Vísir - 31.01.1939, Blaðsíða 2

V í S I R
ÐAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgrei.ðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Viðunandi
eða
óviðunandi.
AÐ hefir verið sagt frá því,
að verzlunarjöfnuður árs-
ins 1938 hafi orðið hagstæður
um sem næst 8% miljón króna.
En svo hagstæður hefir verzl-
unarjöfnuðurinn ekki orðið síð-
ustu 10 árin, að Undanskildu ár-
inu 1932. Þetta segir fjármála-
ráðherrann, í grein, sem birtist
í Tímanum á laugardaginn, um
viðskiftin við útlönd 1938, að
megi „í raun og veru segja“, að
sé góð niðurstaða, þegar þess sé
gætt, „að næstu 10 árin áður en
við urðum fyrir erfiðleikum af
markaðslokunum“ hafi verzl-
unarjöfnuðurinn verið „hag-
stæður að meðaltali um aðeins
2,5 milj. kr. árlega“. En þrátt
fyi’ir þessa „í raun og veru góðu
niðurslöðu“, vita menn ekki
betur en að ástandið i gjald-
eyrismálunum fari vei*snandi
ár frá ári o^ hafi aldrei verið
yerra en nú.
Ráðherrann ætlaði að koma
viðskiftunum við útlönd í rétt
liorf með innfíutnings- og
gjaldeyrishöftum. Oft hefir vér-
ið vikið að þvi í blöðum Fram-
sóknarflokksins, að það hafi
verið meinleg yfirsjón af fyr-
ilTennurum Framsóknarmanna
í valdasessi, að beita ekki inn-
flutnings- og gjaldeyrishöftum
á árunum 1924—27» og þá
vsentanlega einnig af þeim
sjálfum að gera ekki sííkt hið
saina næstu árin þar á efth\
Hefir jafnvel virst svo sem
Framsóknarflokkurinn teldi að
þetta haftafargan þyrfti lielst að
vera ævarandi, ef vel ætti að
fara. Það verður nú ekki með
fullri vissu ráðið af þessari sið-
ustu grein fjármálaráðherras,
hvað honum sýnist ráðlegast í
þessu efni. Hann segir að vísu,
að það sé „engin ástæða til þess
fyrir neinn okkar að missa
sjónar á því“, að það ástand,
sem rikt hafi í viðskiftamálun-
um á undanförnum erfiðleika-
árum, sé „hvorki æskilegt né
viðunandi á venjulegum tím-
um“, og virðist mega ráða af
því, að hann sé nú tekinn að
gerast nokkuð blendinn í;
trúnni á ævarandi viðskifta-
höft. Hinsvegar bætir hann því
við, að þjóðin verði, ef hún vilji
að sér farnist vel í framtíðinni
„að hafa gert ráðstafanir til
l>ess að miða lifnaðarhætti sína
og atvinnurekstur við það á-
stand, sem liklegast sé að verði
til frambúðar“. Og ef þær „ráð-
stafanir“ eiga ekkert skylt við
viðskiftahöft til frambúðar, þá
er erfitt að giska á, við hvað
hann muni eiga.
En það er fleira í grein ráð-
herrans, sem erfitt er að átta
sig á. T. d. er ómögulegt að gera
sér grein fyrir því, hvort hann
muni vera fyllilega ánægður
með þessa „i raun og veru góðu
niðurstöðu“ ársins 1938, að
verzlunarjöfnuðurinn varð hag-
stæður um 8% milj. kr. Um það
segir hann, að þegar þess sé
gætt, „að við þurfum nú orðið
að greiða alt að 12 milj. kr. ár-
lega lit úr landinu fyrir annað
en vörur“, þá verðum við að
horfast í augu við þá staðreynd,
að þessi niðurstaða sé ekki við-
unandi. • En miðað við fyrri
reynslu segir liann að það sé
þó „meira en vafasamt, að við
höfum ástæðu til að vera ó-
ánægðir með þær (ekki viðun-
andi) niðurstöður“! En ef til
vill stafar þessi tvíveðrungur að
einhverju leyti af því, að ráð-
herrann viti það vel, að það er
talsvert meira en 12 miljónir,
sem þarf að greiða árlega út úr
landinu „fyrir annað en vörur“
og að verzlunarjöfnuðurinn
þarf þvi að verða miklu hag-
stæðari en hann varð á árinu
1938, til þess að fyllilega verði
staðið i skilum með allar
greiðslur út úr landinu. Þetta
viðurkennir ráðherrann þegar
hann segir í grein sinni, að
verzlunarjöfnuðurinn þurfi að
vera liagstæður um 12 milj.,
„án þess að reiknað sé með af-
borgunum af verzlunarskuld-
um“. En það er auðvitað mis-
skilningur, að þær skuldir geti
staðið afborgunarlausar von úr
viti, svo að „erfiðleikar gjald-
eyrisverslunarinnar ekki auk-
ist“ fvrir þá sök, eins og ráð-
herrann virðist gera ráð fyrir.
Og um þessar skuldir liefir ráð-
lierrann sjálfur sagt það áður,
að þær yrðu að greiðast.
Hér við hætist svo, að það er
alveg bersýnilegt, að það sem
verður að greiða út úr landinu
fyrir annað en vörur, eða mis-
munurinn á svokölluðum
„duldum greiðslum“ og „duld-
um tekjum“, fer jafllí og þétt
vaxandi ár frá ári. Fyrir nokíc-
urum árum var gert ráð fyrir
að þessar gi'éíðsltif niíiildu
nema 6—8 milj. á ári. Fyrir
tveim árum áætlaði ráðlierrann
þær 8—10 miljónir og nú 10—
12 miljónir, án afhorgana af
skuldum. Með liverju ári, sem
líður, koma „duldu tekjurnar“
ver til skila og lenda meira í
ólöglegu braski. Með hverju ári
sem liður fer meira af gjald-
eyi’í fýi’ir utfluttar vörur sömu
leíð. Þannig verkar haftafargan-
ið sjálft móti tilgangi sínum,
eykur á erfiðleikana, í stað þess
að létta þá, og það því meir sem
lengra líður. Og ]iað er vel far-
ið, að fjármálaráðlierrann er
farinn að lcoma auga á þetta og
telur ekki lengur ástæðu til
þess fyrir neinn „að missa sjón-
ar á þvi“, að þetta ástand í við-
skiftamálunum „er hvorki
æskilegt né viðunandi á venju-
legum tímum“. Ef til vill á það
þá heldur ekki langt í land, að
hann láti sér skiljast það, að
það kynni að mega takast, að
koma viðskiftamálunum í
venjulegt horf, með þvi aðeins
að fella niður allar óvenjuleg-
ar ráðstafanir. —• En þetta tekst
aldrei fyrr en innflutnings- og
gjaldeyrishöftum verður af
létt.
Höfnin.
Geir kom af veiSutn í gærkveldi
með góSan afla, og fór til Eng-
lands. Gyllir kom frá Englandi í
morgun. Max Pemberton býst nú
á saltfiskveiðar. Fer út á morgun.
Knattspyrnufél. Víkingur.
Vegna miðstövarbilunar í fím-
leikahúsi f. R. fellur niður æfingín
í kvöld.
Hlöd í öllum löndLum Evrópn
taka pæðunni mjög vel, og
telja að hún gefi voniit* um
„langvaranúi fviö“í
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Hitler hélt hina miklu ræðu sína í þýska ríkisdeg-
inum í gær, sem allur heimurinn hafði beðið
með mikilli eftirvæntingu.
Lýsti hann þar sex ára valdatíma nazistaflokksins,
— hvernig afstaða hans hefði verið inn á við og hvaða
afstöðu aðrar þjóðir hefðu tekið til hans og þeirra
krafa, sem hann hefði barist fyrir. Lýsti hann yfir því
að Þjóðverjar æsktu einskis frekar, en að eiga friðsam-
lega sambúð við allar þjóðir, og taldi að flest, sem gert
hefði verið á undanförnum árum miðaði frekar í átt-
ina til friðar en ófriðar, og ef haldið væri áfram í sama
horfi spáði hann langvarandi friði.
Hann vék sérstaklega að nýlendukröfum Þjóðverja
og taldi að þær myndu aldrei geta valdið ófriði, enda
vænti hann góðs skilnings í því efni frá hendi Breta og
Frakka. Hitler vék einnig að hinni erfiðu sambúð
Þýskalands og Bandaríkjanna og taldi líkindi til að hún
gæti batnað, ef Bandaríkjaþegnar hættu áð skifta sér
af innanríkismálum Þýskalands og taldi að samkeppni
þessara þjóða á Suður-Ameríkumarkaði þyrfti ekki að
vekja neinn fjandskap þeirra í milli.
Þá talaði Hitler um sambúðina við Pólverja og vin-
áttusamning þann, sem þessar þjóðir hefðu gert sín í
millum, og að lokum lýsti hann yfir því, að ítalir og
Þjóðverjar myndu standa saman hlið við hlið, hér eftir
sem hingað til, enda hefðu vináttuböndin milli þessara
þjóða styrkst og eflst vegna margskonar rauna, sem
þær hefðu sameiginlega orðið að vinna bug á. Lýsti
Hitler yfir því að Þjóðverjar myndu af fremsta megni
styðja nýlendukröfur ítala, og ekki þola það að réttur
þeirra væri fyrir borð borinn.
AFSTAÐA BRESKRA BLAÐA.
Morgunblöðin í London taka yfirleitt ræðu Hitlers mjög vin-
samlega og leggja áherslu á þann þátt í ræðunni, er HITLER
SPÁÐI LANGVARANDI FRIÐI.
ar á auðí nýlendnanna, en ófrið-
ur skapi aldrei nema órétt.
AFSTAÐA
PARlSARBLAÐANNA.
Morgunblöðin í París taka yf-
irleitt ræðu Hitlers mjög vin-
samlega, og telja að liún hafi
horið vott um, að hægt sé að
leysa þau deilumál friðsamlega,
sem nú eru á döfinni.
„Petit Parisien“ segir að ræð-
an liafi ekki aukið á vandamál-
in að neinu leyti, en hafi hins-
vegar skýrt afstöðuna og vakið
vonir um hatnandi tíma innan
Evrópu.
Yfirleitt líta frönsku blöðin
svo á, að ræða Hitlers hafi bor-
ið vott um, að Þjóðverjar muni
ekki skilyrðislaust fylgja fram
nýlendukröfum Itala gegn
Frökkum, og því megi þess
vænta, að ítalir gæti meiri var-
úðar í framferði sínu, en þeir
liafa gert til þessa.
Róttækustu vinstri hlöðin, L’-
Epoque og L’IIumanite, taka þó
ræðunni kuldalega og telja að í
lienni liafi falist hótanir, sem
geti verið hættulegar friðinum
í Evrópu, og skapað ný vand-
ræði í alþjóðamálum. Þessi blöð
hafa þó algera sérstöðu meðal
franskra blaða, og í heild má
segja að frönsku blöðin lýsi á-
nægju sinni yfir ræðunni.
ÍTALIR ÁNÆGÐIR.
Morgunhlöðin i Róm eru
mjög ánægð yfir ræðu Hitlers,
og leggja megináherslu á það,
að hann hafi lýst yfir því, að
Þjóðverjar og ítalir muni
standa saman sem órjúfandi
heild, og hjálpast að með að
koma fram kröfum sínum. Po-
polo Di Roma segir að Hitler
hafi stutt nýlendukröfur Itala
mjög eindregið í ræðunni, og
geti ítalir því treyst stuðningi
Þjóðverja, livað sem á dynur.
Messagero telur að ræða Hitl-
SkákþiDQiö á
Aknreyri.
Akureyri i gær.
Sjöimda umferð skákþingsins
á Akureyri fór sem hér segir:
Sigurður vann Hjálmar, Krist-
ján vann Unnstein, Daníel gerði
jafntefli við .1 úlius og Jóhann
vann Einar.
Áttunda umferð: Júlíus gerði
jafntefli við Unnstein, Jóhann
vann Kristján, Hjálmar vann
Daníel og Jón vann Einar.
Akureyri, 31. jan.
Níunda umferð í skákþinginu
var tefld í gærkveldi og fór svo:
Júlíus vann Kristján, Jóhann
vann Jón, Hjálmar vann Unn-
stein, Sigurður hiðskák við
Einar, Unnsteinn vann biðskák
við Sigurð. Tvær óloknar skák-
ir verða tefldar í dag. — Jakob.
Rldreyramllir laoður.
Skautafélagid æfir
ís-hoekey.
Akureyri í gær.
Akureyrarpollur er allur
lagður landa á milli og skifti
skautafólk á ísnum hundruðum
í gær. Er svellið slétt og gott og
óvenjusterkt með austurland-
inu, þótt þar séu vakir á stöku
stað, og þvi hentara að fara var-
lega. Annars kemur það mjög
sjaldan fyrir að álinn meðfram
austurlandinu leggi, með því
að þar rennur Eyjafjarðará og
er straumþunginn mjög mikilh
Skautafélag Akureyrar starf-
ar af miklu kappi og hefir m. a„
æft ís-hockey nokkrum sinnum
BÍöðin láta einnig í ljósi ánægju sína yfir því að Hitler skuíi
hafa lýst yfir því að nýlendumálin væri hægt að leysa á frið-
samlegum grundvelli og að þau myndu aldrei verða ófriðarefni
út af fyrir sig. Telja blöðin einnig að það hafi skinið í gégnum
ræðuna, að Hitler myndi ekki styðja nýlendukröfur ítala, ef
þeir hæfu árásarstríð gegn Frökkum, til að koma þéssum kröf-
um sínum fram, en myndi styðja nýlendukröfur þeirra að öðru
Ieyti. -rl' '
Daily Heráld ög Daily Ghron-
icle lítá svo á, áð eftir ræðú
Hitlérs séu hin póliliskú við-
horf í Evröþu óbreytt og ræða
hans hafi ekki gefið ástæðu til
að ætla að híða muni bjartari
tímar.
Daily Telegraph telur hins-
vegar að ræða Hitlers liafi gef-
ið fulla ástæðu til að ætla, að
takast muni að greiða fram úr
öllum helstu vandamálum álf-
unnar, og þá sérstaklega ný-
lendumálunum, sem nú séu efst
á baugi.
Daily Express telur það eðli-
legt og sjálfsagt, að Bretar beiti
sér fyrir þvi að nýlendumálin
verði tekin til gagngerðrar end-
urskoðunar, einkum að því er
snertir ráðstafanir ýmsra ný-
lendna, sem faldar væru um-
sjón Þjóðabandalagsins.
Times lætur það álit sitt í
Ijósi, að sjálfsagt sé að taka ný-
lendumálin til gagngerðrar end-
urskoðunar, og telur að Bretar
séu reiðubúnir til þess að ræða
um skiftingu þeirra auðlinda
nýlendnanna, sem nú sé mjög
misjafnt skift, og geti því kom-
ið til greina að þau lönd, sem
liarðast hafi orðið úti í friðar-
samningunum í Yersölum og ó-
hægast eigi nú með að hjarga
sér á framleiðslu heimalands-
ins einni saman, fái hlut sinn
rétfáii. Skilýrði fyrir upptöku
slíkrá ‘samningaumleitana liljóti
þó að verða það, að þjóðirnar
liverfi frá þvi ráði í eitt skifti
fyrir öll, að láta hervald skera
úr slíkum deilumálum. Það sé
hin friðsamlega lausn, sem ein'
geti leitt til réttlátrar skifting-
ers hafi verið svo ákvéðin Og
svo vinsamleg í gárð ítalá, að
augljóst sé úíi andstæðingar
Fascista og National-socialista
ffiuni í framtíðinni breyta um
tóntegund gagnvart tveimur
sterkustu rikjum Evrópu, —
einræðisríkj unuum.
Telja ítölsku blöðin, að al-
heimur liafi sannfærst um að
vináttuböndin milli Þjóðverja
og Itala hafi aldrei verið örugg-
ari en nú, en einmitt það ætti
að leiða til þess, að aðrar þjóðir
álfunnar gættu þess, að fótum-
troða ekki rétt þessara þjóða.
United Press.
áð uhclanförnii og síðast í gærV
Ef ísinn á pollinum helst eitt-
hvað áfram verður efnt til inn-
anfélagskepni í þessari íþrótt,
en þeir, sem stunda hana, þykir
það hin besta skemtun.
Fréttaritari.
Skipafrcgnir.
Gullfoss er á Akureyri. Goðafoss
er á leið til Hull frá Yestmanna-
eyjum. Brúarfoss er á leið til Kaup-
mannahafnar. Dettifoss er í Reykja-
vík. Lagarfoss kom til Isafjarðar
kl. io—ii í morgun. Selfoss er á
leið til Hamborgar.
CLERMONT-SUR-OISE
liggur 80 mílur frá París, en þar tilkynti Johh Pershing hershöfðingi Bandaríkjahersins
Foch marskálki hinn 28. mars 1918 að herinn væri tilbúinn að berjast, en franski herinn var
þá mjög aðþrengdur. Nú standa Frakkar og Bandaríkjamennsaman í hörðustu andstöðu gegn
Þjóðverjuín.