Vísir - 16.02.1938, Page 2

V 1 S 1 R
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VfSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
1 Austurstræti 12.
og afgreiðsla J
Símar :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Kyst á
vöndinn.
C TJ ÓRNARFLOKKARNIR
** kusu nú að þessu sinni,
forseta Alþingis af sinni liálfu í
sameiningu, eins og áður, svo
sem vænta mátti. En af því
verður hinsvegar ekkert ráðið
um það, hvernig til muni takast
um stjórnarsamvinnuna þeirra
í milli, þegar til samninga kein-
ur um liana.
Viðstaddir forsetakosning-
una í Sameinuðu þihgi voru að
eins 24 viðurkendir flokksmenn
stjórnarflokkanna, 6 Alþýðu-
flokksmenn, að frátöldum Héð-
ni Valdimarssyni, og 18 Fram-
sóknarflokksmenn. En eigi að
síður var Jón Baldvinsson kos-
inn forseti með 26 atkvæðum,
og hafa honum þannig áskotn-
ast 2 atkvæði, auk atkvæða
stjórnarflokkanna. Kann annað
þeirra að hafa verið atkvæði
Héðins og hitt ef til vill atkvæði
einhvers kommúnistaþing-
mannsins, sem af félagslyndi
Iiafi kosið að „kyssa á vöndinn“
Héðni til samlætis. En þó að
Héðinn hafi þannig ef til vill
ætlað að sýna það með atkvæði
sínu, að iiann viðurkendi ekki
hrottrekstur sinn úr Alþýðu-
flokknum, þá má hinsvegar
leiða líkur að því, að hann liafi
nú þegar afráðið það, að binda
ekki framar trúss sin með
Framsóknarflokknum. Því að
þegar að því kom, að kjósa
átti framsóknarmann í sæli
annars varaforseta, komu ekki
fram nema 24 atkvæði af hálfu
stjórnarflokkanna, eða ná-
kvæmlega tala viðurkendra
flokksmanna þeirra, að Héðni
frátöldum,
Það er þó vafalaust ekki svo
að skilja, að Héðinn hafi einn
allra socialistanna á' Alþingi
látið sér skiljast það, hve háska-
leg samvinnan við Framsókn-
arflokkinn hafi reynst Alþýðu-
flokknum. Það hefir komið
Ijóst fram i skrifum Alþýðu-
hlaðsins að undanförnu, að
ráðamenn Alþýðuflokksins
ganga þess ekki duldir yfirleitt.
Og það er því furðulegra, hve
fast þeir halda í þá samvinnu,
þrátt fyrir það, að hún er vafa-
laust hættulegasta vopnið, sem
Héðinn og kommúnistamir geta
heitt gegn þeim í baráttunni um
völdin í flokknum.
Það stoðar Alþýðuflokkinn
ekkert, þó að hann láti blað sitt
flytja hverja skammagreinina
rftir aðra um Jónas Jónsson og
,.afturhaldsöflin“ i Framsókn-
arflokknum. Slík skrif eru siður
en svo líklegt til þess að bæta
f rir honum í augum þeirra
flokksmanna lians, sem mót-
fallnir eru samvinnunni við
Framsóknarflokkinn. Og í raun-
inni hljóta þan að veikja mjög
aðstöðu hinna, sem halda vil|a
þessari samvinnu áfram, og
jafnvel að vekja hjá þeim efa-
semdir um það, að það sé lil-
vinnandi að hafa nokkuð sam-
an við Framsóknarflokkinn að
sælda, ef „afturhaldsöflin“ í
honum séu eins ógurleg og orð
sé á gert. Hinsvegar er þess þá
heldur ekki heinlínis að vænta,
að Framsóknarflokkurinn gang-
ist svo mjög upp við þessi skrif
blaðsins um formann flokksins,
að hann fyrir þá sök verði
slimamýkri í samvinnunni.
Það verður að vísu að segja
það Framsóknarflokknum til
lofs, að hann virðist hafa 1‘ull-
an skilning á þrengingum þeim,
sem handamenn hans eru i um
þessar mundir. Og þó að blað
flokksins stykki sem snöggvast
upp á nef sér á dögunum, út af
skömmum Alþýðublaðsins um
Jónas, og hefði í rauninni i
heitingum um, að þessar
skammir yrðu látnar varða
samvinnuslitum við Alþýðu-
flokkinn, þá hefir það nú horf-
ið að því ráði eins og Héðinn,
að „kyssa á vöndinn“. Blaðið fer
bersýnilega orðið mjög á-
hyggjufult út af því, að fylgi
Alþýðuflokksins hljóti nú að
fara mjög minkandi, vegna
klofningsins í sambandi við
brottrekstur Héðins Valdimars-
sonar. Segir blaðið að það sé
að vonum, að forvigismönnum
flokksins sé það „áhugamál, að
þessi fylgisrýrnun verði sem
minst“, og verði því að virða
það til vorkunnar, þó að „nokk-
urs taugaóstyrks“ kenni hjá Al-
þýðublaðinu og það telji „nauð-
synlegt að hafa í frammi skæt-
ing um Framsóknarflokkinn og
Jónas Jónsson“, enda þótt þessi
skætingur sé „engum til ávinn-
ings nema þeim, sem liressa
vilja sál sína með góðlátlegu
brosi að mannlegum veikleika“!
Og Jónasi Jónssyni og Fram-
sóknarflokknum er alveg óhætt
fyrir skætingi Alþýðuhlaðsins,
því það meinar ekkcrt með
honum. Og jafnvel þó að hon-
um væri svarað með öðru en
„góðlátlegu brosi“, til að
„hressa sálina“, þá mundi Al-
þýðuflokkurinn engu síður en
Héðinn eða Framsóknarflokk-
urinn og Jónas reiðuhúinn til
þess, hvenær sem væri, að
„kyssa á vöndinn“ fyrir það að
fá að hanga áfram í stjórnar-
samvinnunni.

ERLEND VÍÐSJÁ:
EINRÆÐI — LÝÐRÆÐI.
1 ýmsum ríkjum álfunnar hefir
sveigst í einræðisáttina á síSari
tímum sem kunnugt, er, en þess
verður og vart, að aftur er horfiS
frá einræðisfyrirkomulaginu, þar
sem þaS hefir veriS tekiS upp. Svo
er í smáríkinu Eistlandi, en þar
gekk ný stjórnarskrá í gildi um
áramótin seinustu, og með henni
er hin „fascistiska“ stjórnarskrá,
sem áður var í gildi, úr sögunni.
En þessi einræðisstjórnarskrá,
sem um er aS ræða, gekk í gildi
fyrir fjórum árum. Ensk og am-
erísk blöð, sem geta um þessar
breytingar í Eistlandi, telja þær
sanna, aS þaS sé ekki eins erfitt
og*talið hefir veriS, að hverfa aft-
ur frá einræðis- tíl lýSræSisfyrir-
komulags. Eistland er eitt Eystra-
saltsríkjanna, sem var stofnað upp
úr heimsstyrjöldinni igiS, og var
þar Iýðræðisfyrirkomulag við
lýtSi þar til árið 1933, er skyndi-
S c ]& u s n. i g £ rarð við
krétnm. Hitlex'ss.
Bœjar
frétfír
Þýskai* liepdeildir ad æÍEgum við landa-
mæpi Austuppíkis meðan Mitlex® beið eftis?
svai»i Sckusuiggs.
London, 16. febr. FC.
eim manni sem Hitler til-
nefndi, hefir verið feng-
in yfirumsjón lögreglu-
málanna í Austurríki og þar
með meðferð á máli austur-
rískra nazista, með endurskipu-
lagningu austurríska ráðuncyt-
isins, en henni var ekki lokið
fyr en snemma í morgun. Ann-
ar maður, vinveittur Þjóðverj-
um, hefir verið gerður að utan-
ríkisráðherra.
Þannig hefir Schusnigg orðið
við kröfum Hitlers, eða „úr-
slitakostum“ hans, eins og einn
blaðamaður í Vínarborg kemst
að orði. Á meðan á endurskipu-
lagningu ráðuneytisins stóð er
sagt að þýskar herdeildir hafi
verið að æfingum við austur-
rísku landamærin.
Breytingar á stjórninni voru
fyrst lilkynntar laust fyrir mið-
nætti, en skömmu síðar var ráð-
herralistinn skyndilega aftur-
kallaður og er lionum hreytt á
ný. Samkvæmt liinni fvrri til-
kynningu var dr. Seyssingcpiart
veitt innanríkisráðherraembælt-
ið, en ekki fengin öryggis- og
lögreglumál í liendur. Þau átti
Schusnigg sjálfur að hafa, eftir
sem áður. En er síðari tilkynn-
ingin var gefin út, kom í ljós, að
þessu hafði verið breytt og fer
nú dr. Seyssincpiart með lög-
reglumál.
Guido Sclimidt, áður ríkisrit-
ari, er gerður að utanríkisráð-
herra, en hann er mjög vinvcitt-
ur Þjóðverjum.
Aftur á móti liefir Schusnigg
bætt inn í ráðuneyli sitt nokkr-
um mönnum, sem eru nafn-
kunnir fyrir andstöðu sína gegn
Nazistum og öllum afsldftum
Þjóðverja af málum Austurrík-
is. Tveir slíkir menn eru gerðir
að ráðherrum án sérstakra
stjórnardeilda, og hinum þriðja
er veitt uinsjón með öryggi
verkalýðsins.
Hið fyrsta verk nýju stjórn-
arinnar var að náða pólitíska
fanga, en meðal þeirra eru
rnargir nazistar. Sú grein er
gerð fyrir þessari ráðstöfun, að
þeim verði á ný gefið tækifæri
til þess að taka höndum sainan
við austurríska föðurlandsvini
um heill ríkisins, og eru þeir
hvatlir til þess að ganga í Föð-
urlan dsf y lkinguna.
Um eina embættisveitingu,
að minsta kosti, hefir Schuss-
nigg ekki orðið við kröfum Hitl-
lega var lireytt um stefnu. Stjórn-
ar skráin frá árinu 1920 var feld
úr gildi og ný sett í hennar stab
og samkvæmt henni fékk forseti
lýðveklisins aö kalla einræöisvald
í hendur. ’Gekk hún í gildi 24. jan.
1934. Frá baráttu þeirri, sem háö
hefir veriö í Eistlandi, til þess að
hverfa aftur til lýöræöisfyrir-
komulagsins, verður ekki sagt hér,
því að það yröi of langt mál, en
aöalatriöiö er, að lýöræöiö sigr-
,aöi, og einræöissinnarnir, sem
reyndu aö stofna til byltingar,
biöu algeran ósigur. Samkvæmt
hinni nýju stjórnarskrá á vilji
þjóðarinnar aö vera hiö ráðandi
og ríkjandi afl lýöveldisins, allir
borgarar land'sins jafnir fyrir lög-
unum, algert trúarbragöafrelsi
viöurkent og friðhelgi heimilanna,
eignarrétturinn viöurkendur o. s.
frf.
crs. Hermála.ráðherra er sá
sami og verið hefir, en það er
sagt að Hitler liafi krafist að
landvarnamál yrðu fengin í
liendur manni velviljuðum
ÞjóðVerjum.
Ein embættisveiting utan
ráðuneytisins vekur atliygli.
Forseta lierforingjaráðsins hef-
ir verið vikið úr embætli og
annar settur í hans stað. Hinn
fyrverandi forseti lierforingja-
ráðsins var mikill vinur Fritsch
hershöfðingja er IJiller vék
nýlega úr embætti.
Af fréttaskeytum frá Vínar-
borg virðist mega ráða, að ekki
séu settar neinar hömlur á út-
sendingu fréttaskeyta, fram yfir
það sem vcrið hefir. Einn blaða-
maður heldur þvi hiklaust fram,
að í þeim breytingum sem nú
hafa verið gerðar í ráðuneyli
Schusnigg felist málamiðlun, er
Scliussnigg liafi boðið Hitler en
kröfur Hitlers hafi uppliaflega
verið alt aðrar, og að þeim liafi
Schussnigg hiklaust neitað að
ganga. Blaðamaður þessir seg-
ir, að Hiller hafi krafist þess i
fyrsla lagi, að Auslurrík: gerist
aðili að samningum um har-
áttu gegn kommúnismanum, í
öðru lagi, að Austurríki lofaði
Þýskalandi hcrnaðarlegri sam-
vinnu, og i þriðja lagi að Aust-
urríki tæki upp sömu stefnu
gagnvart Tékkó-Slóvakíu og It-
alia hefir gert. Við þessum
kröfum, segir blaðamaðurinn,
neitaði Schussnigg að verða.
SCHUSSNIGG UM VIÐRÆÐ-
URNAR í BERLÍN.
í FU-fregn í gær segir svo:
Ivalundborg 15. febr. FÚ.
Schuschnigg austurríkis-
kanslari hélt fund með fjölda
fulllrúa frá föðurlandsvinafylk-
ingunni árdegis í dag og skýrði
þeim frá orsökum og lildrög-
um þess, að liann fór á fund
Ilitlers til þess að ræða við liann
persónulega um nánari og vin-
samlegri samvinnu milli þess-
ara tveggja ríkja. Taldi hann
sig hafa náð mikilsverðum á-
rangri og komið því til vegar,
að sjálfstæði Austurríkis væri
nú tryggara en áður. Hann
skoraði á fulltrúana að heita
sér öfluglega fyrir því, að unt
yrði að lialda áfram á sömu
braut.
Margar sagnir og miklar
bollaleggingar eru í hlöðum um
það í hverju samkomulag
þeirra Hitlers og Schuscliniggs
sé fólgið. Ein fregn frá Vín
hermir, að það hafi orðið að
samkomulagi með þeim könsl-
urunum, að nasistar og menn
velviljaðir nasistum fengju í
sínar liendur yfirstjórn austur-
rískra lögreglumála, en í stað
þess skuldbindi Þýskaland sig
til þess að virða sjálfstæði Aust-
urríkis.
Ufsaveiðarnar.
Tryggvi gamli kom inn í nótt
með um 100 smálestir. — Kári og
Sindri eru farnir á veiðar aftur.
Verslunarskólanemendur
halda nemendamót sitt í kveld í
ISnó, og hefst skemtunin kl. 8yí.
VerSur margt til skemtunar, svo
sem söngur, sjónleikur o.-m. fl.
~~pU(!úta>
aðeins Loftup.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London í morgun.
eimsblöðin ræða nú
málefni Austurríkis
meira en nokkur mál
önnur og telja sum, að
vegna þess að Schussnigg
hafi orðið við kröfum Hitl-
ers muni sjálfstæði Austur-
ríkis brátt úr sögunni.
Þegar í gærkveldi seint komu
út aukahlöð af stórblöðunum í
höfuðhorgum álfunnar. Birtu
þau fregnir af viðræðum
Scliusniggs og Hitlers undir
fyrirsögnum slíkum sem þess-
um:
Schussnigg gefst upp (Daily
Express), Austurríkismenn
leggja árar í bát (News Chron-
icle), Austurríkismenn verða
við kröfum Hitlers (Daily
Mail) o. s. frv.
Times ræðir um liversu inik-
ilvægt starf Seyssingcpiarts hafi
fengið í stjórninni. Ennfremur
ræðir hlaðið, að ítalir hafi ekk-
ert liaft sig í frammi í þessum
málum. Daily Telegraph telur
Austurríkismenn hafa látið
sjálfstæði sitt af liendi með til-
slökunum sínum og gefur í
skyn, að samkomulag hafi
náðst um það milli Hitlers og
Schusniggs að ógilda ráðstafan-
ir, sem gerðar hafa verið í
Austurríki um sakaruppgjöf
pólitískra fanga, en jafnframt
að starfsemi nazisla í Austur-
ríki hafi að nokkuru leyti verið
ólögmæt og verði undirróðri
þeirra liætt.
United Press.
Alþingi:
Setiiis os íorsets-
kosniaoar.
Setningarathöfnin í gær liófst
á því að sira Garðar Svavarsson
prédikaði. Síðan söfnuðust
þingmenn saman í sal neðri
cleildar og las forsætisráðherra
upp konungshréf um að Al-
þingi væri sett.
Að því húnu var hrópað
liúrra fyrir ættjörðinni og kon-
unginum og gerðu það allir aðr-
ir en kommúnistar og socialist-
ar. —
Ingvar Páhnason, aldursfor-
seti, stýrði nú fundi meðan
kosning forseta sameinaðs
þings fór fram. Var Jón Bald-
\insson kosinn með 26 atkv., 20
seðlar auðir. Fyrri varaforseti
var kosinn Jakob Möller með 16
atkv. og 28 auðum seðlum.
Bjarni Ásgeirsson fékk 2 atkv.
Annar varaforseti Bjarni Ás-
geirsson með 24 atkv., 21 seðl-
ar voru auðir. Finnur Jónsson
fékk 1 atkv. Skrifarar voru
kosnir Jóhann Þ. Jósefsson og
Bjarni Bjamason.
í kjörbréfanefnd voru þessir
menn kosnir: Gísli Sveinsson,
Veðrið í morgun.
1 Reykjavík 7 st., mestur hiti í
gær 7, minstur í nótt 5 st. Úrkoma
í gær 9.3 mm. Sólskin í gær 0.4 st.
Heitast á landinu í rnorgun 8 st.,
á Akureyri, Siglunesi og víÖar.
Kaldast 4 st., í Bolungarvík, Horni
Grímsey og víðar. Yfirlit: Lægð..
yfir Grænlandi á hreyfingu í.norð-
austur. Háþrýstisvæði urn Bret-
landseyjar. — Hörfur: Faxaflói:
Allhvass sunnan í dag, en lygnari
í kveld. Rigning.
Skipafregnir.
Gullfoss er í Leith. GoSafoss fer
til útlanda í kvölcl. Dettifoss er á
leiÖ til Vlestmannaeyja frá Hull.
Lagarfoss er á leið til útlanda frá
AustfjörSum. Selfoss er í Reykja-
vík. Brúarfoss er í Reykjavík.
Sjónleikurinn „Fyrirvinnan“,
sem Leikfélag Reykjavíkur sýn-
ir um þessar mundir, var sýndur
síÖástliðinn sunnpdag fytir fullu
húsi og við ágætar viötökur. —
Vinsældir þessa leiks fara vaxandi
með hverri sýningu, enda er hann
afbragðsgóður og vel leikinn. —
Næsta sýning verður á morgun.
Snorri goði
kom frá Englandi í nótt.
Fullveldisdagur
Lithaua er í dag. Eru liðin 20
ár síðan þeir heimtu aftur sjálf-
stæði sitt. Var áður eins ástatt með
Lithauen og Lettland, Estland og
Finnland, að þeir lutu Rússum.
Núverandi ríkisforseti er Antanas
Smetona. Meðan Lithanar börðust
enn fyrir sjálfstæði sínu, tóku Pól-
verjar höfuðborg þeirra, Vilna, og
hafa síðan engin stjórnmálasam-
böncl verið á rnilli ríkjanna. Hins-
vegar er samliúðin við aðrar þjóð-
ir hin besta. Lithauar eru ein þeirra
fáu þjóða, sem ekki hafa skert
gengi myntar sinnar á siðustu tím-
um.
Náttúrufræðingurinn.
Síðasta hefti VII. árg. (1937) er
nýlega komið út.og varð síðbúnara
en útgefandi ætlaðist til og af or-
sökurrí, sem hann fékk ekki við ráð-
ið. — Efni heftisins er margbreyti-
legt og fróðlegt, svo sem venja er
til i þessu riti. Ingólfur Davíðsson
skrifar grein, er hann nefnir Hreyf-
ingar plantnanna. Næst er Fáséð-
ur fiskur, eftir dr. B. Sæm. Þá
Álftaveiðar á Islandi, eftir ritstjór-
ann (Á. F.). Næst er Suðrœn ald-
ini, eftir I. D. — Aðal-ritgerð heft-
isins er: Ferð inn sólkerfið, eftir
Árna Friðriksson, bæði fróðleg
grein og skemtileg og verður eflaust
lesin af mörgum. — Annað efni er
m. a. þetta: Gróður í Bitru í
Strandasýslu (G. M.), Húsavíkur-
kleif í Steihgrímsfirði (G. M.), Á-
rangiir isl. fuglamerkinga XIII. (M
B.), Komudagar farfugla í Kópa-
vogi ipjy (H. B.), Bjarkir í Bleiks-
mýrardal (S. D.), Stóri sefhegri
nýfenginn hér (B. Sæm.), Loftið
í 40 km. hœð (J. E.), Dr.Vilhj.
Stefánsson og ferðabœkur hans (Á.
F. ), Um fœðu isl. rjúpunnar (F.
G. ), Stœrsta tré jarðar (B. Lynge),
Fiskvciðar Evrópuþjóðanna (Á. F.)
og margt fleira, eftir ritstjórann 0g
aðra. — Áhugi á náttúrufræðileg-
um efnum virðist nú fara vaxandi
með þjóðinni, og er gott til þess
að vita.
Framhaldsbæjarfr. á 4. bls..
Þorst. Þorsteinsson, Einar Árna-
son, Bergur Jónsson og Vil-
mundur Jónsson.
í deildum:
Jörundur Brynjólfsson var
kosinn forseti neðri deildar með
17 atkv., 13 auðir seðlar. 1.
varaforseti: Gísli Sveinsson, 10
atkv. (20 auðir seðlar), 2. vara-
forseti: Finnur Jónsson, 17 at-
kv. (13 auðir). Skrifarar: Eirík-
ur Einarsson og Vilmundur
Jónsson.
Forseti efri deildar var kos-
inn Einar Árnason með 8 atkv.
(7 seðlar auðir). 1. varaforseti:
Magnús Jónsson, 6 atkv. (9
seðlar auðir), 2. varaforseti:
Sigurjón Á. Ólafsson, 7 atkv.
(8 seðlar auðir). Skrifarar:
Bjarni Snæbjörnssou og Páll
Hermannsson.