Alþýðublaðið - 25.07.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
\ALÞÝÐUBLABIÐ |
í kemur út á hverjum virkum degi. |
í Atgreiös'ía í Alpýðuhúsinu við [
í Hverfisgöíu S opin frá kl. 9 árd. j
\ til kl. T síðd. j
< Skritstoía á sama stað opin kl. [
j! 91', — 10l'j árd. og kl. 8 — 9 siðd. {
>: Sisnar: 988 (aígreiðslan) og 2394 ►
i íakriístofan).
j Verðiag: Áskríftarverð kr. 1,50 á [
í mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 ►
• hver mm. eindálka.
j Prentsmiðja: AlÞýðuprentsmiðjan {
í (í sama húsi, simi 1294). j
Sálan ob síldveiðarnar.
Ríkisstjórnin ætlar að leigja Siil«
tina til að athuga sildargöngur
og leiðbeina síldveiðaskipum.
Nú uni þessar mundir er rikis-
stjórnin að semja við Flugfélag
fsiands um leigu á Súlunni í yh.
u. b. vikutíma í byrjun ágúst.
Þenna tíma á Súlan að hafa
bækistöðu sína á Siglufirði og
fijúga paðan og gera tílraunir tii
að athuga síidargöngur. Stjóm-
in hefir beðið Fiskifélag íslands
að útvega kunnugan maran og
vanan síldveiðum til að vera með
Súlunni, segja henni til um mið,
ákveða hvert fljúga skuli og gera
athuganir um síldargöngur.
Siidarfréttirnar verða tilkyntar
opinberiega á Siglufirði og sendar
útvarpsstöðinni hér, sem síðan út-
varpar þeim, svo að allir þeir,
sem viðtökutæki hafa, geta fengið
þær jafnharðan. Jafnframt mun
stjórnin hafa í huga að láta vSúl-
una aðstoða við Iandhelgisgæzl-
una nyrðra, enda er þess óefað
mikil þörf, því að hætt er við,
að flotstöðvar útlendinga langi
Snn í landhelgina, ef tíð er óstilt
og ókyr sjór.
Hér er um stórmerkilega nýj-
ttng að ræða, og á ríkisstjómin
þakkir skyldar fyrij' framtakssemi
sína í þessu efni. Norðmerm og
fleiri þjóðir hafa gert tilraunir
íil að athuga fiskigöngur úr ioft-
inu og telja, að þær tilraunir
hafi borið góðan árangur. Sé bjaxt
í lofti og þokulaust sést langt
niður í sjóinn ofan úr loftinu.
Flugvélar hafa og víða verið- not-
aðar við landhelgisgæzlu og þótt
gefast vel. Síminn getur ekkert
sagt um ferðir þeijrra, þær ber
svo bráðan að, að landhelgisbrjót-
um verður engrar undankomu
auðið, og þær geta séð yfir geysi-
stór flæmi í einu.
Verði árangur góður af þessum
tilraunum, má telja víst, að rík-
isstjómin leigi Súluna allan síld-
veiðitímann tii landhelgisgæzlu og
leiðbeininga við veiðána.
Það lítur óneitanlega út fyrir,
að „bændastjómin“ ætli, að verða
glöggskygnari á nauðsynja- og
velferðar-mál sjávarútvegsins en
ihaldsstjómin sálaða, sem þó var
studd af flestum stórútgerðar-
mönnum og hafði til ráðuneytis
Jón Ólafsson, Óláf Thors og fleiri
'slíka sægarp* og fiskifræðinga.
Satt að segja er heldur engin
vanþörf á því.
Dregur til ófriðar miili
Japana og Kínverja.
Khöfn, FB., 24. júlí.
Frá London er simaö: Japanska
stjórnin hefir slitið sambandi við
fulltrúa Nankingstjórnar í Pekinjg,
vegna uppsagnar verzlunarsamn-
ingsins á milii Japana og Kín-
verja. Landstjórinn í Mansjúríu
hefir ákveðið að hætta við samn-
ingatilrauri við Nankdngstjórnina
um sameiningu Mansjúríu og
Kína. Kveðst hann ætia að halda
japansk-kínverska samninginn.
Nobile á heimleið.
Má ekki koma við i Stokkhólmi.
Frá Stpkkhólmi er símað: No-
bile og félagar hans eru væntan-
iegir til Narvik í nótt. Fara þeir
þaöan í járnbrautarvagni, sem sér-
staklega er ætlaður þeim. Segja
sumir, að af ásettu ráði fari lestin
ekki yfir Stokkhólm. Kvað Musso-
lini hafa bannað þeim' að hafa
nokkur mök við annara þjóða
menn á leiðinni.
Mussolini heldur ræðu
og ver drenginn sinn.
Frá Rómaborg er símað: í ræðu,
sem Mussolini hélt á ráðherra-
fundi, mótmælti hann árásunum á
Nobile og menn hans. Kvað hann
Itali mundu rannsaka alt viðvíkj-
andi leiðangrinum, þegar björgun-
arstarfinu væri lokið. Kvað hann
það fjarstæðu, að menn annara
þjóða væri látnir rannsakp málið.
Flug milli AmeríkB ob Evrópu.
Formaður Flugfélagsins fékk í
gær skeyti frá L.. H. Fredericks,
sem er ritstjóri blaðsins Morning
(Star í Rockford í Ili]5ínjöi,s í Banda-
ríkjunum. Segir Fredericks að
flogið verði frá Ameríku til Ev-
rópu í landflugvél um Grænland
og Island, og komi flugan
til Islands um 26. þ. m. Biður
hann Flugfélagið að sjá um, áð
flugan geti fengið hér benzín og
að benda sér á góðan Iendingar-
stað. Fiugmaðurinþ er sænskur,
Hassel að nafni. I Grænlandi er
prófessor Hohbs að athuga lend-
ingarstað fyri,r fluguna. Formað-
ur Flugfélagsins fer í dag
austur að Kaldaðarnesi til að á-
kveða lendingarstað, verður han,n
merktur með hvítum krossi svo
að flugmaðurinn eigi auðveit með
að sjá hann úr loftinu. Þetta er
í fyrsta skifti sem landflugvél
flýgur þessa leið.
Allar líkur eru til þess, að þess
verði skamt að bíða, að fastar
flugferðir komsit á miilí Norðuir-
álfu og Vestjirheims. Er aðallega
um tvær leiðir að ræða, hina
syðrí 'um þvert Atlantshaf, og
hína nyrðri um Grænland, Island •
og Skotland eða Noreg. Til þéssa
hefir reynst nær ókleift að fljúga
syðri leiðina vestur um haf og
álíta því flestir að nyrðri leiðiíni
verði valin. Munurinn á vegalengd
er nær enginin, en áfangarniir milli
landa eru langt um skemmri ef
nyrðri leiðin er farin. Fyrir okk-
ur Islendinga hefir það auðvitaó
geysimikla þýðingu, hvað ofan á
verður.
Flugan iögð af stað.
Símskeyti frá London segir, að
flugan hafi lagt af stað. frá Ame-
ríku í morgun; getur hún, ef vel
gengur, komið hingað til lancls
annað kvöld.
Verkamannabústaðir.
Hver á að byggja yfir þá
húsnæðislausu?
Verkamannahverfin nýju
í Stokkhólmi.
Húsnæðisvandræðin vaxa stöð-
ugt í flestum bæjum á Norður-
iöndum:, og húsaleigan verður, af
þeim ástæðum, svo stórkostlegur
útgjaldaliður, að flestum verka-
mönnum og öðrum lágt launúöum
mönnum verður um megn að
leigja íbúð, sem er svo björt og
rúmgóð, að heilsu fólksins sé þai
ekki hætta búin.
Lausn þessa máls hefir enn
hvergi fengist til fullnustu, en
margt hefir verið reynt, og því
er talsverð reynsla fengin um,
hvernig bezt verði úr þessu bætt.
Gætum vér Islendingar mikið lært
af reynslu nágrannaþjóða vorra,
'Dana og Svía, í þessu efni, ;og
ef til vill losnað á þann hátt við
óþörf millispor.
Hver á að byggja yfir þá
húsnæðislausu?
SPetta er sú spurning, sem erfið-
lega hefir gengið að verða sam-
mála um, hversu svara beri. Is-
lenzkir íhaldsmenn mundu vitan-
lega svara henni á sína elskulegu
íhaldsvísu og segja, að þeir hús-
næðislausu eigi að byggja yfir
sig sjálfir. En með því laginu er
hætt vdð að seint fengist lausn
þessa mikla vandamáls.
Menn skiftast aðallega í þxjá
flokka um afstöðuna til þess, hver
eða hverjir eigi að byggja:
Einn flokkurinn — sérstaklega
íhaldsmenn — telja, að bygging-
ar íbúðarhúsa eigi, eins og alt
annað, sem líkur eru til að hægt
sé að græða á, að vera ,í hönd-
uim éinstaklinga eða hlutafélaga.
Einstaklingsframtakið eigi þar að
fá að njóta sín eins og annars-
staðar. Þannig hefir - þetta nú
bingað til verið, en samt magin-
ast alt af húsnæðisvandræðin. Og
þetta er ofur skiljanlegt. Húsaeig-
endurnir hafa félög með sér. Þeir
sjá um að ekki sé bygt (of mik-
ið — ekki einu sinni niógu auikið
— því ef svo væri lækkaði húsa-
ledgan og þá yrði þeirra gróði
minni. Á þennan hátt verður þess
vegna aidrei bætt úr húsnæðis-
vandræðunum. Auk þessa hefir
byggingafyrirkomulag þ: tta — inn=
rétting húsanna o. fl. þ. h.., ýmsa
þá ókosti, sem hér yrði of langt
að telja, er gera þéssi íbúðar-
hús óþægiiegri og óskemtilegri en
æskilegt væri.
Annar flokkurinn — sérstaklega
samvinnumenn — telja að best
verði fram úr þessu vandamáli
ráðið með samvirmufyrirkomulagi.
Samvinnu-byggingaTfélög' eru
stofnuð, menn greiða þangað litla
upphæð til að byrja með og lága
leigu, en sé staðið í skilum ,hinn
ák\eðna tíma, er íbúðin eign
ieigjandans. Hefir fyrinkomulag
þettá rutt sér rnjög til rúms víða
um lönd og í Danmörku er það
aðaibyggingareglan orðin. Hefir
þetta sýnilega marga kosti. En
svo að segja allar þessar sam-
vinnubyggingar eru gríðarstór
húsabákn, sem að vísu hafa ýms
sameiginleg þægindi fyrir allar í-
búðirnar — og spara við þáð
talsvert — en íbúðdrnar verða ait
af líkar og leiguíbúðir húsabrask-
aranna, og fyrirmunað er ibúand.
anuin að nota írístundir sínar til!
að snyrta umhverfið eða auka
verðgildi eignar sinnar á annan
hátt.
Byggingarfélög þessi hafa bætt
störkostlega úr húsnæðiseklunni í
Khöfn á síðustu árum, enda hefir
húsaieiga stórum lækkað.
,Þriðji fiokkurinn — aðallega
jafnaðarmenn — telja að bezt og
fullkorrmast verði úr húsnæðis-
vandræðunum bætt með því, að
hæirnir hafi byggingamálin með
höndum og hjálpi mönnum til að
byggja. Má koma þessu fyrir á
ýmsan veg. Þeir telja, að með
því verði það bezt trygt, að íbúð-
irnar séu hollar og góðar og fyrir
þeim þægindum séð, sem nauð-
synlegt er að fylgi hverju íbúð-
arhúsi. Er svo fjarri því, að slíkt
dragi úr framtakssemi einstakling_
anna til að koma sér upp húsum,
að reynslan sýnir hið gagnstæða;
Sums staðar, þar sem bæirnir
leggja fé til byggmganna, er fyrir-
komulagið líkt og hjá samviinnu-
byggíngarfélögunum. Húsin stór
og margar íbúðir í hverju. Leig-
a;n tiltölulega lág, og eignarréttur
eftir ákveðið árabil, en sölurétt-
úr aftur að eins til bæjarins og
það við verði, sem ekki er hærra
en byggingin upphaflega kostaði.
Ainnars staðar aftur á mióti eru
menn horfnir frá slíkum stórbygg-
ingum, — því ókostir þeirra eru
tnargir —, og byggja i þess stað
smáhýsi, — að eins fyrir elna fjöl-
skyldu — og láta hverju húsi'
fylgja hiæfilegan blett til ræktunar.
Virðist svo, þar sem nokkur
reynsla er fengin., sem þetta fyrir-