Vísir - 01.04.1940, Blaðsíða 2

V IS IR
Rikisstjirnin ber fram frnmvarp nm
35°/o lækknn á opinbernm gjðldnm i
samræmi við tjllðpr fjármálaráð-
herra i npphafi þingsins
Eins og kunnugt er Iagði f jármálaráðherra til er
hann lagði fram fjárlög í byrjun þingsins, að
að allmikill niðurskurður yrði ger á f járlög-
um, á ýmsum þeim liðum, sem fyrirsjáanlegt var að
myndu ekki krefjast eins mikils fjár og undanfarin ár.
Sættu þessar tillögur misjöfnum dómum, en nú hefir
verið lagt fram á þinginu stjórnarfrumvarp um heim-
jld fyrir ríkisstjórnina til að fella niður eða lækka ýms-
ar greiðslur samkvæmt lögum, en frv. þetta er fram
komið vegna óvissunnar um f járhagsafkomu ríkissjóðs
á árinu 1941, sem og á yfirstandandi ári, og þykir brýn
nauðsyn á því að þær heimildir, sem í frumvarpinu fel-
ast, verði veittar.
Frumvarpið er svohljóðandi:
Á árinu 1941 er ríkisstjórninni heimilt, ef nauðsyn krefur:
1. Að fella niður greiðslu á 35% af framlögum ríkissjóðs, sam-
kvæmt f járlögum, til
a. Byggingarsjóðs, sbr. II. kafla laga nr. 76,11. júní 1938, um
byggingar- og landnámssjóð.
b. Endurbygginga íbúðarhúsa í sveitum, sbr. III. kafla sömu
laga.
c. Nýbýla og samvinnubygða, sbr. IV. kafla (34. og 37. gr.)
sömu laga.
2. Að lækka um 35% framlag ríkissjóðs samkvæmt f járlögum,
til jarðabótastyrkja, sbr. 9. gr. jarðræktarlaga nr. 101,-23.
júní 1936.
3. Að miða framlag ríkissjóðs til byggingarsjóða, samkv. 3. gr.
laga nr. 3, 9. jan. 1935, um verkamannabústaði, við kr. 1.30
fyrir hvem íbúa kaupstaðar eða kauptúns, gegn jafn háu
framlagi bæjar- og sveitarsjóða, og að lækka fjárveitingUna
samkv. f járlögum í hlutfalli við það.
4. Að láta tekjuauka þann, sem gert er ráð fyrir í 2. gr. laga um
bráðabirgðatekjuöflun ríkissjóðs og jöfnunarsjóðs bæjar- og
og sveitarfélaga, er gilda fyrir árið 1941, renna beint í ríkis-
sjóð og að láta tekjuauka þann, sem gert er ráð fyrir í 4. mgr.
3. gr. nefndra laga einnig renna beint í ríkissjóð.
5. Að láta gjald í fiskimálasjóð samkv. 2. lið 13. gr. laga nr. 75
31. des. 1937 renna beint í ríkissjóð.
6. Að fella niður 35% af framlagi ríkissjóðs til lífeyrissjóðs ís-
lands, samkv. 78. gr. alþýðutryggingarlaga, nr. 74 31. des. ’37.
7. Að lækka verðlagsuppbót til embættis- og starfsmanna ríkis-
ins samkv. lögum um 35%.
Brú yfLr Jökulsá
á Fjöllum.
n
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Iíristján Guðlaugsson
Skrifst.: Pélagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 16 60 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprcntsmiðjan h/f.
Erfið ganga.
heyrist manna á milli
talað um, að mjög græðist
íslendingum nú fé á striðinu og
þess vegna hafi sérstaklega að-
staða bankanna og hins opin-
bera batnað stórum. Það kem-
ur eins og glímuskjálfti í menn.
Þeir halda að nú séu flestir veg-
ir færir og munu bankarnir
hafa orðið varir við, og margir
hafa álitið sjálfsagt að nú væru
nógir peningar til og erlendur
gjaldeyrir.
Ýmsir ráku einnig augun í
það, að felt liefir verið niður í
bili að skýra mánaðarlega frá
verslunarjöfnuðinum, en til
þess munu liggja ýmsar ástæð-
ur. Menn hafa margir hverjir
dre^ið þá ályktun af þessu, að
verslunarjöfnuðurinn væri svo
hagstæður, að þess vegna væri
tölurnar ekki birtar. Það er rétt,
að fyrstu tvo mánuði ársins var
verslunarjöfnuðurinn óvenju-
Iega bagstæður. En í umliðn-
um mánuði munu hafa orðið
á þvi nokkrar breytingar og sá
hagstæði munur, sem var orð-
inn á út- og innflulningi, nú alt
að því horfinn. Til þess munu
liggja margar ástæður. Yeru-
leg kaup hafa verið gerð á er-
lendum nauðsynjavörum og eru
þá skildingarnir ekki lengi að
fara. Til dæmis má nefna kolin,
en þau eru nú í geysiháu verði
og eru það eiiikum farmgjöld-
in, sem hleypa verðinu fram.
Markaðsverð þeirra í Englandi
mun aflur á móti ekki hafa
hækkað mjög mikið. Kaup á
kolum eru nú ekki lengi að fylla
miljónina. Það er einnig gæt-
andi að því, að sá aðstöðumun-
ur er nú orðinn, að erlendis fæst
engin vara nema gegn greiðslu
út í hönd. Þó hefir náðst sam-
komulag um gjaldfrest í Ame-
ríku og mun eitthvað hafa ver-
ið tekið út í reikning þar. Er-
lend viðskiftasambönd gera það
nú einnig að skilyrði, að ef þau
eigi að selja hingað framvegis,
verði eldri skuldir greiddar upp.
Nú fer einnig sá tími í hönd,
að útgerðin þarf að draga að sér
nauðsynjar fyrir vertiðina, og
eru þær dýrar. Þetta og ótal
margt fleira veldur þvi, að
stríðsskildingarnir liggja ekki
lengi ólireyfðir í vasanum, enda
mun aðstaða bankanna út á við
síst hafa batnað, það sem af er
þessu ári.
Menn skyldu þvi fara varlega
í að géra auknar kröfur á hend-
ur bönkunum eða þvi opinbera.
Við sjáum einnig af síðustu
fregnum, hvernig aðstaðan er
hjá nágrannaþjóðum vorum.
Danir kalla saman þing sitt með
hraðskeytum, til þess að sam-
þykkja nýja drápsskatta, sem
þannig eru úr garði gerðir, að
nær einsdæmi er með þessari
þjóð. Svipuð er sagan frá Nor-
egi og þó einkum Svíþjóð, þar
sem óttinn við lierská stórveldi
knýr til fjárfrekra gagnráðstaf-
ana. Þeim er því örðug gangan,
ekki síður en okkur.
Óvssan um það, hvað fram-
undan er, veldur því, að skylt
er að viðhafa hina mestu var-
færni í fjármálum þjóðarinnar.
Á undanförnum árum, sem áttu
þó að heita friðarár, hafði óviss-
an um verðlag og markaði lam-
andi áhrif, en nú er síst fastara
land undir fótum. Menn mega
ekki Iáta það blekkja sig, þó
þeir fái fregnir um liáar afurða-
sölur, því verð þess, sem inn er
flutt, hefir hækkað tilsvarandi
og hið útflutta. Margir nýir örð-
leikar hafa risið. Menn vita nú
naumast hvar óvinir sitja á fleti
fyrir. En þrátt fyrir það, sem á
móti blæs, eiguíh við íslending-
ar þó enn góð haldreipi. „Fast
þeir sótlu sjóinn og sækja hann
enn“. Islensku sjómennirnir
fara enn ótrauðir um höfin og
skilningur á þýðingu útgerðar-
innar er nú almennur og póli-
tískar ófriðaröldur kringum
hana hefir Iægt.
Rekstur atvinnumála og fjár-
mála á ófriðartimum verður
jafnan erfið ganga. Mönnum
verður þá líkt á og ókunnugm
manni, sem fer um fjallveg.
Iiann lieldur við liverja nýja
brekkubrún, að nú muni sjást
til landsins hinumegin. En nýir
örðugleikar og óvissa koma
skyndilega fyrir, sem breyta
viðhorfinu og hið fyrirheitna
land efnahagslegs öryggis, borg-
aðra skulda og „vinnu banda
öllum, sem vilja vinna“, blasir
enn ekki við. -f-
Karlakór Reykjavíkur:
Kirkjuhljómleik-
ar í Fríkirkjunni
á föstudaginn.
Hljómleikar þessir voru mjög
fjölbreyttir að efnisvali og í
flutningi verkefnanna, og ligg-
ur á balc við mikil undirbún-
ingsvinna.
Fyrsti liðurinn voru 4 karla-
kórsverk, „Þú ert sú Ijúfa líkn-
arhönd“, eftir Schubert, „Dom-
ine“, eftir Aug. Söderman,
„Hinn eilífi snær“, eftir Aug.
Winding og „Pílagrímssöngur“,
eftir Wagner. ÖIl eru þessi verk
livert öðru fegurra, og var með-
ferð þeirra ágæt. Hermann Guð-
mundsson söng einsöng í „Ilinn
eilifi snær“, mjög smekklega
og með öruggri tækni. Hermann
hefir hlýja og þægilega rödd og
virtist í ágætri þjálfun, röddin
opnari og óþvingaðri en áður.
í Pílagrímssöngnum önnuðust
undirleik þau Guðríður Guð-
mundsdóttir og Fr. Weisch-
appel.
Þá kom „Bæn“, eftir Björg-
vin Guðmundsson, trío, sungið
af Elisabet Einarsdóttur, Gunn-
ari Pálssyni og Hallgr. Sig-
tryggssyni, en Útvarpshljóm-
sveitin lék undir. Verk þetta
virtist frekar þvælið og vantaði
allan innblástur.
Ánægjulegur var samleikur
þeirra Björns Ólafssonar á
fiðlu og dr. von Urbantscliitsch
á orgel í Romanze eftir L. v.
Beethöven. Munu fæslir hafa
vitað, hve slyngur organleikari
dr. von Urbantschitsch er.
Því næst söng kórinn með að-
stoð drengjakórs „Hvað má
hvíld mér veita“, eftir Joh. Seb.
Bach, sem var nokkuð erfitt við-
fangsefni, og „Lýs, milda ljós“,
eftir C. H. Putday. Þar söng
Gunnar Óskarsson, 12 ára gam-
all drengur, einsöng. Hafði hann
sérlega fallega rödd og fór vel
með verkefni sitt, enda þótt út-
setningin væri honum full há.
Loks var „Sjá! Hann lcemur!“
úr Judas Machabáus eftir IJán-
del, sem var ágætlega sungið;
þar lék Guðriður Guðmunds-
dóttir undir á píanó.
Gunnar Pálsson söng einsöng í
„Þú, faðir kær“, eftir V. B. God-
ard og lék dr. von Urbant-
schitsch undir á kirkjuorgelið.
Hljómleikunum lauk með þvi
að Karlakór Reykjavíkur söng
hið fagra Iag Bortniansky „Nú
hnígur sól“, „Kyrie“, eftir Sig-
Þess var nýlega getið í blöð-
unum, að Alþingi hefði við 2.
umr. f járlaganna fyrir árið
1941 felt tillögu tveggja þing-
manna um 90 þús. kr. frainlag
til að hefja byggingu á brú yfir
Jökulsá á Fjöllum, norðvestur
frá Grímsstöðum — með jöfn-
um atkvæðum. Óneitanlega
urð Þórðarson, þar sem Gunnar
Pálsson söng einsöng, og Ave
María, eftir Bach-Gounod, og
lék Guðríður Guðmundsdótlir
þar undir á píanó. Lag Sigurðar
mun ekki hafa verið sungið liér
fyrr. Er það ágætlega sönghæft
og með góðum tilþrifum.
Frammistaða Karlakórs
Reykjavíkur var yfirleitt ágæt,
söngurinn lireinn og fágaður.
Þó var það enn sem fyrr, að
veikur söngur er aðalstyrkur
kórsins, en sömu liljómfegurð-
ar nýtur ekki, þegar sterkt er
sungið. Þá mætti og gæta betur
hljóðfalls á stundum.
Það var ánægjulegt að hlusta
á drengjakórinn og liefir söng-
stjórinn, Sigurður Þórðarson,
með þjálfun hans unnið mikið
og golt verk. Er þess að vænta,
að hann láti hér ekki staðar
numið, því þarna var mikið af
ágætum röddum, sem vafalaust
má mikið gera úr.
Kirkjan var þéttskipuð áheyr-
endum. Ó. Þ.
væri fróðlegt að vita nöfn þeirra
23 þm., sem greiddu atkv. móti
þessu mest aðkallandi nauð-
synjamáli í samgöngukerfi
landsins. —- Líklegt má telja,
að í þessum hóp liafi ekki verið
þm. Norðlendinga eða Austfirð-
inga. Og þá ekki lieldur þm.
Rangæinga eða Skaftfellinga,
því vert er að muna það, hve
mikinn og drengilegan stuðn-
ing Austfjarðaþingmaðurinn
Ingvar Pálmason — fyrri flm.
þessarar till. — veitti sam-
göngumálum á austurhluta
Suðurlands á sínum tíma, t. d.
þegar verið var að fá heimild
þingsins til að taka lán til að
liyggja brúna yfir Markarfljót,
sem var erfiðasti þröskuldurinn
á allri leiðinni austur að Skeið-
arársandi.
1 raun og veru má það telj-
ast furðulegt, að ekki skuli vera
búið að byggja brú yfir Jökuls-
á á þessari leið — vegur mun
vera kominn að ánni beggja
vegna — og þó enn þá furðu-
legra, að tillaga um að veita fé
til að hefja byggingu þessa
mannvirkis, skuli vera feld. —
Það mun svo talið venjulega, að
vegir og brýr gefi ekki beinan
hagnað, en brú á Jökulsá er þar
undantekning. IJún mundi bein-
linis borga sig á nokkrum ár-
um, því hún stytti leiðina milli
Norðurlands og Austurlands
um 66-—70 km. Og livað kost-
ar gúmmi, bensín, smurnings-
olíur, slit á bílum — auk tím-
ans — hjá öllum þeim, sem
þennan stóra krók þurfa að
fara árlega? Það skiftir áreið-
anlega mörgum, mörgum þús-
undum kr. á ári, svo mörgum
þúsundum, að það yrðu góðir
vextir af brúarverðinu, sem
mun áætlað 200 þús. kr. Og
mikill hluti af þessari fúlgu eru
vinnulaun, sem líklega kærnu
mörgum vel i atvinnuleysinu.
Það má telja líklegt, að
mörgum „háttvirtum kjósend-
um“ — sem reyndar eru nú
ekki „liáttvirtir“ nema aðeins
fyrir kosningar — fiiinist það
„skringilegt ráð“, finnist það
dálítið mótsagnakent, að ríkis-
sjóðnum skuli talið fært, að
greiða hundruð þúsunda króna
lialla, vegna kaupa og reksturs
á tveggja miljón króna strand-
ferðaskipi, og hundruð þúsunda
til vegar suður í Krýsivik, og
steinlagningar á vegum út frá
Reykjavik — breiðustu og bestu
vegum landsins — o. fl. o. fl.,
á sama tíma og bann getur eklci
lagt fram 90 'þús. kr. til brúar-.
gerðar, sem vissulega má telja
þjóðarnauðsyn.
Væntanlega er þetta mál ekki
útkljáð á þessu þingi. Væntan-
lega skipast svo að lokum, að
það veiti helming af áætluðum
byggingarkostnaði — eða í lak-
asta tilfelli veiti samgöngumála-
ráðherra heimild til að taka að
láni til nokkurra ára næglegt
fé til þessarar brúarbyggingar
■—- eins og stundum hefir verið
gert að undanförnu, ef áliuga-
samir menn vildu reyna að
safna því.
A. J. J.
Handknattleiksmótið
hófst eins og til stóð s.l. laugar-
dag. Forseti í. S. f. selti mótið
með ræðu, og mintist þess, að
þetta er i fyrsta sinn sem lands-
mót í handknattleik fer fram
hér á Iandi, og óskaði þess, að
mótið gæti farið vel og skipu-
lega fram.
Þar næst hófust kappleilcirn-
ir og fóru þannig:
Kvenflokkur Hauka í Hafn-
arfirði vann kvenf. f. R. með 22
mörkum gegn 14.
Þá var kept i 2. flokki og
vann Valur í. R. með 24 mörk-
um gegn 17 og' Víkingur
vann Fram með 28 gegn 11.
Mótið liélt áfram í gærdag.
Þá keptu meistarafl. og fóru
leikar þannig: Valur vann
Ilafnfirðinga með 26 mörkum
gegn 20 og Víkingur vann í. R.
með 36 mörkum gegn 14.
í kvöld kl. 10 heldur mótið
áfram og keppa þá kvenflokkar
Ármanns og í. R. og íþróttafél.
Háskólans og Fram. —
Kepnin fer fram í fþróttahúsi
Jóns Þorsteinssonar. Athygli
skal vakin á því, að vegna þess
hve áhorfendasvæðið er tak-
markað, eru aðeins seldir
nokkrir aðgöngumiðar og verða
þeir seldir á skrifstofu Vals frá
kl. 6—7 þá daga sem mótið fer
fram.
—son.
Ráðleggingastöð
fyrir barnshafandi konur. Opin
fyrsta miðvikudag í hverjum mán-
u'Öi kl. 3—4, Templarasundi 3.
Tíminn segir
íyrir sig.
Athygli mín hefir verið vakin
á smágrein í 28. tbl. Tímans,
sem virðist eiga að vera svar
við grein minni: „Hvers vegna
er þagað“, er birtist í Vísi 2.
mars þ. á. Þó eg geri mér far
um að fylgjast sem best með
sérstökum skrifum, er Tíminn
þirtir, hefir þó eftirtekt mín
skotist fram hjá nefndu „svari“,
þangað til mér var á það bent*
Tíminn segir að hinn „spuruli
Iandi“ ætti að vita, að mikill
meiri hluti þjóðarinnar vilji ekki
kaupa bækur, sem koma út á
vegum fyrirtækja, sem hafa vel-
viljuð viðhorf til ofbeldisfram-
kvæmda. Hér geigar svar Tím-
ans svo langt frá marki, að það
— svarið — má kalla noklcurs-
konar voðaskot á lieilbrigða
hugsun. Eftir kenningu Tímans
skiftir það engu máli, þó tveir
höfuðsnillingar þjóðarinnar á
bókmentasviði leggi til efni í
bók; gildi hennar byggist á þvi,
liver forleggjarinn er, en ekki
efni hennar Og þessum
storknaða hugsanagangi
slöngvar málgagn bændamenn-
ingarinnar í landinu frá fremstu
síðu, framan í lesendur sína, og
ætlar þeim að gleypa þetta and-
lega óféti!
Nú vill hinn spuruli landi „úr
Vesturheimi“ beina eftirfarandi
spurningum til Tímans:
1. Notar elclci Mentamálaráð
— Menningarsjóður — og Þjóð-
vinafélagið talsvert af opinberu
fé til hinnar fýrirhuguðu bóka-
útgáfu, og sé svo, er þá ekki
einhver hluti þess fjár úr vös-
um þeirra manna, er blaðið tel-
ur hafa velviljað viðhorf til of-
beldisframkvæmda, og þeir þess
vegna óbeinlínis forleggjarar
— með öðrum, er opinber gjöld
greiða — að bókum áður-
nefndra stofnana?
2. Getur Tíminn upplýst hvers
vegna Þjóðvinafélagið stöðvar
litgáfu — í bili, að minsta kosti
— á bréfum og ritgerðum Step-
hans G. Steplianssonar, án
nolckurra skýringa til félags-
manna og við bætta aðstöðu til
útgáfustarfsemi?
Um það, hvernig Tímanum
gengur að lialda ritliöfundum
þjóðarinnar innan traðarveggja
pólitíslcrar þröngsýni skal eg
engu spá, — enda kemur ekki
við hinni uppliaflegu spurningu
minni í Vísi. — En engan öf-
unda eg, sem valinn lcann að
verða til þess að gæta taum-
haldsins, verði tilraun til þess
gerð, að beisla frelsi þeirra til
sjálfstæðrar skoðunar, i ræðu
og riti.
Ásgeir Ingimundarson.
HJÁLPARBEIÐNL
Vísir hefir verið beðinn að
leita til Iesenda sinna, jieirra,
sem þess væri megnugir, að
veita aðstoð konu, sem mjög er
lijálparþurfi. Kona þessi þarf
nauðsynlega að fara utan sér til
heilsubótar, en er félaus. Hefir
þjáðst af langvarandi melting-
arsjúkdómi og húðsjúlcdómi,
sem elcki hefir tekist að ráða
bót á hér. Væri það vel gert, ef
menn vildu liðsinna lconunni,
og mun Vísis góðfúslega taka
við gjöfum í þessu slcyni. Lælcn-
isvottorð geta þeir, er vilja,
fengið að sjá hjá bókara Vísis.
Nemendasamband
Verslunarskóla íslands
heldur skemtifund annaij kvöld
kl. 9 í Oddfellowhöllinni. Þar verÖ-
ur skemt meÖ ræÖum, söng, gam-
anvísum og fleiru, og að lokum
verður dansaÖ. Aðgöngumiðar
verða seldir við innganginn.