Vísir - 20.03.1940, Page 1
Ritstjóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Riotstjórnarskrifstof ur:
'4
Ifélagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Reykjavík, miðvikudag’inn 20. mars 1940.
Ritstjóri Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1 1660
Gjaldkeri . 5 Iínur
Afgreiðsla
67. tbl.
7 klukkustunda loft-
árás á flugstöðvar
Þjóðverja á
eyjunni Sylt
EINKASKEYTI frá UnHed Press. — London í morgun.
Chamberlain forsætisráðherra mintist á loftárás
Þjóðverja á herskipin í Scapa FIow, í ræðu,
sem hann flutti í neðri málstofunni í gær.
Gerði hann lítið úr loftárásinni og kvað tjónið af henni
hafa verið mjög lítið, þar sem að eins eitt herskip hefði
orðið fyrir skemdum og þeim ekki miklum. Þegar eftir
loftárásina f óru menn að búast við því, að Bretar myndi
gjakla Þjóðverjum í sömu mynt, og það þurfti heldur
ekki lengi að bíða, því að þeir hófu mestu loftárás, sem
gerð hefir verið í yfirstandandi styrjöld, í gærkveldi,
þegar enn fóru fram umræður í neðri málstofunni um
ræðu Chamberlains. Skýrði hann þingheimi sjálfur frá
árásinni og haf ði hún þá staðið liðlega 4 klukkustundir,
en alls voru flugvélarnar á sveimi yfir eyjunni í fullar
7 klukkustundir. Fjölda margar flugvélar tóku þátt í
árásinni og varð mikið tjón.
Á Sylt-eyju, sem er við vesturströnd Þýskalands skamt undan
landi er garður mikill, svo nefndur Hindenburg-garður, milli
lands og eyjar. Á eyjunni eru flugstöðvar margar og flugbáta-
stöðvar, flugvélaskálar, skotfærabirgðastöðvar o. s. frv., og er
talið, að þama hafi haft bækistöðvar margar af flugvélum þeim,
sem notaðar hafa verið í loftárásunum á Bretland og skip á sigl-
ingaleiðum við Bretland.
Loftárás Breta á eyjuna byrjaði klukkan um 8. Fullyrt er í
tilkynningum bresku flotamálastjórnarinnar og eins í fregnum
frá Danmörku, en fjöldi manns á Jótlandsströnd horfði á loft-
árásina, að tjón muni hafa orðið mjög mikið. Feikna reykur
gaus upp á mörgum stöðum og eldhaf var mikið. í öllum loft-
vamastöðvum í eyjunni var mikið um að vera og var skotið af
miklu kappi á flugvélarnar. Ein þeirra var skotin niður.
Eínkaskeyti frá United Press.
K.höfn i morgun.
I þorpum sunnarlega á vest-
urströnd Jótlands heyrðu menn
ógurlegar dunur og dynki í
gærkveldi, og fólk, sem liafði
lekið á sig náðir, þusti fáklætt
úr rúmum sínum. Brátt varð
mönnum ljóst, að loftárás mik-
11 átti sér stað á eyjuna Sylt.
Sáust margar flugvélar á sveimi
yfir eyjunni og mikill reykur
sást og eldur. Loftárásinni linti
ekki fyrr en kl. 3 í nótt. Frá
Tönder sást flugvél hrapa í ljós-
um loga. Var þetta um miðnæt-
urbil. Skamt frá þorpi einu í
Jótlandi við landamæri Þýska-
Iands var varpað niður tveimur
sprengikúlum. Tjón varð ekki
annað en það, að rúður brotn-
uðu í nokkrum húsum.
Rússar taka við Hangö
á föstodaginn ianga
EINKASKEYTI frá United Press. — Khöfn í morgun.
Á föstudaginn langa mun
rauði herinn rússneski taka við
Hangö, sem þeir fá á leigu til 30
ára fyrir flotastöð og flugstöð,
samkvæmt friðarsamningun-
um. Allir íbúar borgarinnar,
sem eftir eru, verða farnir það-
an, þegar Rússar koma. Fimm
finsk eimskip lilaðin húsmun-
um og öðrum flutningi flótta-
manna eru ó leið frá Hangö
eftir skipaskurði, til Turku
(Ábæjar). En raunar eru öll
flutningatæki notuð, sem unt er
að bjargast við.
Fjölda margt fólk fer fótgang-
andi og styttir sér leið yfir ísi
lögð vötn og víkur.
Allar vélar verða teknar sund-
ur i verksmiðjum í Hangö og
fluttar blirtu og er verið að
vinna að því. Alt fer skipulega
og rólega fram. Þegar Rússar
koma til Hangö á föstudaginn
verða þar tóm hús og auðar göt-
ur.
Dr. Clodiiis koin-
inn til Bnkarest.
Einkaskeyti frá United Press.
K.höfn í morgun.
Dr. Clodius, viðskiftasendi-
herra þýsku stjómarinnar, er
kominn til Bukarest, til frekari
viðræðna við rúmensku stjórn-
ina um viðskifti Rúmena og
Þjóðverja. Fjölda margir sér-
fræðingar eru í fylgd með Dr.
Clodiusi.
SKIPIÐ MEÐ HITAVEITU-
PlPURNAR KEMUR EFTIR
2—3 DAGA.
í yfirstandandi viku er
væntanlegt liingað frá Dan-
mörku skip með efni til Hita-
v’eitunnar, m. a. pípur í bæði
í götu- og aðalleiðslur, aðal-
lega þó pipur sem lagðar
verða 1 götm-nar. Skip þetta
kemur beint frá Danmörku
og vona* menn, ef ferðir þess
ganga að öllu að óskum, að
það komi hingað i yfirstand-
andi viku.
Eins og kunnugt er hafa
fáir menn unnið í Hitaveit-
unni að undanförnu, en upp
úr Páskunum má búast við,
að fjölgað verði í henni til
muna, ef tíðarfar verður gott.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Sumner Welles er nú á förum
frá Italíu. Hann er nú á leið til
Genúa frá Rómaborg og leggur
af stað á ítalska línuskipinu
Conte di Savoia. Eins og áður
var getið var brottför skipsins
frestað, vegna Sumner Welles,
þar sem hann liafði ekki lokið
viðræðum sínum í Rómaborg.
Þrátt fyrir það, að Cordell
Hull utanríkismálaráðherra
Bandaríkjanna og Sumner Wel-
les, liafi neitað því, að Welles
hafi unnið að því að koma á
friði, er enn talið, að ferðalag
hans sé að einliverju leyti tengt
tilraunum, sem átti að gera eða
verða gerðar, til þess að koma á
friði. En eftir ræður þær, sem
Sir Arcliibald Sinclair og Cham-
berlain forsætisráðherra hafa
haldið, þykir augljóst, að stefna
og viðhorf Bandamanna er ger-
samlega óbreytt, og að þeir muni
þverneita að semja við Þýska-
land, meðan nasistar fara þar
með völd.
K.liöfn í morgun.
Samkvæmt fregnum frá
Rómaborg er litið svo á, að þar
sem Sumner Welles ræddi ekki
við Mussolini eftir heimkomuna
frá Brennero-fundinum, séu
„HERNAÐARLEGA MIKILVÆGIR STAÐIR“. — Rússar hafa lýst yfir því, að þeir hafi ekki gert
neinar loftárásir, nema á hernaðarlega mikilvæga staði. — Hér sjást leifarnar af einhverri fegurstu
kirkju, sem til var í öllu Norður-Finnlandi. Kirkja þessi var fjarri öllum bæjum og hernaðarlegum
bækistöðvum. Samt lögðu flugmenn Rússa liana i rústir.
KOSNINGARNAR í KANADA:
Um hvað er deilt ?
United Press.
Þriðja dag páska, þriðjudaginn 26. mars, gengur kanadiska
þjóðin að kjörborðinu og eru þá tveir mánuðir liðnir frá því að
þingið var rofið, þ. 25. jan. s. 1. Þá hafði þingið aðeins staðið
í 4 klst. og 7 mínútur. — AUir landsmenn voru sem þrumu
lostnir og um heim allan vakti fregnin um þingrofið og kosn-
ingarnar gífurlega athygli.
Almenningur i Kanada gerði
sér ekki ljóst, hvað hér væri á
seiði, eða hver væri orsök þing-
rofsins, en liún var í stuttu máli
sú, að íhaldsflokkurinn gagn-
rýndi mjög stjórnina, frjáls-
lynda flokkinn, fyrir sleifarlag-
ið, sem væri á styrjaldarrekstri
hennar.
Og styrjöldin er ennþá aðal-
deiluatriðið. Ekki hvort Iianada
eigi að vera í stríði eða ekki. Það
var samþykt afdráttarlaust í
kanadiska þinginu 6. september.
Spurningin er, livort stjórn Mac
Kenzie King, forsætisráðherra,
liefir gert þær styrjaldarráðstaf-
anir, sem þjóðin getur sætt sig
við, eða hvort auka á allar þess-
ar ráðstafanir og fá öðrum í
hendur framkvæmd þeirra.
Það var 18. janúar að Mitcliel
F. Hepburn, forsætisráðherra i
Ontario-fylki, laulc tveggja
daga gagnrýni á King og bar
fram vantrauststillögu í fylkis-
þinginu í Ontario, sem var sam-
þylct með 44 atkv. gegn 10. Eftir
það kom þingrof fyrst til um-
ræðu meðal forvígismanna
frjálslynda flokksins.
Þ. 25. janúar hélt MacKenzie
King stutta ræðu í þinginu og
engar líkur til, að nokkrar frið-
artilraunir verði gerðar að svo
stöddu Það sé álitið tilgangs-
laust
Itölslc blöð leggja áherslu á,
að ítalir hafi áhuga á að taka
ekki þátt í styrjöldinni, og muni
þeir ekki breyta um stefnu í
þessum efnum, nema eitthvað
gerist, sem geri það óhjákvæmi-
legt.
Deutsche Allgemeine Zeitung
segir, í tilefni af ummælum
Chamberlains í gær, um við-
ræðufund Hitlei’s og Mussolini,
að Chamberlain muni brátt
lcomast að raun urn, að árang-
urinn af fundinum sé alt annar
en liann liyggur.
beindi oi'ðum sínum til stjórn-
arandstæðinga. Komst hann svo
að orði, að ef gagnrýnin hefði
aðeins verið „persónulegt‘“ áht
foringja þeirra, myndi liann
hafa látið hana eins og vind um
eyru þjóta, en þegar hún var
orðin að „opinberri“ skoðun
stærsta fylkisins i Kanda, þá
væri hann neyddur til þess að
leggja málin undir dóm alþjóð-
ar.
Hann myndi til dæmis einnig
hafa skírskotað til þjóðai’innai',
ef það hefði komið i ljós i kosn-
ingunum i Quebec 25. okt., að
meirihlutinn fylgdi Maux’ice
Duplessis og væri andvigur þátt-
töku Kanada í styrjöldinni.
En það væri sanxt ekki á-
stæður sínar fyrir þingrofi, sem
hann ætlaði sér að vei’ja, því að
það væri réttur æðsta embættis-
manns rikisins, að leita álits
þjóðarinnar, hvenær sem væri.
Hinsvegai’ er hætt við þvi, að
frjúlslyndi flokkurinn verði að
gefa einhvei’ja skýringu á þvi,
lxversvegna þeir liafa „opnað
botnlilera rikisskútunnar“ á svo
óþingræðislegan hátt, eins og
andstæðingar þeirra komast að
ox-ði, xxr því að þeir voru búnir
að láta í veðri vaka, að þingið
myndi verða látið taka allar
stx’íðsráðstafanir til grandgæfi-
legrar endurskoðunar.
Það var engum efa undirorp-
ið, að kosningabarátta þessi yrði
fádæma hai’ðsótt. Það mátti
skilja á ummælum dr. Roberts
J. Manion, formanns Ihalds-
flokksins, er liann ávarpaði
sambandsþingið með nokkrum
oi’ðum, áður en það var rofið.
Sagði liann þá, að MacKenzie
King væri „óhæfur til að vera
forsætisráðherra" og að styrj-
aldarráðstafanir hans væri
hvorttveggja i senn, „grátlegar
og skoplegar“. Aðalkrafa hans í
kosningabaráttunni er sú, að
komið verði á þjóðstjórn gáfuð-
ustu og framsýnustu mannanna
í landinu, kaupsýslumanna og
iðnrekenda, og ekki tekið tillit
til þess, livaða stjórnmálaflokk
þeir fylla.
Þessi krafa mun vera vinsæl
meðal kjósenda. Hún kom fram
fyrir nokkurum árum, þegar
kreppan var i almætti sínu, en
var illa undirbúin og skipulögð.
En þá var enginn stjórnmála-
flokkur að baki þessari kröfu
og hún átti engan dugmikinn
foi-mælanda. Vai’ð liún því að
engu.
En nú á landið i styrjöld og
þá er engu minni þöi-f á því, að
stjómin sé ekki um of liáð nein-
um sérstökum stjórnnxálaflokki.
Gegn þvi er það vörn MacKenzie
Kings, að flokkur lxans sé flokk-
ur allra stétta og stjórn hans sé
þvi raunverulega þjóðstjórn.
Hann ræður kjósendum einnig
frá „að skifta um i-eiðskjóta á
miðju vaðinu“ og leggja svo
xnikla ábyrgð á herðar mönnum,
sem óreyndir eru í opinberu lífi.
MacKenzie King hefir vei’ið
forsætisráðlierra i 14 ár, samtals
þrisvar sinnUxn. Dr. Manion er
nýr maður á stjórnmálasviði
Kanada, þótt liann hafi fengist
j við opinber mál, við og við síðan
; 1917. Hann liefir verið formað-
; ur lhaldsflokksins í rúmt ár.
Tyrkir róast.
Einkaskeyti frá United Press.
London á hádegi.
Fréttaritari United Press í An-
kara símar, að liann hafi átt við-
tal við einn af æðstu embættis-
mönnum Tyrklands, sem hafi
lýst yfir þvi, að Tyrkir hafi ekki
! áhyggjur af liðsafnaði Rússa i
Kákasus, — Tyrkir hafi ekki
( ástæðu til að óttast, að Rússar
geri árás á tyrknesk lönd.
Páll Jónsson
lögreglustjóri í Bolungarvik
andaðist s. 1. laugardag. Hann
var fæddur að Seglbúðum í
Skaftafellssýslu 17. febr. 1874,
varð stúdent ái’ið 1900 og tók
lögfræðipróf 1906. Stundaði
málflutning í Kaupmannahöfn
til ársins 1915, en fluttist þá
liingað til lands. Var skipaður
lögreglustjóri i Bolungarvik ár-
ið 1934 og gegndi því starfi til
dauðadags.