Vísir - 30.12.1938, Blaðsíða 3

V ISI li
Undirréttardómur sem
mikla attiygli vekur.
Frú Goldstein-Ottosson svift leyíi um 2ja
ára skeið til aö reka hér i bænum
saumastofu.
Nýlega var uppkveSinn í undirrétti dómur í máli, sem frú
Helga Sigurðsson, eigandi verslunarinnar Gullfoss, höfðaði gegn
frú Jóhönnu Goldstein-Ottosson fyrir samningsrof, en tildrög
málsins eru þau er hér greinir:
Samkvæmt samningi dags.
16. ágúst 1934 réðist stefnd frú
Goldstein-Ottoson til verslunar-
innar Gullfoss og skyldi hún
veita forstöðu saumastofu er
verslunin rekur hér í bænum.
Var samningurinn gerður í
Berlín og á þýsku, og meðal
annara ákvæða hans var það er
hér greinir samkv. þýðingu lög-
gilts dómlúlks: „Frú Goldstein
skuldbindur sig til þess, meðan
dvöl hennar í Reykjavík stend-
ur jdir, að búa hvorki til né láta
búa til föt á einstaklinga ....
og til þess að taka ekki að sér
aðra stöðu í Reykjavík“. Þann
4. ágúst 1935 gerðu aðilar með
sér nýjan samning hér í Reykja-
vílc og var liann ritaður á ís-
lensku, og var stefnd ráðin til
þriggja ára frá 15. sept. 1935 til
15. sept. 1938, til þess að gegna
áfram sömu störfum og hún
hafði haft á liendi áður, þ. e. a.
s. að veita saumastofu verslun-
arinnar Gullfoss forstöðu, en
samkvæmt þeim samningi
skuldbatt stefnd sig til að taka
ekki „starf hjá öðrum eða
vinna fyrir utan verslunina“ á
meðan hún dveldi á íslandi. I
beinu framhaldi af þessari setn-
ingu en þó neðanmáls (vísað
niður) var síðan, eftir að samn-
ingurinn var vélrijtaður, og um
leið og aðilar undirituðu hann,
bætt svohljóðandi setningu, sem
háðir samningsaðilar undirrit-
uðu: „Mér (þ. e. stefndri) er
heimilt að starfa í öðrum bæj-
um á íslandi að undanskildum
Reykjavik og Ilafnarfirði og ná-
grenni Reykjavíkur að þessum
þremur ái-um liðnum“.
Hinn 15. júlí 1938 sagði frú
Goldstein-Ottoson upp samniugi
þessum frá 15. sept. 1938 að
telja, og um líkt leyti giftist hún
islenskum manni, Hendrik
Ottossyni.
Voru teknir upp samningar
að nýju millum aðila og bauð
frú Helga Sigurðsson stefndri
að tryggja henni 5400 kr. lág-
markskaup á ári, ef liún vildi
gegna áfram störfum sínum
fyrir verslunina, en þrátt fyrir
þetta kauptilboð tókust samn-'
ingar ekki.
Hinn 1. okt. 1938 opnáði
stefnd síðan eigin saumastofu
fyrir dömur hér i bænum og
hagaði starfsemi sinni nákvæm-
lega eins og saumastofa vei*sl-
unarinnar Gullfoss og lagði
þannig út í beina samkepni,
þrátt fyrir öll ákvæði ráðning-
ai-samnings þess, sem liún hafði
gert við frú Helgu Sigurðsson.
Meðan stefnd frú Goldstein-
Ottosson var í þjónustu versl-
unarinnar Gullfoss liélt hún
málbækur, þ. e. bækur, sem
nöfn, heimilisfang og líkams-
mál viðskiftamannanna voru
færð í, en verslunin lagði til
bækurnar, eins og hún hafði á-
valt gert, og átti þær. Mun
stefnd hafa verið búin að ljúka
4 eða 5 bókum alveg er lnin fór
frá stefnanda og ca. % hlutum
5. eða 6. bókarinnar. Þegar
stefnd frú Goldstein-Ottosson
lét af störfum lijá versl. Gull-
foss tók hún með sér allar mál-
bækumar án lej’fis stefnanda,
c.n klipti blöðin úr bók þeirri,
sem í notkun var og liafði einn-
ig með sér. Heldur stefnandi
því fram að gögn þessi hafi
stefnd notfært sér á þann hátt,
að hún skrifaði öllum viðskifta-
vinum versl. Gullfoss, sem mál
höfðu verið tekin af, og vakti
athygli þeirra á hinni nýju
saumastofu, sem liún liafði sett
á stofn. Telur stefnandi að alt
þetta framferði stefndu, í fyrsta
lagi það að hún tók bækurnar í
leyfisleysi úr vörslum verslun-
arinnar og í öðru lagi liitt að
gögn þessi notaði hún í heinni
samkeppni sér til framdráttar,
hafi bakað versluninni mikið
tjón, meðal annars af því að
versluninni liafi ekki verið unt
að afgreiða pantanir til við-
skiftavina sinna utanbæjar, þar
eð málin voru ekki fyrir hendi.
Samkeppni stefndu leiddi einn-
ig til þess að allmargir af við-
skiftavinum stefnanda hurfu í
viðskifti lil stefndrar og bakaði
það versluninni einnig mikið
tjón.
Stefnd frú Goldstein-Ottosson
hélt því fram, að liún hefði
ekki skilið sanming þann, sem
ritaður var á íslensku, en í mál-
inu er það upplýst að stefnd
liafi fengið samninginn til þess
að láta þýða liann fyrir sig og
var því þessi framburður
stefndrar ekki tekinn til greina.
Rétturinn lítur svo á, að ekki
verði talið að skuldbinding
stefndrar um að reka ekki sam-
keppnisfyrirtæki í Reykjavík og
grend, við verslunina Gullfoss,
bafi skert atvinnuréttindi
hennar óeðlilega, einkum þar
sem uin útlending án allra at-
vinnuréttinda var að ræða.
Hinsvegar telur rétturinn að
þar eð stefnd hafi gifst íslensk-
um manni og sé þannig orðin
íslenskur ríkisborgari, verði að
taka lillit til þess, en óheimilar
stefndri að viðlögðum dagsekt-
um að reka samskonar sauma-
stofu hér í bænum og nágrenni
lians, sem stefnd starfrækir nú.
Ennfremur lítur rétturinn
svo á, að með því að telja verði
stefndri alls óheimilt að eyði-
leggja málbækurnar er hún fór
frá stefnanda og liafi bakað
stefnanda óþægindi og fjártjón,
og með því einnig að hún reyndi
að ráða til sín starfstúlkur frá
stefnanda og fór með nokkrar
þeirra á hina nýju saumastofu
sina, og loks með því að senda
öllum viðskiftavinum verslun-
arinnar Gullfoss auglýsingakort
um saumastofu sina, liafi stefnd
unnið til skaðabóta og ákveður
þær kr. 1000.00. Loks er stefnd
dæmd til að greiða kr. 250.00 í
málskostnað.
Mál þetta hefir vakið allmikla
athygli hér í bænum, allra or-
saka vegna og er það að vonum.
Slik mál sem þessi eru óvenju-
leg liér, og mun því dómarinn
liafa stuðst við erlendar réttar-
venju að einhverju leyti, en er-
lendis eru slik mál sem þessi
alltíð, og er tekið strangt á slík-
um samningsrofum og þeim,
sem að ofan greinir.
Ekki mun enn ákveðið hvort
dóniinum verður áfrýjað.
Skipafreg-nir.
Gullfoss og Selfoss eru í Reykja-
vík, Goðafoss i Hamborg, Brúar-
foss og Lagarfoss í Kaupmanna-
höfn. Dettifoss er á leið til Hull
frá Vestmanneyjum.
Bc&tar
frétfír
V í s i r
er aðeins fjórar siður i clag, en
í þess stað verður blaðið haft stærra
á morgun, gamlársdag, og mun þá
koma íþrótta- og kvenna-síðurnar,
auk þess sem sunnudagsblaðið verð-
ur borið út um leið.
Veðrið í morgun.
1 Reykjavík •—2 stig, heitast i
gær o stig, kaldast í nótt —3 stig.
Sólskin i gær i 0.8 stundir. Heitast
á landinu í morgun o stig, á Fag-
urhólsmýri, kaldast —6 stig, á
Reykjanesi og Siglunesi. Yfirlit:
Alldjúþ lægð, en nærri kyrrstæð,
yfir hafinu milli íslands og Noregs.
Háþrýstisvæði yfir Grænlandi. -—■
Horfur: Suðvesturland: Hvass
norðan. Úrkomulaust. Faxaflói—
Breiðaf jörður: Allhvass norðan og
norðaustan. Sumstaðar dálítil snjó-
koma.
Otur, ....
sem verið hefir í eign Útvegs-
bankans, mun nú verða fluttur til
Hafnarfjarðar og gerður út þaðan.
Er verið að stofna félag í Hafnar-
firði, og mun Ásgeir Stefánsson,
forstjóri Bæjarútgerðarinnar, verða
forstjóri þessa nýja félags. — Skip-
stjóri verður Baldvin Halldórsson,
áður á júní.
Hjúskapur.
í gær voru gefin saman í hjóna-
band af síra Bjarna Jónssyni, Val-
gerður Ólafsdóttir og Viggó Sig-
urðsson, sjómaður. Heimili þeirra
er á Bragagötu 28.
Hjónaefni.
Á aðfangadag opinberuðu trúlof-
un sína ungfrú Guðrún Sigurðar-
dóttir, Görðum, og Guðmundur Kr.
Kristmundsson, bifreiðarstjóri,
Laugarnesveg 51.
Rakarastofurnar
verða opnar til kl. 4þá á gamlárs-
dag, en lokaðar 2. janúar, allan dag-
inn.
Ægir
kom hingað í morgun.
Höfnin.
Þórólfur fór á veiðar í gærkveldi,
hefir verið inni frá þvi á annan
jóladag. Bordvik, fisktökuskipið,
kom hingað í gær frá Keflavík og
lestar hér fisk til útflutnings.
Fram.
Pantaðir aðgöngumiðar að ára-
mótadansleik félagsins verða menn
að sækja fyrir kl. 7 í kvöld, í Tó-
baksverslunina i Eimskip; verða að
öðrum kosti seldir öðrum.
Næturlæknir:
Halldór Stefánsson, Ránagrötu
12, sími 2234. æturvörður í Reykja-
vikur apóteki og Lyfjabúðinni Ið-
unni.
Samkomurnar
i Betaníu við Laufásveg, vekja
vaxandi athygli og halda því áfram
Þá
pantið í nýársmatimsi
' ■ Þ i (1*0
Húsmædur!
Ef þér viljið fá það allra besta,
strax í dag.
StÍCOOOtSOOtÍÍÍOOOOOOOOGOÍSOtÍOÍS!
Nýsviðin
Dilkasvið {
Buff — Gullasch 8
Steik — Hakkbuff ')
Grisasteik
8
£í
Dilkakjöt
Úrvals saltkjöt
Allskonar grænmeti
KJ ðtbúðin
Herdiibreid
Hafnarstræti 4.
Sími: 1575.
SOÍÍt soooot SOOOÍSOOOOÍ stsootst SOOl
I matinn:
Kálfakjöt. Rauðkál
Dilkak.jöt. Hvítkál.
Nautakjöt. Gulrætur.
Selleri. Púrrur.
Stebbabiid,
Símar:
9291, 9219, 9142.
á hverju kveldi kl. 8)4. Ræðumenn
eru þeir Ólafur Ólafsson, kristni-
boði og Gunnar Sigurjónsson, cand.
theol.
sotst stsooot soooooooot soaos^saoe
Svinakjðt
Hangiljðtið
góða og ódýræ
NautakjOt
Rauðkál
Hvítkál
Gulrætur
Púrrur
Kjöt & Fbkor
| Símar- 3828 og 4764..|
Dilkakjöt
Saltkjöt
Dilkaruílupylsur
Hakk
Gullasch
Svið
Frosinn silungur
Nordalsi hós.
Sími: 3007.
Áheit á Hallgrimskirkju
í Saurbæ, afhent Vísi 10 kr.
frá G.
00 oýleiiroíir.
Nýlenduveldi sem leid undir lok.
Niðurl.
Þýskaland var einnig farið að
svipast uni efiir nýlendum í
Kyrrahafi. Þjóðverjar köstuðu
eign sinni á Marshall-eyjarnar
og sendu selulið þaiigað 1885—
1886, Nauru 1888, en það sém
eftir var keyptu þeir af Spán-
verjum og stuttu síðar drógu
Englendingar sig í hlé frá Sa-
nioaeyjum, sem var skift milli
Þýskalands og Bandaríltjanna.
í Austur-Asíit áttu Þjóðverjar
Kiaocliow, sem þeir tóku 1898,
og var opinberlega tilkynt, að
landsvæði þetla væri tekið í
bætur fyrir það, að tveir þýskir
trúboðar höfðu verið niyrlir i
Kína. En jiað var ekki ótítt, að
Evrópuþjóðir öfluðu sér ný-
lendna á þennan liátt. Kiao
Chow er á súðurhluta Shant-
ungskagans og innan, þessa ný-
lendusvæðs, sem Þjóðverjar
áttu þar til Japanir tóku það í
lieimsstyrjöldinni, var horgin
Tsingtao, inikil verslunarborg
og víggirt.
Þar með var liið þýska ný-
lenduríki fullmyndað. En það
átti þó enn fyrir sér að stækka
nokkuð, því að eftir Agadir-
málið 1911 létu Frakkar af
hendi við Þjóðverja stóra sneið
af Kongo, gégn því að þeir við-
urkendi, að Marokkó væri
franskt verndarríki.
Þegar liinn ungi keisari, Yil-
lijálmur II. Iirakti Bismark —
járnkanslarann — frá völdum,
tók Vilhjálmur við þessu ný-
lenduríki — en ekki aðeins því,
lieldur tók keisarimi einnig við
nýléndupólitík Bismarks, því
að Bismarlc leit á nýlendurnar
þeim augum, að þær gætu orð-
ið þýslcu atvinnu- og fjárhags-
tifi til stuðnings — tekið við
þeim hluta þjóðarinnar, sem
var of þröngt um heima fyrir
og vildu flytja að lieiman og
gerast landnemar — en Vil-
hjálmur keisari sem var ein-
ráður mjög sveigði brátt frá
þeirri stefnu sem Bismark liafði
tekið í þessum málum. í Vil-
lijálms augum voru nýlendum-
ar hentugt „verkfæri“ til notk-
unar í hinni atgengu stórvelda-
pólitílc og togstreitu. Það er al-
veg vafalaust, að það vakti
megna mótspyrnu í byrjun hjá
framkvæmdastjórninni og
þjóðinni, að hin nýja stefna við-
víkjandi nýlendunum var reist
á jiessum grundvelli, og vafa-
laust var jiað ein af ástæðunum
til þess, að hinn mikli nýlendu-
skipulagningarmaður, Dr. Bern-
hard Dernburg, sem er látinn
fyrir nolckurum árum varð að
heyja harða baráttu, þar tit hon-
um loks árið 1907 auðnaðist að
koma því til leiðar, að stofnað
var scrslakt hýlendumálaráðu-
neyti. Og segja má, að það sé
katdhæðni örlaganna, að það
var maður af Gyðingaættmn
sem átti mestan þátt í því hvert
skipulag komst á nýlehdumál
ÞjóðVerja. Og þegar Þjóðve.rjar
nú heimta nýlendur sínar aftur
eru kröfurnar oftast rökstudd-
Uppdráttur, seni sýnir nýlendur Þýskalands í Afríku fyrir sfyrjöldt-
ma, hvernig þær skiftust milli Eng lands, Frakklánds, Belgíu og Suð-
ur-Afríku og loks er uppdráttur a f Stór-Þýskalandi, sem gefur hug-
myncl um stærð þess v hlutfalli vi ð nýlendurnar.
ar með tilvitnunum í skýrslur
þessa manns — og vitnað í
ágæta nýlendumála-yfirstjórn
lians.
Það er kannske of djúpt tekið
i árinni að segja, að i byrjun
heimsstyrjaldárinnar liafi Þjóð-
verjar verið i þann veginn að
byrja að geta nýtt nýlendur sín-
ar —- — en shk ummæli eru
ekki svo ákaflega fjarri sann-
leikanum. Eg liefi nefnt stríðið
í Austur-Afriku. Það vrði of
langt mál að rekja hér sögu
vopnaviðskifta allra annar-
staðar í nýlendunum. Það var
og ekki þar sem úrslilaorust-
urnar voru háðar, heldur á víg-
völlum Evrópu. Og þegar frið-
arsamningarnir í Versölum
voru undirskrifaðir var liið
þýska nýlenduveldi ekki Iengiir
til.
Þýsku nýlendunum var skift
milli stórveldanna, þannig, að
þeim var fengin þar umboðs-
stjórn í hendur en hér eru það
í rauninni að eins Afríkunýlend-
urnar, sem máli skiftir, og af
meðfylgjandi uppdrætti má sjá,
hvernig skiftingín fór fram.
Því má með rölcum halda
fram, að baráttan fyrir endur-
heimt nýlendnanna hafi livrjað
þegar, er friðarskilmálarnir
voru gerðir í Versölum, því að í
viðauka-umsögnum sínum við
friðarsanmingana mótmæla
fulltrúar Þýskalands ákveðið,
að nýlendurnar sé látnar af"
liendi. En á næsfu árum, vat -
ekki oft minst á nýlendurnar ii
Þýskalandi. Það var nóg,af öSr-
uin umhugsunarefnum.
Nýlendnanna var ekki krafisl