Vísir - 16.11.1938, Blaðsíða 3

V I S I K

óp Iram í morgun ad vidstoddu
miklu ijölmenni.
Mavgi maima úr Hafnarfirði og Reykjavík var viðstatt hina
hátíðlegu afji.jújHin minnisvarðans ú gröf óþekta sjómannsins
i Fossvogskirkjugárði kl. 10 árdegis í dag, að viðstöddu Sjó-
mannadagsráðinu, en í því eru, sem kunnugt er, fulltrúar frá
Ölluiri stéttarfélögum sjómanna í Reykjavík og Hafnarfirði.
Sjómannadagsráðið hefir látið I)úa til minnisvarðann. Er hann
í löguri sem viti, úr steinsteypu, á þriðja meter á hæð, og er efst
á lionum ljósalijálinur. Stendur vitinn á fjörugrjótsstalli en um
leiðið er steypt lág girðing, sem táknar öldur liafsins. Er mirin-
isvarðinn hinri smekklegasti. Var Rikarður Jónsson mvnd-
liöggvari hafður með í ráðum um gerð og útlit en Felix Guð-
mundsson lét steypa Iiann Ljósalijálminn gerði Nýja blikk-
smiðjan Á varðanum eru tveir koparskildir, Stendur á öðrum:
„Leiði óþekkta sjómannsins frá 1933“, en á hinum: „Reistur í
tilefni af Sjómannadeginum 1938.“
Mannsöfnuðurinn stóð berhöfðaður meðan Ásgeir skipstjóri
Sigurðssori flutti ræðu þá, sem hér fer á eftir. Að henni lokinni
var tjaldinu svift af varðanum og lagði Ásgeir sveig á gröfina,
með böndum úr fánalitunum. Er letrað á hvítu böndin:
„Til minningar um þá, sem létu lifið í hinni votu gröf“ —-
og „Frá sjómannadeginum“. Á rauðu og bláu böndunum eru
svartir krossar.
Ræöa Ásgeirs Sigupðssonap skipstj.
umhyggju og vinsemd, sem í
því felst, að tryggja líf og limi
sjómannanna á alla lund sem
best.
Þau skörð, sem Ægir heggur
í fylkingar sjómannanna ís-
Iensku, svara til mannfalls stör-
þjóðanna í hinum skæðustu or-
ustum, ef að miðað er við mann-
fjölda þjöðarinnar og er þvi
sorglegri, sem því fylgja oftar
vandræði þeirra, er éftir lifa,
Eg hefi minst hér með fáum
orðum hins síðasta slyss. Frá
þvi slysi eru engjr til frásagnar
— þar hurfu þeir allir í hina
votu gröf.
. En stundum skolast líkamir
hinna látnu sjómanna á land og
þá oft öþekkjanlegir.
Eg tel eigi þau stórslys, er
hér hafá orðið á undanförnum
árum, því það er harmsaga.
Við það stórslys er skeði 10.
apríl 1933, er b.v. Skúli fögeti
fórst við Grindavik, atvikaðist
það svo, að nokkrir hinna
liraustu drengja komust á land
og héldu lífi, en aðrir — 13 að
tölu — urðu eftir á skipsflakinu
og létu lífið.
Meðal líkanna, er rak á land,
var eitt óþekkjanlegt. Eru líkin
öll gjrafin liér í þessum. garði.
Vér erum nti stödd við leiði ö-
þekta sjómannsins frá því
hörmulega slysi. Hér hvílir
hann meðal félaganna, er biðu
sömu örlög og hann.
Hér hefir lionum verið gerð-
ur varði. Þessi minnisvarði er í
hugskoti okkar sjómannanna
eins yfir alla hina, þar til öðru
vísi skipast.
Þetta er vina og bróðurlcveðja
frá fyrsta sjómannadeginum, er
haldinn var í Reykjavik siðasta
sumar.
Mun í framtíðinni verða séð
um þetta leiði af þeirri nefnd,
er stendur fyrir sjómannadegin-
um á hverjum tima. Varðmn er
eins og menn munu sjá í líkingu
vita og undirstaðan fjörugrjótið
við ströndina, þar sem öldur
hafsins leika um, stundum þýtt
og mjúklega og á stundum vilt
og hamslaust.
Þessi stytta eða varði gæti því
verið ábending til þjóðarinnar
um eitt af því, sem hún þarf að
gera fyrir sjómennina, og það
er að lýsa upp ströndina, svo í
lagi sé.
Aðrar þjóðir liafa hin gífur-
legju útgjöld, er nefnast her-
kostnaður. Þjóðirnar beygja sig
Minnisvarðinn
á gröf óþekta sjómannsins.
Islenskir sjómenn og aðrir
viðstaddir vinir og ættingjar
hinna mörgu, er látið hafa líf
sitt í hinni votu gröf.
Sá atburður, sem er þess vald-
andi, að vér erum hér saman
komnir í dag, fær oss til þess að
renna huganum til fortíðarinn-
ar og staðnæmumst vér þá við
þá skapraun, er forfaðir vor,
Egill Skallagrímsson, varð að
þola og varð þess valdandi, að
hann orti hið kraftmikla Sonar-
torrek.
Sílkur harmur svellur nú ís-
lensku þjóðinni í hjarta, þvi að
mannskaðar ná til allrar þjóð-
arinnar.
Er nú skemst að minnast þess
hörmulega atburðar fyrir
nokkrum dögum, er botnvörp-
ungurinn Ólafur hvarf í djúpið,
með 21 manns áhöfn, allra
vaskra drengja.
Slíkir sorgaratburðir verða
öllum minnisstæðir, bæði körl-
um og konum, og ekki hvað síst
oss sjómönnunum, sem slupp-
um lieilir að þessu sinni, en vit-
lím eigfi nema röðin komi næst
að oss.
Lif sjómannanna er rneiri ó-
vissu háð en líf annara stétta
þjóðfélagsíns.
Nokkurra daga samhugur og
hluttekning í sorgum aðstand-
enda þeirra, er mist hafa sína í
hafið, er að sjálfsögðu þakkar-
verð.
En hinn varanlegi bróðpr-
hugur og samstarfshugur er
öllu betri. Það. væri þvi mikil
hjálp og góð, ef að þjóðin í heild
yildi sýna þessari stétt þá sönnu
Virðuleg minningar-
athöfn í dómkirkjunni
Ásgeir Sigurðsson
skipstjóri.
undir lierkostnaðarokið, jafnvel
þótt þær viti, að enginn græði
á striði.
Hvers vegna skyldi þá ekki
íslenska þjóðin taka á sig þau
útgjöld, er til þess þarf, að
tryggja líf sjómanna sinna sem
best, þar sem það stríð, er þeir
heyja, er þjóðinni lífsspursmál.
Yér erum hér staddir í dag
til þess að afhjúpa þenna minn-
isvarða, um hinn óþekta sjó-
mann. Vér gerum það í kyrþei,
með þakklæti í huga til þeirra,
er látið hafa lífið í liinni votu
gröf i baráttunni fyrir brauði
til lianda þjóð sinni, og með
hluttekningu til þeirra er sorg-
mæddir eftir lifa.
Þér, sem i landi búið, látið
þessa láknmynd minna yður á,
að sjómennimir kalla á yður og
hiðja yður um meira ljós —
fleiri vita til þess að varna slys-
um og manntjóni.
Fyrir hönd forstöðunefndar
sjómannadagsins svifti eg blæj-
unni af þessum vita, svo að
liann inegi lýsa út yfir grafir
liinna dauðu.
Tímaritid
„l»jóðln“.
4. liefti 1. árgangs, er nýkomið
út. Er ritið mjög fjölbreytt að
þessu sinni og flytur m. a. það
efni er hér greinir: Jón Mag'n-
ússon: Andvaka, fagurt ljóð,
eins og öll önnur, sem þetta
nrerka og vandvirka skáld læt-
ur frá sér fara. Gunnar Thor-
oddsen: Stjórnmálaþættir. Rek-
ur Gunnar þar stjórnmálahorf-
urnar og viðhorf flokkanna inn-
byrðis, ágreininginn í Frain-
sóknarflokknum og viðhorf
Sjálfstæðisflokksins til sam-
vinnu við Framsókn. Hörður
Bjarnason: Horft heim að ís-
lenskum sveitahæ. — Fjallar
greinin um hyggingar og bygg-
ingarlag í sveitum, fyr og nú. —
Pétur Ólafsson: Þýskaland —
Stórveldi. í greininni er rakin
þróun hins nýja Þýskalands i
höndum nazistastjórnarinnar
og kenningar Hitlers í „Mein
Kampf“ raktar í sambandi við
það. — „Islendingur í Póllandi
segir frá“ heitir viðtal við Finn-
boga KjaHansson kaupmann,
en þar er rakin saga Póllands
í megindráttum og ger grein
fyrir horfum á viðskiftum milli
íslands og Póllands. — Sigurð-
ur Sigurðsson herldayfirlæknir
ritar um heilsuvernd, viðhald
heilsunnar og varnir gegn sjúk-
dómum, en þessa ritgerð ættu
allir að lcynná sér. — Þá er
smásaga, Húsið, eftir André
Máurois, grein eftir F. G. Finlc-
Minningarathöfn um skips-
höfnina, sem fórst með b.v. Ól-
afi var haldin í dómkirkjunni í
dag og hófst hún kl. 2 e. h. —
Fánar blöktu í liálfa stöng á
öllum opinherum byggingum
og víðsvegar um bæinn, en
flestum opinberum skrifstofum,
skrifstofum félaga og einstak-
linga, söluliúðum og vinnu-
slöðvum var lokað um miðbik
dagsins.
Athöfnin í dómkirkjunni
hófst með því að leikið var sorg-
arlag, en þvínæst var sunginn
sálmuririn „Ég lifi og ég veit“.
Síra Bjarni Jónsson hélt minn-
ingarræðuna og las upp nöfn
allra þeirra, sem fórust með
togaranum Ólafi, svo og tveggja
manna, Guðmundar Kr. Ólafs-
sonar og Ágústs Stefánssonar,
sem áður höfðu farist af skip-
inu, og nöfn þein-a Sigurþórs
Guðmundssonar og Alberts Ól-
afssonar, sem fórust af trillu-
bát við Andriðsey nú fyrir
nokkuru. Risu menn úr sætum
sínum til þess að minnast hinna
framliðnu og sýna þeim hinsta
virðingar og þakklætisvott.
Að ræðunni Iokinni var sung-
inn sálmurinn: „Þú, guð, ert
minri, eg á þig að“. Að því
loknu gekk presturinn fyrir alt-
ari og tónaði, en kórinn söng:
Góður engill guðs oss leíðir, en
að lokum voru leikin sorgarlög.
IJ.f. Alliance sá uni undir-
búning minningarathafnarinn-
ar, og fór liún mjög veglega ög
virðulega fram.
Þessa dagana hefir verið efnt
til samskota, til þess að greiða
úr fyrir fjölskyldrim þeirra
manna, sem fórust með togar-
anum Ólafi, og hefir þegar
safnast allmikið fé. Margar
þessara fjölskyldna munu
þurfa á bráðri hjálp að halda og
fyrstu peningar eru besta hjálp-
in þar til frekar kann úr að
rætast fyrir ekkjunum og mun-
aðarleysingj unum.
Vísir vill beina því til lesenda
sinna, að blaðinu er ljúft að
veita framlögnm manna í þessu
augnamiði viðtöku, og menn
ættu að minnast þess, að þótt
hver einstakur láti ekki mikið
af hendi rakna, fyllir kornið
mælinn, og með þessu verður
bætt úr brýnustu þörfum þeirra
fjölskyldna, sem fyrirvinnu
hafa mist.
Verslunarráð íslands.
ÁrsfunduF þess var lialdinm í gær,
Stjópnin endupkosin.
ÍRSFUNDUR Verslunarráðs
íslands var haldinn í gær,
svo sem getið var hér í blaðinu.
Fundurinn var settur af Hall-
grími Benediktssyni stórkaup-
manni, formanni Verslunar-
ráðsins. 1 setningarræðu sinni
mintist hann félagsmannaVersi-
unarráðsins, er látist hafa frá
því er seinasti ársfundur var
haldinn. Gat H. Benediktsson
helstu æfiatriða þeirra.
Þeir félagar Verslunarráðsins,
sem látist liafa á undangengn-
um mánuðum, eru: Axel Tuli-
nius, forstj., JesZimsen kaupm.,
Sveinn Guðmundsson fyrv.
hreppstjóri Akranesi, Ilans Pet-
ersen kaupm., Ólafur G. Eyj-
ólfsson fyrv. Verslunarslcólastj.,
Helgi Hafliðason útgerðarm.
Siglufirði og Sveinn Hjartarson
fyrv. forstjóri Siglufirði.
Hallgrímur Benediktsson
skýrði frá þvi, sem vikið var að
hér í blaðinu í gær, að Vérslun-
arþinginu yrði frestað þar til
nokkuru eftir að Alþingi kæmi
saman. Þykir hentugra að halda
Verslunarþing á þeim tíma, þvi
að margir, sem það sækja, eiga
hægara með að koma þá, auk
annara kosta, sem það hefir.
er, er nefnist „Loftorusta yfir
Teruel“, Bókaþáttur, framhalds-
sagan „Kvennjósnarinn", —
smælki og samtíningur.
Tvö hefti af ritinu koma enn
út fyrir áramót og ættu menn
að styrkja útgáfu ritsins með
því að gerast áskrifendur. Ár-
gangurinn kostar kr. 3,00 og
er ritið því ódýrast allra rita
á íslandi. — Afgreiðsla ritsins
er á afgreiðslu Vísis. — sími
3400.
í ræðu sinni mintist H. B. á
erfiðleika verslunarstéttarinnar,
hversu þrengt væri kosti liennar,
og livatti stéttina til þess að
halda fast á rétti sinum. Dr.
Oddur Guðjónsson rakti starf-
semi verslunarráðsins á liðnu
starfsári. Þátttakendum í Versl-
unarráðinu fer enn f jölgandi og
er áliugi mikill og vaxandi inn-
an stéttarinnar.
Sig. Guðmundsson, fulltrúi
Verslunarráðs íslands, ræddi
reikning þess fyrir 1937 o. s.
frv. Nokkurar umræður urðu
á fundinum um innflutnings-
höftin og tóku til máls Guð-
mundur Guðjónsson, Ólafur
Jónsson, Hafnarfirði, Björn Ól-
afsson og Hallgrímur Bene-
diktsson. — Þeir, sem gengu
úr stjórninni, voru allir endur-
kosnir: Hallgrímur Benedikts-
son, Garðar Gislason og Sveinn
M. Sveinsson. Aðrir, sem sæti
eiga í stjórn Verslunarráðsins,
eru þeir: Jóhann Ólafsson, Carl
Proppé, Haraldur Árnason,
Björn Ólafsson, Richard Thors
og Sigurbjörn Þorkelsson.
Þrír togarar seíds
ísfisksflia í gær.
Þrír íslenskir togarar seldu
ísfiskafla í Bretlandi í gær, tveir
i Grimsby og einn í Hull.
I Grimsby seldi Hilmir 901
vætt fyrir 623 stpd. og Venus
1360 vættir fyrir 1293 stpd. —
Sviði seldi 1180 vættir í Hull
fyrir 1195 stpd.
Samkvæmt heimildum frétta-
ritarans í Hafnarfirði seldi tog-
arinn Júní í Grimsby í gær 1665
vættir fyrir 1777 sterlingspund.
(FjÓ.)
.1 .'vsBSfc 'SEÉB&KÍSSSSS? . . MMfiQM
Refasýning í
StykkisbðifliF.
Refasýning var Iialdín 3
Stykkishólmi laugardaginn 12.
þ. m. Prófdómarar voru þeir
sömu og á undangengnum refa-
sýningUin,' þeii' II. .1. Hölmjárft,
forstjóri, og öle Aurdal, liinnn
norskí refaráðunautur.
Sýndir voru alls 107 silfur-
refir og 11 blárefir.
Sex blárefir hlutu verðláun:
Einn 1. verðlaun, tveir 2. vetð-
laun og þrír 3. verðlaun. — Níjt-
ján silfurrefir Iilutu 1. verð-
laun, 25 önnur verðlaun og 36
hlutu 3. verðlaun. — Fjögur
dýr hlulu heiðursverðlaun.Voru
það fullorðinn refur, eign Sig.
Ágústssonar, kaupmanns i
Stykkishólmi, fullorðin tæfa,
eign Péturs Jónssonar, bónda á
Dagverðarnesi, yrðlingstæfa,
eig'n Hannesar Stefánssonar ■ i
Stykkishólmi og yrðlingsrefur,
eign Ólafs Jónssonar fra Elliða-
ey, Stykkisliólmi. Auk þess Waut
tæfa Hannesar Stefánssonar
silfurbikar frá Loðdýraræktar-
félagi Islands, sem besta dýr á
sýningunni. Ennfremur vora'
sýndar sérstaldega tvær fjöl-
skyldur, foreldrar og fimm yrð-
lingar, eign Sigurðar Ágústs-
sonar, cr lilaut 1. verðlaun og
foreldrar og 5 yrðliugar, eiga
Hannesar Slefánssonar, er lilaut
3. verðlaun.
F yrstu-verðlauna dýrin skiff-
ust þannig niður á eigendur:
Sig. Ágústsson, kaupm., átti 5
silfurrefi, er hlutu 1. verðlaun
og 1 bláref; Hannes Stefáiisson
3 silfurrefi; Ólafur Jónsson frá
Elliðaey 3 silfurrefi; Pétur Jóns-
son á Dagverðareyri 2 silfur-
refi; Refabúið á Gríslrólí, Hhigi
Hallsson, 2 silfúrrefi; Síg.
Skújason í Stykkisliólmi 1 silf-
urref; Ólafur Sturlaugsson Ögri
1 silfurref; Kristmann Jóhanns-
son í Stykkishólmi 1 silfurref,
og Jón V. Hjaltalín, Brokey, 1
silfurref. — Sýningin var vel
sótt og er mikill áhugi manna
með að kynna sér þennan nýja
atvinnuvðg og kynbæta dýrin.—
(FÚ.)
íslenskir bananar.
Blaðið „Sunday Clironicle", sem
gefið er út í Mancheáter, birtir þ.
30. okt. s.l. þá fregn, aS tilraunír
til bananaræktar hér á landi liafí
borið góðan árangur og muni þetta
,,heimskautsafbrigði“ hitabeltís-
ávaxtarins brátt koma á heimsmark-
aðinn!
Slys.
1 gærkvekli kl. rúmlega sex varÍS
kona fyrir bifreið á gatnamótum
Laufásvegar og Bragagötu. Var
hún flutt á Sjúkrahús Hvitabands-
ins, en mun ekki alvarlega meidd.
Þýski sendikennarinn’,
Wolf-Rattkay, ílytur næsta há-
skólafyrirlestur sinn í kvöld kl. 8v
GLUFIX
LÍMIÐ
límir alt án undantekn-
ingar. — Það er óslítandi,
haldgolt, leysist ekki upp í
vatni og gerir enga blettL
FÆST í NÆSTU BÚÐ.
HEILDSOLUBIRGÐIR
M. Óiaftsson &
Bernhöft.