um verði sama og áður. Von-
ast hann eftír áframhaldandi
vináttu við Bandaríkin.
Haliiax lánarður í að
lina sáttiorundvill
i Berlín.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
H alifax lávarður er nú á för-
um frá London til Berlin
og er svo ráð, fyrir gert, að hann
dvelji þar í fjóra daga. Cham-
herlain forsætisráðherra, Eden
og Halifax ræddu um það í gær-
kveldi, hvernig för hins síðast-
nefnda skyldi hagað.
Viðræður þær, er Halifax mun
eiga við ýmsa málsmetandi
menri í Berlin, eiga að vera ó-
opinberar, og á hann að kom-
ast að hugarþeli Þjóðverja og
hinni raunverulegu stefnu
þeirra, og finna fullkominn
sáttagrundvöll fyrir Breta og þá.
Þá hefir United Press orðið þess
áskynja, að í ráði sé að hafa lík-
ar viðræður og þessar við ítali,
en þetta er þó ekki fullráðið.
Fregnir frá París herma, að
Frakkar séu ekki bjartsýnir um
árangurinn af ferð Halifax’s, en
álíta að honum megi takast að
kynnast erin betur hinni raun-
verulegu stefnu Þjóðverja.
United Press.
BriissBlarráðstefnan.
Tillögnr Breta og
Frakka.
FÚ.
Á 9-velda ráðstefnunni í
Brussel hafa bresk-fransk-am-
erisku uppástungurnar um
lausn styrjaldarinnar í Kina
verið lagðar fyrir fulltrúa allra
þjóða, sem þar eiga fulltrúa.
Allir fulltrúarnir, nema full-
trúi Itala, liafa lýst sig sam-
þykka tillögunum í gundvall-
ar-atriðum. Er þess þvi vænst,
að þessar tillögur kunni að
verða samþyktar á fundi á
morgun. Fulltrúi ítala bað um
frest til að hugsa málið, en
sagði jafnframt, að lítil von
væri um að ítalska stjórnin
gæti fallist á þessar tillögur.
Á síðasta fundi talaði með-
al annars Spaak, fulltrúi
Belgíu, um þá afstöðu, sem
hinar ýmsu þjóðir gætu látið
Kínverjum i té. Hélt hann því
fram, að best væri að einstaka
þjóðir hjálpuðu Kínverjum
liver í sínu lagi um vopn og
lán, en ef ágreiningar risu við
aðra aðila út af þessari aðstoð
við Kína, þá stæðu þjóðirnar
saman um þá aðstoð, sem
nauðsynlegt þætti að veita.
Félagið „Heyrnar-
hjálp“ m stofnað
I gsr.
Rvík 14. nóv. FÚ.
1 dag var stofnað í Reykja-
vík með 20 stofnendum, félag-
ið Heyrnarhjálp. Er markmið
félagsins, eins og nafnið bendir
til, að bæta úr böli hinna
heyrnardaufu. Hyggst félagið
að ná tilgangi sínum með því:
1 fyrsta lagi að fá hingað
sem fjölbreyttust heyrnartæki.
í öðru lagi að velja stað í
bænum, þar sem þessi heyrnar-
tæki verði geymd og sjúkling-
ar eiga ókeypis aðgang að þeim
til prófunar,
í þriðja lagi að styrkja fá-
tæka sjúklinga til þess að
kaupa tæki,
í fjórða lagi að hafa milli-
göngu um atvinnubætur fyrir
heyrnardaufa menn, og
í fimta lagi að koma á félags-
legri kynningu og bræðralagi
meðal heynardaufra manna.
Var samþykt á fundinum að
leita til Alþingis og Ríkisstjóm-
ar bæði um 5000 króna styrk
og undanþágu frá tollum á
heyrnartækj uiri.
I stjórn félagsins voru
kosnir:
Steingrimur Arason, formað-
ur, Helgi Tryggvason, ritari, og
Pétur Gunnarsson féhirðir, og
meðstjórnendur Þorst. Bjarna-
son og frú Margrét Rasmus.
Væntir stjórn félagsins, að
þeir, sem hjálp þurfa, eða ger-
ast vilja félagsmenn, snúi sér
til hennar.
Difll Mnista sett.
FÚ. i gærkveldi
Fjórða þing Kommúnista-
flokks Islands var sett í dag
klukkan 13.30. Forseti þings-
ins var kosinn Einar Olgeirs-
son. Varaforsetar voru kosnir
Þóroddur Guðmundsson, Siglu-
firði og Arnfinnur Jónsson,
Eskifirði. Ritarar voru kosn-
ir Gunnar Benediktsson, lírist-
inn Andrésson og Björn Franz-
son. — Að nefndarkosningum
afloknum var tekin fyrir
skýrsla miðstjórnar, og hafði
þar framsögu Brynjólfur
Bjarnason alþingismaður, for-
maður flokksins.
16. kappskáj
dr. Aljechin og Euive.
Sextándu kappskák þeirra dr.
Aljechin og Euwe i kepninni
um heimsmeistaratignina er
lokið. Varð jafntefli. Hetir þá
dr. Aljechin vinning, en dr.
Euwe 6^2.
Havas fréttastofan í Róm til-
kynnir, að ítalska stjórnin
muni vera reiðubúin að hjálpa
Þýskalandi til þess að leiða
deiluna milli Kínverja og Jap-
ana til lykta.
Hann andaðist hinn 4. þ. m.
að heimili sínu, Skólavörðustíg
35 hér í bænum, og verður til
moldar borinn i dag.
Samúel var fæddur 18. sept.
1869 að Brattlandi á Síðu. Voru
foreldrar hans Jón Pálsson
bóndi og kona hans Kristiri.
Jónsdóttir. Hún dó meðan
Samúel var enn i bernsku.
Fiuttist faðir hans þá að Hunk-
árbökkum á Síðu og bjó þar
Jcngst af, og við þann bæ var
hann kendur.
Samúel Lvæntist fyrri konu
linni, Ma/grétu Jónsdóttur frá
Leirum undir Eyjafjöllrim
hinn 21. október 1886 og
bjuggu þau saman í nærfelt 47
ár. Hún andaðist 20. ágúst 1932.
Þeim varð þriggja bama auðið,,
en ekki er nema eitt þeirra á'
lífi, Guðjón próf., húsam. ríkis-
ins. Dætur þeirra tvær dóu báð-
ar 1907 með níu mánaða milli-
bili, önnur 19 ára, hin 13 ára. .
Tóku þau hjónin sér þá miklu
sorg mjög nærri, eins og hver
maður getur skilið.
Trésmíðaiðn lærði Samúel
hjá Jóni Þórhallssyni á Eyrar-
bakka, og fluttist þangað bú-
ferlum árið 1890. Dvaldist hann
þar fram til ársins 1901, að
hann fluttist til Reykjavíkur, og
átti síðan heima hér. Seinni
konu sinni, Margrétu Einars-
dóttur, kvæntist hann 27. okL
1934, og lifir hún mann sinn.
Samúel heitinn var einn af
mætustu borgurum þessa bæj-
arfélags. Hann var sístarfandi
alla ævi og vinnan var hans líf
og yndi. Hann var bæði vand-
virkur og skyldurækinn og sótt-
ust menn þvi eftir að fá hann
til að smíða fyrir sig. Hafði
liann því ávalt nóg að gera. •—
Ungir menn, sem ætluðu sér að
nema trésmiðaiðn sóttust og
mjög eftir þvi, að komast til
hans, þvi að þar áttu þeir von
góðrar kenslu og aðbúðar.
Kendi hann 18 mönnum tré-
smíðaiðn, og er ekki víst, að
nokkur annar trésmíðameistari
hér á landi hafi útskrifað fleiri
nemendur. Ekki veit eg hve
mörg hús hann smíðaði hér í bæ
og viðar, en þau voru mörg. En
þessar kirkjur smíðaði hann:
Reyniskirkju í Mýrdal, Grafar-
kirkju í Skaftártungu, Ólafs-
vallakirkju á Skeiðum, Skeið-
flatarkirkju í Mýrdal, Hrepp-
hólakirkju í Ylri-Hrepp og Kot-
strandarkirkju í ölfusi.
Allir nemendur Samúels voru
einhuga um að lofa hann sem
liúsbónda,hið góða viðmót hans
og umhyggju fyrir þeim. Og
það verð eg að segja, að aldrei
liefi eg átt eins góða húsbændur
og Samúel og fyrri konu hans.
Hann gerði og ekki endaslept
við þá, sem lijá honum voru,
því áð trygð hans og vinátta var
órjúfandi. Við, sem áttum þvi
láni að fagna, að vera nemend-
ur hans, söknum því hins mæta
manns af alhug.
Gamall nemandi hans.