Vísir - 17.05.1939, Blaðsíða 2

2
VISIR
Miðvífcudagínn 17. maí 1939.
f-
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
(kl. 9—12 5377)
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Þegar góð
mál sigra.
DlTAVEITAN er alt í einu
“ orðin mál allra flokfca. Það
heyrist ekkert talað um Heng-
ilinn eða Krísuvík. Eklcert um
nauðsyn þess að rannsökuð séu
öll jarðliilasvæði á landinu, áð-
ur en hafist sé handa um upp-
hitun höfuðstaðarins. Enginn
minnist á, að það sé miklu vit-
urlegra að nota Sogsrafmagnið
til upphitunar. Þeir sem áður
sáu öll ráð til j>ess að hæta úr
kuldanum í íbúðum höfuðstað-
arins, nema hitaveituna frá
Reykjum í Mosfellssveit, ráða
sér tæplega fyrir fögnuði yfir
því, að nú eigi einmitt að fara
að byrja á hitaveitunni — frá
Reykjum í Mosfellssveit. Hita-
veitan er að koina. Og j>ó var
búið að margsýna fram á, að
áætlanir verkfræðinga bæjarins
væru til skammar. Enginn
mundi Iiætta fé sínu í slíka vit-
leysu. Enda hefði málið aldrei
verið annað en „kosningabomba
íhaldsins" í Reykjavík. Nú eru
allir með og enginn á móti. Alla
minnir að þeir hafi altaf verið
með og aldrei á móti. Svona
hefir hitaveitan sigrað hugina.
Og þó er þetta mál „liins hug-
kvæmdasnauða íhalds“.
En það er ekki vert að vera
að rifja upp andstöðuna við
þetta mál. Sjálfstæðismenn hafa
borið það fram til sigurs. Þeir
hafa barist fyrir því í bæjar-
stjóm Reykjavíkur árum sam-
an. Og þá fyrst, er Sjálfstæðis-
menn voru koinnir í stjóm
landsins, náðist endanleg lausn.
Gamall Reykvikingur sagði í
gær, að hitaveitan hefð'i „borg-
að þjóðstjórnina“. Þessi maður
var, eins og margir fleiri, orð-
inn vondaufur um, að hitaveit-
an kæmist nokkurntíma á, að
„óbreyttum kringumstæðum“.
Hann taldi hitaveituna slíka
höfðunauðsyn, að framkvæmd
hennar væri út af fyrir sig nægi-
leg til þess að réttlæta það spor,
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefir
stígið með því að ganga til
stjórnarmyndunar með göml.
um andstæðingum.
Vafalaust era margir Sjálf-
stæðismenn á þessari sömu
skoðun. Allar þjóðir búa sig um
þessar mundir af kappi undir
það, að geta bjargast sem mest
af eigin ramleik, ef styi’jöld
skyldi skella yfir. Hvergi í heim-
inum er hægt að henda á ein-
staka framkvæmd, sem jafn
þýðingarmikil sé i þessum efn-
um, sem hitaveitan er fyrir okk-
ur fslendinga — ekki einungis
fyrir Reykjavik, heldur landið
alt.
Hitaveitan svarar til þess að
fundist hefði kolanáma rétt við
bæinn, þar sem mokað yrði
upp 35 þúsund smálestum á ári,
um alla framtíð. Þetta er fjár-
hagshlið málsins. En þá er ótal-
vardandi samningaumleitsnirnar.
Frakkar reyna tð miðla málnm og vilja
stofna þríveldebandalag.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
Breskir stjórnmálamenn telja fullvíst að breska
stjórnin muni senda nýja orðsendingu til Sov-
étstjórnarinnar í Moskva innan 24 stunda, en
orðsending frá rússnesku stjórninni var afhent bresku
stjórninni í London í gær. Þótt ekkert hafi verið látið
uppi um innihald orðsendingar Rússa, er þó talið að
þeir muni hafa haldið fast við þær kröfur sínar, að
hernaðarbandalag verðí myndað millum Breta, Frakka
og Rússa, áður en Rússar taki á sig nokkurar skuldbind-
ingar vegna landamæra nágrannaríkjanna.
Talið er að breska stjórnin muni hafna þessari kröfu Rússa
um algert hernaðarbandalag, þótt hún viðurkenni þörfina á því
að Bretar og Rússar veiti hvor öðrum hjálp og aðstoð, eftir því
sem nauðsyn krefur. í öðru lagi er talið líklegt að breska stjórn.
in leggi áherslu á það, að Rússar ábyrgist landamæri Póllands,
Rúmeníu, Tyrklands og Balkanríkjanna. Ennfremur mun
breska stjórnin lýsa yfir því, að ef Rússar verði við þessu munu
Bretar fyrir sitt leyti reiðubúnir til þess að ábyrgjast vestur-
landamæri Rússlands og veita því alla aðstoð, ef á það. verður
ráðist úr þeirri átt.
Ólafur konungsefni Norðmanna og Martha krónprinsessa
eru á ferðalagi í Bandaríkjunum um þessar mundir, en þau
fóru vestur um haf fyrir nokkuru til þess að opna norsku sýn-
inguna á Heimssýningunni í New York. Því næst hafa þau ferð.
ast um allar Norðmannabygðir í Bandaríkjunum og Canada og
hvarvetna verið tekið með kostum og kynjum. Nú — á þjóðhá-
tíðardegi Norðmanna — eru þau i Kaliforníu. Á myndinni hér
að ofan eru þau með börn sín þrjú, prinsessurnar Astri<I, Ragn-
hild og Harald prins.
QIæsile(0iir ápangup af* vJð—
peisnapstapfiim 1 Frakklandi
in öll sú heilsuvernd, öll þau
skilyrði til að fegra bæinn, öll
þau þægindi, sem hitaveitan læt-
ur í té framyfir kolauppliitun.
Það er dálítið gaman að' hug-
leiða það, að einmitt bæi’inn,
sem dregur nafn sitt af reyk,
skuli verða fyrsta reyklausa
höfuðborgin í heiminum.
Hitaveitan gefur útsýn yfir
ónotaðar auðlindir þessa lands.
Ilvað vissu Englendingar fyrir
nokkur hundruð árum um þann
auð, sem þeir gengu á? Hvern
dreymdi fyrir því, að kolanám-
urnar ættu eftir að verða ein
traustasta undirstaða liins
breska heimsveldis? I jarðhit-
anum á íslandi felast þau auð-
æfi, sem ógerlegt er að meta til
fjár. Hitaveitan til höfuðstaðar.
ins er fyrsta stórfelda tihaun-
in, sem gerð hefir verið til þess
að hagnýta þann auð.
Sjálfstæðismenn liafa barist
fyrir liitaveitunni. Þeir hafa á-
stæðu til að lirósa sigri, nú þeg-
ar málið er leyst. Nú er yfirlýst.
ur fögnuður þar sem áður var
andstaða og tregða. Svona fer
þegar góð mál sigra.
a
Breska herskipið H.M.R.
Víndictive kom i morgsn
Breska herskipið H. M. S.
Yindictive kom hingað kl. 8V2 í
morgun. Herskip þetta er skóla-
skip, sem áður liefir verið getið,
og er þaðcí æfingaleiðangri, en
ekki opinberri lieimsókn. Verð-
ur það liér lil 24. maí.
Skipið er 9.100 smiálestir og á
því eru 600—700 manns, þar af
allstór fjöldi sjóliðsforingja.
efna. Eigi er kunnugt hvert
skipið fer héðan.
Skipið liggur á ytri höfninni
og verður það til sýnis almenn-
ingi á morgun ld. 2—6Vo. Verða
bátar frá herskipinu í ferðum
milli skips og lands. Bátarnir
munu verða við Geirshryggju.
Almenningi er sýnd vinsemd
og kurteisi með því að gefa kost
á að skoða skipið og munu
menn að sjálfsögðu kunna vel
að meta þá hugulsemi.
Herskipið H, M. S. Leda, sem
hér er við eftirlit með breskum
fiskiskipum, fór liéðan í morg-
un.
ÁðalfuBdur Fíug-
málafélagsins.
Flugmálafélag Islands hélt
áðalfund sinn í gærkveldi í
Oddfellowhúsinu.
Þessir eru nú í stjórn félags-
ins: Formaður Agnar Kofoed-
Hansen (endurkosinn) og með-
stjórnendur Öm O. Johnson,
Bergur G. Gíslason (endurkos-
inn), Sigurður Jónsson og Er-
ling Smith.
Varastjórn skipa þessir menn:
Björn Eiríksson, Guðbrandur
Magnússon (endurkosinn) og
Bendt Bendtsen.
Endurskoðendur Halldór Jón.
asson og Friðþjófur Jolinson.
Fundurinn ákvað að lialda á-
fram tilraunaflugum með TF-
Sux og samþykti auk þess eft-
irfarandi ályktun:
„Aðalfundur Flugmálafélags
íslands telur það höfuðnauðsyn
fyrir framtíð flugsamgangna á
íslandi, að Reykjavík eignist
nothæfan flugvöll og heitir á
stjórnarvöld hæjar og ríkis að
greiða sem mest fyrir því máli.“
Oslo, 17. maí. FB.
Það er staðfest, að um 200
manns hafa farist af tveimur
rússneskum skipum í Hvitahafi.
NRP.
Það vekur allmikla athygli,
að Potemkin aðstoðarutanríkis-
málaráðherra Sovétstjórnar.
innar, fer ekki til Genf, eins og
upphaflega var ætlað, en menn
bjuggust við að hann og Hali-
fax lávarður myndu ræðast við
og jafna ágreiningsatriði þau,
sem enn eru á milli þessara
ríkja i sambandi við samninga-
umleitanirnar. í lians stað fer
Maiski, sendiherra Rússa í Lon-
don til Genf, og má því ætla að
ekki verði frekari árangur af
viðræðum hans og Halifax lá.
varðar, en orðið hefir, nema að
Meðal farþega á „Empress
of Australia“, sem flytur bresku
konungshjónin vestur um haf
eru þrír leynilögregluþjónar,
sem eiga, að gæta öryggis þeirra
hjónanna. Þessir menn heita Al.
bert Foster, David Cameron og
Frank Giles.
Foster hefir í mörg ár verið
annar æðsti maður þeirra deild-
ar Scotland Yard, sem nefnist
„Special Branch“ og hefir eftir-
lit með örygg’i háttsettra útlend-
inga, sem koma til Bretlands, og
konungsfjölskyldunnar bresku,
þegar hún er á ferðalögum. Að
undanförnu hafa flestir með-
limir Special Branch — um 200
að tölu — verið önnum kafnir
við að hafa upp á írskum of-
beldismönnum, sem alt ætla að
eyðilegga í Englandi.
Foster er nú 49 :ára gamall,
og eitt af afrekum hans frá
fyrri tímum var að liandtaka
þýska njósnarann Carl Lody á
heimsstyrjaldarárunum. Nú
hafa Þjóðverjar skírt tundur-
ný viðhorf geri samningagerð-
ina auðveldari.
Frönsku blöðin ræða um það
í morgun, að franska stjórnin
hafi ákveðið að beita sér fyrir
málamiðlun milli Breta og
Rússa, og er talið að tillögur
frönsku stjórnarinnar muni
ganga í þá átt, að Bretar, Frakk-
ar og Rússar myndi með sér
þvíveldabandalag, án þess að á-
byrgð verði tekin á landamær-
um ríkjanna á Balkanskaga.
spilli einn eftir Lody. Foster var
einnig „skuggi“ Wilsons Banda.
rikjaforseta, þegar liann var
í Evrópu eftir strið.
Cameron, sem er skoskur að
ætt og uppruna er að eins rúm-
lega fertugur. Hann hefir verið
stöðugur fylgdarmaður Georgs
sjötta, frá því að hann var „að
eins“ liertoginn af York. Lítur
konungur á hann sem vin sinn
og Cameron elcur altaf í bíl
hans.
Hinn þriðj er Frank Giles, 42
ára, sem áður var lífvörður her-
togans af Windsor meðan hann
var prins of Wales, og hertog-
ans af Kent. Hann fylgdist með
þeim bræðrum á för þeirra til
Buenos Aires og hélt fyrir þá
dagbók, skv. ósk þeirra. Þá var
hann einnig um nokkur ár Iíf-
vörður Mary ekkjudrotningar.
Giles er góður í hraðritun og
•tekur niður bréf fyrir konung
ef þess gerist þörf.
Skipið Empress of Australia,
sem konungur Breta og drotn-
London í morgun.
Reynaud f jármálaráðherra
Frakklands liefir í viðtali við
blaðamenn gert að umtalsefni
ing ferðast með, á sér einkenni.
lega sögu að baki. Það var
smíðað í Þýskalandi, sem lysti-
snekkja fyrir Vilhjálm II, og
nefndist þá Tirpitz. Þvínæst
kom það til Bretlands eftir
stríðið og fór þar í höfn til við-
gerðar, en Canadian Pacific
Steamships Ltd. feslu þá kaup á
því árið 1921 og nefndi það
„Empress of Ghina“, og þannig
var það skráð. Það sigldi þó
aldrei undir þvi nafni, en var
sett i Kyrrahafsflotann árið
1922 og var þá nefnt „Empress
of Australia".
Árið 1923 þegai’ jarðskjálft-
arnir miklu geysuðu í Japan,
var skipið statt við Yokoliama.
Jarðskjálftarnir lögðu ýmsar
japanskar borgir í rústir, og
fórst þar mikill fjöldi manns, en
skipshöfninni á Empress of
Australia tókst að bjarga 1.000
manns um borð heilum ó húfi,
og flutti fólk þetta úr landi á
björgunarbátum sínum.
Skipið hélt þvínæst kyrru
f3rrir við Japan þar til 8. sept.
það ár, og var einskonar hjúkr.
unarhæli fyrir Japani, en fyrir
veitta aðstoð var skiplierrann,
Samuel Robinson, sæmdur hárri
orðu af japönsku stjórninni.
Skipið sigldi í Kyrrahafi til
ársins 1927, en þá var það tekið
til Amerikuferða, og hefir gegnt
þeim síðan, að öðru leyti en því
að það liefir farið í nokkrar
skemtiferðir til annara lieims-
álfa. Skipið er 21.833 tonn að
stærð, og er bæði fagurt og
vandað að öllum útbúnaði.
Iiinn ágæta árangur af lánsút-
boðinu. Kvað hann það eins-
dæmi i sögu Frakklands, að
jafnstórt lán og liér væri um
að ræða — 6 miljarðar franka
— hefði fengið jafn góðar und-
irtektir og revnd bæri vitni,
þar sem menn hefði látiS skrá-
setja nöfn sín fyrir ríkisskulda-
bréfum vegna j>essarar miklu
lánsupphæðar á aðeins nokkur.
um klukkustundum. Þessi ár-
angur, sagði hann, hefði vakið
hina mestu athygli erlendis, og
sýndi traust þjóðarinnar á
stjórninni og fjármála- og við-
reisnarstefnu hennar. Það væri
ánægjulegt fyrir stjórnina, að
verða svo áþreifanlega vör
þessa mikla trausts á þeim
límamótum er liðnir væri fimm
mánuðir af þeim þriggja ára
tíma, sem nauðsynlegur væri til
viðreisnarstarfsins, á sviði fé-
lagmála, viðskifta og fjárhags.
1 skýrslu stjórnarinnar um
fimm mánaða viðreisnarstarf-
semi kæmi gi’einilega fram, að
öll þjóðin stæði sameinuð að
baki Fralddands. Frakkland er
sterkt og sameinað og' fært um
að vernda sjálfstæði sitt, sagði
Reynaud.
United Press.
ÞEGAR BONNET FLUTTI
RÆÐU SÍNA í SOUT-
HAMPTON.
Bonnet fjármálaráðlierra
Frakklands flaug fyrir skemstu
lil Southliampton og flutti þar
ræðu í veislu, sem hann hélt
Alliance Francaise þar i borg.
Vakti ræða lians mikla athygli.
Sagði hann m. a., að Frakkland
óskaði eftir vináttu allra þjóða
og allar þjóðir væri vinsamleg-
Frh. á 7. síðu.
United Press’.
Empress of Aostralia komio
tii Qoebec.
Þúsundir manns þyrptuet niöur til strand-
arinnar er skipid varpaði akkerum.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Frá Quebec er símað, að Empress og Australía hafi lagst við
akkeri við suðurströnd Orleanseyjarinnar kl. 11.30 í gærkveldi.
Var skipið alt skreytt og eitt ljóshaf, en í landi höfðu bál verið
kynt á báðum bökkum St. Lorentz-fljótsins.
Þúsundir bifreiða streymdu frá Quebec eftir strandvegunum,
og geysimikill mannfjöldi horfði á, er skipið varpaði akkerum.