Vísir - 05.06.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Biaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 5. júní 1940.
127. tbl.
HITLER BOÐAR SÓKN
1
Hann skorar á þjóðina að f agna yfhr sigxinum - - flagga
í viku og hringja sigurklukkum í 3 daga samfleytt.
EINRASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Hitler hefir ávarpað þýsku þjóðina í tilefni af sigr-
inum í Norður-FIandern. í ávarpi sínu boðar
hann nýja sókn — sem færi Þýskalandi fulln-
aðarsigiir. Hann sagði og — í ávarpi til hersins, sem bor-
ið hefir hita og þunga dagsins, á vesturvígstöðvunum,
að Þýskaland hefði mikinn f jölda herfylkja, sem væri
reiðubúin til þess að koma hernum til aðstoðar, til þess
að knýja f ram úrslitasigurinn.
f ávarpi sínu til hersins sagði Hitler, að með töku
Dunkerque væri lokið mestu orustu í veraldarsögunni
— framkvæmd hefði verið hin djarflegasta hernaðar-
áætlun, sem nokkuru sinni hef ði gerð verið í allri hern-
aðarsögunni.
Hitler fyrirskipaði, að hvarvetna um Þýskaland
skyldi fánar hafðir á stöng í átta daga og kirkjuklukk-
um hringt í þrjá sólarhringa, hvorttveggja til þess að
f agna sigrinum.
' Hermálastjórnin þýska tilkynnir, að þrír herforingj-
ar haf i verið handteknir í Dunkerque og mikið herlið.
styrjaldorinner
e.
Þýska herstjórnin hrósar
mjög sigri, þar eð Þjóðverjar
hafa nú á valdi sínu alla strand-
lengjuna við Norðursjó og
Ermarsund til Somme, eftir að
Dunkerque féll um miðjan dag í
gær, en þar segjast Þjóðverjar
hafa tekið 50 þús. til fanga.
Samtals segjast þeir hafa tek-
ið 1.2 miljón fanga i orustum
þeim, sem staðið hafa að undan-
förnu í Hollandi, Belgíu og
Norður-Frakklandi, en ekki
verði komið tölu á fallna menn
«og særða. Eyðilögð hafi verið
75—80) stórfylki (divisions)
andstæðinganna og öll hergögn
þéirra tekin eða eyðilögð, en
Þjóðverjar hafi fengið i hendur
ötöíulegan grúa af fallbyssum,
bryndrekum og vélknúnum
tækjum, sem og skotvopnum og
skotfærum allra tegunda.
1 þessari viðureign segjast
þeir hafa skotið niður 1841 flug-
vél, þar af 699 með loftvarnar-
byssum, en 1600—1700 flugvél-
ar hafi verið eyðilagðar með á-
rásum á flugstöðvar og flug-
velh
Þá láta Þjóðverjar mikið yfir
skipatjóni andstæðinganna við
liðsflutningana frá Dunkerque,
en þ. á. m. segjast þeir hafa sökt
5 beitiskipum, 7 tundurspillum,
9 kafbátum, f jölda smærri her-
skipa og 66 flutningaskipum.
Skemst hafi vegna loftárása 10
l>eitiskip, 24 hxndurspillar, 3
kafbátar, 22 önnur herskip og
117 flutningaskip.
Sjálfir segjast Þjóðverjar hafa
:mist 422 flugvélar í þessari við-
ureign, en manntjón verði tahð
í nokkrum þúsundum.
Segja Þjóðverjar að nú sé lok-
ið stærstu orustu, sem háð hafi
verið i heiminum, og i henni haf i
þýski herinn sýnt yfirburði á
öllum sviðum. Telja þeir það
einstakt afrek að hafa tekíð
Holland ef tir 5 daga viðureign,
i'áðist í gegnum víggirðingar
andstæðinganna inn i Frakk-
land í leifturárás, þrátt fyrir
mjög erfiða aðstöðu og hafa nú
alla ströndina gegnt Bretlandi á
valdi sínu. Sé með þessu fyrsta
þætti styrjaldarinnar lokið með
glæsilegasta sigri, sem sagan
geti um. Nú hefjist nýr þáttur
styrjaldarinnar, og berjist þýska
þjóðin í trú á endanlegan sigur.
Roosevelt
vill fá fé til
að smíða 68
herskip.
Einkaskeyti frá United Press.
London i morgun.
Allsherjarnefnd fulltrúadeild-
arinnar hefir samþykt að fá
leyfi hjá þinginu til þess að taka
fjögra biljóna dollara lán, i stað
þriggja biljóna, sem farið var
fram á í öndverðu. Jafnframt
samþykti nefndin að fara fram,
á að hækka skatta til hervarna,
svo að þeir gefi af sér um eina
biljón dollara árlega.
Þá hefir Boosevelt gert upp-
skátt um tillögur sinar um
! aukningu flotans. Vill hann að
j þingið veiti honum leyfi til þess
að láta smíða þrjú flugvéla-
j stöðvarskip, þrettán beitiskip,
j þrjátíu tundurspilla og tuttugu
j og tvo kafbáta.
Fundur ítalska her-
ráðsins var ekki
haldinn í gær.
London i moi'gun.
ítölsk blöð ræða lítið sem
ekki afstöðu Bandamanna til
Italíu, þótt Reynaud forsætis-
ráðherra hafi gefið nýtt tilefni
til umræðna um máMð. Itölsku
blöðin eru með ónot i garð
Bandamanna fyrir vinsamleg
ummæli þeirra i garð Itala.
Fundur stórráðs facistaflokks-
ins, sem búist var við að koma
mundi saman í gær, var ekki
haldinn.
Varúðarráðstaf-
anir í Elngrlancli.
Á annað hundrað breskir
fascistar handteknir.
Einkaskeyti frá United Press.
London i morgu'n.
Ný sókn hefir verið hafin í
Bretlandi gegn breskum fas-
cistum og hafa verið handtekn-
ir af þeim á annað hundrað.
Meðal þeirra eru margir þing-
frambjóðendur.
„Hreinsun" í hafnarborgunum.
Þá er lögreglan farin að
hreinsa til í hafnarborgum á
suðausturströndinni enn betur
VIYND LEOPOLDS KON-
UNGS TEKIN tJR SÝN-
INGARHÖLL BELGlU.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Belgiska stjórnin, sem nú
hefir aðsetur sitt í París, hef-
ir gefið fyrirskipun um að
'aka marmarastyttuna af
Leopold konungi úr sýning-
arskála Belgíu á heimssýn-
ingunni í New York.
Sýningarskálinn var lokað-
ur í þrjá daga um daginn,
eegna óvissunnar um hvað
Belgíustjórn myndi gera,
tegar Leopold hafði sagt
hernum að leggja niður vopn.
Fyrirhði flugvélarinnar gefur merki um að takmarkinu hafi
verið náð, alt sé i lagi og óhætt sé að halda heimleiðis.
BrottfIiitiiin^i hers Banda-
manna frá Flamdern lokið.
Pyrrhusar-sigur?
Hermann Bauschning hefir
ritað ítarlega grein i „Manchest-
er Guardian" um vinninga og
töp Þjóðverja. Segir hann að
viðburði síðustu viku sé ekki
hægt að meta öðruvisi en með
hliðsjón af þeim markmiðum
og timalengdum, sem Hitler
hafi sjálfur sett þýska hernum.
„Herförin til Noregs verður
að skoðast sem hluti af árásar-
fyrirætlunum Hitlers. Þar
bregðast þær i fyrsta sinni, þvi
að bandamenn flytja her sinn
burt úr Suður-Noregi, en binda
hann ekki þar, eins og Hitler
ætlaðist til. Aftur á móti mistu
Þjóðverjar mikinn mannafla
við töku Noregs. Tilraun til
stjórnarskipta miðshepnaðist
og margt fór á alt aðra leið en
fyrirætlanir sögðu fyrir um»
Hvers vegna? Vegna þess að
Hitler flýtti sér að svara tundur-
duflalagningu Bandamanna í
landhelgi Noregs, en hélt sér
ekki við hinar vel undirbúnu
árásarfyrirætlanir sínar. Fyrir
bragðið misti hann mikinn
hluta þýska flotans, varð að
nota loftflota til nauðsynlegra
flutninga og gat ekki teflt fram
neinum flota nálægt Dunkirk."
„Það átti að vinna Tannen-
berg-sigur á bresku og frönsku
hersveitunum i Norður-Frakk-
landi. Sigurinn, sem vanst var
Pyrrhusar-sigur. Þessar her-
sveitir vörðust í viku og kom-
ust loks undan, en á meðan hafa
Frakkar getað treyst varnir sin-
ar við Somme.
en áður hefir verið gert. Lög-
reglan hefir tilkynt 130 úflend-
ingum í Folkestone og 238 út-
lendingum i Margate, að þeir
verði að flytja á brott og taka
sér aðsetur annarsstaðar.
Meginhluta hersins hjjargrað. en það verður
niánaða werk að hæta npp hið gífurlega her-
gragrnatjon Breta. — — Círeinargrerð ChurchiUs.
Winston Churchill forsætisráðherra skýrði frá því i gærkveldi,
í áhrifamikilli ræðu, sem hann flutti í neðri málstofunni, að
tekist hef ði að koma yf ir til Bretlands um Dunkuerque um 335.-
000 manns. Nú er herflutningunum lokið, því að tilkynt hefir
verið, að Abriele — franski aðmírállinn, sem stjórnaði sjóliði
Frakka þar, hafi stigið síðastur manna á skipsf jöl, en það var
kl.7 í gærmorgun. Nokkur þúsund fanga féllu í hendur Þjóð-
verja er þeir tóku borgina. Með töku hennar er lokið vasklegri
vörn og frækilegu undanhaldi, björgun heils hers, sem gengur
kraftaverki næst, og það var öll sú saga, sem Churchill rakti í
ræðu sinni gær, og lagði áherslu á, að þótt betur hefði úr ræst
en á horfði, væri hér um að ræða stórkostlegt hernaðarlegt áfall.
Winston Churchill rakti fyrst
hvað gerðist eftir að Þjóðverjar
brutust í gegn á Sedanvígstöðv-
unum, og hvernig hin hernaðar-
lega aðstaða breyttist við það.
Hann kvað nú vera ljóst orðið,
að ekki var unt að halda sam-
bandinu milh hers Bandamanna
í Belgiu og Norður-Frakklandí,
nema með því að láta herinn i
Belgíu hörfa undan suður á bóg-
inn. En franska herstjórnin
gerði sér vonir. um, að takast
myndi að hefta framsókn Þjóð-
verja með því að loka skarðinu,
sem þeir rufu i viggirðingar
Frakka. Þetta tókst ekki, þar
sem Þjóðverjum tókst að sækja
hratt til strandar. Þannig hef ði
verið ástatt, er hann gaf þing-
inli skýrslu sína, en það var um
þetta leyti sem Weygand tók
við yfirherforingjastöðunni.
Churchill kvaðst hafa sagt þing•¦
heimi, að menn yrði að vera við
því búnir, að mikil og þungær
tiðindi bærist, og kvaðst hann
hafa sagt þetta vegna þess, að þá
hefði horft svo, að her Banda-
manna i Norður-Flandern yrði
algerlega innikróaður ok tekinn
til fanga, eða hann myndi tor-
tímast a vígvöllunum vegna
skorts á matvælum og hergögn-
um. Han-n og sérfræðingar hans
hefði ekki gert sér vonir um, að
unt yrði að bjarga nema 20.—
30.-000 manns af hinum mikla
her. Þetta hef ði þó f arið á annan
veg, þvi að tekist hefði að bjarga
350.000 manns, en manntjón
(fallnir; særðir þeir, sem saknað
er), væri um 30.000, og mætti
ætla, að einhverir þeirra, sem
saknað væri, kæmi fram. En
hergagnatjónið hefði orðið gíf-
urlegt, — Bretar hefði mist um
1000 fallbyssur allar bif reiðir og
flutningatæki hersins, mikið af
skriðdrekum og öðrum her-
gögnum. Alt, sem ekki varð
komist með, var eyðilagt eftir
þvi sem hægt var, en það yrði
margra mánaða verk að vinna
þetta upp, en þjóðin stæði sam-
einuð að þvi mikla hlutverki, að
endurreisa breska herinn, og
legði fram alla krafta sína til
þess.
Winston Churchill ræddi af-
leiðingar þess, að Leopold kon-
ungur fyrirskipaði her sínum að
gefast upp — og með því opnað
Þjóðverjum leið til sjávar, en
sambandið shtnaði vegna þessa
milli Breta og hersveita Frakka
sUnnar. Churcbill kvaðst hafa
beðið menn um það, í seinustu
ræðu sinni, að fella ekki upp
neinn dóm að svo stöddu, yfir
konungi, en nú væri ástæðulaust
að láta þetta liggja i þagnar-
gildi lengur. Konungurinn hefði
sent sendiboða á fund óvinanna
til þess að semja við þá, án þess
að ræða við ríkisstjórn sina eða
Bandamenn, og fyrirskipað upp-
gjöf hersins. Þegar Churchill
talaði um hvað konungur tók sér
fyrir hendur kölluðu þingmenn:
„Svívirðmg!"
Churchill ræddi allitarlega
björgunarstarfsemina — hvern-
ig safnað var saman skipum af
öllum stærðum — hvernig allir,
sem til var leitað brugðust hið
besta við, og komu með skip sín
á tiltekna staði, án þess að vita
hvers væri krafist — og enginn
hefði skorast undan að taka þátt
i björguninni, sem hefði tekist
svo vel sem reynd bæri vitni,
vegna ágætrar samvinnu land-
hers, flota og flughers, —- en
flugherinn breski hefði getið sér
slíkt orð í baráttunni við þýska
flugflotann, að þar mætti með
réttu halda fram, að sigur hefði
verið unninn. Churchill ræddi
erfiðleikana við björgunina.
Þjóðverjar hefði lagt alt kapp á
að hindra brottflutninginn, á
lándi, sjó og i lofti. Þeir hefði-
lagt segulmögnuðum tundur-
duflum, beitt kafbátum (einum
þeirra var sökt) og motor-torpe-
dobátum, og sent fram hvern
flugvélaflokkinn á fætur öðrum,
en þrátt fyrir það mishepnaðist
þeim að koma i veg fyrir, að
brottflutningurinn tækist.
Churchill bað menn um, að
leggja ekki of mikla áherslu á,
að björgunin hefði gengið miklu
betur en á horfðist. Menn yrði
að horfast i augu við þær stað-
reyndir, að óvinaþjóðin hefði
bætt aðstöðu sína stórkostlega:
belgiski herinn, sem var prýði-
lega æfður og útbúinn, hefði
gefist upp, Belgía væri á valdi
óvinanna, og hafnarborgirnar
við Ermarsund, og svo væri hið
gífurlega hergagnatjón Banda-
manna í Norður-Flandern, og
loks væri franski herinn veikari
en áður. Þetta yrði menn að
muna — og að búast mætti við
nýjum, stórkostlegum árásum
af Þjóðverja hálfu þá og þegar
— á Frakkland eða Bretland. En
þrátt fyrir alt, sem á móti blési,
mætti menn ekki láta hugf allast.
Breski herinn yrði endurskipu-
lagður undir leiðsögn Gorts yfir-
Frh. af bls. 4.