Vísir - 11.11.1938, Blaðsíða 3

Föstudaginn 11. nóvember 1938.
VISIR
3
Hlutdeildarfyrirkomnlagið hefir tíðkast
hjá (yrirtækjum i Ameriku i aidarfjórð-
ung og reynst ágætlega.
Launakjðr slfkra fyrirtækja eru stðhug
og ðrugg. og til tals hefir komið að
láta þau njðta skattaívilnana.
Sú stefna á mjög vaxandi byr að fagna meðal amerískra
Ivaupsýslumanna, að gefa öllum starfsmönnum fyrirtækjanna
hlutdeild í ágóðanum af rekstri þeirra. Mikill skoðana-
munur er ríkjandi um hvaða fyrirkomulag sé heppilegast í þess-
icm efnum, en talsverður hluti kaupsýslustéttarinnav amerísku,
segir víðkunnugt blað þar í landi, er þeirrar skoðunar, að ágóða-
hlutdeild í einni eða annari mynd sé framtíðarlausnin á mörg-
um vandamálum. Einkanlega er bent á það tvent, að með því að
fara þessa leið muni starfsmenn fyrirtækjanna verða ánægðari
og hagur þeirra batna og þar af leiðandi muni verkfallshættan
minka, en auk þess telja menn, að fyrirtækin ætti að komast
hjá að óhóflegar skattabyrðar verði á þau lagðar.
Þetta er sú niðurstaða, sem
fjárhagsnefnd öldungadeildar
þjóðþings Bandaríkjanna hefir
komist að, eftir að hafa safnað
miklum gögnum í málinu.
Það eru nú yfir 4000 atvinnu-
fyrirtæki í Bandaríkjunum, sem
hafa tekið upp ágóðahlutdeild-
arfyrirkomulag i einni mynd
eða annari, veita starfsmönnum
sinum uppbót sem miðast við
ágóða, eða greiða lduta ágóða i
ellistyrktarsjóði starfsmann-
anna.
Skýrslusöfnun fyrir nefnd
öldungadeildarinnar hefir haft
með höndum maður að nafni
Donald Despain og hefir hann
liaft fjölda sérfróðra aðstoðar-
manna. Skýrslusöfnunin liefir
farið fram um öll Bandarikin,
en Despain hefir haft aðalskrif-
stofu í Chicago, og þar hefir
verið unnið úr gögnum þeim,
sem nefndin hefir fengið.
Skýrslusöfnunin hófst í júlímán-
uði síðastliðnum og frá þvi hún
hófst hafa um 700 atvinnufyrir-
tæki friviljuglega látið Despain
og starfsmönnum hans í té allar
upplýsingar um starfsemi sína
og tilliögun í þessum'efnum.
Það var Arthur H. Vandem-
berg, öklungadeíldarþingjnaður
fvrir Michigan-ríki, sem lagði
málið fyrir öldungadeildina í á-
lyktunarformi, að slik rannsókn
skyldi fram fara, og náði tillag-
an fram að ganga. Vandenherg
er republikani. Skijiaði deildm
þriggja manna nefnd, og eru í
henni auk Vandenbergs, sem er
férmaður, Clyde L. Herring,
öldungadeildarþingmaður fyrir
Iowa og Ewin C. Johnson, öld-
ungadeildarþingmaður fvrir
Colorado, en þeir eru báðir
demokratar.
Mr. Despain liefir komist að
orði á þessa leið um skýrslu-
söfnunina:
„Það er ekki láform eða til-
gangur nefndarinnar að mæla
með lagasetningu viðvíkjandi
ágóðahlutdeild starfsmanna við
atvinnufyrirtæki. Þetta er mál,
sem hentast er að menn taki til
athugunar af sjálfsdáðum og
taki upp, ef jieir sannfærast um,
að þessi leið sé affarasæl. Hins-
vegar, ef rannsókn sú, sem
fram fer leiðir í Ijós, að ágóða-
hlutdeildarfyrirkomulagið hvilir
á heilbrigðum grundvelli og að
góður árangur næst með þvi, að
taka það upp, vill öldungadeild-
arnefndin mæla með því, að
ríkisstjórnin taki hvetjandi af-
stöðu með skattaívilnunum eða
skattaundanþágum, er þau
finnu verði aðnjótandi, sem af
sjálfsdáðum taki upp þetta fvr-
irkomulag.“
Skýrslusöfnunin hefir leitt í
ljós, að ágóðahlutdeildarfyrir-
komulagi hefir verið komið á i
nærri öllum viðskiftagreinum
víða um landið. Meiri hluti
þeirra fyrirtækja, sem skýrslur
hafa fengist frá, hafa frá 500—
15.000 manns í vinnu. Það hefir
vakið nokkura furðu, að
skýrslusöfnunin hefir leitt i
Ijós, að allmargir bankar hafa
konxið á hjá sér ágóðalilutdeild-
arfyrirkomulagi. Er nefndinni
kunnugt um 200 slíkar banka-
stofnanir.
Despain hendir á, að hann
hafi orðið þess var, að ýmsir
forstöðumenn og eigendur at-
vinnufyrirtækja hafi ekki tekið
upp ágóðahlu tdeildarfyrir-
komulag vegna þess, að þeir
óttist of mikla afskiftasemi
starfsmannanna af rekstri fyr-
irtækjanna. Þeir halda því
fram, að af ágóðahlutdeild leiði,
að sljórn fyrirtækjanna komist
raunverulega í hendur allra,
sem við fyrirtækið vinna, og
það geti ekki haft heppilegar
Menn eru að íliuga það, hvort
það sé ekki ómaksins vert að
flytja Þjóðabandalagið til
Brussel, ef Þjóðverjar og ítalir,
fengist þá til að gerast meðlimir
á nýjan leik.
Josepli Avenol, ritari banda-
lagsins, hýst við því, að Dala-
dier og Chamberlain muni
sættast við einræðisherrana. En
fleslir eru þeirrar skoðunar, að
það þurfi að endurskipuleggja
Þjóðabandalagið til þess að þeir
gangi aftur i bandalagið og þeir
embættismenn þess, sem því eru
andvígir hafa sagt upp stöðum
sínum.
Meðal þeirra, sem hætt liafa
störfum eru til dæmis Marcel
Harden, aðalráðgjafi Avenols
og yfirhókavörðurinn dr. T. P.
Sevensma, sem er Holllending-
ur.
Hið nýja skipulag bandalags-
ins yrði þannig, að Bretum,
Frökkum, Itölum og Þjóðverj-
um yrði gert jafn hátt undir
liöfði. Er ekki talið líklegt, að
þau ríki, sem nú eru meðlimir,
segi sig úr bandalaginu, enÞjóð-
afleiðingar. Þessar áslæður tel
ur Despain ekki hafa við rök að
styðjast og bendir á, að mörg
fyrirtæki, sem sé sérlega vel
stjórnað, hafi haft ágóðahlut-
deildarfyrirkomulag í alt að þvi
fjórðung aldar, án þess þeir
ágallar kæmi í ljós, sem að
framan er að vikið. Þess sé
jafnvel dæmi, að fyrirtæki hafi
verið rekin með ágóðahlutdeild-
arfyrirkomulagi i alt að því
hálfa öld, án þess nokkuð gerð-
ist, sem benti á, að það hefði
bitnað á stjórn fyrirtækjanna.
Þá segir hann, að ýmsir kaup-
sýslumenn og iðjuliöldar, sem
sé mótfallnir fyrirkomulaginu,
haldi því ýmist fram, að af því
muni leiða launahækkun eða
launalækkun, en skýrslusöfn-
unin sannar ótvírætt, segir Des-
pain, að ágóðahlutdeildarfyrir-
komulagið liefir alt af það til
síns ágætis að launagreiðslu-
fyrirkomulag kemst á faslan
grundvöll, og laun hjá slikum-
fyrirtækjum eru stöðugri og
minni breytingum undirorpin
en hjá öðrum fyrirtækjum.
* * *
Thor Thors alþm. hefir fyrst-
ur manna valcið máls á því hér
á landi, að hlutdeildarfyrir-
komulag við atvinnufyrirtæki
myndi verða heppilegast leiðin
til þess að tryggja vinnufriðinn
í landinu, en við það ynnist
einnig hitt að hagur vinnuveit-
andans og verkþegans yrði ekki
fyrir horð horinn. Hefir Thor
beitt sér fyrir þessu máli í ræðu
og riti, en ungir sjálfstæðis-
menn liafa það á stefnuskrá
sinni að vinna að framgangi
þess.
Fyrir forgöngu Thor Thors
hefir eitt félag hér á landi tekið
upp hlutdeildarfyrirkomulagið,
og mun það hafa gefist vel.
verjar hafa hinsvegar þvertekið
fyrir að setjast í bandalagið aft-
ur, ef það er í Genf, enda þótt
það verði endurskipulagt.
Þrjár höfuðborgir hafa því
verið nefndar sem vænlanlegir
staðir fyrir handalagið: Brussel,
Haag og Kaupmannahöfn.
Belgíska stjórnin býðst meira
að segja til að taka á sínar
herðar mikinn hluta flutnings-
kostnaðarins, en það er ekki á-
litinn svo mikill kostnaður við
að útvega og undirbúa húsnæði.
. En ef bandalagið flytti frá
Genf, myndi það valda kaup-
mönnum og gestgjöfum þar i
borg miklu tjóni.
En nú kemur babb í bátinn
■— Þjóðverjar munu neita, að
því er sagt er, að gerast aftur
meðlimir nema réttmæti ný-
lendukrafa þeirra verði viður-
kent.
Jón Iícrmannsson,
úrsmíðameistari, er sjötugur í
dag. Hann fluttist til bæjarins árið
1903 og hefir dvalið hér síðan. Jón
er vinsæll maður og einn af mæt-
ustu borgurum þessa bæjar.
I Flytur Þjóðabandalagið búferlum — \
I ef Þjóðverjar dg Ítalír fást til áö taká þátt störfiim jiésS. \
Þjóðabandalagshöllin, sem reist var á bökkum Genfar-vatns,
er nú rúmlega tvggja og hálfs árs gömul. Hún kostaði 2 milj.
sterlingspunda og í henni eru 900 skrifstofuherbergi, 1700
Kurðir 1650 gluggar, 950 talsímar og 2 milj. bóka. Og nú er
Þjóðabandalagið jafnvel að hugsa um að flytja búferlum — til
þess að geðjast H i 11 e r.
Starfseni leiðilélaos islaids.
Sælntiiis á Kjalvegi.
Ferðafélag Islands er það ís-
lenskra félaga, sem mest og best
hefir starfað að því að glæða
áhuga manna fyrir útivist og
hefir starfsemi félagsins í þá
iátt verið mjög margþætt. Það
hefir gefið út árbækur sem hafa
verið hinar prýðilegustu að efni
og frágangi. Á vetrum liefir það
haldið skemtifundi að jafnaði
einu sinni á mánuði og þar liafa
verið fluttir fróðlegir fyrir-
lestrar um ferðalög og sýndar
myndir frá þeim.
Þó er ótalinn sá þátturinn í
starfsemi félagsins, sem merk-
Aðalritstjóri Daily Express.
Lundúnablaðið Dailij Express
hefir nú mesta lítbreiðslu allra
dagblaða á Bretlandi. Aðalrit-
stjóri blaðsins, Arthur Christ-
iansen, sem hér birtist mijnd
af, er aðeins 33 ára. Hefir hann
verið aðalritstjóri þess frá áir-
inu 1923. Hann er af dönskum
ættum, frái Middelfart. Var afi
hans þar búsettnr.
RÓFARNIR GENGU UNDIR
LÖGREGLUPRÓF.
Lögreglan í Bandaríkjun-
um hefir lengi verið gegnsýrð
af mútuþægni og annari spill-
ingu, en þó fara ekki sögur
af því, að bófar þar í landi
hafi gengið undir lögreglu-
próf. Þessi saga um slíkt próf
er frá Toulon á Suður-Frakk-
landi:
I sumar auglýsti lögreglan
í Toulon eftir 40 lögreglu-
þjónum. Meðal umsækjend-
anna voru menn, er höfðu
sérstaklega góð meðmæli og
stóðust þeir allir prófið „með
glans“. Tóku þeir við stöðun-
um, en þá fékk lögreglustjór-
inn tilkynningu um það, að
þeir væri glæpamenn frá
MarseiIIes.
Þeir voru allir úr sama
glæpamannafélagi, en þegar
„keppinautar“ þeirra í öðru
íéiagi í Marseilles komust að á
þessu bragði þeirra, urðu þeir *
Öfundsjúkir og „sögðu frá“.
Þetta kom af stað allmik-
illi rannsókn á lögreglum ým-
issa bæja á S.-Frakklandi og
komst þá upp um miklar
mútugjafir til lögreglufor-
ingja og annara lÖgreglu-
manna. Tóku þeir að sér að
„vern.da“ næturklúbba og
þvílíkar stofnanir og höfðu
drjúgar tekjur af.
(D. Express).
I HVÍTÁRNESI
astan má telja og á mestan þátt
í því að Ferðafélagið hefir lilot-
ið sæmdarheitið „Ferðafélag
allra landsmanna“. Þessi liður
starfseminnar er sá, að það hef-
ir látið reisa sæluhús og ern
þau öll þrjú við eða nálægt Kjal-
vegi.
Fyrsta sæluhúsið var reist
1930 i Hvítárnesi og rúmar það
um 40 manns. Þetta sæluhús
hefir ált sinn þátt í þvi hve
ferðir hafa aukist til Hvítár-
vatns og aðeins á þessu sumri
hafa um 1000 manns ritað nafn
sitt í gestabókina. Fullvíst má
þó telja að þeir séu ekki fáir
sem ekki liafa ritað þar nafn
sitt.
í sumar hefir félagið lokið
við smiði á húsum i Kelingar-
fjöllum — í Árskarði — og að
Hveravöllum. Sæluhúsið í Ár-
skarði tekur 18 manns í rúm en
getur tekið mun fleiri. Það
stendur á prýðis fallegum stað
pg er sjálft hið vandaðasta. Það
er hitað upp með kolum og eru
í því öll liin nauðsynlegustu eld-
unartæki svo sem öðruip Iiús-
úm félagsins. Þá hefir Jökul-
kvísí verið brúuð og er liægt að
aka heim á hlað.
Hveravallahúsið rúmar mun
fleiri eða 30 manns í rúm, en 60
manns geta fengið þar nætur-
gistingu alls. Það er hitað upp
með hveravatni en ágætt
drykkjarvatn er leitt irin i hús-
ið. Er Hveravallasæluhúsið ekki
að eins vandaðasta sæluliús
landsins heldur mun leit að
vandaðra liúsi í sveitum þeim
er þarna eiga afrétt. En félagið
-w- r/' -
í ÁRSKARÐI
lætur sér ekki nægja þelta því
að á næsta sunu i ællar það að
hyggja sundlaug í nágrenni
þess.
Þessi liús gera það að verk-
um að nú getur fjöldi manns
dvalið í sumarleyfum sínum í
íegurstu óbygðum landsins án
þess að taka annað með sér en
gott skap — „nesti og nýja skó“.
Húsið er opið öllum því
Ferðafélagið er félag allra
landsmanna.
Þessar miklu framkvæmdir
hafa að sjálfsögðu kostað félag-
ið mikið fé, því að það hefir
orðið litils opinbers styrks að-
njótandi. En á sunudaginn gefst
mönnum kostur á að styrkja
þessa ágætu starfsemi félags-
ins, því að þann dag efnir það
A© HYERAVÖLLUM
til hlulaveltu i K. R. húsinu til
fjáröflunar fyrir Sæluhússjóð.
Mætum öll í K. R.-húsinu á
sunnudag: Með því að styrkja
Ferðafélagið fjölgum við sælu-
húsunum í óbygðum landsins.
Outsider.
ÍÞRÓTTIR.
Hjólreiðar.
j Þann 27. október var í Milano
í sell nýtt lieimsmet í 100 km.
\ hjólrejðmp. (u rðj Pielello met-
j ið, 2 lclst. 26:21 min. Gamla
metið átti Frakkinn Alavoine og
vár það 2 klst. 27:15.0 mín.
Helsingfors 1940.
Undirbúningsnefnd Ólympiu-
leikanna í Helsingfors er nú
búin að hjóða 58 þjóðum þátt-
töku í leikunum. Þá hefir nefnd-
in álcveðið að stækka svo
iþróttasvæðið í borginni, þar
sem leikarnir fara aðallega
fram, að það taki 65 þús. á-
horfendur. Hehningnum verður
séð fyrir sætum.
I
Mussolini skrifar undir fjóveldasamkomulagið í Miinchen.