Vísir - 26.10.1940, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBL AÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsia: Hverfisgötu 12
(GengiS inn frá Ihgólfsstræti)..
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsniiðjan h/f.
Dagsbrúnar-
íundurinn.
gTJÓRN Dagsbrúnar liefir
boðað til fundar í félaginu
á morgun, og verða þar rædd
ýms þau mál, er snerta hags-
muni1 félagsins, ennfremur upp-
sögn samninga um kaup og kjör
og væntalegir samningar við al-
vinnurekendur. Þá verður enn-
fremur hafinn undirbúningur
að kosningum innan félagsins,
senx fram fara í byrjun næsla
árs.
Af þessu má sjá, að mörg mál
liggja fyrir, sem nauðsyn ber til
að verkamenn láti sig miklu
skifta, og er þess að vænla, að
þéir sæki fundinn, sem því geta
við komið, með því að hér er
ekki aðeins um síundarhags-
muni þeirra að ræða, heldur
miklu frekar ákvarðanir, sem
þýðingu hafa fyrir framtíðina.
Kommúnistar virðast hafa
allmikinn viðbúnað, enda hafa
þeir óðir og uppvægir krafist
fundar í félaginu, þótt svo ó-
hönduglega tækist til hjá þeim,
að þeir miðuðu kröfur sínar
um fundarhald við þau mál.ein,
sem voru um garð gengin,
þannig að engin ástæða var til
að efna til fundarhalds þeirra
hlula vegna. En það vakti fyrir
kommúnistum að efna til æs-
inga og liefja baráttu gegn þess
lduta stjórnar félagsins, sem
fastast og öruggast hefir staðið
á verði um liagsmuni þess, þeg-
ar mest reyndi á, og nýtur nú
góðs stuðnings manna úr öðr-
um flokkum, sem nýlega hafa
tekið við störfum í stjórninni.
Þrátt fyrir óaðfinnanlega fram-
komu meiri hluta stjórnarinnar
í málum þessum, virðist svo
sem kommúnistar séu því eng-
an vegim\ afhuga, að taka upp
áróðurinn, og skora þeir í morg-
un á menn, í blaði sínu Þjóðvilj-
anum, og fjölmenna á fundinn
til þess að krefja stjórnina
reikningsskapar ráðsmensku
sinnar. Við þessu er út af fyrir
sig ekkert að segja. Stjórn Dags-
brúnar mun vera þess albúin,
að „svara til saka“, eins og
kommúnistar munu vilja orða
það, og að því leyti þurfa menn
engu að kvíða.
En það er annað, sem verður
að varast, og það er að veita
kommúnistum stuðning, beint
eða óbeint, við kosningar í
nefndir félagsins. Þeir hafa með
allri framkomu sinni sýnt að
undanförnu, að fyrir þeim vak-
ir það ekki aðallega, að vinna
fyrir hagsmuni verkamanna,
heldur hitt, að efna þeirra í mill-
um til æsinga og úlfúðar, sem
skaðað getur stórlega hags-
munasamtök þeirra.
Menn mega heldur ekki láta
blekkjast af gylliloforðum
kommúnista varðandi framtið-
arskipun verklýðsmálanna inn-
an alþýðusamtakanna. Þar hafa
sjálfstæðismenn sýnt hvað þeir
vilja og að hverju ber að stefna,
og með stuðningi við núverandi
stjórnarmeirihluta er réttur
verkamanna best trygður í
framtíðinni.
Þegar á fundinn kemur á
morgun ætlu menn að hafa það
hugfast, að sjaldan eða aldrei
hefír hagsmunabarátta verka-
nianna verið jafnmiklum erf-
iðleikum hundin og á þessu ári,
ekki síst þar sem ekki hefir ver-
ið viö íslenska atvimiurekendur
eina að eiga, heldur og aðra,
sem alt annað viðliorf Iiafa liaft
til verklýðsmálanna hér á landi.
Þrátt fyrir það hefir sljórn
Dagsbrúnar gert alt, sem í henii-
ar valdi hcfir staðið,' til þess að
tryggja rétt félagsmanna sinna,
en því hafa kommúnistar unað
illa. Hafa þeir þráfaldlega reynt
að koma af stað æsingum með-
al verkamanna, sem sumpart
h.afa beinst gegn stjórn félags-
ins, og er þess skemst að níinn-
ast, er Brynjólfur Bjarnason og
félagar hans gerðu nýlega upp-
steit í því einu augnamiði, að
réyna að koma stjórn félagsins
í óþægilega ldípu.
Alt þetta ættu verkamenn að
hafa hugfast, sem og það, að
ef kommúnistar komast í valda-
aðstöðu innan Dagsbrúnar, er
ekki aðeins vinnufriði í landinu
hætla búin, heklur getur það
einnig leitt til ófyrirsjáanlegra
atburða, sem enginn heilvita
maður æskir eftir.
Nú eru viðsjárverðir tímar i
íslensku þjóðlífi, og aldrei hefir
reynt meir á sandieldni og sam-
starf þegnanna, og liver sú þjóð,
sem er sundurleit og sundruð,
verður áður en varir að súpa
liinn beiska bikar illra örlaga í
botn. íslenskur verkalýður verð-
ur að skipa sér í þéttar raðir
liinna þjóðhollu einstaklinga,
hér eftir sem hingað til, og verð-
ur að útmá eyðingaröflin, sem
starfa einnig hans á meðal að
tjaldabaki.
Fjölmennið á fundinn á
morgun og veitið sjálfstæðis-
mönnum innan Dagsbrúnar ó-
skiftan stuðning.
Frá Ferðaféláginu,
Ferðafélag- íslands efnir á
morgun til ferðar á Vífilfell, en
þar hefir félagið nýlokið við að
koma upp útsýnisskífu. Er hún
á hæsta tindi fellsins, sem er
655 m. hátt.
Útsýni er mjög gott af fellinu,
sést þaðan austur til Heklu og
Eyjafjallajökuls, til Vestmanna-
eyja og yfir Suðurlandsundir-
lendið alt, en til Snæfellsjökuls
að veslan. Á skífuna eru letruð
rúmlega 100 nöfn á stöðum og
fjöllum sem sjást af Vífilfelli.
Farið verður í bifreiðum frá
Steindórsstöð kl. 1 e. h. á morg-
un og ekið áleiðis til Jósefsdals,
en þaðan gengið upp á fellið.
Hefir vegvísum verið komið
upp, er sýna hægustu leiðina á
fjallsbrún. Það er mjög auðvelt
að ganga á Vífilfell, og í bæinn
mun verða komið aftur um sex-
lejdið. Bílferðin fram og aftur
kostar 4 krónur.
Fyrsti skemtifundur Ferðafé-
lagsins verður sennilega haldinn
í Iðnó strax upp úr mánaðamót-
unum, þar eð Hótel Borg fæst
ekki í vetur til fundahalda.
Árbókin kemur bráðlega út.
Hefir útgáfa liennar dregist
venju fremur vegna ýmissa örð-
ugleika er skapast hafa vegna
hins breytta ástands. En hún
mun verða vönduð að efni og
öllum frágangi eins og hinar
fyrri árbækur.
Sjómannablaðið Víkingur,
19-—20. tbl. er nýkomið út. —
Blaðið er f jöll>reytt og vandað. Það
flytur m. a. þessar geinar: Enn um
Sjómannaskólann, Herskip* nútím-
ans, eftir Pétur Sigurðsson sjó-
liðsforingja, Daglegur viðburður á
hafinu, eftir Odd Hannesson loft-
skeytamanna, Um vaðurspár, eftir
Björn Jónsson veðurfræðing, Há-
karlaveiðar við ísafjarðardjúp á
19. öldinni, eftir Kolbein Jakobs-
son, Látinn félagi, Upphaf sigling-
anna, eftir Sigurjón Sigurðsson,
Sjálfs er höndin hollust, Driffjöðr-
in (þýdd smásaga), Fréttir í stuttu
máli, Möguleikarnir í íshafinu eft-
ir Henry Hálfdánarson, Sjómanna-
félag Reykjavíkur 25 ára o. fl.
Lögreglnraiiiisókn
farna vikn, og
liefir staðið yfir hikIsiii-
er ekki lokiö eiin|»á.
Undanfarna daga hefir lögreglan haft í rannsókn
mál, sem leitt hefir í ljós, að Lára Ágústsdóttir miðill,
til heimilis á Hverfsgötu 83, hefir um nokkur ár haft í
frammi stórkostleg svik í sambandi við miðilstarfsemi
sína. Hefir hiin notið til þess aðstoðar Þorbergs Gunn-
arssonar, Kristjáns Kristjánssonar, húsgagnabólstrara,
og Óskars Þ. Guðmundssonar, sem öll eru í gæsluvarð-'
haldi nema Óskar.
Saga þessa máls er i stultu
máli sem hér segir:
Ingibjörg Lára Ágústsdóttir,
nú til heimilis Hverfisgötu 83
(Bjarnaborg) er fædd árið 1899
en 18 ára að aldri byrjaði hún
á miðilstarfsemi sinni.
Hefir hún síðan haldið þess-
ari starfsemi áfram og haldið
fundi, þar Sem ýms fyrirbrigði
hafa gerst, svo sem líkamning-
ar, útfrymisfyrirbrigði, af-
holdgunarfyri rbrigði, skygni-
lýsingar og tal miðils. Þessir
fundir hafa iðulega verið lialdn-
ir en ekki reglulegá, og fer það
eftir ýmsum atvikum, eða að-
stæðum, sem blaðinu eru ekki
kunn.
Aðgangur að líkamninga-
fundum er kr. 3,00 fyrir hvern
einstakling, en kr. 2,00 fyrir
skygnilýsingafundi. — Fúndina
sækja venjulega 10—20 manns
og hefir öllum veitst greiður að-
gangur að þeim, sem óskað
hafa eftir.
Sigurður Maguússon með slæðurnar,
sem Lára hefir að undanförnu not-
að við svikin.
Svik * Láru í sambandi við
miðilstarfið munu hafa komist
upp fyrir milligöngu Sigurðar
Magnússonar löggæslumanns,
eftir þvi sem blaðið hefir fregn-
að. Hafði liann sótt fundi um
nokkurt skeið, en án þess að
liann gæti hent reiður á nokk-
uru, sem sannaði að brögð
væru í tafli.
Hér fer á eftir frásögn manns,
er staddur var á fundi 18. okt.
s.L, þá er svikin komust upp:
Sigurður kom um áttaleytið
um kvöldið; þá voru aðeins 3
fundarmanna komnir inn i her-
bergi það, sem fundirnir fóru
venjulega fram í.
Tekur þá Sigurður að athuga
herbergið nokkuru nánar og
finnur ekkert athugavert fyr en
hann finnur undir skáp, rétt hjá
stól þeim, sem miðillin situr í
á fundunum, dálítinn pakka.
Við athugun kom i ljós, að inni
í pakkanum var fyrst gardínu-
tau og inínan í það vafið ljósleitu
þunnu efni. Atliugaði Sigurður
pakkann eldci nánar, en stakk
honum með sömu ummerkjum
undir skápinn aftur, eftir að
hafa sýnt viðstöddum pakkánn
og beðið þá að minnast þess,
hvernig hann hefði litið út.
Að þessu loknu hófst fundur-
inn. Bað Sigurður um leyfi til
að sifja instur og fékk hann það.
Hafði hann eins nánar gætur á
gerðum miðilsins eins og lion-
um var unt, en þar eð miðillinn
situr í algeru myrkri var ekki
hægt að sjá lireyfingar hans né
annað látbragð. En hinsvegar
þóttist Sigurður í þetta sinn
einskis liafa orðið var, sem æfð-
ur svikari ekki hefði getað leik-
ið.
Fundurinn var í styttra Iagi,
líkamningafyrirbrigðin minni
en ofl áður og fundur yfirleitt
með lakara móti. Að honurn
loknum bað Sigurður þá furíd-
armenn að doka við sem voru
inni þegar hann fann pakkann,
auk þess tvo aðra fundargesti.
Þegar allir aðrir voru farnir
þreifaði Sigurður undir skáp-
inn og fann pakkann. I pakkan-
um voru sömu efni og áður
höfðu verið, en nú var sú breyt-
ing á orðin: 1) að pakkinn hafði
færst lengra inn undir skápinn
meðan á fundinum stóð og 2)
að gaseslæðurnar sem áður voru
inni í gardínunum voru komnar
utan um gardínurnar, þannig
að gardínutauið var gersam-
lega hulið af gasslæðunum.
Þannig hafði pakkinn óvé-
fengjanlega verið færður úr
stað meðan á fundinum stóð og
hann brotinn saman á annan veg
en hann var áður en fundurinn
hófst.
Neitaði Lái’a að hún vissi um
pakkann, kvaðst ekki eiga hann
og engin deili vita á lionum. En
þar sem Lára var eina mann-
eskjan sem snert gat palekann
á fundinum, fanst Sigurði þetta
svo grunsamlegt að liann taldi
sig nú hafa fengið fullar sann-
anir fyrir að hinn stöðugi grun-
ur hans um svik væri á rökum
reistur.
Hafa stöðugar yfirheyrslur
farið fram í málinu frá því s.l.
þriðjudag, með þeim árangri að
Lára hefir játað, að liafa haft
i frammi svik a. m. k. við sýni-
legu fyrirbrigðin, svo sem við
likamninga og útfrymi. Hefir
játning hennar hlotið enn frek-
ari staðfestingu í gegnum vitna-
leiðslur og játningu meðsekra
manna, er hafa verið í vitorði
með lienni og hjálpað henni
við svikin.
Haustið 1937 fór Lára til
London, samkvæmt tilmælum
alþjóðarannsóknafélagsins, að
láta rannsaka sig þar. Nú hefir
hún játað, að liún hafi á a. m.
k. þremur fundum,, sem þar
voru haldnir, beitt svikum við
hin sýnilegu fyrirbrigði. Notaði
hún grímu og slæður, sem
Kristján Krístjánss. húsgagna-
bólstrari á Seljalandi keypti
fyrir hana. Sigldi hann með
henni til London og aðstoðaði

A myndinni
sést stólíinn,
sem miðillinn
situr venjulega
í á fundum. Úr
loftinu liangir
lampi, en út-
búnaður hans
veldur því, að
algert myrkur
er á miðlinum.
T. v. á mynd-
inni sést á
skápinn, sem
slæðurnar voru
geymdar undir
þegar Sigurður
fann þær.
hana við svikin, en er heim
kom liélt liann fyrirlestra um
förina og sýndi skuggamyndir
af fyrirbrigðunum, þeim, er
gerðust í London.
Svikin liófust þó alllöngu fyr.
Var hún gift Þorbergi Gunn-
arssyni i Tjarnargötu 3 A og
bjó með honum um alllangt
skeið. Hófust svikin á því tima-
bili er þau bjuggu saman og að-
stoðaði Þorbergur við þau.
Nú síðastliðin tvö ár hefir
liún búið með Óskari Þórir j
Guðmundssyni á Bergstaða-
sfræti 21 B. Ilann er aðeins tvi-
tugur að aldri og hefir liann
verið að öllu leyti á framfæri
hennar, uns hann skildi við
liana fyrir skönimu. Héfir Ósk-
ar játað að hafa aðstoðað hana
á ýmsan hátt við svikin.
Svik Láru eru fólgin i því, að
hún notar slæður og grímur.
Þá hefir liún ennfremúr játað,
að hafa áður notað dóttur sína,
barrí að aldri, við svikin, er
myndir voru teknar.
Rannsókn er ekki lokið enn-
þá til fullnustu.
ALMENNINGUR
OG LEIKHÚSIÐ.
Frh. af 1. síðu.
hugsandi og ráðandi manna í
landinu!
Nei, það er óhætt að taka það
fram öllum til leiðbeiningar í
eitt skifti fyrir öll, að Leikfélag
Reykjavíkur er og verður fjTst
og fremst menningarstofnun.
Er það og mjög gleðilegt að
stjórnendur félagsins hafa gert
sér þetta fyllilega Ijóst og munu
ekki ætla að láta leikritavalið
renna í þann farveg, sem mikill
hluti almerínings virðist vilja
beina því i, og sem þannig um
stundar sakir kynni að þykja á-
kjósánlegastur, frá fjárhagslegu
sjónarmiði.
Er þetta því virðingarverðara,
þegar tekið er tillit lil þess að
félagið hefir í mörg ár átt við
mikla fjárhagsörðugleika að
stríða og sem það ekki losnar
við fyr en þjóðleikhúsið er til-
búið.
Hann er vandrataður hinn
gullni meðalvegur, sem L. R.
þarf að velja, til þess í senn, að
geta staðist hinn þunga straum
fjárliagsörðugleikanna og þó
haldið virðingu sinni sem upp-
eldis og menningarstofnun ó-
skertri.
Til þess að ráða bót á þessu
vaxandi skilningsleysi á leiklist
og smekkleysi er fyrst og fremst
nauðsynlegt, að Leikfélagið ’
haldi áfram að vera köllun sinni
trútt og láti ekki bugast af
hinum fjárhagslegu freistingum
til að gripa um of til innhalds-
lausra skopleikja þrátt fyrir al-
menningsálitið.
Það er ekki almenningsálitið,
sem á að segja L. R. fyrir verk-
úm, hvað leika beri, lieldur er
það hlutverk Leikfélagsins að
bæta smekk almennings með
vali og meðferð leikritanna!
Barátta Leikfélagsins við
stundar-smekkleysi almenn-
ingsálitsins verður og hlýtur að
enda með sigri Leikfélagsins, ef
i leiklistin á að eiga nokkra fram-
| tíð hér á landi.
• Væri og æskilegt að háttv.
alþingi gerði sér ljósa þýðingu
og mikilvægi þessarar menn-
ingarbaráttu, þegar um útlilut-
un.styrkja til Leikfélagsins er
að ræða!
í öðru lagi væri mjög æskilegt
að almenningur yrði fræddur
um eðli og lilgang leiklistarinn-
ar i ræðu og riti. Væri úlvarpið
mjög tilvalið tæki til að flytja
nytsaman fróðleik um þetta
efni, sem fram lil þessa dags
hefir verið svo mjög misskilið
og þar af leiðandi ekki notið
þeirrar virðingar sem leiklist-
inni er samboðin.
! Það er vonandi að Reykvilc-
ingar sýni það me^ góðri að-
sókn að hinu nýja leikriti Leik-
félagsins, að enn er til nægilega
stór hópur manna hér í bæ með
þeim menningarbrag og þá
. virðingu fyrir andlegri list, að
hægt sé að túlka ágælisbókment-
ir á íslensku leiksviði, án þess að
stórkostleg vonbrigði fyrir leik-
endur og fjárhagslegt tjón fyrir
félagsskap þeii*ra, þurfi að vera
afleiðing jiessa.
11. okt. 1940.
Ævar R. Kvaran.
Lántakan:
Rúmlega hálf
miljón eftir af
lengra láninu.
í gær var haldið áfram að
taka við beiðnum um kaup á
skuldabréfum bæjarins.
Bárust beiðnir sem námu
rúmlega 400 þús. kr. á lengra
láninu og álíka á þvi skemra. Er
því að eins eftir rúmlega liálf
miljón af lengra láninu, en telja
má víst, að það gangi út í dag
að mestu eða öllu leyti.