Vísir - 31.10.1938, Blaðsíða 3

i
VISIR
Það vakti gleði mína þegar eg
las það í blöðunum og haft var
eftir herra Sigurði Sigurðssýni
yfirberklalækni, að herklarnir
væru í rénun liér á landi. Mér
þótti mikið til þess koma hvaða
tillögur hann liafði fram að hera
um frekari varnir, en eg var
undrandi yfir þvi, að hann
skyldi ekki koma með tillögu
um að auka verulega likamlega
ment með þjóðinni eða tala um
þami skerf sem þeir meim hafa
lagt fram er starfað hafa að
því að auka likamlega hreysti
og likamlegan þroska með
þjóð vorri síðastliðin 30 ár.
En það starf er máske meira
virði en alt hitt, vegna þess að
sú starfsemi er bygð á þeim
grundvelli að hindra ungling-
ana í því að verða móttækilegir
fyrir berkla — gera þá svo lík-
amlega hrausta að berklabakt-
erían nái ekki tangarhaldi á
líkama þeirra, gera þá svo heil-
brigða og sterka að berklarnir
komist aldrei inn í þeirra lik-
ama. — íþróttamenn álíta að
það sé liægt, enda sagði okkar
góði Iandlæknir, Guðm. heit.
Björnson oft við okkur sem
vorum að fást við íþróttir:
Gerið ykkur svo sterka og
hrausta líkamlega, sem þið get-
ið, þá fáið þið ekki berkla —
og reynslan hefir sannað okkur
þetta, við höfum á þessum tíma
séð mörg hundruð samferða-
menn falla fyrir berklunum í
blóma lífsins, sumir af því að
þeir hafa ekki haft trú á því að
æfa líkama sinn, gera hann
fiman og hraustan og viðhalda
honum hreinum og sterkum,
en það fæst að eins með starf-
semi íþróttanna, áreynslu á lílc-
amann og daglega gæslu um
það að láta sér ekki verða of
kalt, vera ekki illa ldæddur o.
s. frv.
Mér hefir ávalt hrosið hugur
við því hve gifurlegt tjón það
er fyrir okkar fámennu þjóð,
að sjá ár eftir ár fleiri og fleiri
mannvænlegar manneskjur
falla í valinn í blóma lífsins
sökum þess að menn hafa ekki
liaft þá þekkingu á lífinu sem
nauðsynleg er til þess að geta
yarið líkama sinn fyrir svo
slæmum vágesti sem berklarnir
eru. Svo eru aðrir sem hafa
getað náð í þekkinguna, en vant-
að viljann og tíma, en þeirra
synd er stærst því það fer fyrir
þeim eins og manni sem gat öll
sín uppvaxtarár lært að synda,
en gaf sér aldrei tíma til ]>es,s.
Það var ekki svo mikils virðí að
læra sund — að vera að gutla
’þetta í vatninu var í hans aug-
um hlægilegt, þar til að hið al-
-varlega augnahlik kom, hann
var að ferðast á sjó — lenti í
■skipbroti með mörgum fleirí
mönnum, og kunnu þeír. allir
að synda nema hann. — Hann
druknaði ungur, vegna þess að
hann gaf sér aldrei tíma til þess
að læra sund, en með sundiðk-
unum kemur margt til greina til
eflíngar líkamlegri hreysti,
hreínleíka og þroska likamans,
sem er til bættrar heilsuvernd-
ar á margan hátt,
Gerið ykkur svo sterka og
hrauta að þið fáið ekki berkla,
sagði Gdðm. sál. Björnson.
Þessi orð G. B. hafa vakað fyrir
mér sem nokkurskonar leiðar-
vísir í öll þessi ár og eg hefi séð,
pð árangurinn hefir verið góð-
Motto:Gerið ykkur svo sterk
og hraust líkamlega,
sem þið getið, þá fáið
þið ekki berkla. —
Guðm. Björnson,
landlæknir.
ur, eg hefi séð börn þróast und-
ir minni liandleiðslu í mörg ár
og séð þau hrista af sér veilindi,
kvef, máttleysi, svefnleysi, von-
leysi o. fl. og drekka í sig kjark,
þekkingu, sólskin og hugrekki
um bjartari framtíð en þá, að
verða ofurseldur berlunum.
Eg hefi trú á því, að ef allir
fslendingar drekka þorskalýsi á
hverjum degi og æfðu sig í ein-
hverri íþrótt, þá gætum við all-
ir orðið hraustir menn, án
berkla og annara kvilla og
læknarnir segja að þjóðin sé að
verða hraustari, sem er mest, að
mínu áliti, að þakka meiri lík-
amsrækt en áður þektist og að
börnum hefir verið gefið
þorskalýsi í nokkur ár. — Fæð-
an, og þekking á því að klæða
börnin vel er stórt atriði i upp-
eldismálunum sem ekki má
gleyma, og getur haft hinar al-
varlegustu afleiðngar, ef ekki er
i lagi.
Þeir sem hafa barist fyrir
líkamlegri menningu hér á
Iandi, síðasta mannsaldur, hafa
ávalt haft vakandi auga fyrir
því, að þeir hafa með starfsemi
sinni verið að byggja upp
sterkt þjóðfélag, en ávalt mætt
hinni mestu andúð frá hinu
opinberlega sérstaklega ATþingi
og ríkisstjórn. Það hefir altaf
verið nóg til af penlngum í rík-
issjóði til þess að byggja liéilsu-
liæli og viðbót við hellsuliaéli o.
fl. en að aðstoða menn til þess
anfarin ár hefir bltnað, — og
það ekki hvað síst, — á hSnrii
uppváxandí kynslóð hér í bæn-
um. Vöktu margir sjálfstæðis-
menn máls á því í upphafi, að
naaiðsyn bæri tii að bæjarstjóru
og ríkísstjórn hlutuðust til um,
að eitthvað værí fyrir hína at-
vínnulausu unglinga gert, með
því að atvínnuleysið væri hættu-
iegt siðgæðí þeírra og framtáð í
þágu þjóðfélagsins. Af hálfu
ungra sjálfstæðismanna hafa
þeír Thor Thors og Gunnar
Thoroddsen átt forgönguna ,1
þessum málum á Alþingi, og
hefir það áunnist, að bæjar.
stjórn og ríkisstjórn hafa skípað
tvo menn til þess að hafa for-
jgöngu á hendi um þau mál, sem
unnin væru til hagsbóta fyrir
hina atvinnulausu unglinga. Af
hálfu bæjarstjórnar var Bjöm
Snæbjörnsson aðalbókari út-
nefndur til starfans, en ríkis-
stjórnin útnefndi Vilhjálm S.
Vilhjálmsson blaðamdnn.
Þessir tveir menn hafa und-
anfarin ár haft með höndum yf-
irstjórn starfseminnar í þágu
unglinganna, og hefir skólí ver-
ið starfræktur í þyí augnamiðí.
að byggja íþróttaskóla, sem
starfa á hinum rétta grundvelli,
til þess að byggja upp líkam-
lega hreysti með þjóðinni svo
að menn þurfi ekki að fara á
berklaðælin, hafa aldrei verið
til neinir peningar, en samt
hefir verið starfað, og nú er það
sannað, að sú starfsemi sem
hefir kostað ríkissjóð minst
hefir gefið mestan og varanleg-
astan árangurinn.
Það eru bömin í barna-
skólunum sem sanna að berkl-
amir eru í rénum. Það eru
börnin i barnaskólunum sem
hafa fengið líkamlega þjálfxm
og þorskalýsi. Það eru for-
eldrar bamanna þeirra, sem nú
eru á skólaaldri, sem hafa
fengið sitt uppeldi og sinn
þroska í gegnum likamlega
þjálfun og skilja betur en
áður hefir þekt, að orku og
þroska líkamans sækja menn
éingöngu svo varanlegt sé til
iþröttastarfseminnar — líkams-
ræktariimar.
Eg vil láta þetta kom skýrt
fram nú, þar sem skýrsla yfir-
læknis, Sigurðar Sigurðssonar,
er svo míkið umtöluð í öllum
blöðum og er að eins fagleg
skýrsla um málið, en mér finst
rétt áð vekja atliygli á þeirri
staðreynd, að það er hin líkam-
lega menning og liin líkamlega
hreysti sem er að þroskast
með þjöðinni, sem hefir gefið
þennan góða árangur, að berkl-
arnir eru í rénum með þjóð-
inrii.
Það verður því hinn varanleg-
asti grundvöllur að byggja á
orðum Guðm. Björnssonar í
framtíðinni: Gerið ykkur svo
sterka og lirausta líkamlega
sem þið getið, þá fáið þið ekki
berkla — og byrjið á börnun-
um.
áð véita þeim liagnýta fræðslu
:í ymsum greinum.
Undanfarria daga liafa ung-
lingár á ;óldririum 14—18 ára
verið skráðir til starfseminnar
í vetur. Umsækjendur voru yfir
eitl hundrað, en af þeim hópi
voru ndkkrir komnir yfir. ald-
ursliámarkið og koniu af þeim
sökum ek'ki til greina, þannig að
i vetur munu 86 unglingar njóta
þessarar fræðslu.
'Undanfarin ár liefir þessari
starfsemi veríð lialdið liér uppi
frá því í byrjun november og
frarn ú miðjan niars, -og verður
þessu ejnnig svo lragað að þessu
sinni.
í fyrra var kenslunni þannig
háttað, og hún hófst með leilc-
fimí í húsi .Tóns Þorsteinssonar.
Um miðjan daginn unnu pilt-
arnir að umbótum að hinu fyr-
irhugaða íþróttasvæði við
Skerjafjörð og fengu nokkurt
kaup fyrir. Kl. 5—7 stunduðu
þeir bóklegt nám, íslensku og
leikning, en á kvöldin var þeim
veitt tilsögn í smíðum og áttu
þá muni, sem þeir smíðuðu. —^
Piltarnir verða að taka þátt í
öllum greinum starfseminnar,
og yanræki þeir hana, er þeim
Atvinnubótavinna unglinga
hefst mi I vikunni.
Skðli, sem kennir hagnýtt verk.
HíS vaxandí atvínTmleysí und
Breski tosðrii Lioceln-
sftire straimaOi í ssr-
morgi 1 Dýriijsrð.
30. okt. FÚ.
Enski botnvörpungurinn Lin-
colnshire frá Grimsby strand-
aði við Dýrafjörð í nótt. Skips-
höfn er ekki talin í hættu.
Samkvæmt því er fréttaritari
útvarpsins á Þingeyri skýrir frá
lá botnvörpungurinn við akkeri
fram eftir nóttu sunnan megin
í Dýrafirði, utan til við Keldu-
dal. Vindur var norðvestan
stæður -- stinningshvass og
gekk á með éljum. í kafaldséli
um kl. 3,30, eftir enskum tíma,
rak botnvörpunginn upp á
grynningar, að menn ætla vegna
þess, að aklcerin hafi ekki haft
næga feslu. Sendi hann út neyð-
armerki og fljótlega komu til
hjálpar tveir enskir botnvörp-
ungar er voru skamt frá strand-
staðnum. Varðbáturinn Gautur
hafði komið til Þingeyrar í gær-
kveldi og lá þar. Brá hann einn-
ig við, tók með sér þau björg-
unartæki, sem til voru á Þing-
eyri og fór á strandstaðinn. Var
þar lítið brim og skipshöfn ekki
í neinni hættu. Um flóðið í dag
gerðu botnvörpungarnir ítrek-
aðar tilraunir, til þess að ftá
Lincolnshire á flot, en dráttar-
taugarnar slitnuðu og varð
þeim ekki ágengt.
Frekari björgunartilraunir er
búist við að verði gerðar með
flóðinu í nótt. Um miðaftan í
dag var skipshöfnin enn kyr i
skipinu, þvi ekki þótti vonlaust
að skipið myndi nást á flot.
Talsverður sjór var þó kominn
í skipið, bæði i lest og vélarrúm
og búist við því, að slcipið muni
orðið allmikið skemt.
KNATTSPYRNAN
á
ENGLANDI.
A Iaugardag fóru Ieikar svo
sem hér segir:
Birmingliam — Aston Villa 3:0.
Bolton W. — Arsenal 1:1.
Cliarlton A. — Brenlford 1:1.
Chelsea — Derby Co. 0:2.
Leeds U. — Portsmouth 2:2.
Leicester C. — Everton 3:0.
Liverpool — Huddersfield 3:3.
Manchester U.—Sunderland 0:1.
Middlesbro’ — Wiiampton W.
1:0.
Preston N. E. — Blackpool 1:1.
Stoke City — Grimsby 1:2.
Er röðin þá þessi:
Leikir. Mörk. St. Derby County ... 13 25—13 20 Everton 12 2fi—14 18
Liverpool 12 22—15 15
Bolton W. .... Middlesbrough . Leeds Uniíed .. Charllon A. ... Sunderland .... Blackpool 12 22—15 15 12 22—19 14 12 20—18 14 12 19—17 14 12 14—12 13 12 20—16 12
Arsenal 12 12—11 12
Portsmouth ... Leicester City . Preston N. E. .. Aston Villa ... Chelsea 12 16—19 12 13 16—23 12 12 17—17 11 12 16—17 11 12 19—22 11
Stoke City .... Grimsby T 12 18—24 11 12 12—16 11
W’liamton W. . Huddersfield . . Mancbester U. . Birmmgham .. Brentford 12 10—11 9 13 15—20 9 13 15—19 8 13 19—25 8 12 12—23 8
Bæjar
fréffír
Veðrið í morgun.
1 Reykjavík o st., heitast í gær
2, kaldast í nótt — i st. Úrkoma
í gær og nótt 3,7 mm. Sólskin ‘í
gær 0,1 st. Heitast á landinu i
morgun 2 st., á Akureyri, Data-
tanga, Skálum og víðar; kaldast —-
3 st., Bolungarvík. — Yfirlit: All-
djúp Iægð' yfir Grænlandshafi á
hægri hreyfingu í austur. •—- Horf-
ur: Suðvesturland, Faxaflói: Suð-
vestan kaldi. Dálítill éljagangur.
Aflasölur.
Tilraunir voru gerðar á flóð-
inu í nótt, af breskum togurum,
sem koniu á vettvang, að ná
Lincolnsbire út, en þær mis-
hepnuðust, vegna þess að vírar
slitnuðu hvað eftir annað.
Heyrst hefir, að umboðsmað-
ur vátryggingarfélagsins hafi
beðið um, að varðskipið Ægir
væri sent vestur til þess að gera
tilraun til að ná skip'inu út.
Skipshöfnin var enn í Lin-
colnshire, er síðast frétfist.
Orastor Ebróvígstöðvunnm.
London 31. okt. FtJ.
Miklar orustur hafa brotist
út á Ebró-vígstöövunum ,á
Spáni. Telja uppreistarmenn sig
liafá náð þar ýmsum stöðum,
sem liafa mikla hemaðarlega
þýðingu og tekið fjölda fanga.
Stjórnarherinn þykíst líins-
végar háfa lialdið stöðu sinni á
þessum slóðum. Bróðir Francos
hershöfðingja.
Negrin, forsætisráðherra,
flutti ræðu í Barcelona í gær
og sagði að það gæti ekki kom-
ið til mála, að útlendingar færu
að semja milli Spánverja sjálfra
en Spánverjar mundi á sinum
tima gera sjálfir upp reikning-
Maí seldi á laugardag í Weser-
miinde 96 smál. fyrir 20.059 Rm.
og Karlsefni í Grimsby 553 vættir
fyrir 997 stpd.
Vörður
heldur fund í Varðarhúsinu í
kveld, og hefst hann kl. 8j4. Ólaf-
ur Thors, formaður SjálfstæÖis-
flokksins, ræðir um hiÖ nýja vi<5-
horf í stjórnmálum vorum. Meðan
húsrúm leyfir eru allir Sjálfstæðis-
menn velkomnir á fundinn.
Skemtifundur
Sjál fstæði smanna a<5 Hótel Borg
á laugardagskveld, fór hið besta
frarn. Var hvert einasta sæti i hús-
inu skipaÖ, en samt urSu margir
frá að hverfa. Formaður Sjálf-
tsæðisflokksins, Ólafur Thors, hélt
ræðu, Einar Markan söng einsöng,
Brynjólfur Jóhannesson las upp, og
loks talaði V. Stefánssón. Milli
þessa voru sungnir ættjarðarsöngv-
ar. Að ræðuhöldunum loknmn, var
dansað fram eftir nóttu.
Farþegar með Brúarfossi
frá London og Leith: Mrs. Bo-
wering með 2 böm, Miss M. Ree-
ves, Mr. Arthur Gook, Brynjólfur
Stefánsson og frú, frú Kristín
Matthíasson, ungfrú Steingerður
Guðmundsdóttir, Sæmundur Frið-
riksson, Magnús Árnason, frú. Jó-
’hanna Jónassori.
Innbrot.
Tmorgun var lögreglunni tilkynt,
að brotist hefði verið inn í Hafnar-
smtðjuna. Var brotin rúða til þess
að komast inn, og stolið 8 kr. úr
ólæstri skúffu í skrifstofu smiðj-
unnar.
B.v. Kári
ana við hina útlendu innrásar-
kom frá Englandi í gærkveldi.
beri.
vikið úr skólanum, ef niikil
brögð ern að.
Að þessu sinni mun þátttak-
an vera nokkuð minni en hún
hefir verið undanfarin ár, og
ber það vott um rénandi at-
vinnuleysi meðal ung’linga.
Starfsemin mun hefjast nú í
byrjun vikunnar og verður ung-
lingunum lilkynt nánar, livenær
þeim ber að mæta.
Náttúrufræðisfélagið
hefir samkomu i kveld, rnánud.
31. okt., kl. 8y2 e. m., i Náttúru-
sögubekk Mentaskólans.
Skipafregnir.
Gullfoss er væntanlegur til Vest-
manneyja í nótt. Goðafoss fer vest-
ur og norður um land til ITull og
Hamborgar i kveld. Dettifoss er í
Grimsby. Brúarfoss kom frá út-
löndum í morgun. Lagarfoss er í
Hamborg. Selfoss er í Rotterdam.
U.M.F. Velvakandi
heldur Farfuglafund annað kvöld
kl. 9, í Kaupþingssalnum. Húsinu
lokað kl, 10.
Pokaboxnr
á karlmenB
á konur
á unglinga.
V erkamannabuxur
bestar og ódýrastar..
Afgp. Alafoss
Þingholtsstræti 2.

Godafoss
fer í kvöld kl. 12 vestur og
norður tíl útlanda.
Kemur ekki í Stykkis-
hólm og Flatey.
Gullfoss
fer aukaferð til Stykkis-
hólms um miðja vikuna. —
Fríherra von Schwerin
heldur næsta háskólafyrirléstur
sinn í kveld kl. 6, í Raunsóknastofo
Háskólans.
Sundnámskeið
hefjast í Sundhöllinni aftur n.k.
miðvikudag. Þátttakendur gefi sijg
franx í dag kJ. 2—4 og á morgun
9—11 og 2—4. Uppl. i síma 4059
á sama tíma.
Vilhelm Jakobsson, ,.
cand. phil, auglýsir í dag hér í
blaði'nu enskukenslu fyrir böm, og
leggur hann megináherslu á, að
kenna- börnunum að tala máliS.
Bogi Ölafsson kennari hefir reynt
kunnáttu eins nemanda Vilhelms, og
hefir látið það álit sitt trppi, a5
frammistaðan hafi verið ágæt. Ættu
foreldrar að nota þetta txddfæri tíl
þess að auðvelda bömum sínunj
framtíðamámið..
Næturl'æknir:
Kjartan Ólaísson, LækJargqtu
6B, sími 2614; — Næturvörður *
Reykjavikur apótekii og, LyfjabúS,
inni Iðunni.
Ljósatími
bifreiða og annara ökutækja, er
nú frá kl. 4.50 að kveldi til kl, 7.3®
að morgni.
80 ára
er í dag Jón Guðmundsson, senr
undanfarin- 7 ár hefír dvalið á Elli-
heimilinu,' ásanrt háaldraðri koms
sinni, Helgu. Eiriksdöttur. Jón er
nú að heita má blindur, en .mcðan'
sjónin entist, var Jón 'sern tmgtamb.
Állir vinir J4ns og kunníngjar senda
hpiium bestú kveðjur 0g, óslca hon-
um góðs æfikvelds. G.
Útvarpið i kvöld.
KJ. 18.15 Islenskukensla. 18.45
Þýskukensla. 19.20 Hljómplötur :
Göngulög. 19.50 Fréttir. 20.15 Úrú
daginn og veginn. 20.35 Hljómplöt-
ur : Sönglög. 21.00 Húsmæðratími :
Geymsla matvæla (frú Gúðbjörp
Birkis). 21.20 Útvarpshljóm: .. b.
leikur alþýðulög. 22.00 Fréttaág. p
Hljómplötur: Létt lög.
aðelns LoftuF,