Vísir - 07.12.1937, Blaðsíða 3

VlSIR
í júlíbyrjun þ. á. hittumst við
nokkrir beklcjarbræður á glaðri
stund og mintumst þess, að lið-
in voru 35 ár frá stúdentsdegin-
um, er við glaðir æskumenn
liöfðum loldð prófi og horfðum
spyrjandi og vonglaðir til fram-
tiðarinnar. Þetta kvöld á liðnu
sumri var Magnús með okkur
og lék við hvern sinn fingur.
Nokkru síðar mætti honum
döpur hrygð, er hann fékk
fregnina um sonarlát. Og fyrst-
ur okkar, sem héldum glaða
minningarliátíð, hefir nú Magn-
ús útskrifast úr skóla jarðlífs-
ins.
Þegar við sameiginlega glödd-
umst þetta júlikvöld, rifjuðust
upp fyrir okkur margar minn-
ingar frá æskudögunum.
Eg sá svo glögt fyrir mér
sveitapiltinn, sem haustið 1896
kom að norðan. Síðastur kom
hann og hlaut neðsta sætið. Sat
liann í neðsta sætinu fyrstu tvo
mánuðina. Þá vari raðað. Komst
þá Magnús úr neðsta sætinu
upp að efsta borðinu, og þar
sat hann alla sína skólatíð, og
við gengum að þvi visu, að
hann mundi útskrifast með á-
gætiseinkunn, og auðvitað lauk
hann prófi með þeim heiðri.
Lögfræðinám sóttist honum
fljótt og vel í Kaupmannahöfn.
Alt gekk svo greitt og eðlilega.
Hvaðan voru áhrifin, er mót-
að höfðu sál þessa þroskaða og
námfúsa unga manns? Þau
voru að þakka góðum arfi, því
að hann átti til góðra að telja.
Naut liann hins besta uppeldis
hjá ágætisforeldrum í Holti í
Svínadal. Yoru foreldrar hans
Guðmundur Þorsteinsson og
Björg Magnúsdóttir. Þorsteinn,
afi Magnúsar, var sonur Helga
í Sólheimum í Hrunamanna-
hreppi. En Helgi var sonur Ei-
riks í Bolholti, og frá honum
er komin Bolholtsætt, og marg-
ir nafnkunnir menn frá henni
komnir. Móðir Guðmundar föð-
ur Magnúsar var Sigurbjörg
Jónsdóttir, prests á Auðkúlu
Jónssonar Sveinssonar prests á
Stað í Steingrímsfirði. En móð-
ir Sigurbjargar var Ingibjörg
Oddsdóttir prests á Miklabæ,
þess er hvarf. En síra Oddur
var sonur Gísla Magnússonar
Hólabiskups, þess er byggja lét
Ilólakirkju, sem nú er. Móður-
amma Magnúsar var af hinni
svokölluðu Heiðarætt, og er þar
margt merkra manna.
Hafði Magnús í arf tekið
festu, táp og skyldurækni. Eg
minnist hins góða vinar, sem
\arð okkur félögunum hvatn-
ing, því að við sáum, hvert
komast má með einbeittum á-
liuga og skapfestu.
Þegar eg minnist Magnúsar,
er myndin ávalt jafkiskýir,
mynd af manni, sem er kröfu-
liarður við sjálfan sig. Yegna
þessa var hann í fremstu röð,
er eg man eftir honum fyrir
rúmum 40 árum, og vegna þess-
arar falslausu skaporku var
hann í mínum augum við efsta
borðið eins siðustu dagana sem
liina fyrstu.
Það var eðlileg afleiðing af
námsdugnaði og þekkingu, að
honum voru falin mikilsvarð-
andi störf. Embættismaður
varð hann, og var alt í röð og
reglu. Þingmaður liefir hann
verið meir en 20 ár. I stjóm
landsins liefir hann átt sæti á
erfiðum timum, og mörg eru
þau trúnaðarstörf, sem á hann
hafa hlaðist.
Eg sé dugnað samfara holl-
um vitsmunum. Eg man stilt-
an, gætinn mann, er hugsaði
mál sitt vel, og eg sé hjá hon-
um góðan og sterkan vilja.
Magnús hefir á starfsæfi sinni
oft séð vanda á ferðum, og vissi
því, að ástæða var til að íhuga
alt vel.
Hér er í valinn fallinn göf-
ugur drengskaparmaður, ráð-
hollur, tryggur vinur, þéltur á
velli og þéttur í lund, en mild-
ur um leið.
Bekkjarbræður hans og
æskufélagar senda konu hans,
dætrum, systkinum og vanda-
mönnum samúðarkveðju. Yið
vitum, að sorg býr á Staðastað,
er sonur og heimilisfaðir eru
með stuttu millibili af heimilinu
famir, frá hinu ágæta lieimili,
er hin góðu og göfugu hjón,
Magnús og frú Soffia Bogdótt-
ir hafa átt um 30 ár.
Magnús var lánsmaður og
átti margar góðar stundir. Bar-
áttuna þekti hann einnig, en
sýndi aldrei fjöldanum sinn
liarm.
Þegar eg minnist Magnúsar,
er sem eg finni hið sterka hand-
tak hans og sjái trygðina leiftra
lir augum hans.
Bequiescat in pace. Hvíli
ágætur vinur og drengur góð-
ur í Guðs friði.
Bj. J.

Minningarorð
utn
Magnús Guðmundsson.
Magnús Guðmundsson al-
þingismaður, fyrrverandi ráð-
lierra, andaðist sunnudaginn 28.
nóvbr. s. 1. Andlát hans kom öll-
um á óvart, það var sviplegt og
þungbært heimili hans, vinum
og samstarfsmönnum, og segja
mátti um liann flestum fremur,
að hann hafi orðið harmdauða
öllum, sem nokkur veruleg
kynni höfðu af honum.
Hans var minst í sameinuðu
Alþingi daginn eftir fráfall
lians og öll þingstörf voru þá
látin falla niður. Eftir ákvörð-
un forsetanna fer útför hans
fram á alþjóðarkostnað, sem
vottur virðingar þings og
þjóðar.
Magnús Guðmundsson er til
moldar borinn í dag.
----o-----
Æfiatriði Magnúsar Guð-
mundssonar eru nú flestum
kunn og hafa þessa dagana ver-
ið rakin nokkuð í öllum blöðum
landsins. Þau eru í stuttu máli
þessi:
Magnús Guðmundsson var
fæddur að Bútsstöðum í Svína-
vatnslireppi í Húnavatnssýslu þ.
6. febrúar 1879. Foreldrar lians
voru Guðmundur bóndi Þor-
steinsson, að Holti í sömu sveit
og kona hans Björg Magnús-
dóttir Magnússonar bónda í
Holti. Björg var systkina-
barn við Jón Magnússon
fyrv. forsætisráðherra. Guð-
mundur var af hinni lands-
kunnu Bolholtsætt og þremenn-
ingur við séra Magnús Helga-
son og þá Birtingaholtsbræður,
en móðir Guðmundar var
prestsdóttir frá Auðkúlu og
dótturdóttir sér Odds á Mikla-
bæ, Gíslasonar biskups á Hól-
um.
Magnús lauk stúdentsprófi
vorið 1902 með ágætiseinkunn,
en embættisprófi í lögum við
Hafnarháskóla 1907. Að loknu
lögfræðiprófi gerðist hann að-
stoðarmaður i stjórnarráðinu
uns hann var skipaður sýslu-
maður i Skagafjarðarsýslu
haustið 1912.
Sýslumaður Skargfirðinga
var hann í 6 ór. Hann gat sér
þar hið besta orð, bæði sem yfir-
vald og starfsmaður i liéraði.
Árið 1916 kusu Skagfirðingar
hann á þing. Átti hann síðan
sæti á þingi, sem þingmaður
þeirra þangað til í sumar, að
hann varð einn af landskjörn-
um þingmönnum sjálfstæðis-
flokksins.
Árið 1918 gerðist hann skrif-
stofustjóri í fjármáalráðuneyt-
inu. Gegndi hann því starfi
þangað til hann varð fjármála-
ráðherra í öðru ráðuneyti Jóns
Magnússonar, í febrúar 1920.
Fjármálaráðherra var hann til
1922. Er ráðuneyti Jóns Magn-
ússonar fór frá, gerðist hann
liæstaréttarmálaflutningsmað-
ur. Þegar Jón Magnússon mynd-
aði sitt 3. náðuneyti 1924 varð
Magnús atvinnumálaráðherra,
og hélt því starfi í ráðuneyti
Jóns Þorlákssonar eftir að Jón
Magnússon féll frá, ásamt
dómsmálaráðherrastörfum,
þangað til í ágúst 1927, að
Framsóknarstjórnin tók við.
I þriðja sinn var Magnús ráð-
herra í ráðuneyti Ásgeirs Ás-
geirssonar árin 1932—34, þá
dómsmálaráðherra, en hafði
auk þess á hendi ýms mál, er
verið höfðu í höndum atvinnu-
málaráðherra.
M. G. hafði fjölmörg trúnað-
arstörf önnur á hendi. Hann
átti t. d. sæti í mörgum milli-
þinganefndum, svo sem i skatta-
málum, til að undirbúa löggjöf
um tekjustofna bæjar- og sveit-
arfélaga. í Þingvallanefnd var
liann síðan 1928, i dansk-ís-
lenskri ráðgjafarnefnd síðan
1934.
Af lögum, sem liann samdi,
eða átti mikinn þátt í að semja
má nefna: Skattalögin frá 1921,
Jarðræktarlögin, lög um kæli-
skip (Brúarfoss), sveitarstjórn-
arlögin og fátækralögin frá
1926.
Á þingi átti hann lengi sæti í
fjárveitinganefnd og var um
skeið formaður hennar. Vara-
forseti Sameinaðs þings var
hann kosinn í þingbyrjun að
þessu sinni, og var hann fyrsti
stjórnarandstæðingur í þeirri
stöðu. Árið 1935 var hann kos-
inn formaður Búnaðarfélags ís-
lands, og var forseti Búnaðar-
þinga síðan.
Frá þvi Sjálfstæðisflokkurinn
var stofnaður var Magnús í
miðstjórn flokksins, og fram-
kvæmdastjóri hans um skeið.
Þ. 12. október 1907 kvænlist
hann eftirlifandi ekkju sinni,
Soffíu Bogadóttur Smith. Börn
þeirra voru 3, Bogi, er dó í sum-
ar, og dæturnar, Björg, sem gift
er Jónasi Thoroddsen, settum
bæjarfógeta á Norðfirði, og
Þóra, er starfar í Reykjavíkur
Apóteki.
Loks má geta þess, að Magn-
ús var einn af fremstu mönnum
Oddfellowreglunnar hér á landi.
Það má með sanni segja, að
M. G., sem var hinn mesti og
ágætasti starfsmaður að hverju
sem hann gekk, hafði með
höndum hin margvislegustu
störf alt frá því, er hann ungur
maður kom frá prófborðinu og
þangað til hann nú hné í valinn
of snemma, að því er okkur
þykir, eigi nema 58 ára að aldri.
Hann vann af skyldu, í embætt-
um sínum og opinberum störf-
um, og liann vann af frjálsum
og fúsum vilja ærna miðið
annað, — og allir, sem komust
í námunda við hann eða kynt-
ust verkum hans og hæfileik-
um, vildu fela honum sem flest
af því, sem vel skyldi vanda.
Hann virtist ekki vera neinn
asamaður, en undan honum
gengu öll verk greiðlega, því að
hann var til allra úrræða vitur
og hafði einlæga ástundan til
þess að koma miklu og góðu til
leiðar í því, sem hann tók að
sér. Það kom því þeim, sem
best þektu hann, ekki á óvart,
hveru frábærlega honum fórust
hin einatt vandamiklu embætt-
isstörf, ekki að eins í liéraði,
heldur engu síður i stjórnarráði.
Og það má m. a. best marka,
hve óvenjulegur hann var í
þessum efnum, og öðrum flest-
um framar, á því, að jafnframt
því sem hann var í raun réttri
strangur við sjálfan sig til
vinnubragðanna, og vildi láta
aðra stunda sín verk sleitu-
laust, þau, er þeir voru settir til
að framkvæma, varð hann ein-
mitt við störfin, hjá öllum
þeim, sem hann hafði yfir að
segja eða vann með, einn hinn
ástsælasti maður, er getur, og
vildu allir hafa hann sem næst-
an sér um alt slikt. Það treysti
og álit hans í hvívetna, að það
kom ávalt berlega fram, að
hann vildi eigi flaustra neinu
af, heldur grundvalla verkin á
þekkingu og könnun. Hann
Maðurinn minn,
Daniel Danielsson,
andaðist í gærkveldi.
Reykjavík, 7. desember 1937. Nielsína Ólafsdóttir.
Vepa jarðarfarar
Magnúsar Gnðmundssonap
fyrvepandí ráðheppa verða
skrifstofup bæjarins lokað-
ap frá bádegi í dag.
Borgarstj órinn.
hafði ekki til einskis stundað
laganám með ágætum árangri;
hann varð í þeirri grein með
þeim fremstu í landinu, því að
æfingu fékk hann við öll þess
kyns störf bæði mikla og liald-
góða. Og ekki mótaði fyrir þvi,
að hann væri á nokkurn hátt
farinn að „trénast upp“, eins og
stundum hendir slíka menn fyr-
ir aldur fram. Hann var sem sé
einn hinna, sem eins og ósjálf-
rátt verða lærðari og víðsýnni
því lengur sem þeir lifa og
starfa; — þeir auðgast andlega
ekki að eins af bókum, heldur
á vissum tímum miklu meira
af sjálfu lífinu og störfum
þess.-----
En það voru nú, eins og nærri
má geta, ekki að eins embættis-
störfin og önnur slík, sem
gerðu M. G. landskunnan og
virtan. Stjórnmálastörf lians og
afskifti lians sem ráðherra og
alþingismanns af margvislegum
opinberum málum, voru um
langa hríð að sjálfsögðu mest
áberandi í augum alls almenn-
ings. Og þótt sömu einkennin
kæmu þar að visu mjög fram,
og á farsællegan hátt, þá bar þó
eðlilega margt til fleira, á þeim
víða vettvangi, sem sýndi
þroska hans og ágæti.
Hann hafði verið alþingis-
maður á hluta þess tímabils, er
ófriðurinn mikli geisaði, og
eins og kunnugt er þurftum við
íslendingar að sjá hag okkar
borgið þá, að ýmsu leyti á
óvenjulegan hátt, og þó ekki
síður gegn afleiðingunum eftir
á, þegar M. G. tók að sér að
verða fjármálaráðherra. Á þess-
um tímum varð einnig, eftir
lausn sambandsdeilunnar 1918,
flokkarót mest í innanlands-
málum, sem liér hefir verið i
landi, enda verður því ekki
neitað, að margt var þá ógert í
framkvæmdum og félagsmál-
um, sem hlaut að skifta stefn-
um og skapa baráttu. Ávalt var
M. G. sem þingmaður einn
þeirra, er örugglegast mátti
treysta, að best sæi hvað hent-
aði; en æðimargt fór þó öðru-
vísi en hann hefði viljað, því að
mjög jókst einnig þeim flokk-
um fylgi með þjóðinni, sem
miklu hvatskeytlegar fóru að
málunum en hann og fylgis-
menn hans töldu holt. M. G. var
þó um mörg ár ráðherra eftir
1920, eins og alkunna er, og
einnig um stund eftir 1930, en
hafði of sjaldan tölc á að marka
höfuðstefnur í ýmsum lielstu
framkvæmdamálunum, nema
að nokkuru leyti og óbeinlínis,
þar eð stjórnmálaflokkur sá, er
hann heyrði þl, hefir nú um
mörg ár orðið að hafa hlutverk
stjórnarandstöðuflokks, að visu
öflugs, en eigi alténd að sama
skapi áhrifaríks á löggjafarmál-
in. Þó mun, eftir því sem tím-
ar liðu, eigi hafa verið tekið
meira tillit til nokkurs manns
úr Sjálfstæiðsflokknum, af and-
stæðingunum, heldur en M. G.,
þvi að allir urðu að viðurkenna,
að hann hafði gnægð hvors-
tveggja til að bera, mannkosta
og málefnaþekkingar, og var
ávalt boðinn og búinn til þess
að vinna að framgangi góðra
mála með hverjum sem var, eða
úr livaða stjórnmálaherbúðum
sem hann kom. Þannig urðu ó-
beinu áhrifin af tillögum hans
og samstarfi við aðra oft ótrú-
lega drjúg og bera ýms mál
menjar þess, og eru meðal
þeirra hin mikilsverðustu mál
landbúnaðarins, því að þau voru
honum alla tið hin hjartfólgn-
ustu.
Svo sem eigi er furða, á
shkum umbrotatímum og þeim,
sem á síðkastið hafa gengið
yfir, þótti ýmsum harðskeytt-
um flokksmönnum sem M. G.
væri í gæfara lagi á stundum
gagnvart ósvífnum andstæðing-
um. En bæði var, að hann var í
eðli sínu hinn mesti friðsemd-
armaður og í raun og sannleika
velviljaður öllum mönnum, og
svo var það lionum hrein lífs-
og starfsregla, að ávalt ynnist
meira að lokum með hyggind-
um, samfara gætni og festu, en
hamhleypuskap og illindum.
Hann var þvi ófús á að gjalda
líku líkt, ef hörðu og misjöfnu
var beitt.
Og ætli hans stefna verði ekki
notadrýgst?-----
Við sjálfstæðismenn kom-
umst ætíð að þeirri niðurstöðu,.
ef ekki þegar í stað, þá seinna,.
að M. G. hafði í skoðunum sin-
um á fyrirkomandi þjóðmálum,.
í tillögum sínum og ályktunum,
einna mest allra til brunns að
bera, og var því gott að lilita
hans hollráðum. Við flokks-
menn hans höfurn þvi mikils í
mist við fráfall hans, svo að
treglega mun ganga úr að bæta.
En við vitum, að svo er ekki um
okkur eina. Alþingi alt og þjóð-
in öll á hér á bak að sjá einum
meðal mætustu manna sinna,
sem segja má um með sanni,
að var hinn gegnasti i hvivetna.
Og minning slíks manns mun
lifa, og framkoma hans öll og
störf verða samtiðarmönnum
lians og óbornum sonum þjóð-
arinnar um mjög margt til
fyrirmyndar.
G. Sv.