Vísir - 06.09.1940, Blaðsíða 1

RitsC/óri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Féiagsprentsmiöjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn
Auglýsingar
Gjaldkerí
Afgreiðsla
Sími:
1660
5 línur
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 6. september 1940.
105. tbl.
Karol Rúmenakonungur
hrökklast frá völdum í
í annað sinn.
¦¦¦.;,;
%
Karol ásamt tveim gœðingum sínum yið opnun herskipalæg-
is í Konstanza.
Hiclia>el son-
ur hani Éekni*
xið völdum--
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
KAROL konungur í Rúmeníu sagði af sér konungsdómi og lagði niður völd kl. 5 í nótt, eftir að hafa set-
ið á fundUm alla nóttina, með Antonescu og öðrum helstu valdamönnum í Rúmeníu. Afsalaði kon-
ungur völdum sínum í hendur sonar síns, Michael, sem er fulltíða maður, og hefir ásamt konungi
komið þráfaldlega opinberlega fram hin síðustu árin, bæði innanlands og utan.
Hefir Michael konungur notið mentunar í Englandi aðallega, en auk þess í Frakklandi og Rúmeníu, og
er vel undir það búinn að taka við konungsdómi að því leyti, hvað sem í kann að skerast.
Járnvarðliðsmenn munu hafa krafist þess að Karol konungur léti af völdum, og alt, það lið, sem honum hefir fylgt dyggileg-
ast að undanförnu. Antonescu reyndi í lengstu lög að miðla málum, og lýsti yfir því er honum voru falin völd í hendur að
hann myndi ekki þola né láta mönnum haldast uppi að gera árásir á konunginn, fyrir stefnu hans og starf, og allur slíkur
mótþrói myndi bældur niður með harðri hendi.
Karol konungur fól Antonescu herforingja einræðisvald, svo sem áður hefir verið getið, en þó mun konungur hafa neitað
að afsala sér íhlutun að því er skipun opinberra starfsmanna snertir, og neitað ennfremur að láta uppgjöf saka koma til fram-
kvæmda, að því er snertir mótstöðumenn hans, sem aðallega hafa skipað sér undir merki járnvarðliðsins. Þetta mun hafa
sætt hinni megnustu andstöðu af hálfu járnvarðsliðsins, og kröfðust foiingjar þess að Karl konungur léti af völdum.
Hófust í gær magnaðar óeirðir í Bucharest, og kom þar til blóðsúthellinga. Stóðu þær róstur yfir allan daginn í gær og
fram á nótt, og beitti stjórnin fyrir sig herliði og lögreglu. Vélbyssuskothríð mátti heita látlaus allan daginn og brynvarðir
vagnar og tankar héldu um göturnar, til þess að halda óróalýðnum í skef jum. Hefir verið þjarmað svo að Antonescu og kon-
ungi, að þeir hafa talið það einu Jausn málsins að konungur segði af sér og legði niður völd.
Það mun hafa aukið mjög á óánægjuna og óeirðirnar, að í
rgær hófst innreið ungverska herliðsins í Transylvaníu, og var
fyrsta þætti landtökunanr lokið í gærkveldi. Fór landtakan frið-
samlega fram að því er virðist, og án þess að til nokkurra blóðs-
úthellinga kæmi. En þeim mun frekar hef ir heift lýðsins bitnað
á konungi, sem í rauninni má hafa heitið einvaldur frá því árið
1938, og haldið óánægju þjóðarinnar niðri með valdi alt frá
því er ritskoðun var komið á árið 1933. Antonescu hefir lýst
þeirri stjórnarstefnu sinni, að hann myndi að fullu sfanda við
allar skuldbindingar fyrverandi stjórnar um afhendingu Tran-
sylvaníu, og styðja framvegis málstað öxulríkjanna af fremsta
megni. Útgáfubanni, sem áður hefir tíðkast skyldi aflétt, en
þó skulu öll blöð og blaðaútgáfa liáð eftirliti stjórnarinnar
l>annig:
Ríkisstjórn Rúmeníu hefir æðstu völd yfir útgáfu
blaða og áróðrí, en hinsvegar munu blöðin frjáls að
því að láta í ljós óskir þjóðarinnar að því er innan-
ríkismál snertir, þannig að þau séu á hverjum tíma
rett spegilmynd af skoðunum og óskum fólksins. —
1 utanríkismálum er blöðunum skylt að styðja af
fremsta megni málstað öxulveldanna, og óheimilt er
þeim að hefja áröður á nágrannaríkin, svo sem Rúss-
land, Ungverjaland eða Búlgaríu. Bannað er enn-
f remur að héf ja árás'ir á rikisstjórnina, eða einstaka
ráðherra 'fyrir stjórnarathafnir.
Antonescu hefir hinsvegar
lýst yfir því að sfjörn sín myndi
beita valdi sínu á 'þann hátt,
sem best samrýmdist þörfum
þjóðarinnar og vilja, þjölofélags-
legu réttlæti og þjóðerriislegri
skyldurækrii.
Kl. 4 í gærmorgun sór Anton-
escu Karli Rúmenákonungi
Tióllustueið. Kvöldið áður bafði
Antonescu herforingi sagt kon-
ungi með hvaða kjörum liann
vildi taka að sér sfjörnarmynd-
un og félst konungur á skilmál-
ana. Gaf konungur Antoneseu
einræði i flestum málum, og
voru nú gefnar út tilskipanir
um að fresta framkvæmd
stjórnarskrárinnar, þingið leyst
upp o. s. frv. Það er fbllyrt, að
.Antonescu hafi fengið því fram-
gengt, að hirðklika sú, sem hef-
ir haf t mest áhrif á Karl konung
verði að hverfa frá Bukarest, en
fremst í hirðklíku þessari var
TMme. Lupescu, frilla konungs.
Sagt Tar, að járnvarðliðsmenn
Iréfði viljað, að konungur færi
frá, en Antonescu fór „bil
Deggja". Lýsti hann yfir því, að
engar árásir á konunginn yrði
þolaðar. Antonescu sagði enn-
fremur, að Rúmenía yrði að
standa við samJíomulagið um
Transylvaniu. Fyrsta hlutverk
stjórnarinnar kvað hann vera,
að koma á friði i landinu.
Ræða Churchills í neðri
deild breska þingsins í gær
IjofiíirsisÍB'BisiE' sí lOiiglaiid og sltölc-
in í Hiðjarðarliafi.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Winston Churchill, forsætiaráðherra Bretlands, flutti ræðu í
neðri málstofu breska þingsins í gær, og gerði styrjöldina að
umtalsefni, samninga Bretlands og Bandaríkjanna o. fl. Ræðan
hófst nokkuru seinna en ráð hafði verið fyrir gert, og var orsök
þess sú, að á meðan á spurningatímanum stóð eða rétt áður,
voru gefnar aðvaranir um loftárásir, þar sem þýskar flugvélar
nálguðust úthverfi Lundúna, en brátt var fundi haldið áfram,
og flutti þá Churchill ræðu sína. — 1 ræðu sinni lýsti Churchill
yf ir því, að brátt kynni að koma til mikilla átaka við Miðjarðar-
liaf og í hinum nálægu Austurlöndum, hefði breski flotinn á
Miðjarðarhafi verið efldur svo að hann væri nú helmingi öflugri
en hann áður var, og mikið herlið, hefði verið flutt til hinna na-
lægu Austurlanda. — Þessa herflutninga hefir ítölum ekki tek-
ist að hindra, en þeir hafa farið fram „fyrir augunum á ítalska
flotanum", því að mikið af hinu aukna liði var flutt frá Bret-
Iandi, en það voru aðallega Pólverjar og Tékkar sem sendir voru.
Fjórði hver maður af þeim,
sem nú bera vopn í Bretlandi,
hefir vopn, s'eiii smíðiíð háfa
! verið í Baudaríkiunum.
Churchill sagði um bresk-
amerísku samningana, að ein-
göngu fávísir menn myndi halda
þvi fram, að það væri brot á al-
þjóðalögum eða stríðsfram-
kvæmd, að Bandaríkín létu
Bretland fá tundurspílla. Tund-
urspíllarnir, sagðí hann, efla
breska flotann að talsverðum
mun, en flotinn er öflugur nú,
og verður enn öflugri á næsta
árí.
Um flugherinn sagði Churc-
hill, að hann væri öflugri en fyr-
ir einu árí, jafnvel enn sterkari
en í júlímánuði. Þjóðverjar
hefði birt þá furðulegu tilkynn-
ingu, að þeir hefði skotíð niður
1900 flugvélar á tveímur mán-
uðum, en sannleikurinn væri sá,
að á þessum tíma hefði Bretar
mist 558 flugvélar.
Churchill kvað Þjóðverja
verða að fá skjót úrslit, og munu
þeir því herða sóknina í lofti í
september, reyna að „tvöfalda
hana eða þrefalda", sem þó
væri ólíklegt að þeim tækist, en
Bretar yrði að vera við því bún-
ir, að þeir legði hið mesta kapp
á að knýja fram úrslit. Hann
kvað bresku stjórnina bíða með
góðu trausti þess, sem verða
vildi. Allir breskir herfræðing-
ar eru þeirrar skoðunar, að
breski flugflotinn geti hrundið
árásum Þjóðverja. Flugvélatjón
Þjóðverja kvað hann hafa verið
\m0mNMNttii
PÉTUR KONUNGUR.
r kiiii
lllllllVll 1?
Pétur konungur Jugoslavíu
er 17 ára í dag, en að ári liðnu
tekur hann við óskertum kon-
ungsvöldum í landi sínu, án
meðráðamanna.
Undirbýr hann sig nú stöðu
sína af kappi og aflar sér al-
hliða mentunar. Svo sem menn
muna var Alexander faðir hans
myrtur ásamt Barthou i Mar-
seille i októbermánuði árið
1934, en Alexander konungur
var hinn merkasti i hvívetna,
víðsýnn maður og stórhuga.
Búast menn við að Pétur kon-
ungur feti dyggilega í fótspor
föður sins, er hann fær aldur til.
þrefalt meira en Breta og, flug-
niannatjón þeirra margfalt
meira. Bretar hefði ekki mist
eins marga flugmenn og flug-
vélar.
Þá sagði Churchill, að 1075
borgarar hef ði beðið bana í lof t-
árásum siðan er Þjóðverjar
hertu sóknina í Iofti í sumar
(627 karlmenn, 335 konur og
113 börn, en hættulega særðust
711 karlmenn, 448 konur og 102
börn). Kvað hann þetta mann-
tjón ekki mikið samanborið við
mikilvægi málefnisins, sem um
er barist — jafnvel ekki í sam-
anburði við manntjón i um-
ferðarslysum. Um 800 hús hafa
gereyðilagst i loftárásum — en
i Bretlandi eru alls 13 miljónir
húsa.
Um Balkanmáhn sagði
Churchill, að breska stjórnin
hefði altaf litið svo á, að sann-
gjarnt væri, að Búlgarar fengi
Suður-Dobrudja, og hann
kvaðst aldrei hafa verið sérlega
énægður yfir þeirri meðferð,
sem Ungverjar sættu eftir
heímsstyrjöldina, en hinsvegar
myndi Bretar aldrei samþykkja
neinar landamærabreytingar,
sem hlutaðeigandi þjóðir hefði
ekki fengið að segja áht sitt um.
Sú landaskipan, sem Hitler væri
að hrófla upp á meginlandinu,
myndi hrynja eins og veldi Na-
póleons, en aldrei stafa af því
neinn ljómi sem veldi Napole-
ons.
Um innrásina sagði Churchill,
að hafi hún verið erfið i júni
væri hún erfiðari nú, en hættan
væri engan vegin hjá garði.
Churchill kvað stjórnina hafa
til íhugunar vátryggingu húsa
Árásir Breta
si Þýskalancl.
Miklir skógareldar.
London í morgun. — U. P.
Breskar flugsVeitir flugu yfir
Þýskaland í nótt, og voru loft-
árásarmerki gefin í Berlín rétt
eftir miðnætti, og stóðu þau lát-
laust yfir í eina klukkustund og
tuttugu mínútur.
Samkvæmt opinberum til-
kynningum i Berlín er svo frá
skýrt að loftárásarmerki hafi
verið gefin og alt hafi verið við-
búið, með þvi að frést hafi til
óvinaflugsveita, sem flugu inn
yfir Iandið í áttina til Berlínar.
Hinsvegar hefðu flugsveitir
þessar breytt um stefnu, er þær
komu i námunda við borgina,
og hafi þá verið gefið merki um
að hættan væri liðin hjá.
Samkvæmt bréskum fréttum
hefir árásum verið haldið uppi
i gær og í nótt á hernaðarlega
mikilvæga staði i Þýskalandi,
og eldsprengjum varpað enn
yfir Schwartswald og Thúring-
erwald. Geysa þar skógarbrun-
ar miklir viða, óg náði eldhafið
á einum stað yfir þrjátíu kiló-
metra svæði.
Flu.avélar
Breta flugu í á-
milj. mílna
(um 6.4 milj. km.) yfir lönd-
um andstæðinganna.
gústmánuði s.l. 4
StHnir isíiii
á
Loftvarnamerki gefin
í 1 stundir slitlaust.
London i morgun. — U. P.
Þýskar hersyeitir gerðu enn í
nótt harðvituga árás á London
og umhverfi hennar. Voru loft-
varnarmerki gefin slitlaust frá
því kl. 9.18 í gærkveldi og þar
til kl. 4.33 í nótt. Hafa loftvarn-
armerki aldrei verið gefin jafn-
lengi í London frá því er stríð-
ið hófst.
Sprengjum var varpað niður
i nijög mörgum hverfum borg-
arinnar, en að því er opiriberar
tilkynnigar herma, hefir tjónið
aðallega eða eingöngu orðið á
íbúðar- og verslunarhúsum.
Þýsku flugsveitirnar vörpuðu
að þessu sinni aðallega niður
íkveikjusprengjum, en þó kvað
nokkuð að þv,í að varpað væri
niður þyngstu sprengjum, sem
ollu verulegu tjóni.
Eldur kom upp mjög víða,
að því er tilkynt hefir verið op-
inberlega, en talið er að brunar.
þessir séu ekki sérlega iskyggi-
Jegir eða umfangsmiklir og
muni takast að ráða bug á þeim.
Flugsveitirnar þýsku vörpuðu
niður sprengjum á 20 aðrar
borgir, að minsta kosti, aðal-
lega i suður og austur Englandi.
Tilkynningar hafa enn ekki bor-
ist um tjón, sem þar kann að
hafa orðið.
gegn lof tárásum og auknar bæt-
ur fyrir skemda eða^ eyðilagða
húsmuni og verkfæri, ep slíkar
bætur geta nú numið alt að 50
stp., en framvegis fá menn
sennilega fullar bætur fyrir tjón
af völdum loftárása.