Vísir - 30.12.1938, Blaðsíða 2

V í s 1 K
VfSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Tekin af tví-
mælin.
*
I forystugrein Tímans í gær
eru tekin af öll tvímæli um
þaö, hvaö forsætisráðherrann
hafi átt við með ummælum sín-
um 1. desember s. 1., um nauð-
synina, sem orðin var á auknu
samstarfi stjórnmálaflokkanna
í landinu, og „samtölcum allra
áhyrgra manna“, „til að ráða
fram úr erfiðleikunum“, sem
„enginn einn flokkur“ væri fær
um að gera, þegar til lengdar
léti.
Af þessum ummælum ráð-
herrans virðist mega ráða það,
að hann, eða jafnvel Frams-
sóknarflokkurinn í heild, teldi
nauðsyn hera til Jæss, eins og
nú væri kornið, að samvinna
gæti tekist við Sjáfstæðisflokk-
inn um stjórn landsins, þvi að
sýnt væri, að Framsóknarflokk-
urinn væri ekki einfær um það,
að ráða fram úr erfiðleikunum,
þegar til lengdar léti, og jafnvel
ekld heldur, ]k) að hann nyti til
þess atfylgis Alþýðuflokksins
eins og að undanförnu. En væri
þetta réttur skilningur á orðum
ráðherrans, þá virtist mönnum
sem vart gæti farið hjá þvi, að
hann teldi einnig nauðsyn á, að
breytt yrði að nokkuru eða
jafnvel allverulega um stjóm-
arstefnu, svo að framvegis yrði
meira farið að ráðum Sjálf-
stæðisflokksins, um löggjöf og
ríkisstjórn, en gert hefði verið.
Mér í hlaðinu hefir verið vik-
ið að því áður, að það væri nú
enganveginn óhugsandi, að
minni hugur hefði fylgt máli
hjá ráðherranum, í þessari há-
tíðarræðu hans, en af „orðanna
hljóðan“ liefði mátt ráða. Og
um það eru, eins og áður er
sagt, tekin af öll tvimæli i for-
ystugrein Timans í gær. Eng-
um, sem þá grein les, getur
komið það til hugar, að Fram-
sóknarflokkurinn telji það
æskilegt, að samvinna geti tek-
ist milli hans og Sjálfstæðis-
flokksinsj um stjórn landsins,
með þeim hætti, að Sjálfstæðis-
flokkurinn fái nokkuru ráðið i
þeirri samvinnu. Og yfirleitt
virðist blaðið þeirrar skoðunar,
að því fari mjög fjarri, að
Framsóknarflokkurinn sé ekki
fullkomlega einfær um það, að
stjórna landinu og ráða fram úr
öllum erfiðleikum, alveg upp á
eigin spýtur, „þótt sannleikur-
inn sé sá“, eins og forsætisráð-
herrann sagði, „að enginn einn
flokkur sé fær um að gera það,
er til lengdar lætur“! Og síst af
öllu telur blaðið, að það mundi
vera til hóta, „að t. d. Sjálfstæð-
isflokkurinn kæmi í staðinn fyr-
ir Alþýðuflokkinn í rikisstjórn
með Framsóknarflokknum“!!
Ummæli forsætisráðherrans
eiga jiví væntanlega við það eitt,
að „enginn einn“ af flokkum
þingsins sé „fær um að ráða
fram úr erfiðleikunum“, fyrir
])á sök að eins, að enginn jieirra
hafi meiri hluta í þinginu. Hins-
vegar sé nú Aljjýðuflokkurinn
svo af sér genginn, að lítið lið
sé orðið að honum til nokkurra
stórræða og jiess vegna j>urfi
Framsóknarflokkurinn frekari
liðveislu við, til jiess að geta
farið sínu fram eins og áður.
Og greinarhöfundur Tímans
segir, að það sé „enganveginn
útilokað“, að notast mætti við
liðveislu Sjálfstæðisflokksins, ef
liann vildi „j>að á sig leggja“ og
væri ekki „starblindur af stjórn-
arandstöðu ofstæki“!
Forsætisráðherrann talaði í
ræðu sinni um nauðsynina á
„samtökum allra ábyrgra
manna“. En hafi liann haft í
huga viðlíka „ábyrga“ menn og
þenna greinarhöfund Tímans,
þá verður hann að leita ]>eirra
annarsstaðar en í Sjálfstæðis-
flokknum.
Leikrit Q. Kamban á
KqI. leikhásínu
Hið nýja leikrit Guðmundar
Kamban fær frumsýningu á
konunglega Ieikhúsinu í janúar-
mánuði. Höfundurinn er sjálf-
ur leikstjóri. Aðalhlutverkin
leika frú Anna Borg og Thor-
kild Roose. (F|0).
Danir vilja ekki láta
nema 60 kr. danskar
fyrir 100 ísienskar.
Lögreglan í Kaupmannahöfn
hefir fengið kæru á liendur ó-
j>ektri lconu fyrir að hafa fram-
ið fjársvik með þeim hætti, að
hún hefir komið inn í búðir og
keypt vörur og borgað með ís-
lenskum 100 kr. seðlum og
narrað afgreiðslufólk til þess að
taka peningana fyrir sama verð
og danskar krónur. Er konunni
svo lýst, að hún sé um fimtugt.
Hafa allmargar verslanir beðið
nokkurt tap á þessum viðskift-
um. (FÚ).
Gjafir til Mæðrastyrksnefndar:
Þ. B. io kr. E. G. 5 kr. Síma-
fólk 38 kr. Margrét 10 kr. J. S.
20 kr. Gömul kona 10 kr. Jakobína
Torfad. 5 kr. J. J. 5 kr. L. F. 50
kr. Áheit J. T. 5 kr. N. N. 20 kr.
Nafnlaust 25 kr. N. N. 10 kr. Þ.
G. 5 kr. 1. Þ. 5 kr. Frá gamalli
konu 2 kr. Björn Kjartansson 20
kr. Starfsfólk rafveitunnar 145 kr.
Sigr. Jónsdóttir 10 kr. Áfengisversl-
unin 300 kr. N. N. 20 kr. Frá Lillu
og Nenna 5 kr. Ónefnd kona 10 kr.
Starfsfólk S.Í.S. 64 kr. Rannveig
Þorsteinsdóttir 2 kr. S..J. 10 kr.
P. PI. 10 kr. Völundur 250 kr. N.
N. 75 kr. Starfsfólk Strætisvagn-
anna 15 kr. Afi og amma 100 kr.
N. N. 10 kr. Ingibjörg 10 kr. E.
5 kr. S. B. 10 kr. T. 25 kr. ÞuríS-
ur Erlendsd. 2 kr. Kisa 50 kr. N.
N. 5 kr. Starfsfólk Olíuverslunar
71 kr. T. R. 50 kr. Olíuverslun
Islands h.f. 200 kr. Katrín 10 kr.
N. N. 2 kr. Nafnlaust 10 kr. Penn-
inn 50 ki'. S. Gunnlaugsd. 9 kr.
SkipasmiSur 2 kr. Helgi Vigfús-
son 20 kr. Dagbjartur Jónsson 10
kr. N. N. 5 kr. Nafnlaust 50 kr.
Starfsfólk sjúkrasamlags (viSbót)
20 kr. Stella og Systa 20 kr. L.
S. H. 20 kr. FríSa 10 kr. Nafn-
laust 25 kr. G. 'Ó. 10 kr. M. 5 kr.
Ó. S. 10 kr. Úttekt hjá Kron 75
kr. Fatabögglar • frá Kr. P., Þ.
Þórðard., Vesturg. 30, E. H.
prjónapeysa, Þ. Pétursson skófatn-
aSur, Émelía Bjarnadóttir sælgætis-
pakkar, Silli og Valdi hnetur, Liver-
pool sælgæti, Freyja sælgæti, Penn-
inn jólakort og ■ jólaumbúSir. Enn-
fremur epli og appelsínur. Kærar
j>akkir. — Nefndin.
Sjö herskip
Ffshcos og
tondarspil!'
irinn Jose
Luis Diez
áttust viö.

Skipshöfnin hleypti tundurspillinum á. land allmikid skemdum og er hann
enn á bresku landssvæði. Einu lierskipi Franeo sökt og ööru lileypt á land.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Sjóorusta var háð í nótt sem leið við Gibraltar — milli
Jose Luis Diez, hins fræga tundurspillis lýðveldis-
stjórnarinnar og sjö herskipa þjóðernissinna.
Þjóðernissinnar lögðu hið mesta kapp á, að komast í færi við
Jose Luis Diez. Fyrir allmörgum vikunt lenti í sjóorustu milli
þessa tundurspillis og herskipa þjóðernissinna og komst tundur-
spillirinn allmikið skemdur til Gibraltar. Hefir hann verið þar
til viðgerðar síðan og allan þann tíma hafa herskip Franco’s
verið á sveimi, stundum alt að því tíu skip, til þess að leggja til
orustu við Jose Luis Diez, er hann legði úr höfn. En skipshöfnin
var staðráðin í að nota fyrsta tækifæri, sem gæfist, til þess að
komast á brott. Loks í nótt varð af því að tilraunin var gerð.
En tundurspillirinn hafði ekki langt farið, er til hans sást af
einu herskipi Francos, sem á verði var, og fleiri voru nærstödd,
og lögðu þau nú öll til atlögu við tundurspillinn. Var það ójafn
leikur, en honum lyktaði með því, að kúla frá einu herskipi
Franco olli miklum skemdum á hvalbak tundurspillisins. Gripu
skipsmenn þá til þess ráðs, að hleypa honum á land.
Skotið var á tundurspillinn af fallbyssum sjö herskipa og
einnig úr strandvirkjum í Ceuta í spænska Marokko, hinum
megin við sundið, og er það að eins 9 enskar mílur á breidd,
þar sem það er mjóst. Tundurspillirinn lagði af stað frá Gibraltar
klukkan 1 í nótt og hófst árásin á hann skömmu eftir, að hann
lagði af stað, og var sjóorustan háð undir hinum mikla Gibralt-
ar-kletti. Þegar herskip Franco höfðu leikið tundurspillinn svo,
sem að framan greinir, hleyptu skipsmenn honum á land, en
við það rakst Jose Luis Diez á einn af tundurspillum þjóðernis-
sinna, Jupiter, og skemdist hann svo, að honum var einnig
hleypt á land. Jose Diez er einnig sagður hafa hæft annað her-
skip þjóðemissinna með tundurskeyti.
Fallbyssukúlur herskipa þjóð-
rnissinna ullu nokkuru tjóni í
orpi við Catalan Bay, innan
indsvæðis Breta. Tveir Bretar
ar særðust. Nokkur hluti brim-
rjótsins eyðilagðist í skothríð-
ini og skemdir urðu á húsum.
Jose Luis Diez var hleypt á
md innan landamæra Gibralt-
rsvæðis Breta. Er skipið því
ðnjótandi vemdar að alþjóða-
lögum og hafa tvö bresk her-
skip og eitt franskt farið á vett-
vang og aðstoða sjóliðar af
þeim við að koma hinum særðu
í land. Meðan sjóorustan stóð
yfir var alt setulið Breta í Gi-
braltar kvatt til skyldustarfa.
Stórskotaliðið beið. reiðubúið
við öll fallbyssustæði í virkjun-
um og á klettinum.
United Press.
FRÆKILEG FRAMGANGA
VIÐ BJÖRGUN.
NORSKRA SJÓMANNA.
Oslo 29. des.
Skipshöfnin á ameríska
flutningaskipinu Schodack,
sem bjargaði áhöfninni af
norska skipinu Smaragd, er
það var að því komið að
sökkva, þykir hafa unnið hið
mesta afrek. Var mikið um
að vera í New York við komu
skipsins o*g birtu blöðin lang-
ar frásagnir um björgunaraf-
rekið. Sérstaka athygli vekur
frásögnin um djarflega fram-
komu átján ára norskrar
stúlku, Svanhild Larsen, dótt-
ur skipstjórans á Smaragd, er
skipið var að því komið að
sökkva. — NRP—FB.
Á myndinni sjást þeir Vil-
hjálmur Þór framkvæmdastj.
og Haraldur Árnason kaupm.,
m. a.
Deilur Itala
og Frakka.
Frá j>vi er deilur Itala og
Frakka komu til sögunnar hafa
ríkisstjórnir Bretlands og
Frakklands slaðið í nánu sam-
bandi um þetta mál sem önnur.
Það hefir ekki liðið svo dagur,
að Cambon sendiherra Frakka í
London færi ekki í heimsólcn í
breska utanríkismálaráðuneyt-
ið — eða þá aðstoðarsendi-
herra lians — eða Sir Eric
Phipps sendiherra Breta i París
í Qai d’Orsai. Seinast í gær var
aðstoðarsendiherrann franski í
breska utanríkismálaráðuneyt-
inu til viðræðna.
Það liggur ekkert fyrir opin-
berlega um það hvað um var
rætt, en ]>að er talið, að við-
ræðurnar hafi snúist aðallega
um deilur ítala og Frakka og
hafi aðstoðarráðherrann gert
grein fyrir afstöðu Frakka í
deilunni um fransk-ítalska
samninginn sem ítalir telja sig
ekki Iengur bundna við, en
Frakkar telja í fullu gildi. Um-
mæli breska blaða um frönsk-
ítölsku deiluna eru mjög at-
athyglisverð. Blaðið Times seg-
ir, að j>að sé fjarstæða, sem
fram hafi komið, að Chamber-
lain mundi taka að sér að vera
sáttasemjari í ]>essu máli, stjórn
Frakklands sé algerlega einfær
um að útkljá j>að miál við ítali
án íhlutunar annara. Það sé
ekki með nokkuru móti hægt að
húast við, að Frakkar gleymi
þvi í hvaða tón ítalir hafi horið
fram þessar kröfur. Ef þeir
hefði borið j>ær fram í upphafi
sem ósk liefði vel getað komið
til mála, að Frakkar liefði —-
með vinsamlegu samkomulagi
-—• veitt þeim eiilhverja úrlausn,
en með framkomu sinni hafi
ítalir spilt j>ví og slíkt geti nú
alls ekki komið til mála.
Daily Telegraph segir, að hafi
ítalir einhverjar kröfur fram að ■
bera ætti j>eir að bera ]>ær fram
milliliðalaust. Þess verði að
minnast, að breska stjórnin hafi
ekki aðstöðu til ]>ess að vera
sáttasemjari í þessu máli.
Frakkar og Italir verða, segir
hlaðið, að útkljá j>etla mál sín
í milli.
Eins og getið var um hér í
blaðinu var alj>jóðadeild lieims-
sýningarinnar í New York vígð
bræðralagi og vináttu l>jóða í
milli á vopnahlésdaginn að við-
stöddum mörgum tugum þús-
unda áliorfenda.
Af hálfu Bandaríkjanna hélt
La Guardia aðal hátíðarræðuna,
en að lokinni ræðu hans helgaði
Mr. A. Wlialen alj>jóðadeildina
bræðralagi og vináttu og nefndi
hana „Court of Peace“, en á
meðan hljómsveit lék j>jóðsöng
Bandaríkjanna voru sextíu fán-
ar dregnir að hún, af fulltrúum
Jæirra þjóða, sem taka þátt í
sýningunni, en 500 dúfum var
slept til flugs og flugu þær í all-
ar láttir með boðskap um hið ný-
stofnaða „Court of Peace“. 21
fallbyssuskoti var hleypt af og
flugeldum skotið, sem voru
þannig gerðir að ]>eir sýndu
fána eða fánaliti j>jóðanna.
Af íslands liálfu voru við-
staddir, auk Vilhjálms Þórs
framkvæmdastjóra, sem dró ís-
lenska fánann að húni, Harald-
ur Árnason kaupmaður, Kjart-
n Thors framkvæmdastjóri
og frú hans, Ásgeir Þorsteins-
son og frú, frú Bannveig Þór og
nokkrir aðrir íslendingar. Dr.
Vilhjálmur Stefánsson gat ekki
verið viðstaddur athöfnina sök-
um fjarveru úr borginni.
Þjóíverjar að missa
tröna á signr Frareo?
Þess er farið að gæta í j>ýsk-
um hlöðum, að Þjóðverjar eru
farnir að hafa áhyggjur af J>vi,
að Franco skuli ekki ganga bet-
ur í sókn sinni en reynd ber
vitni. Menn hafa hvarvelna Iitið
svo á, að með sókn j>essari væri
Franco að gera úrslitatilraun til
þess að sigra stjórnarherinn,
með því að ná Kataloníu á sitt
vald, og er höfuðmarkmið
Barcelona. Tækist honum að
brjóta á bak aftur mólspyrnuna
á Kataloníuvígstöðvunum
myndi mótstaðan sennilega bila
fljótlega í Madrid.
Þýska blaðið Völkischer Be-
ohachter hefir komist svo að
orði um sókn Franco undan-
farna daga, að hún hafi ekki
borið eins góðan árangur og bú-
ast mátti við, og sýni þetta, að
hersveitir Francos sé famar að
]>reytast. Enginn verulegur
árangur hefir enn náðst í sólcn-
inni, segir blaðið.
Fíóttaraenn setfast
að í No eni
Oslo 29. des.
30 flóttamenn frá Tékkósló-
vakiu, sem hafa fengið dvalar-
leyfi í Noregi, eru væntanlegir
til Oslo 6.—7. janúar. Nansens-
stofnunin hefir leigt suinar-
gistihiis í Ringerike þeim til
dvalar. Fæstir ]>essara flótta-
manna eru Gyðingar. Hinir eru
Súdetar, Þjóðverjar og Austur-
rikismenn. -—- NRP—FB.