Vísir - 11.01.1939, Blaðsíða 3

VlSIR
Auglýsingastarfsemi útvarpsins vek-
nr vaxandi Aánægjn um land alt.
ÚtvaFpsnotendup munu ætla
aö hefjast handa og lieimta
breytingu í þessu efni.
Hér í Reykjavík og um alt land, ekki síst sveitunum,
gætir vaxandi óánægju út af hinni víðtæku auglýsinga-
starfsemi, sem nú er rekin af Útvarpinu á þeim tíma
dags, sem flestir hlusta, en það er í fréttatímanum. Vísir
birtir hér á eftir grein um þetta efni frá einum útvarps-
notanda, merkum manni í Reykjavík, og blaðið full-
yrðir að greinin lætur í Ijós álit og vilja all-flestra lands-
manna í þessu efni.
Flestir sem á Útvarpið hlusta
munu nú orðnir langþreyttir á
hinum vaxandi fiulningi þess á
auglýsingum og tilkynniingum
um ýms efni, frá dansleikum og
upp í jarðarfarir. Svo lengi má
brýna deigt járn að bíti. Svo
lengi getur Útvarpið lialdið á-
fram þessum ósmekklega flutn-
ingi innan um fréttir dagsins, að
hlustendur taki af skarið og
heimti að fá þessu breytt. Vér
verðum að álíta, þar til hið
gagnstæða sannast, að útvarpið
sé fyrir hlustendur i landinu en
ekki hlustendurnir vegna út-
varpsins. Ef stofnunin væri rek-
in með hið síðarnefnda fyrir
augum, þá er hætt við áð þess
mundu sjást nokkur merki áð-
ur en langt um Iíður.
Aldrei hefir þetta auglýsinga-
fargan gert mönnum jafn gramt
í geði og jóladagana. í þrjá daga
voru andlausar og ósmekklegar
jólakveðjur látnar sitja fyrir
fagurri hljómlist eða andríkum
erindum, sem flestir vilja helst
hlusta áþessa mestu hátíðisdaga
ársins. Marga daga fyrir jól
auglýsti útvarpið eflir þessu
smekklega útvarpsefni, enda
varð árangurinn eftir því. Þar
mátti heyra fólk senda nágrönn-
um sínum á næstu grösum jóla-
kveðju á bylgjum ljósvakans.
Flestir munu loka fyrir útvarp-
ið meðan slik útsending stend-
ur yfir. Til þess að vera vissir
um að sá heyri jólakveðjuna,
sem hún er ætluð, verða menn
að senda kunningjum sínum
fyrst símskeyti og biðja þá að
hlusta, þvi að þeir megi eiga
von á kveðju! Liklegast er að
flestar kveðjumar komist ekki
til réttra hlutaðeigenda, heldur
hverfi út í geiminn, enda fer
best á þvi.
Mér vitanlega er ékkert ríkis-
útvarp, i lieiminum sem flytur
■ auglýsingar á aðalútvarpstima
dagsins. I flestum löndum eru
engar auglýsingar leyfðar i út-
varpi, nema þá frá einkastöðv-
um. Það lýsir litilli virðingu
fvrir vilja hlustenda hér á landi,
hvernig stjórn Útvarpsstöðvar-
innar fyllir fréttatímann með
auglýsingum um dansleiki,
leikhús, skemtanir, dánartil-
kynningar, 'jarðarfarir, funda-
liöld, afmæliskveðjur og vöru-
auglýsingar. Margt af þessu er
furðu ösmekklega saman sett.
I sveitum þar sem ekki er
rafmagn og dýrt er að nota
útvarpið, lilýtur þessi auglýs-
inga-upplestur að vera hin
mesta plága. Margir menn í
sveitum opna útvarpið að eins
til að hlusta á fréttirnar. En til
þess að geta veitt sér þá skemt-
un, komast þeir ekki hjá að
heyra lesnar upp tilkynningar,
samansettar af miklum fjálg-
leik um dansleiki í Reykjavík
sem haldnir eru af klúbbum
með háleitum erlendum nöfn-
um sem fæstir bændur skilja.
Slíkt getur varla verið „holl
fæða“ fyrir unga fólkið, sem
verður að sætta sig við fámenn-
ið í sveitinni. Skemtanaaugl.
útvarpsins eru svo tíðar og
miklar að vöxtum, að fólkið út
um sveitirnar hlýtur ósjálfrátt
að bera saman hið fábreytta
og einmanalega líf þess á við
lífið og lysfisemdirnar í liöfuð-
staðnum.
Eg verð að álíta að þessar
miklu skemtanatilkynningar út-
varpsins séu þjóðinni yfirleitt
til hins mesta skaðræðis. Hér er
verið að básúna út til þjóðar-
innar glóandi auglýsingar um
dansleiki og þess háttar skemt-
anir, sem oft og tíðum er hald-
ið til að fá fé út úr drykkju-
mönnum *og vændiskonum.
Einn liður í auglýsingastarf-
semi útvarpsins sem mikið er
að færast i vöxt eru dánar- og
gref trunartilkynningar. Mun
flesta furða á því að nokkurn
tíma skuli hafa verið tekið í
mál að láta útvarpið taka slíkar
tilkynningar, svo óviðeigandi
verður það að teljast að neyða
upp á hlustendur slíkum auglýs-
ingum. Munu það eins dæmi í
heiminum að útvarp geri sér
slíkt að féþúfu eða yfirleitt
bjóði það hlustendum sínum.
Krafa útvarpshlustenda hlýt-
ur að vera sú, að auglýsingarn-
ar hverfi með öllu úr dag^krá
útvarpsins. Þessi háðung sem
nú er, verður ekki þoluð lengur.
Til mála gæti komið að útvarp-
Leikhúsið;
F r ó d á.
Sólveig Eyjólfsdóttir
(Þórgunna).
Leikfélag Reykjavíkur hefir
ákveðið, til þess að gefa sem
flestum tækifæri til þess að sjá
hinn einkennilega leik frá sögu-
öld íslendinga, Fróðiá, að selja
nokkurn hluta aðgöngumiða á
næstu tveimur sýningum á kr.
1.00 og kr. 1.50.
Allir, sem séð hafa leikinn,
dásama hina gömlu islensku
skartbúninga, fögur leiktjöld, að
ýmsu leyti nýstárlegan sviðút-
•búnað, svo sem liðandi ský á
himni o. s. frv., að ógleymdum
afburðaleik sumra bestu leik-
enda Iandsins.
Fyrir fimtudagskvölds-sýn-
inguna (þ. 12. þ. m.) verða hin-
ir ódýru miðar seldir samdæg-
urs eftir kl. 5.
að sé auglýsingum einlivern ó-
kveðinn tíma dags, til dæmis kl.
4 síðdegis, og geta þá þeir lilust-
að sem vilja.
Eg get fullvissað stjórn út-
varpsins um það, að verði engar
breytingar gerðar á þessu aug-
lýsinga-hneyksli, þó munu út-
varpsnotendur hér og annars-
staðar taka til sinna ráða til þess
að fá þessu kipt í lag. Það hafa
þegar verið gerðar ráðstafanir
til að sameina útvarpsnotendur
um þetta mál.
**
Vísir vill gjarnan birta stutt-
ar greinar frá hlustendum um
þelta mál.
Gdðnr afli á
Akranesi.
AfiiDD er seldnr togara
jafnóínm.
Afli liefir verið ágætur hjá
Akranesbátum undanfarna
daga, og liafa allir bátarnir ró-
ið daglega. Á mánudaginn var
fengu bátarnir samtals eitt
hundrað tonn af fiski, en tog-
ararnir Sviði og Haukanes tóku
fiskinn samstundis til útflutn-
ings. I gær fengu hátarnir 130
tonn, en af þvi magni tóku tog-
ararnir Bellgajum og Sviði 85
tonn til útflutnings, en 45 tonn
voru flutt í land.
Bátar þeir, sem gerðir eru út
frá Akranesi, eru 21 að tölu, og
má því telja að aflinn sé mjög
sæmilegur.
Kínverska sýningin
opnuð aftor.
Þegar frú Oddný Sen hélt
hina kínversku sýningu í fyrra,
stóð sýningin í 10 daga, en
sýningargestir urðu á 11. þús.
Síðasta dag'inn urðu gestir á
sýningunni á 3. þúsund, og urðu
þó margir frá að hverfa.
Innan fórra daga gefst Reyk-
víkingum aftur tækifæri til þess
að skoða þessa fágætu sýningu.
Verða sömu munirnir á sýning-
unni og áður og hefir dr. Sen,
maður frú Oddnýjar, safnað
þeim.
Munirnir eru svo margir, að
ógjörriingiur er að telja upp
þannig að tæmandi sé, en
þeir gefa glögga mynd af hinni
æfagömlu menningu Kínverja.
Þarf áreiðanlega ekki að hvetja
fólk til þess að sækja þessa sýn-
ingu.
Nýja Bi6:
Prinsinn og betlarinn.
Warner Bros hefir gera látið
kvikmynd mikla, sem ljyggist á
skáldsögunni „The Prince and
the Pauper“ eftir Mark Twain
og er kvikmyndin nú hingað
komin og verður sýnd bráðlega
eru slyngir í að dansa og syngjaj
og skemta i útvarp — og þeír
geta sannarlega Ieikiffi líka.
Leikhæfileikar þeiiva koma S
ljós, er Billy vann í kejmi 'igj
fékk það hlutverk, að leika Ant-
í Nýja Bió. Leikstjórn annaðist
William Keighley.
Sagan gerist á dögum Hinriks
VIII. Brelakonungs. Haustdag
nokkurn um miðbik 16. aldar
var uppi fótur og fit í London.
Klukkum allra kirkna var hringt
og fallbyssuskot kváðu við. Á
öllum götum, jafnt i auðmanna-
sem fátæklingahverfum fóru
menn á stúfana og liver skemti
sér sem hest hann gat. Og or-
sökin var sú, að Hinrik VIII.
hafði fæðst erfingi — sonur. —
Hinrik VIII., sem lét fögnuð
sinn í ljós með þvi að efna til
drykkjuveislu, lét tilkynna móð-
ur drengsins, að þar sem hún
hefði alið konunginum* son,
væri henni ofaukið.
En á sömu stund fæddist
annað sveinbarn í London — i
fátækraliverfi. Barnið var fag-
urt og hraustlegt, en fáðir þess
ásakaði móðurina — það hefði
verið hetra, að hún liefði fætt
vanskapað harn, sem hefði orðið
vel ágengt að betla •>— af þvi að
menn hefði séð aumur á því.
Konungssonurinn hlaut nafnið
Játvarður prins af Wales, en fá-
tæklingssonurinn Tom. En þess-
ir tveir drengir voru svo líkir,
að ógerlegt mátti heita að
þekkja þá að. Fundum þeirra
ber saman — og afleiðingarnar
verða margar og örlagaríkar,
en efni myndarinnar, sem er
mjög áluáfamikið, verður ekki
nánara rakið hér.
Hlutverk konungssonarins og
fátæka drengsins leika bræður
tveir — tviburar — 13 ára að
aldri — Billy og Bobby Mauch,
cn þeir hafa árum saman kom-
ið fram á skemtileika-húsum
Bandaríkjanna og njóta l>eir
þar afar mikilla vinsælda. Þeir
hony (á unga aldri) í kvík-
myndinni Antliony Adverse^
sem Warner Bros lét gera, m
þótt það væri ekki opinberlega
kunnugt, lék bróðir hans Uat-
verkið að nokkru leyti. ÞaS er
sagt, að Billy og Bobby.séa svo
likir, að þeir hafi oft leikið á
sjálfan leikstjórann. — Meðall
annara, sem leika í kvikmynd-
inni, eru Errol Flymr, Aíara
Hale, Montague Love (Ieíkur
Henrik VIII.) o. fl.
STRÍÐSFÉLAGI ARABlU-
LAWRENCE FORSÆTIS-
RÁÐHERRA í IRAQl
Nuri Es Said Pasha hers-
höfðingi hefir myndað stjóm
í Iraq, en eins og hermf var S
United Press skeytí, för
stjórnin þar frá 1 lok s. L.
mánaðar. — Talið er, aS>
Nuri Saiö muni beíta áferif-
um sínum til þess, að deil-
urnar í Palestínu verði út-
kljáðar hið fyrsta. Nuri SaiÆ
er talinn all-vinveittur Bret-
um. Hann var eitt sinn bar-
dagafélagi hins fræga AraMa-
Lawrence.
Hinn nýi forsætisráðherræ
hefir oft komið í heimsókn
til Eondon og hann nýtúr
mikils álits meðal Araba yf-
irleitt. Hann er sagður and-
stæðingur stórmúftans af
Jerúsalem og uppreístaE-
manna í Palestinu. en aðal-
áhugamál Nuri Said er við-
skifta- og fjárhagsleg sarar
vinna allra Araba.
Nýlendnr Þjóflverja.
Niðurh
Ef litið er á málið frá því
þvi sjónarmiði, livort Þýska-
land ]>urfi nýlendur lil þess að
koma fyrir nokkurum hluta
]>jóðarinnar annarstaðar en í
landinu sjálfu, er vert að lita á
reynslu liðinna ára. Þegar
heimsstyrjöldin braust út var
tala innfæddra í Afríkunýlend-
um Þjóðverja 12 miljónir
manna, en liinir hvítu íbúar
þeirx*a voru að eins 22.000, flest-
ir í Þýsku Austur-Afríku (5000)
og í Þýsku Suðvestur-Afríku
(15.000), en hér bar að geta
þess, að þessir hvítu ibúar voru
ekki nærri því allir Þjóðverjar.
Miðað við heimaþjóðina var
tala Þjóðverja i nýlenduiu
Þýskalands i Afriku eins og
„dropi í hafinu“. Gi-einilegast
kemur þetta fram í Tanganyika.
Þar eru nú um 2700 Þjóðvefjar
og það er nokkuru rneira en var
fyrir styrjöldina, því að af þeim
Þjóðverjum, sem þá voru þar,
var margt opinberra stai’fs-
manna og fjölskyldur þeirra.
Sannleíkurinn var sá, að það
var miklum ei’fiðleikum hund-
ið fyrir stjórnina, að fá þýska
bændur til þess að flytja til ný-
lendnaima. Menn litu á það sem
nokkurs konar brottvísan að
fara lil Afríku, jafnvel sem
smán. Fyrir styrjöldina varð þvi
að fylgja þeii’ri stefnu, að leitast
við að fá pólska og lithauiska
hændur til þess að flytja til ný-
lendnanna, en þeir eru allir
horfnir á brott, því að þeir voru
alls ekki vel fallnir til land-
námsstarfsins.
Þeir innflytjendur, sem best
reyndust í þessum nýlendum,
voru — þótt fui’ðulegt kunni að
þykja — grískir innflytjendur,
sem nú eiga þar stór landsvæði.
Þeir komu uppliaflega til þess
að vinna að lagningu járnbrauta
— en settust að í landinu og
gerðust hændur.
Þegar hugleitt er sem að
framan greinir og það, að frá
því árið 1918 hafa um 20.000
Indverjar flult til Tanganyika,
virðist erfitt að lialda því fi-am
með rökum, að með Versala-
samningunuin hafi Þýskaland
verið svift löndum, sem voru til
þess fallin að taka við þeim
hluta þýsku þjóðarinnar, sem
ofaukið var heima fyrir.
Hér hefir verið tekið fram,
eftir þvi sem liægt er, í stuttu
máli, það, sem Englendingar
taka fram gegn rökum Þjóð-
verja fyrir því, að þeir þurfi á
nýlendunum að halda.
I Þýskalandi gera menn sér
fyllilega grein fyrir þessum
mótbárum, en Þjóðverjar vísa
þeim á bug á þeim grundvelli,
að þær snerti ekki kjarna máls-
ins. Menn halda þvi einróma
fram, að það sé alveg út í blá-
inn, að vilna í skýrslur frá keis-
araveldistímanum og umboðs-
stjórnar-árunum (þ. e. frá því
nýlendurnar voru settar undir
umboðsstjórn eftir ófriðinn).
Þjóðverjar segja, að það sé
ekki hægt að miða við þá fram-
leiðslu, sem náðst hafi undir
liinum óvissu skilyrðum um-
boðsstjórnartimabilsins. Þeir
lialda því fram, að þegar um
vinslu hráefna sé að ræða, rækt-
un jarðarinnar og lapdnám
hvílra manna í nýlendunum
yfirleitt, verði hægt að ná ólík-
um árangri með því að nota
„nazistiskar“ skipulagsaðferðir.
Þá henda Þjóðverjar á, að
jafnvel á umboðsstjórnartíma-
hiliriu hafi fundist þar nýjar
auðlindir, sem ekki var kunnugt
um, þegar Þjóðverjar urðu að
láta þær af liendi, eftir að hafa
átt þær tiltölulega skamman
tíma.
Og þvi er ekki að neita, að í
hinum gömlu nýlendum Þýska-
lands í Afriku liafa á síðari ár-
um fundist nýjar auðlindir, sem
hafa þann auð að geyma, sem
skjótlegast er tiltækur af öllum
þeim auði, sem fundist getur i
nýlendum, þ. e. gull og demant-
ar. Það, sem hér er átt við er
gullið í Austur-Afríku og dem-
antarnir í þýsku Suðvestur-
Afríku. Þegar Þýskaland misti
þýsku Suðaustur-Afriku var
engin gullvinsla að lieitið getur
komin þar til sögunnar. Gullút-
flutningur Englendinga þaðan
er stöðugt vaxandi. Og því er
enda haldið fram, að auðugustu
gullnámurnar sé ekki að finna
i Tanganyika, lieldur í þeim
hluta nýlendunnar, sem Belgíu-
menn fengu, þ. e. Ruanda-Ur-
undi svæðinu. Þar liafa belgisk-
ir gullleitarmenn á siðari árum
fundið hverja gullæðina á fætur
annari. ,
Um allar liinar mörgu námur
í hinum gömlu nýlendum
Þýskalands er það vítanlega að
segja, að framleiðslan í þeím er
háð skilyrðunum á heimsmark-
aðimim, og eru ekki nýttar eins
og liægt væri. og nær það? ekki
að eins til gull- „mica“ og tia-
námanna (hehningur
námanna er t. d. alls ekki sf-r k-
ræktur), og eiris værí hægt að
framleiða mikið meira af kaffi,.
hampi o. fl. ef eftirspui’nin værí
næg. En af Þjóðverja hálfu er
þvi lialdið fram, að þegar ÖIR
þessi náttúruauðlegð sé kotniiu
í hendur Þjóðverja — þegar
Þjóðverjar geti nýtt gæði hínna
gömlu nýlendna sínna og,
sameinað þí’t starfsemi Iiinu
skipulagða kerfi sínu, sem mið-
ar að því að Þjóðverjar geti
framleitt alt sem þeir þarfnasfi
veroi um alt annan og befrí ár-
angur að ræða en nú er af að>
segja, að þvi er snertir hagiiýt-
ingu náttúruauðlindauna og
annara gæða i hinum fyrrver-
Frh. á 4. síðu.