Vísir - 20.11.1940, Blaðsíða 3

VÍSIR
þau höfðu á innra mann höf.
Af þessu fœr maður ekkert.
Höf. segir um atvik ferðanna:
„Eru það einungis einkamál
okkar, sem við ein höfum
ánœgju af að minnast. I því get-
ur öðrum ekki hlotnast hlut-
deild“. Það er nú svo, og ef aðr-
ir ferðasöguhöfundar hefðu lit-
ið svona á niálið, j)á væru lil
. færri ferðasögur en er, og væri
að því skaði. Þrátt fyrir þessi
orð, þá er liöf. samt að reyna að
bregða þessu upp liér og hvar í
bóknni, en tekst það ekki, því
liann virðist ekki liafa mikið
auga fyrir atvikum, og síst
þeim smæstu. Líldega hafa því
ekki orðið úr þessu ferðasögur
hjá honum vegna þess, að hann
getur ekki ritað þær; shkt er
ekki frekar en annað öllum
gefið. Um fegurð náttúrunnar
er svipað að segja, að þó hún
hersýnilega hafi mikil áhrif á
hann, getur hann hvorki lýst
fegurðinni né áhrifunum. Hann
staðhæfir með sterkum orðum
að fegurðin sé mikil og áhrifa-
mikil, en livernig henni og
áhrifunum' sé varið nefnir hann
ekki; er það að líkindum einnig
staðhæfir með sterkum orðum
það verkefni, því tilburði er
hann stundum með.
Þrátt fyrir þelta er hér um
góða hók að ræða. Það er land-
fræðileg lýsing á öræfunum,
sem höf. hefir komið á, lands-
lagslýsing með vel tilgreindri
afstöðu f jalla og landsauðkenna
og upptöldum örnefnum. Þá
fléttar höfundur inn i þetta
þjóðsögum og sönnum sögnum,
sem tengdar eru við staðinn —
að vísu flestar alkunnar. Hann
veitir og öllum náttúrufræði-
legum einkennum góða eftir-
tekt, og hefir augun á jarð-
fræðifyrirbrigðum, jurta- og
dýralifi, og frá þessu öllu segir
hann ákaflega þægilega. Menn
komast ekki í neinn æsing við
lesturinn, en mönnum leiðist
ekki, því liöf. hefir lag á þvi að
masa notalega. Þetta er stóreflis
kostur á bók, enda þótt eftir-
tekjan kunni að vera rýr, og
þetfa ber vitni um frásagnar-
hæfi.
Það er enn kostur á þessari
bók, að málið á henni er ágætt,
látlaust og hreint, en einstök ör-
fá atriði, sem, ef mörg væru,
mætti skýra sem mállýti, eru
vafalausar prentvillur. Það er
liinsvegar auðfundið, að höf. má
ekki yfirgefa þann stíl, sem
hann liefir upp og ofan, ef vel á
að fara, því þau fáu skifti, sem
hann bregður sér út fyrir hann,
fer að jafnaði miður. Hann seg-
ir á einum stað frá þvi, að liann
hafi fyrir löngu gengið á Eiriks-
jökul með öðru fólld. Vai’ð
honúm sú ferð, sem vonlegt er,
minnistæð, og orðar liann það
svo: „Hugur minn dvelur við
minningarnar frá sumrinu áð-
ur, er ég lagði liann (þ. e. Ei-
ríksjökul) fyrir fætur mér.“
Þetta er óskemtilega að orði
komist, því auðvitað á Iiann
með þessu við, að hann hafi
gengið á jökulinn. Slíkir Iior-
tittir sem þessir, eru sem betur
fer nauðafágætir hjá höf., þö
ekki séu þeir betri fyrir það.
í heild sinni er þetta mjög
sómasamleg bók í sinni röð.
Aage Krarup Nielsen: Hval-
veiðar í suðurhöfum. Karl
Isfeld íslenskaði. 97 bls. í
fjögurra blaða broti stóru.
Bókaútgáfan Esja. ísafold-
arprentsmiðja h.f. Reykja-
vík 1940.
Hér kemur maður, sem kann
að segja ferðasögur, enda þótt
það sé fullmikið í borið, er á
kápu bókarinnar segir, að hann
sé einn. af frægustu ferðasögu-
höfundum, sem nú eru uppi.
Hitt er víst, að hann er víðlesinn
á Norðurlöndum, og annars-
staðar alkunnur. Það sem veld-
Sá flokkur byrjar á „Iiveðju
Hallfreðar“, sem er ágætt kvæði,
‘ en langmesta kvæðið er „Rima
! af Helga konungi Hálfdánar-
syni“. Er hún prýðilega kyeðin.
! Þar hillir upp í ljóðrænum löfr-
um mikilúðlegar persónur hinn-
ar járngráu fornaldarsögu.
Söngvarnir til Svanfríðar eru
sólhvít og sill'urskær áslakvæði.
Á einstaka slað lieggur liöfund-
ur fullnærri fornum þjóðkvæð-
um, eins og t. d. í ljóðinu „Vatn-
ið hnígur af liáum fjöllum“.
Biblíuljóðin liefjast á „Glímu
Jakobs við guð“ og enda á Gol-
gata. — Allur er flokkur sá vel
kveðinn og einkum eru tvö síð-
ustu ljóðin djúp og liáleit, „Hvi
liefur þú yfirgefið mig“ og
„Það er fullkomnað“.
Skulu hér tilfærðar nokkrar
hendingar úi: þeim:
Smælingjans örhirgð og
ævikvöl
varð mitt eigið böl.
Þin likn það ljós,
er lýsir upp þrautanna liöf.
Ástúðin, drottinn! ó, drottinn!
þín dýrasta föðurgjöf. —
Nú er hjörðin tvístruð
og hirðirinn einn.
Einmana.
Harmur sem bjárg.
Höll þín lokaður steinn.
Hvar sem var þraut,
ég lagði leið.
Átti þó eftir að finna
alheimsins þyngstu neyð.
Ó, heilagi, heilagi faðir!
**Ó, heilaga, heilaga stund.
Nú þekki ég armlög þín aftur.
Nú opnast hin lokuðu sund.
Nú fel eg þér ósk mína og anda
að eilífu, trú mína og von.
Blessaðu drottinn! ó, drottinn!
þinn deyjandi, örmagna son.
Sigurjón Friðjónsson liefir
aldrei ort á neinu þrumu máli.
En það er oft mjög djúpur eldur
falinn undir liinum smáu orð-
um hans og blaktandi Ijóðlin-
um. Ljóð eins og „Fótaferð“ og
„Eftirmáli“ eru ekki stór i
sniðum, en efni þeirra flæðir
einhvernveginn langt út fyrir
takmörk formsins, og það er
galdurinn við allan skáldskap
Sigurjóns Friðjónssonar. Hann
bindur oss sjaldan við þröngt
og skýrt sjónarmið, en gefur
hinsvegar ímyndun vorri laus-
an tauminn. Þessu fylgir sá
galli, að ljóð hans verða ekki
lesin liugsunarlaust, og jafnvel
kann svo að fara, að menn taki
undir með sínum svarta meist-
ara og segi: „Þetta er ekki skáld-
skapur, Kolbeinn.“ ÞessiKölska-
speki er nú orðin að guðspjalli
margra þeirra, sem dæma um
nýjar ljóðabækur.
Islenskir mentamenn hafa
aldrei gengið sig upp að hnjám
á eftir Sigurjóni Fi’iðjónssyni.
En einliverntíma mun það
þykja í frásögur fæi’andi, að
bóndi á áttræðisakh’i, sexxi varla
nokkurntíma hefir stigið spor
út úr heimahögunum, skuli
geta ort þvilík kvæði sem Sigui’-
jón yrkir nú. Hefir vor marg-
blessaða þjóðmenning oft verið
lofuð fyrir minna.
Sigurjóni hefir hlotnast sú
vegsemd að verða æ því meiri
andansmaður og trúmaður sem
árin fæi’ðust fleiri yfir liann. Þvi
hefir þetta mátt vei’ða, að hann
hefir þi-oskað sál sína
\
við sýn á andans eilíf-frjóu
lönd
og ást á þvi, sem koma slcal
og lifa.
J. M.
ur því, að þessi liöf. er bi’áð-
skexiitilegui’, er livað hann liefir
opið auga fyrir þvi smælki, sem
skapar atburðaröð líðandi
stundar. Miklu atvikunum má
líkja við steinana, sem húsið er
bygt úr, en smælkið er stein-
límið, sem öllu heldur saman.
Þvi er oft ekki sint, en það er
það, sem setur svip trúverðug-
leikans á frásögn og gerir liana
lifandi. Höf. er læknir að mertt,
en sem rithöfundur er hann
blaðamaður, og listamaður á
því sviði. Blaðamenska getur
verið list, og' meira að segja sí-
gild þó að mönnum sé það ef
til vill af skiljanlegum ástæð-
um ekki vel ljóst hér á landi.
Bókin gerist við suðurheims-
skautsjöklana innan um borg-
arís og illhveli, þar sem unnið er
nótt og nýtan dag á stuttu
sumri til þess að handfesta
miljónaverðmæti. En í frásögn-
ina af þessari auðn eru eins og
vinjar frásögur af löndum lauf-
kvikra pálma og fólkinu sem
þar býr. Frásögnin er iðandi og
fjörug og hafi menn byrjað
lesturinn verður mönnum erfitt
að leggja frá sér bólcina hálf-
lesna.
Þetta er bók fyrir útilegu-
menn, fjallgöngumenn og
iþróttamenn og sérstaklega fyr-
ir karlmenn, enda þótt konur
þurfi ekki að fælast liana. En
hún er eingöngu bók fyrir full-
orðna, en livorki fyrir börn eða
unglinga.
Þýðingin er svo sem við mátti
húast af þýðanda alveg prýði-
leg. Sama er að segja um frá-
ganginn allan. Myndirnar eru
margar og góðar og laglega fyr-
ir komið, letrið fallegt og band
snoturt. Tvær leiðinlegar prent-
villur liefi eg rekist á, l>ó að
flestir lesi að minsta kosti aðra
i málið, og litt saki, en slíkt á
að vera rétt. Á hls. 56 stendur
Tranwell fyrir Tranmell, og á
bls. 73 Ronald Amundsen fyrir
Roald Amundsen.
Þessi bók selst áreiðanlaga og
fljótt, lienni er óliætt, eins og
þar stendur.
G. J.
Sigurjón Friðjór.sson:
Heyrði ég í hamrinum I.—H.
Komin eru tvö liefti af ljöða-
safni Sigurjóns Friðjónssonar
„Heyrði ég í hamrinum“. Fyrsta
heftið kom síðastliðið ár, annað
núna í sumar. Það hefir enginn
dynur staðið um þéssar bækur,
þær hafa gengið um jafn liljóð-
látlega eins og öll ljóðmæli
þessa skálds frá fyrstu tíð.
Auk margra sérstakra kvæða
og þýðinga, eru í bókum þessum
allstórir Ijóðaflokkar eins og
„Biblíuljóðin“, „Söngvarnir til
Svanfríðar“ og „Fornar ástir“.
Tilkynning frá Máli og Menningu
Heildarsafn af verkum Jóhanns Sigur-
jónssonar birtist nú í fyrsta skipti í
íslenzkri útgáfu.
Verður það í tveimur tuttugu arka bindum og kom fyrra bindið út í dag. Þar eru þrjú af leik-
ritum Jóhanns og ljóð hans öll, bæði íslensk og dönsk.
Gunnar Gunnarsson, ritliölundur skrifar snjalla
og ýtarlega inngangsritgerö um Jóliann og verk Jhans.
Fá íslensk skáld hafa hlotið meiri ástsæld þjóðarinnar en Jóhann Sigurjónsson. Útgáfan
á verkum hans er einn þátturinn í því starfi Máls og menningar að gefa íslendingum kost á að
njóta í ódýrum útgáfum sinna bestu þjóðlegu verðmæta. Rit Jóhanns Sigurjónssonar hljóta
að verða þjóðinni kærkomnari en flest verk önnur.
Bókin er þegar afgreidd til umboðsmanna um alt land. Afgreiðslan í Reykjavík hófst í dag
(í bókaverslun Heimskringlu, Laugavegi 19).

Stjórn Máls og menningar:
Sigurður Nordal. Halldór Kiljan Laxness.
Sigurður Thorlacius. Kristinn E.
Ragnar Ólafsson.
Andrésson.
VÍSIS KAFFIÐ
gerir alla glaða.
Kristján Guðlaugsson
hæstaréttarmálaílutningsmaöur.
Skrifstofutimi io—12 og I—6
Hverfisgata 12 — Sími 3400
Ferms
1
ósoðinn — einsoðinn — tvísoðinn.
NITENS rafmagnsperur
Ódýrastar.
Lýsa best.
----- Endast lengst. ----
Helgrl Magiiii§§on Co.
Gúmmístígvél
barna,
unglinga og
fulloröinna,
nýkomiö fjölbreytt úrval.
GEYSIR
FATADEILDIN.
Ivar Hlújárn
með 204 myndum
^koniið
NIROP
í 2. íhs. dósniii.
H. Benediktsson & Co.
Sími 1228,
Jarðarför mannsins míns og föður okkar.
Sigurðar Þorsteinssonar,
fer fram frá Dómkirkjunni fimtudaginn 21. þ. m. oghefst
með bæn á heimili okkar, Steinum, Bráðræðisliolti kl. 1 e.
b. Athöfninni í kirkjunni verður útvarpað.
Gróa Þórðardóttir, böm og tengdabörn.
Hjartans þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför föður okkar og tengdaföður
Einars G. Einarssonaf,
Laugavegi 85.
Sérstaklega viljum við þaklca samverkafólki Iiins látna.
Börn og tengdabörn.