Vísir - 12.05.1939, Blaðsíða 3

FÖsludaginn 12. maí 1939.
VlSIR
3
Vísir liitti Gunnlaug Blöndal
nýlega aS máli, og spurði hann
tíðinda, og þá fyrst og fremst
hva'ða verkefni liann liefði aðal-
lega haft með höndum frá því
er hann fór héðan síðast.
„Eftir að eg hvarf héðan af
landi vann eg fyrst og fremst að
því að fullgera ýms málverk
héðan frá síðastliðnu sumri, og
lauk eg þeim áður en eg hélt
sýnhigu mina í Stokkhólmi, en
auk |>ess Iiefi eg málað ýmsar
mannamyndir í vetur.“
Hve mörg miálverk sýnduð
þér í Stokkhóhni?
„Eg sýndi fjörutíu málverk í
„Svenska Konstföreningen“, en
til þess að undirbúa sýningu
mína þar og ná aðgöngu að
húsnæði, hafði eg áður farið
til Stokkliólms og sýnt stjórn
félagsins nokkur málverk eftir
mig, og bauð hún mér þá sýn-
íngarsalinn. Eg var heppinn að
i'á þennan sal i Konstnárhuset,
sem er stærsti sýningarsalur í
Stokkliólmi, með þvi að nú er
hann leigður til ársins 1943, og
hefði þvi engin tök verið á þvi
fyrir mig að halda þar sýningu,
ef eg hefði ekki fengið salinn til
afnota í vetur.“
Eg hefi séð mjög lofsamlega
hlaðadóma um sýninguna og
Sviar liafa tekið yður vel sem
vænta mátti.
„Sýningin stóð yfir i hálfan
mánuð, aðsóknin var góð og
átta málverk seldust. Að sýning- )
unni lokiimi fór eg aftur til <
Káupmannahafnar og tók til
starfa að nýju.“
Þér nnáluðu mynd af Hans
Hátign konunginum i vetur?
„Já, eg byrjaði á henni í apríl- ,
mánuði, og er lienni nú að fullu
lokið, og hefi eg myndina með-
ferðis.“
Þér máluðuð einnig mynd af
Hennar Hátign drotningunni nú
fyrir nokkuru? i
„Já, fyrir tveimur árum gerði
eg það, og óskaði Hennar Há-
tign drotningin sérstaklega eftir
])ví, að vera í íslenskum þjóð-
búningi. Reykvikingum liefir
gefist kostur á að sjá þá mynd,
með því að eg sýndi hana á
sýningu Sambands íslenslcra
listamanna í fyrrasumar.“
Hafið þér haldið, eða tekið
þált i fleiri sýningum, en
Stokkhólmssýningunni í vetur?
„Já, Foreningen Norden hef-
ir gengist fyrir farandsýningu,
sem fer milli allra helstu bæja
i Sviþjóð, og taka íslenskir mál-
arar þátt í henni. Þessi sýning
hefir hlotið mjög góða dóma,
Gunnlaugur Blöndal.
mönnum kostur á að kynnast
íslenskri list. Það er mjög leitt
til þess að vita, að hér vantar
bæði sýningarsal og listasafn,
en flestir smábæir erlendis,
jafnvel miklu mihni bæir en
Reykjavík hafa slík hstasöfn og
sýningarsah. Vegna þessa erfiða
aðbúnaðar má segja að islensk-
ir málarar deyi jafnóþektii' af
þjóð sinni og þeir fæddust, en
])æði málurunum og þjóðinni
væri það fyrir bestu að úr þessu
yi'ði bætt, þannig að listaþekk-
ing þjóðarinnar geti aukist og
eflst að sama skapi og þróun
málaralistarinnar í landinu.“
Ferðamanaastraumnr
rerSur mikill tii iands-
ins í snmar.
Farrými pöntuð fyrirfram.
Reykvíkinga vantar lista-
safn oo sýningarhöii.
Viðtal við
Gunnlaug Blöndal listmálara.
Með Brúarfossi nú síðast kom hingað til lands Gunnlaugur
Blöndal listmálari, en hann hefir undanfarin ár heimsótt land
sitt á vorin en horfið til heimkynnis síns í Kaupmannahöfn á
haustin, en þar hefh- hann verið búsettur um nokkura ára skeið,
enda kvæntur danskri konu. Gunnlaugur Blöndal kann ekki við
sig annarsstaðar en hér og hingað sækir hann nýjan kraft og ný
verkefni, og hróður hans eykst með ári hverju, enda rná segja
að hann hafi unnið sigur við hverja sýningu, sem hann hefir
haldið. Er þess skemst að minnast, sem getið var í Vísi, að
sýning sú er hann hélt í Stokkhólmi síðastliðinn vetur, hlaut
hina ágætustu dóma og var málaranum þar mikill sómi sýnd-
ur á ýmsan hátt.
heimleiðis,
fékk eg
for
og rétt áður en eg lagði af stað
bréf frá
„Rigsforbundet for bildande
konst“, þar sem þess er getið
sérstaklega, að binn íslenski
hluti sýningarinnar hafi bloti'ð
mjög gó.ða dóma. 1 bréfinu er
komist svo að orði að: íslenski
hluti sýningarinnar hafi alstað-
ar vakið mikla athygli, og hlaða-
ummæii ganga öil í þá átt að
dásama á hve háu stigi íslensk
málaralist standi.“
Hver verða verlcefnin í sum-
ar?
„Vinna fyrir næstu sýnmgu,
sem eg held í baust í Kaup-
mannaliöfn. Eg fer bráðlega
béðan til Norðurlands, og geri
ráð fyrir að dvelja aðallega á
Siglufirði og mála þar, bæði
landslagsmyndir og manna-
myndir.“
Gefið þér Reykvíkingum kost
á að kynnast þeim málverkum
yðar, áður en þér farið liéðan af
landi í haust?
„Eg býst ekki við að geta
komið því við, nema ])ví að eins
að haldin verði hér almenn
sýning, eins og gert var í fyrra-
sumar. Eg tel það mjög æski-
legt, að slíkar sýningar yrðu
haldnar árlega, til þess að þjóð-
in geti fylgst með þróun ís-
lenskrar málaralistar, enda
gefst þá einnig erlendum ferða-
Undanfarin ár hafa verið all-
mikil brögð að því að farþega-
rúm á skipum í millilandasigl-
ingum, væru pöntuð fyrirfram,
þannig að jafnvel hafa verið
erfiðleikar á því að afla sér
rúms fyrir menn, sem utan hafa
þurft að fara og ekki hafa gætt
þess í tí'ma að tryggja sér far-
ryiiTú, Að þessu sinni virðisi
ferðamannastraumurinn til
landsins verða óvenju mikill, ef
dæma má eftir þessum fyrir
fram pöntunum erlendra
manna.
Vísir náði i gær tali af Sig-
urði Guðmundssyni skrifstofu-
stjóra Eimskipafélagsins, og
spurðist fyrir um að live miklu
leyti farþegarúm á skipum fé-
lagsins væru seld fyrirfram í
millilandasiglingum nú i sumar.
Skýrði hann svo frá að félaginu
hefðu þegar borist mjög marg-
ar pantanir um fai’þegarúm, en
hinsvegar væri það ofsagt að
svo að segja öll farþegarúm
væru uppseld að og frá landinu.
Taldi Sigurður að aðallega
væru það farþegarúmin til
landsins, sem pöntuð hefðu ver-
ið, þótt nokkuð kvæði einuig að
liinu. Þeir menn, sem aðallega
liafa pantað far frá útlöndum
hingað til lands eru útlending-
ar, en ekki íslenskir námsmenn,
og má þvi gera ráð fyrir að
ferðamannastraumurinn til
ÞÝSKIR ALPAHERMENN
eru taldir best þjálfaðir af hermönnum Þjóðverja, enda verða
þeir að leysa margar þrekraunir af hendi, ef til ófriðar dregur.
Hér á myndinni sést einn bern annanna klifra upp björg með
þunga a baki, én kaðalstigi liggur upp klettana. lleræfing-
ar Álpabers Þjóðverja voru að þessu sinni haldnar í nánd við
Garmisch-Partenkirchen þar sem vetrar Olympiuleikarnir voru
lialdnir árið 1936.
V itabygging—
ar 1 sumar.
Þótt vitagjökl hafi numið all-
verulegri upphæð umfram það,
sem kostað hefir verið til vita-
hygginga og’ viðbalds, hefir oft
gengið erfiðlega að koma upp
nauðsynlegustu vitum hér við
ströndina og fá nauðsynlegar
endurhætur á vitum fram-
kvæmdar.
Á þessu sumri hefir verið á-
kveðið að verja 65 ])ús. króna
til nýbygginga vita á þessu ári.
Knarrarósvitinn við Stokks-
eyri er nú að mestu fullgerður
og verður kveikt á honum í
landsins verði allmikill, og virð-
ist hann fara vaxandi frá ári til
árs.
sumar. Vitunum á Brimnesi við
Seyðisfjörð og Hafnarnesi við
Fáskrúðsfjörð verður breytt i
gasvita, en þeir liafa verið olíu-
vitar. Þá verður bráðlega hafin
vitabygging á Þrídröngum við
Vestmannaeyjar, og verður þar
um sjálfvirkan vita að ræða,
með þvi að ógerningur er að
lenda við drangana, nema i
bliðuveðri og sléttum sjó. Hafa
Vestmaimaeyingar og aðrir sjó-
menn talið ]>að æskilegt mjög
að fá vita á Þrídröngum, en til
skamms tíma hafa verið taldir
á þvi ýmsir annmarkar. Þá
verður viti bygður á Miðf jarðar-
skeri í mynni Borgarfjarðar.
Ef til vill verður ráðist í
fleii'i vitabvggingar á þessu
sumri, en þó mun það enn óráð-
ið, en talað liefir verið um að
koma upp radiovita á Horni.
í Vapsjá gengup lífið
sinn vana gang.
Eftir Ebbe Munch
AÐ eru að eins 20 ár síðan
Pólverjar vörpuðu Þjóð-
verjurn á dyr og gáfu Rússum
ráðningu. Orusturnar 14.—16.
ágúst 1920 suðaustur af Varsjá
forðuðu Pólverjum frá áfram-
lialdandi áþján útlendinga. Ó-
reglulegar liðsveitir og ung-
lingar á aldrinum 14—20 ára
sigi'uðust á holsivikkunum og
Pilsudski, sem )Tar nýsloppinn
úr fangelsi í Magdeburg,gat haf-
ið endurreisnarstarf sitt. Hann
er nú látinn, en andi hans er
enn rikjandi í Póllandi.
Pólverjar eru taugastyrkir og
viðburðir siðustu daga hafa
engin áhrif haft á þjóðartilfinn-
ingu þeirra. Þvert á móti. Hinn
slavneski hugsunarliáttur
þeirra, að ekki verði feigurn
forðað né ófeigum í hel komið,
kemur enn betur í Ijós. Þeir
trúa á lierinn og að þeir sé ó-
sigrandi. Þeir segja: „Okkur er
borgið, hvað sem á dynur“ og
það hefir komið fyrir áður, að
Pólverjar sigruðu, þegar dauð-
inn einn virtist bíða þeirra.
Enda þótt verslunarlífið dofni
mn sinn og blöðin sé full af ó-
í’óafregnum, þá er alls ekki
liægt að segja að höfuðstaðar-
húar sé órólegir eða kvíðnir. En
sé þeir það, þá kunna þeir þá
listina að dylja það með sjiálfs-
áliti og trú á forsjónina.
Undanfarna mánuði liefi eg
verið í flestum helstu höfuð-
borgum álfunnar, en Varsjá er
áreiðanlega sá höfuðstaður, þar
sem minst ber á hernaðará-
standinu. Kirkjurnar eru aðvísu
yfirfullar, og menn biðja fyrir
friði, en vald kirkjunnar hefir
altaf vei'ið mikið i Póllandi og
kirkjusóknin getur „ekki talist
neitt „barometer“ á hugará-
stand ahnennings. Lífið gengur
sinn vanagang. Það er ekki altaf
verið að gefa út. tilkynningar
um liinar slæmu liorfur, eins og
gert var í Prag á sínum tíma,
þar sem ltomið var hátölurum
fyrir á götunum. Það eru ekki
farnar neinar skrúð- eða kröfu-
göngur til að stappa stálinu í
fólkið og flugvélar sjást sjaldan
yfir borginni. Hermenn eru ekki
mikið á ferli og það eru að eins
loftvarnaræfingar á kvöldin,
þegai' öll Ijós eru slökt, sem
vekja menn til umhugsunar
um ástandið.
Það eru fiá ár siðan að Pól-
verjar fóru fyrir alvöi’u að nota
bíla, en það munu vera fáar
borgir í heimi, þar sem bílarn-
ir eru eins ábei'andi i götulífinu,
eins og í Varsjá. Það kemur
ekki svo mjög af fjölda þeirra,
eins og því, hvernig þeim er ek-
ið um göturnar. Þegar Pólverj-
ar eru sestir undir stýri, eru
þeir litlu betri en Austurlanda-
búar. Það er sannleikur, að þeir
slíta bílunum á liálfum þeim
tima, sem þeir endast venju-
lega. Og ekki taka þeir mikið
tillit til gangandi fólks, fjai'ri
fer því. Þegar Pólverjinn er
kominn af stað, þá er eins og
öll hestöflin í vagninum hafi
fælst og trylst og þá er um að
gera að forða sér upp á gang-
stéttirnar.
Þó eru þær alls ekki fyrir þá
fótgangandi eina. í Varsjá er
nefnilega, eins og annarstaðar,
skortur á bílaslæðum. Fram úr
því vandamáli er ráðið þannig,
að mönnum er leyft að aka bíl-
um sínum að hálfu upp á gang-
stéttirnar.
Hestvagnafjöldinn, sem er
leifar frá tímum Rússa, á við
þröngan kost að búa. Mesti
annatími þeirra er eldsnemma á
morgnana, þegar dansinn er
hættur á öllum veitingastöðum
ld. 6. Þá heyrist liófatakið um
allar götur, en i vögnunum sitja
stúlkur með handskjól, liðsfor-
ingjar í einkennisbúningum eða
„venjulegir menn“ i skinnkáp-
um. Hver einasti Pólverji, sem
ber virðingu fyi'ir sjálfum sér,
á skinnkápu og liann gengur í
henni frá 1. okt. til 1. mai,
hvernig sem viðrar.
Bílar og hestvagnar eru næst-
um því það einasta, sem er ó-
dýrt i Póllandi. Húsaleigan er
jafn liá og nokkurstaðar,
svo og vín, tóbak, já, jafnvel
blöð og eldspýtur eru jafndýr
og í Tyi’klandi, Irak og Brasilíu,
en hvergi er dýi'ara að lifa en í
þeim löndum. Sveitafólkið sér
varla aldrei pening og það er
svo fátækt að það ldýfur eina
eldspýtu i þrjár, en í höfuð-
horginni verða menn að horga
um 25 zloty (25—26 kr.) fyrir
herbergi í gistihúsi eina nótt.
En það er ekki að eins í gilda-
skálunum, að ljósin loga alla
nóttina. Margar opinberar mót-
töknr hefjast ekki fyrri en kl. 11
að kveldi. Hádegisverður er
aldrei borðaður fyrri en kl. 2 í
fyi’sta lagi, og „miðdagur“ kl. 9
að kveldi. Þetta hefir auðvitað
sin áhrif á það, livenær vinna
hefst næsta dag og þar ofan á
bætíst hin magnaða skriffinska
í öllu opinberu lifi. Embættis-
mennirnir eru vingjarnlegir i
viðmóti, en það er erfitt að fá þá
til að vinna.
í Vai'sjá er 1.4 miljónir íbúa.
Borgin er í örurn vexti og Gyð-
ingar eru þar afarmargir, meira
en 400 þús., hreinræktaðir. Það
er met í Evrópu. Gyðingarnir
eiga 70% af öllum fasteignum i
borginni, yfir 60% af öllum lög-
fræðingum eru Gyðingar og
rúml. 50% af öllum læknum.
Þótt ekki sé fyrirmæli urn neitt
sérstakt Gyðingahvei-fi, þá eru
til þau borgahverfi, þar sem ein-
göngu húa Gyðingar. Gyðinga-
hlaðið „Nez Przeglad“ er gefið
út í stóru upplagi.
Gyðingaf jöldnn liefir altaf
verið vandamál í Póllandi. Þeir
hafa verið ofsóttir, en úr því
hefir dregið i seinni tið. Þó
voru miklar ofsóknir í Lublin
á siðastliðnu iári. Menn hafa ver-
ið að ráðgera mikinn útflutning
Gyðinga úr landinu, en engin
skriður komist á málið. í Dan-
zig hefir Gyðingum hinsvegar
fækkað mjög mikið. Nú eru þar
2.600 af 11.700, sem eitt sinn
voru þar. í Póllandi er hátt á 4.
milj. Gyðinga.
Hei-inn liefir að lxeita má öll
völdin. Almenningur her mikla
virðingu fyrir gullhryddum
einkennisbúningum, en æðsti
maður hersins er Smigly-Rydz,
marskálkur, sem Pilsudski
valdi sér fyrir eftirmann. Skelli
á stríð, verður hann „hinn
sterk maður“ Póllands. Hann
hefir allmikinn áhuga fyrir list-
um og er sjálfur allgóðúr mál-
aiá.
Flestir ráðherranna hörðust í
frelsisstríðinu — t. d. Beck, ut-
anríkismálaráðhena — eða
hafa verið foringjar í hernum.
Forsetinn, hinn virðulegi próf.
Moscicki, — er hinsvegar \ás-
indamaður. Hann var áður
kennari við háskólann í Krakow
og sosialisti.
Stjórnin hefir allstóran hóp
blaða að baki sér. Fyrir utan
stjórnarblaðið Gazetta Polska,
styðja næstum því öll blöðin
stjórnina. Má t. d. nefna: Kurjer
Poranny, Express Poranny,
Illustrowany Kurjer Godzienny,
— sem kemur út i Krakow, en
er gefið út í stærsta uppláginu,
— Kurjer Polski, blað stóriðn-
aðarins, Czas, blað gamalla
hermanna og Polska Zbrojna,
blað hei’sins.
Eina verulega stjórnarand-
stæðingablaðið er Kurjer Was-
zawski. Það hefir bestu erlendu
samböndin og hefir lika aðstöðu
og „Mancliester Guardian“ í
Englandi. Robotnik er aðalblað
sósíalista.