Vísir - 28.11.1938, Blaðsíða 2

V I S I R
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Geíígið inn frá Ingólfsstræti).
Sí m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Vélbátar eða
togarar.
Q íöustu árin hefir „endurnýj-
U un togaraflotans“ verið eitt-
hvert helsta „baráttumál“ Al-
þýðuflókksins. Mál þetta tók
flokkurinn upp á þeim grund-
velli, að ríkið beitti sér fyrir
því, að nýir togarar, nýjustu og
fullkomnustu gerðar, yrðu
keyjptir til landsins. Á haust-
þingmu 1937 varð það svo að
samkomulagi milli Alþýðu-
flokksins og Framsóknarflokks.
ins, að félag sjómanna og
verkamanna skyldi fá styrk af
opinberu fé, til kaupa á slíkum
togurum, einum eða tveimur,
alt að 25% af kaupverðinu. Fé-
lagsmönnum var gert að leggja
fram 15—20% af kaupverðinu,
en síðasta þing gaf heimild til
þess, að alt að helmingi þess
framlags yrði veitt þeim sem
lán úr fiskimálasjóði. Hefur Al-
þýðuflokkurinn siðan haldið
þessu mjög á lofti, og þóst ekki
alllítið af því, hversu vel sér
hafi tekist að sjá fyrir því, að
togaraflotinn yrði endurnýjað-
ur. — En þar við situr. Úr
f ram kvæmdum hefir ekkert
orðið, og svo virðist, sem ekk-
ert muni verða aðhafst um
þessa „endurnýjun togaraflot-
ans“ fyrst um sinn.
Á dögunum hirtist tillcynning
frá Fiskimálanefnd, þess efnis,
að ríkisstjórnin liefði ákveðið,
að á næsta ári skyldi varið úr
Fiskimálasjóði alt að 200 þús.
króna „til styrktar byggingu
vélháta”, og gæti styrkurinn
numið alt að 20—25% af kostn-
aðarverði bátanna. Alþýðublað-
ið hefir skýrt. svo frá, að þetta
hafi verið ákveðið „eftir sam-
komulagi við miðstjórn Al-
þýðuflokksins“. En samkvæmt
frásögn blaðsins, hefir mið-
Stjói'in flokksijns ekki að eins
fallist á það, að þessi styrkur
til vélbátabygginga yrði veittur
úr Fiskimálasjóði, heldur einn-
ig að til þess yrði varið því fé
sjóðsins, að mestu eða öllu leyti,
sem ráðgert var að verja til
„endurnýjunar togaraflotans“
árið 1939, eins og að framan
segir. En hlaðið lætur þess hins-
vegar getið, að „fé það, sem til
togarakaupanna er ætlað 1938,
muni nú hafa verið lagt til Idið-
ar“, svo að það verði handbært,
þegar til þarf að taka, handa
„ldutafélagi“ til tagarakaupa,
enda sé það trygt, að jafnmikil
upphæð verði ætluð Fiskimála-
sjóði í fjárlögum árisins 1940,
„er síðan verði varið til stvrkt-
ar togarakaupa“!
Því var nú lýst yfir á síðasta
Alþingi, af hálfu Framsóknar-
flokksins, að styrkur til togara-
kaupa yrði aðeins veittur sam-
vinnufélagi eða félögum. Og
„það ber því eiíthvað nýrra
við“, ef nú hefir „verið lagt til
hliðar“ það fé „handa hlutafé-
lagi“, sem ætlað var til togara-
kaupanna á þessu ári, eins og
Alþýðublaðið segir að muni
hafa verið gert. Miklu nær
liggur að ætla, að ríkisstjórnin
hafi verið orðin úrkula vonar
um það, að nokkuð mundi
verða úr fclagsstofnun til tog-
arakaupa, samkvæmt því sem
ráðgert hafði verið, og því liafi
hún Iiorfið að því ráði, að
fengnu samþykki miðstjórnar
Alþýðuflokksins, að verja fénu
til styrktar vélbátabygginga.
Af hálfu Sjálfstæðisflokksins
var á síðasta þingi reynt að
koma því til leiðar, að styrk-
veitingar úr Fiskimálasjóði
yrðu heimilaðar jöfnum hönd-
um til togarakaupa og vélbáta-
bygginga. Það mátti Alþýðu-
flokkurinn hinsvegar ekki
heyra nefnt þá, og mun hann
hafa óttast það, að þá yrði lít-
ið úr framkvæmdum um „end-
urnýjun togaraflotans“. Nú
virðist floklcurinn sjálfur vera
orðinn vondaufur um að nokk-
uð verði úr togarakaupunum að
sinni, og sættir hann sig þá við,
að togaraflotinn verði endur-
nýjaður með vélbátum fyrst í
stað.
En gaman væri að Alþýðu-
blaðið upplýsti það, hvar fé það
muni vera niður komið, sem
það segir að „muni“ hafa verið
„lagt til hliðar“ á jdirstandandi
ári í því skyni, að verja því til
togarakaupa, þegar tími þykir
til kominn, sem og liitt, hvenær
það muni verða talið tímabært,
að koma þeim togarakaupum í
framkvæmd.
Jón Pálmason
alþingismaöur
er fimtugur í dag. Jón er liinn
mesti merkismaður og sómi
sinnar stéttar. Er hann prýði-
legum gáfum gæddur, orðsnjall
og öruggur í sókn og vörn. Hef-
ir liann gegnt fjölda trúnaðar-
störfum í héraði og á Alþingi
og hvarvetna getið sér hinn
besta orðstir. Er málum sveit-
arinriar vel gætt þar, sem Jón
leggur liönd á plóginn.
Skákþingið í
Hollandi.
Fine og Keres jafnir.
1 síðustu, 14., umferð tefldi
Fine við Keres og gerðu þeir
jafntefli. Reshevski og Flohr,
Aljechin og Botvinnik gerðu
einnig jafntefli. Euwe sigraði
Capablanca.
Biðskákin milli Aljechin og
Keres varð jafntefli, en hitt var
misskilningur, að Keres hefði
tapað fyrir Capablanca. Sú skák'
varð jafntefli og hefir Keres því
engiú skák tapað.
Einnig mun Aljechin hafa
tapað fyrir Fine í seinni um-
ferðinni líka, og er það eina til-
fellið, þar sem keppandi tapaði
báðum skákum gegn sama
manni.
Úrslitin urðu þessi: 1.—2.
Keres og Fine 8% vinning, 3.
Botvínnik 7% v., 4.—6. Alje-
clíin, Euwe og Reshevslcy með
7. vinn., 7. Capablanca 6 vinn.
og 8. Flohr 4% vinn.
Keres er Eistlendingur, Fine
Bandaríkjamaður, Botvinnik
Rússi, Aljechin franskur Rússi,
Framtiö Frakklands
er undír J»ví komin að allsherjarverkfallið
leiði ekki til byltingar.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Allsherjarverkfallið í Frakklandi næstkomandi
• miðvikudag sker úr um það hver sigrar í
Frakklandi, Daladier með flokk sinn, radikal-
sósíalista og hægri flokkana að baki sér, eða vinstri fl.
undir forystu Leon Blum og kommúnistaleiðtog-
ans Thorez. Hvorugir vilja láta hlut sinn fyrir öðrum.
Stjórnin er staðráðin í að beita hervaldi, eftir því sem
þörf krefur, og neyða þannig verkamenn til þess að
taka aftur upp vinnu. Eru herdómstólar settir í skyndi
til þess að fella úrskurði, en verkamennirnir teknir í
herinn, ef annað dugar ekki, en þá eru þeir háðir her-
lögum og verða að hlýða hvað sem tautar. Þar sem ó-
eirðir keyra úr hófi fram eru svæði eða landshlutar
lýst í umsáturástand og gilda þá herlög í öllu.
Það er vitanlega hættuleg leið að fara í landi, sem Frakklandi,
þar sem hin róttæku öfl eru mjög sterk, að nota herinn til þess
að fá verkalýðinn til þess að sætta sig við valdboð stjórnarinnar,
en hinsvegar telur Daladier og stjórn hans, að nú ,kref jist þjóð-
arnauðsyn, öryggi Frakklands og framtíð þess, að vinnufriður
verði í landinu og þjóðin öll sætti sig við þær tilskipanir, sem
stjómin hefir sett fjárhagnum til viðreisnar. Daladier treystir
á herinn, en hann hefir verið hermálaráðherra um mörg ár.
Verklýðsfélögin búa sig undir að taka mjög víðtækan þátt
í allsherjarverkfallinu, þrátt fyrir það, að Daladier í útvarps-
ræðu sinni í gærkveldi skoraði fastlega á þjóðina, að sameinast
um viðreisnarstefnu stjórnarinnar.
Útvarpsávarp Daladiers til
þjóðarinnar var stutt. Hann for-
dæmdi. tilraunir verklýðsleið-
toganna til þess að koma af stað
allsherjarverkfalli, í þeim til-
gangi að ónýta viðreisnarlög-
gjöfina, en ef það ætti að gera
væri það aðeins á valdi þings-
ins að taka ákvörðun í því efni.
Þingið ætti um það að velja, að
láta reka á reiðanum, sem hing-
að til, eða hefja fjárhag og
gengi landsins til vegs og virð-
ingar, svo að Frakkland geti á-
fram orðið aðnjótandi mikils
og góðs álits með öðrum þjóð-
um. Allsherjarverkfallið, sem
forsprakkar verkalýðsins eru
að reyna að teyma hann út i,
á engan rétt á sér, efnislegan,
lagalegan eða siðferðilegan. —
Daladier neitaði því, að liann
áformaði einræði. Einræði
gagnar oss elcki, sagði hann.
Vér viljum ekki fara þá leið, að
einn flokkur taki öll ráð í sínar
hendur — og stjórnin mun
ekki láta hótanir þær, sem stöð-
ugt koma fram frá leiðtogum
socialista og kommúnista hafa
áhrif á sig, heldur vinna áfram
að því að treysta lýðveldið, á
grundvelli laga og lýðræðis.
Verkamennirnir, sagði hann,
,geta ekki vænst annars en
hörmunga af allslierjarverkfalli
og það muni bitna harðast á
hinum snauðustu. Ef nú, þrátt
fyrir alt, verður ekki látið sitja
við hótanirnar einar, er eg á-
kveðinn i að gera skyldu mína
í hvívetna. — United Press.
Kuldai* og faLPídarveduF taalda
áfram í Bandaríkjunum.
Á annað hundrað manns hafa far-
ist ai völdum kuldanna,
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
New York fregnir herma, að miklar fannkomur
sé enn í norðausturhluta Bandaríkjanna. Síð-
an er tók að liríða á dögunum og allar sam-
göngur teptust á stóru svæði í bili liefir víða haldið á-
fram að kyngja niður snjó og er það hinum mestu erf-
iðleikum bundið að halda uppi samgöngum. í New
York-Oity hafa um 45.000 menn unnið að snjómokstri
seinustu dagana, til þess að unvferð geti haldist óhindr-
uð um göturnar.
Á annað hundrað manns í austurhluta Bandaríkj-
anna hafa farist af völdum kufdanna undanfarna daga.
Er sumt af því aldrað fólk og lasburða. Margir hafa far-
ist af slysförum á þjóðvegum landsins.
United Press.
Euwe Hollendingur, Reshevsky
Bandarí k j am aður, Capablan ca
Kuhamaður og Flohr Tékki.
Keres hefir engri skák tapað
og Flolir enga unnið og i næstu
sunnudagsblöðum munu birtast
skákir frá móti þessu.
Blinda fólkið
færir Rebekkustúku Oddfellow-
reglunnar, sínar innilegustu þakkir
fyrir þær ógleymanlegu ánægju-
stundir, sem það naut hjá þeim í
Oddfellowhúsinu á sunnudaginn
var. Þökk fyrir vinarhönd, ljós og
kærleikans yl.
Nýja Bíó
sýnir um þessar rnundir kvikm.
,,t ræningja höndum“ við ágæta að-
sókn.
ir
i uni ir
Þeir mimu ræða friðarmál álfunnax* á
grundvelli Múnehenar-samkomulagsins.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun. — FÚ.
Lundúnadagblaðið Daily Mail birtir þá fregn í morgun, að
Chamberlain ætli að heimsækja Mússólíni í næsta mánuði. Mun
fregn þessi hafa við rök að styðjast, enda þótt ekkert hafi verið
tilkynt um þetta opinberlega enn sem komið er.Sennllega verður
þessi ferð farin eftir jól, en þegar þingi hefir verið slitið fyrir
jólin áformar Chamberlain að fara í ferðalag um Miðjarðarhaf
sér til hressingar, og mun því ferðalagi' ekki verða lokið fyrr en
í janúarlok. Talið er, að Chamberlain muni ræða friðarmálin
við Mússólíni, reyna að byggja áfram á þeim grundvelli, sem
lagður var með samningunum í Munchen. Getur þá margt gerst,.
sem kann að koma í veg fyrir að þessi áform, eða jafnvel orsaka,
að af þessu áformi geti ekki orðið, þar sem horfur í alþjóðamál-
um eru mjög ótryggar. Einkanlega eru það Spánarmálin, sem
enn valda miklum áhyggjum stjórnmálamönnum stórveldanna.
:‘WFi United Press.
Páll á
batavegi.
London í morgun.
Frá Vatikanborginni er
simað. að páfi hafi hrest
svo fljótt við eftir brjóst-
mæðiköstin, að menn undr-
ist það mjög. Er páfi sem
kunnugt er komin á níræð-
isaldur. I gær var páfi á fót-
um og veitti mönnum á-
lieyrn og tók þátt í guðs- <
þjónustu. Páfi er þó ekki
enn talinn úr allri hættu.
United Press.
Nokkrar fyrirspurnir liafa
borist ',,Minnisblöðunum“ um
það, livort liægt sé með lögum
að banna fólki að fara til út-
landa, ef það liefir ekki fengið
gjaldeyrisleyfi lijá Gjaldeyris-
og imiflutningsnefnd. Engin
lög liafa enn verið sett um það,
er banni mönnum að fara úr
landi án leyfis. En yfirvöldin
hér geta krafist að fá vitneskju
um, livort menn geti farið ut-
an án þess að hrjóta gjald-
eyrislögin. — Það tclst, til
dæmis, ekki til brota á lögun-
um, þótt menn lifi erlendis á
lánum, á kunningjum sínum
eða á sníkjum.
Einn lesandi blaðsins skrifar
og spyr, hvers vegna menn hafi
verið dæmdir á 17. öld til að
húðstrýkjast eða missa búslóð
sína fyrir að kaupa nokkur
pund af tóbaki af Hollending-
um. Það var vegna þess, að þá
var talið lieppilegt að ákveða
með lögum, að menn skyldi
versla eingöngu við einn kaup-
mann í ákveðnu Iiygðarlagi. Ef
út af var brugðið, varðaði það
þungri refsingu. — Nú geta
menn ekki skilið slíkt, en þó
munu flestir kannast við söguna
af hóndanum, sem tekinn var
festur og sektaður fyrir að liafa
meðferðis rjómaflösku til dólt-
ur sinnar í Reykjavík. Það
minnir lítilsháttar á 17. öldina.
CHAMBERLAIN
I grein, sem fjármálaráðherr-
ann ritaði í Tímann 19. þ. m„
hoðaði Iiann, að í framhaldi
greinarinnar mundi hann henda
á leiðir út úr gjakleyrisháðung-
inni. Framhaldið kom. Leiðirn-
ar eru þessar: Minni innfhitn-
ingur á byggingarefni, vélum,
tóhaki og brennivini. Sumum
finst vera farið að „slá í“ þessar
tillögur ráðherrans. Þær hafa
komið fram í fjárlagaræðum
síðustu tveggja ára. Menn voru
farnir að vona, að i þetta skifti
mundi eitthvað nýtt og stórt
koma frá ráðherranum. Menn
liafa sætt sig fljótt við vonhrigð-
in og halda áfram að heyja sína
daglegu haráttu við gjaldeyris-
erfiðleikana.
í umræðum, sem föru fram
fyrir nokkrum dögum í hreska
þinginu um erfiðleika sildarút-
gerðarinnar þar í landi, var frá
því skýrt, að fiskimönnum í
Bretlandi liefði fækkað síðustu
25 árin um 50.000. Var farið
fram á aukna aðstoð ríkis-
stjórnarinnar til sildarútgerðar-
innar, en því var synjað.
Þýska ríkið hefir á fyrstu sex
mánuðum yfirstandandi fjár-
hagsárs haft miklu meiri tekjur
af sköttum og tollum en á sama
tíma í fyrra. Nu hafa tekjurnar
verið 8.30 miljarðar marlca, en
á sama tímabili í fyrra voru
þessar tekjur 6.79 miljarðar
marka.
Áheit
á Strandarkirkju, afhent Vísi:
Frá ónefndum 5 kr., frá G. 7
kr. og frá O. S. 10 kr.