Vísir - 09.09.1938, Blaðsíða 6

VÍSIR
Föstudaginn 9. sept. 1938.
Barnabrek.
ÖSru hvoru koma fram radd-
ir um það, að framkomu barn-
anna hér í hænuni sé á ýmsan
bátt ábótavant, og eru þá vand-
ræSabörn, með meiri eða minni
bneigð til glæpa, ekki sérstak-
lega höfð í huga. Börnunum er
rnargt fundið til foráttu. Þau
eiga að hafa Ijótt orðbragð,
kalla til ókunnugs fólks á göt-
unni, eða nefna menn ýmsum
nöfnum. Þá er það tínt til, að
bömin geri aðsúg að gömlu eða
íáránlegu fólki. Þegar snjór er,
stendur ístöðulitlu fólki geigur
af snjókasti barnanna. Yfirleitt
ier kvartað undan því, að höm-
in séu ekki kurteis i framkomu.
Oft er hka um það rætt, og ekki
að ástæðulausu, að hörnin geri
isér leik að því að hrjóta rúður,
skemma blómsturgarða og gera
önnur hervirki.
Það er óefað, að mikið af
þessum aðfinslum liafa við rök
að styðjast. Oft gera þó við-
jkvæmir menn og vanstiltir úlf-
alda úr mýflugu, þegar þessi
mál eru rædd. Það er t.d. fjarri
öllum sanni, að ekki sé alla-
jafna hægt að ganga í friði um
götur bæjarins. Hitt er mikið
fremur fágæt undantekning.
Það er aftur á móti ekki fátítt,
aS einstaka menn séu lagðir i
einelti, og þá ekki síst þeir, sem
eitthvað kynlegt er við. Hvað
snjökastiS snertir, er það óneit-
anlega dálítið hvimleitt, að eiga
von á stórum snjóholta á háls-
inn á sér óðar en maður snýr
bakí að barnahópnum. Hvað
xúðuhrotin snertir er von að
menn kvarti, ekki síst, þegar
mölvaðar eru rúður fyrir þús-
'úndir króna, eins og átti sér t.
d. stað í Sundhöllinni, heint
fyrir framan augun á kennur-
um Austurbæjarbarnaskólans.
En sá, sem vill vera sanngjarn
i garð barnanna,verður að skilja
hvatir þeirra. Oftast er fjarri
þvi, að þessar herferðir gegn
heilum rúðum-séu sprotnar af
skemdarfýsn. Þær eru blátt á-
fram spennandi leikur. „Nú
hefir eg „knallað“ tíu rúður, en
þú ekki nema fimm“, sagði pilt-
ur við leikbróður sinn. Það er
ekki margt, sem Reykjavikur-
börnin mega „knalla“, en öllum
imgum drengjum þykir gaman
að hæfa vel. l ;
Yfirleitt ættu þeir menn, sem
fundið hafa livöt lijá sér til
jþess að ræða þessi mál að at-
liuga það, að hörn eru börn og
hafa ekki náð þroska fullorð-
inna, að þau eru full af gáska
og fjöxá, svo framarlega sem
þau eru heilbrigð. Menn ættu
ekki að kippa sér upp við smá-
vegis barnabrek.
Það mun oftast fara svo, að
allar áminningar lieimilanna
koma að litlu haldi, þegar
kenna skal hörnunum hvernig
þau eiga að lifa. Þetta kemur
af því, að börnin hafa sinn heim
og sinn hugsunarhátt fyrir sig.
Þau taka hvert eftir öðru, bæði
orðbragð og annað. Dregur hver
dám af sínum leikbræðrum,
mætti ef til vill segja. Og það
getur jafnvel verið varhugavert
að banna einu harni að nota þá
framkomu, sem leiksystkini
þess liafa. Ef eitt harnið fær
ekki að fylgjast með hipum,
gera þau gys að þvi, og barnið
á það á hættu, að njóta sín illa
i sínum lióp. Börn og ungling-
ar eru ekki vön að hlífa hvert
öðru um skör fram.
Enda þótt börnin séu oft
harðvítug og óvægin, þá hafa
þau líka næma réttlætistilfinn-
ingu, og sýna stundum hið
mesta drenglyndi. Það er því
vafalaust hægt að hafa áhrif á
þau í þessum efnum, ef«rétt er
að farið.
En hvernig má þá ráða bót
á þessu og hæta siði harnanna?
Mér sýnist ráðið einfalt: Skól-
arnir eiga að kenna börnunum
góða framkomu. Vafalaust
reyna kennararnir að liafa góð
áhrif á barnið, en það er ekki
nægilegt. Það verður beinlínis
að taka upp kenslu í góðri
framkomu sem skyldunáms-
grein, ef nokkur verulegur ár-
angur á að fást. Það verður að
sýna hörnunum liverir góðir
siðir eru við allskonar tækifæri.
Slík kensla mynd koma að góðu
gagni, jafnvel miklu meira en
margt annað, sem kent er. En
kennarinn þarf þá að vera á-
gætur. Hér í Reykjavík ætti að
vera unt að finna bæði karla
og konur, sem sjálf væru prúð-
menni, og fær um að kenna
þessa mikilvægu námsgrein.
Það er fullorðnu mönnunum
að kenna, að börnin eru ósiðuð,
en ekki börnunum. Þeim ber að
sjá þeim fjair kenslu og fyrir-
myndum. Lj.
Guðbrandur Jónsson: Þjóðix,
sem eg kyntist. Útgefandi:
Bókaverslun Guðm. Gam-
alíelssonar.
Guðbrandur Jónsson prófess-
or er ekki við eina fjöhna feld-
ur i bókmentastarfsemi sinni,
enda liggur liún á sviðinu frá
samningu orðabóka og alt til
Iiins léttasta skáldskapar og
gefur það nokkura hugmynd
um hve Guðbrandur prófessor
er fjölgáfaður ritliöfundur.
I bók þeirri, sem hér liggur
fyrir til umsagnar birtast noklc-
urir af þeirn fyrirlestrum, sem
prófessor Guðbrandur liefir
haldið í útvarpinu nú að und-
anförnu og mun óhætt að full-
yrða að fáir séu betur séðir þar
af almenningi en hann. Það er
léttur blær og viðfeldinn yfir
flestu sem liann lætur frá sér
fara, djörf tilþrif, víðsýni og
sanngirni, sem enginn lieima-
alningur hefir til brunns að
bera, ritsnild og fagurt mál, en
flutningurinn svo lifandi að
liann leikur sér að því að
stökkva með lilustendur heims-
endanna á milli án þess að
nokkurum verði rneint af slík-
um heljarstökkum,
I inngangsorðum þessarar
bókar segir liöfundurinn það
sjálfur, að í dómum sínum um
hinar ýmsu þjóðir fari hann
að eins eftir eigin viðkynningu,
•*— dómurinn sé „subjektiv“ og
ekkert þar umfram, enda verði
„menn að gá að því að það er
ekki eins og guð liafi sagt það
þó Guðbrandur segi það“, en
hinsvegar hefir liann leitast við
að segja rétt frá í öllum atrið-
um.
Sá, er þetta ritar hefir óveru-
lega viðkynningu af erlendum
þjóðum, og getur því engan efn-
isdóm felt um innihald bókar-
innar, sem bygður væri á slíkri
kynningu, en bókin virðist
bera það með sér, að vel sé í
Sigurður Önundsson.
Fæddur 1. júní 1914. Dáinn 23. maí 1938.
Kveðja frá vini.
Ástkæri vinur, yndi lífs míns varstu,
æska þín veitti margar Ijúfar stundir.
Háttprúður jafnan, lijarta dygðugt barstu,
liugur minn kættist, nær þú hjá mér undir.
Skjótt ertu hurt — sem barst mér ylinn bjarta
blessun og sælu veittir mínu hjarta.
Deili ég ei við drottinn guð á hæðum,
dýpra liann veit en hjarta mitt nær skilja.
Hann, sem í kærleik bliðum býtir gæðum,
best er það alt, sem lýtur lians að vilja.
Krýp ég því djúpt og lýt þeim drottins dómi,
dýrð guðs og vegsemd sérhver tunga rómi.
Sigurður, þér ég þakka öll þín gæði,
þú veittir gleði mér á lífsins brautum,
minningar binda marga kærleiks þræði
mjög var þér kært að greiða úr vöndum þrautum.
Æskan og trygðin hundu traustu böndin
bjó mér hið góða hlýja vinarhöndin.
Von min er sú, að vegir mætist aftur
vinur minn, þar, sem leiðir aldrei þrýtur.
Því fær til leiðar komið drottins kraftur
hvar þú í lierrans skjóli sælu nýtur.
Syngjandi lof þeir drotni er dauðan deyddi
dýrðlegt gaf líf, og jarðlifsmeinum eyddi.
E. B.
hóf stilt í öllum greinum og
fullrar sanngirni gætt.
Er óhætt að fullyrða að bók
þessi ætti að vera íslendingum
mikill fengur, bæði þeim til
leiðbeiningar sem utan fara, og
einnig hinum sem lieima sitja
og eiga þess ekki kost að kynn-
ast erlendum þjóðum. Bókin er
i senn mjög skemtileg og mjög
fróðleg.
K. G.
EyvindaF-
stadalieiði.
í sambandi við bílferðir þær,
sem farnar hafa verið í sumar
milli Hveravalla að sunnan og
Svartárdals og Sléttárdals
(Svínadals) i Húnavatnssýslu
að norðan, liefir útvarpið — og
síðan hlöðin eftir því — hvað
eftir annað talað um einhverja
„Eyvindartunguheiði“, sem um
liafi verið ekið, er eystri leiðin
var farin, þ. e. leiðin milli Svart-
árdals og Hveravalla. Á þessari
leið er engin Eyvindartungu-
heiði, heldur liin alþekta Ey-
vindarstaðaheiði. Það er leiðin-
legt, að relca sig á svona vitleys-
ur, en ekki man eg eftir því, að
neinn liafi orðið til þess, að leið-
rétta þetta. Útvarpið mun eiga
sökina á þessu i fyrstu, en vissu-
lega var blöðunum óskylt, að
apa vitleysuna eftir því, og það
oftar en einu sinni. Og viss þyk-
ist eg um það, að ekki muni
Páll Sigurðsson, bílstjóri, sá er
stjórnaði ferðinni um Eyvindar-
staðaheiði að Hveravöllum og
alla leið siiSut* hingað, hafa sagt
útvarpi og blöðum, áð Ílalin hafi
ekið suður „Eyvindartungil-
heiði“. Hann vissi það að minsta
kosti mæta vel, er hann lagði af
stað frá Blönduósi í suðurferð-
ina, að leið hans mundi liggja
um hina gömlu og góðu Eyvind-
arstaðaheiði.
Kunnugur.
Gírlausir bílar.
Fyrir nokkuru var frá því
sagt í skeytum, að Itala einum,
búsettum í London, hefði tekist
að smíða „gir“-lausan bil, Upp-
fmninganl^urinn beitir Piere
Salerni (nafnið er ekki þýtt) og
hefir Iiann unnið að uppfinn-
ingu sinni undanfarin 20 ár.
Að ytra útliti er vagninn eins
og hver annar 21 ha. vagn, en
þegar litið er í vélarhúsið, er 33
sm. langur og 25 sm. digúr sí-
valningur þar sem „gír-kassinn“
er venjulega. Ökumaðurinn þarf
að eins að hugsa um stýrið, fót-
hemlu og fótbensínið.
Mesti kosturinn við þenna
vagn er talinn sá, að menn
þreytastað lieita má ekkert við
að aka honum. Þá er liann eklci
nema 23 sek. að komast upp í
115 km. lcraða á klst, en með
„gír“-skiftingum tekur það 36
sek. Auk þess minkar hensín-
eyðslan um 33%—50 af hundr-
aði, J
En þótt kostir þessarar upp-
finningar séu taldir svo miklir,
eru sérírÓSir menn þó þeírrar
skoðunar, að þess verðí all-langt
að bíða, að þeir verið notaðir
ahnent. Ástæðuna telja þeir þá,
að menn hafi svo gaman að
„skifta gírum“, að þeir vilji
heldur liafa þá skemtun, en að
draga úr reksturskostnaðinum
og auka þægindin við stýrið.
Niðn r suðudó sirnar
=-----bestap frá
Dðsaverksmiðjonii
HRÓI HÖTTUR og menn hans. — Sögur í myndum fyrir börn. ]g7. RAUÐSTAKKUR.
— Eg stend við hlið yðar, herra, .............. — Hafðu þig hægan! Við höfum — Hver er tilgangurinn, Ivan ridd-
er þér berjist við Hugo. — Eg skipun um að fara með þig til ari? — Hægan, Rauöstakkur.
þakka trygð þina, Rauðstakkur. . . Ivans riddara. (Gerðu eins og >ér er skipað.
LEYNDARMÁL 68
HERTOGAFRÚARINNAR
jeg, eittlivert afl, sem hafði mig alveg á valdi
sinu. Stundum — síðar — reyndi eg að gera mér
grein fyrir þessu. I herhergi mínu var fé mitt,
bll plögg og skjöl bréf frá móður minni —
Jninjagripir, það, senr eg átti og var mér mikil-
vægt. En aldrei hefir mér dottið í liug, að eg
hafi lagt mig í hættu vegna þessa.
Reykjarmökkinn lagði út úr gluggum og
göngum á fyrstu hæð — en við endann á þess-
um göngum var herbergi mitt.
Eg mætti von Kessel.
„Hvert ætlið þér! Eldurinn er að læsa sig um
göngm. Það væri óðs manns æði — “
En eg var kominn fram lijá honum áður en
eg vissi. Eg fór úr jakkanum og vafði honum
um höfuð mér. Einhvern veginn — eg veit ekki
hvernig — tókst mér að komast til herbergis
mins. Eg man að eins, að þegar eg snerti liurð-
íirsnerilinn brendi eg mig.
En hvernig sem eg reyndi gat eg ekki opnað
Imrðina. Það var hægt að snúa lyklinum í
skránni eins og vanalega. :en það var ekki liægt
að opna. En i þessum svifum tók eg eftir jám-
holta öðrum megin — og öðrum hinum megin.
Eg þuklaði á hurðinni og fann járnslá, sem
sétt hafði verið fyrir dyrnar.
„Því er þá svona varið. Og gluggarnir vita að
Melnu — straumharðri.“
En eg var ekki eins undrandi og ætla mætti.
Eg skildi undir eins livernig i öllu lá. Þeir héldu,
að eg væri enn í herbergi mínu. Það átli að
losna við mig með þessum hætti.
Eg æddi af stað sömu leið og eg liafði komið.
Og eg var ekki fyrr kominn niður, en eg heyrði
ógurlegt brak. Stiginn og gólfið í göngunum
hafði Iirunið.
Þegar eg kom aftur til stórhertogafrúarinn-
ar, móður, með æði í augum, og brunasár, stóð
stórhertoginn lijá henni og von Hagen.
„Monsieur Vignerte,“ sagði hann fagnandi, er
liann sá mjg. „Það er sem steini sé af mér létt,
er eg sé .yður lieilan á liúfi. Þér virðist koma
langt að.“
„Já, — eg kem langt að,“ sagði eg og riðaði.
„Styðjið hann,“ skipaði stórhertogafrúin, og
von Hagen hlýddi henni.
„Varið ykkur,‘ sagði stórhertoginn alt í einu
og við hlupum öll aftur á hak.
„Þetta var það, sem eg óttaðist.“
Hann liafði gripið konu sina, um leið og liann
hörfaði til baka.
Feikna loga, purpurabláum og gullnum,
skaut í loft upp, og ógurleg sprenging varð.
Veggir kastalans hrundu með braki og hrest-
um, en timbur og grjót lientist í allar áttir —
og alt í kringum okkur. Nálægt okkur stóð
Muller kapteinn. Steinn lenti á höfði lians og
liann hneig niður og blóðið lagaði úr honum.
Sprengingin hafði vafalaust orðið í rannsókn-
arstofu Cyrusar Beck.
Slökkvilið Lautenburg kom nú á vettvang og
herlið var einnig á leiðinni.
Iílukkan um eitt var slökkviliðið búið að ná
valdi á eldinum. Klukkan liálftvö var verið að
hera út fvrstu líkin.
En klukkan ura tvö sáust fyrstu merki þess,
að færi að roða af nýjum degi.
I þvi gengu fjprir hermenn hjá með lík á
börum — alt sundur tætt. Það var lik Cyi-usar
Beck prófessors.
Stórhertoginn beygði sig yfir hann og sagði:
„Það var ekki við öðru að húast en svona
færi fyrir lionum iá endanum.“
Það voru þakkirnar, sem Cyrus Beck, prófes-
sor frá Kielar háskóla fékk.
Stórliertogafrúin, Melusine og eg fórum inn
í vinstri álmu kastalans. Þá var klukkan um
sex. Allar líkur hentu til, að það mundi verða
heitt um daginn, því að himinn var alheiður.
Melusine liafði komið til okkar skömmu eftir
að við urðum eldsins vör. Hún liafði aðstoðað
stórhertogafrúna við að binda um sár þeirra,
sem fengu brunasár, slökkviliðsmanna og lier-
manna.
Aurora sagði ekki orð af vörum, en við sá-
um að henni var mikið í liug, og vildum ekki
trufla liana.
Alt í einu horfði liún upp og benti mér bros-
andi á fugl á flugi. Hann kom úr austurátt og
flaug yfir okkur. Hann flaug yfir enska garð-
inp í áttina til Melnu. Ánnar kom og sá þriðji
og svo tíu eða tuttugu. .