Vísir - 19.07.1940, Page 2

VlSIR
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Kommúnistar og
atvinnuleysið.
D ÆNDUR kvarta undan þvi,
að ekki sé unt að fá mann
í vinnu, hvað hátt kaup seni i
boði sé á landbúnaðarmæli-
kvarða, en á sama tíma gengur
allmikill hópur manna átvinnu-
laus hér á götum höfuðstaðar-
ins og heimtar fátækrastyrk sér
til framfæris. Flestir eða allir
þessir menn gætu fengið vinnu,
ef þeir hefðu hug á þvi og dug
til þess að hrista göturykið af
fótum sér og halda til sveitanna
í atvinnuleit.
Þær viðbárur heyrast að vísu,
að fjölskyldumenn eigi ekki
heimangengt, en hafa þær við
nokkur rök að styðjast? At-
vinnulaus fjölskyldumaður
verður vart heimili sínu stoð og
stytta með því að hafast ekki
að, en kúra heima. Hann er
byrði á eigin heimili, og síst
sómi þess, sverð og skjöldur.
Þá heyrast þær málsvarnir, að
það sé ekki von að menn leiti
atvinnu úti um sveitirnar, með
því að þeir séu óvanir sveita-
vinnu, og bændur kæri sig jafn-
vel ekki um slíka menn. Að því
er fyrri viðbáruna snertir má
fullyrða, að engin vinna er auð-
veldari né skemtilegri en hey-
skapur. Þar fer alt saman: hæfi-
leg áreynsla og holt umhverfi.
Það kann vel að vera, að menn
verði ekki afburða sláttumenn
fyrsta sumarið, og það þarf dá-
htið lag til að venjast slætti, en
eftir fyrstu vikuna eru menn
búnir að læra þá list að nokkru,
og venjast starfinu, nákvæm-
lega á sama hátt og menn venj-
ast t. d. steypuvinnu, eða hverri
annari erfiðisvinnu, sem vera
skal. Hitt er einnig veigalítil
mótbára, að bændur kæri sig
ekki um Reykvíkinga yfir sum-
artímann, og mun sannara að
margur bóndinn hafi reynt að
tryggja sér hér kaupamann, en
ekki fengið.
Atvinna liefir verið öllu
meiri í sumar en undanfarin ár
á sama tíma, og ber þar m. a.
til að hvert fljótandi far aflar
fanga, sem sum hafa legið
bundin í naustum undanfarin
sumur og ekki hafst að. Ein-
staka menn, einkum kommún-
istar, clraga þessi sannindi í efa.
Það er von að þeir geri það, því
að þeir nenna ekki að vinna, —
vita jafnvel ekki livað vinna er,
— hvað þá heldur að þeir þekki
bætt atvinnuskilyrði á hverjum
tima árs. Þessir menn leita yf-
irleitt elíki atvinnu, en taka sér
i munn orð flokkssystur sinnar
í Vestmannaeyjum, sem full-
yrðir að hann bróðir hennar
megi ekki vinna, þvi að þá
hætti hann að vera kommún-
isti. Svo gengur sá mæti mað-
ur, bróðirinn, atvinnulaus og
heldur áfram að vera kommún-
isti, þótt trúin hafi raunar upþ
á síðkastið beðið ömurlega
hnekki. En þetta er nú einn af
harmleikjum lífsins, sem ekki
kemur öðrum við, og þau syst-
kinin verða að gera upp sín í
millum. Þetta dæmi, sem er
sannanlegt hvar sem er og hve-
nær sem er, má telja gott sýn-
ishorn þeirrar rotnunar, sem er
ríkjandi innan kommúnista-
flokksins í lieild. Flokkurinn
er bygður upp af einum eða
tveimur draumóramönnum og
letingjahóp, sem hvorki nennir
að hugsa né vinna, en krefst
hins vegar matar síns, til þess
m. a. að kjálkakvörnin geti
malað í tíma og ótíma komm-
únistiskan beinamulning, sem
þjóðin á svo að éta. Ekki er að
furða þótt innantökurnar verði
tiðar Iijá þeim, sem i nánd við
kommúnistana koma.
Þessir menn, kommúnistarn-
ir, halda því fram, að óvenju-
mikið sé um atvinnuleysi liér
í bænum. Gott og vel. Þá ligg-
ur næst fyrir að athuga hverjir
það eru, sem ganga atvinnu-
lausir, og hvort þeir gera það í
atvinnuskyni eða ekki. Heimil-
isástæður þessara manna þarf
að ránnsaka, og komast að því
hvort nokkuð mæli því i gegn,
að þessir menn taki þá vinnu,
sem þeim býðst, eða hver sé
hin raunverulega ástæða fvrir
því að þeir vilja ekki ’vihnuná.
Á þá gamla lögmálið lians Páls
postula við enn í dag, að þeir,
sem ekki nenna að vinna, eiga
heldur elcki mat að fá. Hinir,
sem vilja_ i ráun og sannleika
vinna, eiga einnig að fá að njóta
krafta sinna, með því að óhóf-
legasta eyðslan og ömurlegasta
sóunin á verðmætum þessa
þjóðfélags, felst í ónotuðum
vinnukrafti. í þessu efrii, sem
öðrum verður að þræða hinn
gullna meðaíveg: engin þræla-
tök og engin ástæðulaus misk-
unnsemi.
En kommúnistarnir þurfa
ekki að ætla það, að allir flokk-
ar hafi ekki fullan skilning á
því böli, sem atvinnuleysið er,
og fullan vilja til að bæta úr
þvi. Atvinnuleysi er engum til
gagns, nema kommúnistunum,
sem græða á því fylgi, og um
leið og atvinnuleysinu er út-
rýmt er kommúnísminn rættur
upp í þjóðfélaginu, en það, —
einmitt það hvorttveggja, — er
markið, sem keppa ber að og
allir eiga að sameinast um.
Vont veður á
Siglufirðí.
Nokkur skip liafa komið til
Siglufjarðar í nótt og dag, sím-
ar fréttaritari vor þar. Þau fá
síldina fyrir austan og i'étt út
af Siglufirði. — Strekkingur er
á miðunum og þvi erfitt að vera
við veiðar, en sildin er ekki
mikil. — Allar verksmiðjur eru
samt fullar og unnið af kappi
við þær.
Drengurinn, Jens Þorkelsson,
sem slasaðist um daginn, hefir
það gott eftir atvikum.
Kuldar á Austurlandi
valda uppskerubresti
Fréttaritari Vísis á Eskifirði
skrifar blaðinu svohljóðandi:
„Héðan er frekar fátt að
frétta. Fjórir bátar eru farnir
héðan á sildveiðar norður og
eitt færeyskt skip, sem Björg-
vin Guðmundsson útgm. hefii
tekið á leigu. Þeir bátar, sem
heima eru, liafa róið héðan til
fiskjar og aflað sæmilega, er á
sjó hefir gefið, en tíð hefir ver-
ið mjög stirð, nema seinustu
dagana. Garðrækt virðist alveg
ætla að bregðast hér í ár, og
er varla farið að koma upp i
görðum, enda snjóaði hér i
fjöll fyrir hálfurn mánuði.“
Næturlæknir
er i nótt Kristján Hannesson,
Migstræti 3, sími 5876. — Nætur-
veröir í Laugavegs apóteki og
Ingólfs apóteki.
Ásmundur Sveinsson
myndhöggvari, og lista-
verkin í garðinum hans.
Tíðindamaður Vísis hitti As-
mund Sveinsson myndhöggv-
ara að máli nú um daginn. Er
nú öðru vísi um að litast i garði
hans, heldur en var fyrir nokkr-
um árum, þegar ekkert var að
sjá nema sendinn og lílið gró-
inn lilett í kringum liús lians
við Freyjugötu 41 hér í bæ.
Nú frá því í fyrra hafa fjórar
fallegar og föngulegar högg-
myndir verið settar á grasi
gróna grund framan við húsið.
•Menn muna eftir því, þegar Ás-
mundiir stilti fýrstu myndinni
upp þarna. Það var „Þvotta-
konan“, sem vakli geisimikla
athygli um allan bæ. Menn
komu allsstaðar að úr þænum
lil að skoða þetta listaverk.
Óneitanlega voru dómar
mariria á þessu listaverki mjög
mismunandi, en allir voru þó
„Piltur og stúlka“.
sammála um það, að þetta væri
nýjung, sem væri einstök í sinni
röð. Fyrst og fremst vegna þess,
að myndin var úr islensku efni,
og var þvi eiginlega tilraun til
þess að sjá hvort það (efnið)
þyldi liina íslensku liörðu veði-
áttu. Og i öðru lagi vegna þess,
að þetta er einsdæmi hér, að
höggmynd sé stilt út fyrir fram-
an einkabústað manna.
Efnið, sem Ásmundúr notar
í myndirnar, er einungis kvarts
og sement,.sem Iiann hefir feng-
ið hjá byggingarmönnum liér
í bænum.
Þvottakonan var eina mynd-
in, sem, stóð úti í vetur, og
stóðst hún ágætlega prófið,
hvað efnið snertir, því hún hef-
ir ekkert látið ásjá, heldur
miklu frekar fríkkað við veðr-
unina. ,
Nú liefir Ásmundur, eins og
eg áður gat um, sett þrjár
myndir í viðbót út á blettinn.
Eru þær úr sama efni og Þvotla-
konan, og heita „Piltur og
stúlka“, „Veðurspámaðurinn“
og „Móðir jörð“.
Myndin, sem liann kallar
„Móðir jörð“, er kona, sem hef-
ir barn á brjósti. Er dálítið ein-
kennileg staða konunnar og
barnsins, og getur hún ofur ein-
faldlega valdið misskilningi
hjá þeim, sem, ekki vita, hvað
hún á að merkja. Ásmundur
hugsar sér konuna (móðurina)
sem jörðina, en barnið á að
tákna mennina, sem sjúga nær-
ingu sína með mikilli áfergju
frá jörðinni.
Mörgum kann að finnast, að
þessi likneski Ásmundar séu
helst til holdug, ef svo mætti
segja. En Ásmundur svaraði
þvi til, að hann yrði að hafa
myndirnar svona, vegna þess,
að liann væri að leita að formi
fyrir efnið, sem bæði er gróft
og dauft.
— Af hverju datt yður i hug,
að slilla myndunum út í garð-
inn yðar?
Aðallega vegna þess, að
mér þykir gaman að hafa þær
þar, og svo vegna þess, að hús-
rúm lijá mér er nú orðið svo
takmarkað, að varla er bætandi
nokkurri mynd þar við.
— Hefir yður ekki dottið í
hug, að þessi nýjung gæti haft
í för með sér, að fleiri vildu
fara að stilla upp myndum fyr-
ir framan bústaði sína?
— Ekki væri það ómögulegt,
að þetta gæti orðið byrjunin að
,,garðskultur“ hér í bænum. Til
dæmis erlendis er þetta mjög
farið að tíðkast, og þó sérstak-
lega um söfn, sem vilja vekja
athygli á sér með því, að stilla
nokkrum myndum upp fyrir
framan húsið. Það verður nokk-
urskonar leiðarvísir fyrir veg-
farendur.
— Eru þetta alt nýjar mynd-
ir, sem þér hafið nú látið út?
—- Ó-nei, ékki allar. „Piltur
og stúlka“ er t. d. gömul mynd.
En hinar eru báðar nýjar, Veð-
urspámaðurinn og Móðir jörð.
Það hittist nú svo einkennilega
á, að „Veðurspámaðurinn“ kom
út um líkt levti og veðurfréttir
hættu að birtast í útvarpinu. Eg
held, að fólk ætli að heita á
liann um veðrið, og sjá hvort
liann verður ekki happadrýgri
með veðurspárnar, lieldur en
veðurfræðingarnir okkar bless-
aðir — segir Ásmundur og
brosir við.
— Liggur ekki mikil vinna i
þessu ?
— Jú, geisimikil. Eg hefi
stundum unnið fram til kl. 3 á
næturnar við þetta. Svo var eg
nú líka að vinna að kapellunni
í Háskólanum og jiað fór mik-
ill tími í jiað.
— Hafið þér ekki gert fleiri
myndir nú síðastliðið ár?
Önnur er af manni, sem er að
vakna, en hin af glímumanni,
sem hvílir sig milli þess sem
hann berst. Svo bendir Ás-
mundur mér á tvær myndir:
„Járnsmiðinn“ og „Myndhöggv-
aralistina" (Listhneigð liét hún
áður), og segir: „Þessar lang-
ar mig til jiess að stækka og
setja út í garðinn, livort sem
nokkurn tíma verður úr því eða
ekki“.
Flestar myndir Ásmundar
eru raunsæiskendar (realistisk-
ar), en sumar eru eins og raun-
„Þvottakonan“.
veruleikinn færður i grófara
form (surrealistiskar). Hann
leitast við að finna eitthvað
„humoristiskt“, og tekst það
með ágætum.
Veggmyndin, sem Ásmundur
gerði fyrir Háskólann er til-
raun til þess að „modernisera“
jiað frumstæða (primitiva) Iijá
gömlu kirkjunni.
„Listin er til jiess að gera
manninn léttari i skapi og
meira lifandi“, hefir Ásmundur
sjúlfur sagt, og það er mikið
til í jivi. Það er í senn lokkandi
og lífgandi að sjá góðar högg-
myndir, og það sér maður hjá
Ásmundi.
Menn höfðu orð á því við Ás-
mund, jiegar liann bygði hús
sitt, að Jiað væri óþarflega stórt,
en tíminn hefir skorið úr því,
að svo er ekki, því nú er húsið
næstum fult af myridum, lóðin
að verða fullskipuð (2 mynd-
um getur hann bætt við) og nú
á liann von á 5 myndum frá
— Jú, eg gerði nýlega mynd
af Ásgeiri Péturssyni frá Siglu-
firði. Kannske þér viljið líta á
hana, og það sem er að sjá í
myndasafninu?
Svo löbbum við fram i
myndasafn Ásmundar, og þar
er nú margt skemtilegt að sjá.
Brjóstmyndin af Ásgeiri Péturs-
syni er ljómandi liaglega gerð.
Margar athyglisverðar myndir
var jiarna að sjá. Eins og „Hey-
band“, lítil, en „humoristisk“
mynd. -— Tvær stórkostlegar
myndir, sem, Ásmundur nefnir
„Morgun“ og „Milli ]iátta“. —
Ameríku. Á meðal myndanna,
sem liann fær frá Ameríku er
„Fyrsta hvíta móðirin“, sem er
álitið besta listaverk Ásmund-
ar, enda vakti hún geisimikla
athygli á heimssýningunni í
Ne\^ York.
Ásmundur er þegar í stað
byrjaður að gera uppdrátt að
nýjum myndum, sem hann ætl-
ar svo að vinna að fyrir alvöru,
jiegar hann kemur úr sumar-
fríi, sem hann liygst að fara í
nú einlivern hinna næstu daga.
G. E.
Ásmundur Sveinsson
og „Fyrsta hvíta móðirin“.
tltlÉli ð SBIIÍS-
IðiiDð i llestir-
heiei er iiðle.
Soffonias Thorkellsson iðju-
höldur frá Canada hefir unnið
að því í sumar, að undirbúa út-
gáfu á sögu Vestur-íslendinga,
sem mun liggja fyrir futlsamin
í handriti.
Er prentun þegar byrjuð, og
er þess að vænta, að bók þess-
ari verði vel tekið og ménn ger-
ist áskrifendur að henni.
Soffonias hefir beðið Vísi fyr-
ir eftirfarandi boðsbréf:
Eftir aldarfjórðungs umræð-
ur er nú svo komið, að íslend-
ingar í Vesturheimi hafa ákveð-
ið að láta semja og gefa út sögu
um landnáin þeirra í Ameríku,
bygðir þeirra og framkvæmdir.
Það er gert ráð fyrir að verk
þetta verði í nokkrum bindum
og liið fyrsta komi út nú i haust.
Það mun verða alt að 350 bls., og
verður selt bæði heft og í bandi.
Blaðsíðustærð 6x9 enskir
þuml. (15x23 cm.).
Höfundur þessa verks verður
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson skáld
og rithöfundur. Hann er kunnur
af ritverkum sínum meðal ís-
lendinga báðu megin hafsins.
Eftir hann liggur töluvert af
ljóðum. Hann gaf út um nokk-
urra ára skeið timaritið Sögu.
Og á síðristu árum þegar hann
dvaldi hér heima á Islandi hefir
hann ritað tvær bækur. Vest-
menn og Æfintýrið frá tslandi
til Brazilíu. Alþingi og menta-
heiman-
í búrið.
í nestið.
TÓMATAR!
Mikil verðlækkun
Bara hringja
svo kemur það