Vísir - 28.12.1940, Blaðsíða 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)..
Simar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Jólaboðskapur
Alþýðublaðsins.
LÍKLEGA treystir enginn á-
byrgur maður sér til að
mæla því i gegn, að ákjósanleg-
ast væri, að samningar þeir um
kaupgjaldsmál, sem nú er unn-
ið að, gætu farið sem friðsam-
legast fram. Almenningi er ekk-
ert kunnugt um, hvað aðiljum
hefir farið á milli, hvað þeim
kann að fara á milli, og því síð-
ur hverjar verða kunni (?ndan-
legar lausnir þessara viðkvæmu
og vandasömu mála. Meðan alt
er á huldu um þetta virðist illa
við eiga, að hefja æsingar um
málið. Það getur tæplega orðið
til annars en að vekja tortrygni
og úlfúð. I þessum efnum er
mikið undir þvi komið, að þeir,
sem að samningum vinna, geti
gengið rólegir að starfi sínu, en
eigi það ekki á hættu, að vera
vændir um illar livatir að ó-
reyndu. Færi vafalaust best á
því, að blöðin reyndu að forð-
ast allan áróður í lengstu lög.
Alþýðublaðið lætur altaf ann-
an daginn svo, sem sé það eitt-
hvert friðarins krossmark í
blessaðri stj órnarsamvinnunni
okkar. En næsta dag hefir það
svo til að umhverfast alveg og
hafa alt á hornum sér. í gær er
blaðið venju fremur úrilt. Það
flytur ógnarlega tuddalega og
rógskenda grein um atvinnurek-
endur, án jiess þó að birta
nokkra lieimild fyrir staðhæf-
ingum sínum. Þessi lestur end-
ar svo með drýgindalegri hót-
un til þeirra, sem hneigjast til
„afturlialds og fasisma“ — eftir
kosningarnar að vori. Það er
vist helst við því að búast að
Alþýðuflokkurinn eigi eftir að
„slá sér upp“ á kjördaginn!
Annars er aðalásökun blaðs-
ins sú, að „verkamenn voru
sviknir um það jafnvægi, sem
lofað var milli kaupgjaldsins
og verðlagsins á innlendum
nauðsynjum, og byrðum dýrtíð-
arinnar þar með velt yfir á
herðar þeirra og hinna launa-
stéttanna“. Það mætti ætla að
blaðiðstefndiþessum ásökunum
sínum til þeirra aðiljá, sem hér
eiga lilut að máli. En ekki al-
veg út i bláinn.
En það er eins og vant er, að
þegar Framsókn á í hlut, brest-
ur Alþýðublaðið alveg kjarkinn
og einurðina. Þó ætti Alþýðu-
blaðinu að vera kunnugt um
það, að sjálfstæðisblöðin vör-
uðu mjög eindregið við þeirri
stefnu, sem farin var við á-
kvörðun verðlagsins á innlend-
um afurðum. Sjálfstæðisblöðin
bentu á, að liér væri sá hákarl
í kjölfarinu, sem ekki mundi
þurfa lengi að bíða. Þetta hefir
nú komið á daginn. Fyrir þetta
liafa sjálfstæðisblöðin verið
nídd í Tímanum. Alþýðublaðs-
ins hefir þar hvergi verið getið.
Og nú uppsker Tíminn laun sín
í því, að Alþýðublaðið nefnir
Framsókn ekki á nafn í þessu
sambandi. Eins og málið er sett
fram í Alþýðublaðinu, mætti
helst ætla, að sjálfstæðismenn
ættu sökjna á þvi, að verðhækk-
un innlendu afurðanna hefir
orðið sú, sem raun er á. Fer
vel á því, að liinir gömlu sam-
Skimmerhorn (Lárus Ingólfsson), Biggs (Alfred Andrésson)
og Van Dorn (I. Waage).
lierjar, Alþýðublaðið og Tím-
inn, ráðist í senn á Sjálfstæðis-
flokkinn, annar fyrir að hafa
valdið verðhækkuninni, hinn
fyrir að hafa lagst gegn henni!
Jólaboðskapur Alþýðublaðs-
ins i gær getur ekki átt annað
erindi en að þyrla upp ryki um
mál, sem svo er viðkvæmt og
mikilvægt, að skylt er að ræða
það í fullri rósemi, án allra æs-
inga og úlfúðar. Það getur eng-
um orðið að gagni, að fara að
vekja illindi um kaupgjalds-
málin. Samningsaðiljar verða
að fá að tala út sín á milli, án
þess þeir, sem utan við standa,
fari að sletta sér fram í starf
þeirra með áróðri og dylgjum.
a
PCfcJJUP'
fréfiír
Messur á morgun.
í dómkirkjunni kl. ii, síra Frið-
rik Hallgrímsson; kl. 5, síra Bjarni
Jónsson.
í fríkirkjunni er engin messa.
• í kaþólsku kirkjunni í Landakoti:
Lágmessa kl. óþg árd. Hámessa kl.
9 árd. Bænahald og prédikun kl.
6 síðd.
50 ára afmæli
á í dag ÞjóSbjörg Pálsdóttir,
Njálsgötu 51.
Hið íslenska prentarafélag-
heldur fund á morgun kl. 1 i
AlþýSuhúsinu. Rætt verður um fyr-
irhugaSa samninga og tilboS prent-
smiSjueigenda.
Síðustu bækur
MenningarsjóSs og ÞjóSvinafé-
lagsins eru nú komnar út og geta
áskrifendur þeirra hér í Reykjavík
vitjaS þeirra i anddyri Safnahúss-
ins. Þeir, sem vilja, geta fengiS
aSra bókina, „Mannslíkamann“ eft-
ir Jóh. lækni Sæmundsson, í góSu
shirtingsbandi, fyrir tveggja króna
aukagjald.
Áramótadansleikur
glimufélagsins Ármanns, verSur
haldinn í AlþýSuhúsinu viS Hverf-
isgötu á gamlaárskvöld kl. 10.
Trúlofanir.
Nýlega opinberuSu trúlofun sína
ungfrú Jóna Kristófersdóttir,
Hringbraut 114, og IndriSi Jó-
hannsson, Laugaveg 33 B.
Á aSfangadagskvöld opinlieruSu
trúlofun sína ungfrú Ágústa Sig-
urSardóttir, Hringbraut 188, og
Halldór Pálsson, vélsetjari í Her-
bertsprenti.
Á aSfangadag jóla opinberuSu
trúlofun sína fröken Ellen Wagle
og Holger Clausen, sonur Herluf
Clausens, stórkaupmanns.
Á aSfangadag jóla opinberuSu
trúlofun sína ungfrú GuSrún GuS-
geirsdóttir, Hofsvallagötu 20, og
Eyjólfur Jónsson, Spítalastíg 5.
Leikfélag Reykjavíkur
hafði frumsýningu á leikritinu
„Hái Þór“ á annan i jólum, og var
leiknum mjög vel tekiS. Húsfyllir
var, og hafSi eftirspurn eftir aS-
göngumiSum veriS mikil. Næsta
sýning verSur annaS kvöld, og hefst
sala aSgöngumiSa í dag.
„Frjáls verslun“,
desemberheftiS, er nýkomiS út.
Efni er m. a.: Kringum áramótin,
Reykjavikurkaupmenn á æskuárum
minum eftir dr. Jón Helgason,
Lloyds í London, Nicolai Bjarna-
son áttræSur, „YfirtroSslur“ sam-
vinnunnar, Portúgal, Frelsi og fjár-
hagsmál o. m. ft.
Næturlæknar.
I nótt: Halldór Stefánsson, Rán-
argötu 12, sími 2234. Næturvörður
í LyfjabúSinni ISunni og Reykja-
víkur apóteki.
Aðra nótt: Daníel Fjeldsted,
Hverfisgötu 46, sími 3272. Nætur-
vörður í Ingólfs apóteki og Lauga-
vegs apóteki.
íþróttablaðið,
9.—12. tbl. þ. á. er nýkomið út.
Efni: Sundmeistaramót íslands,
Ólafur Sveinsson vélsetjari fimtug-
ur, Frægir knattspyrnumenn (Ted
Drake), Sundmót Ármanns, Standa
utanbæjarmenn Reykvíkingum á
sporSi í frjálsum íþróttum? Erlend-
ar íþróttafréttir, Fimtarþrautarmet-
iS nýja, Frá félögunum o. m. fl.
'Vísi
bárust á Þorláksmessu þessar
gjafir til bágstöddu konunnar: 50
kr. frá N. N„ 10 kr. frá ónefndri
stúlku.
HaxwcII Anderson
Hái
Jólaleikrit Leikfélagsins, sem
í skírninni liefir hlotið heitið
„Hái Þór“ er að mínum dómi
mjög óvenjulegt að efni og efn-
ismeðferð. Það er með ósvikn-
um amerískum blæ, einfaldur
áróður fyrir ákveðnum lífs-
stefnum, 'en þó frá böfundarins
hálfu barátta milli holds og
anda.
Boðskapurinn, sem endan-
lega er framsettur i lok leik-
ritsins og látinn fram ganga af
munni Indiánans, er í stuttu
máli þessi: Öll manuanna verk
eru fánýt, enda háð eyðingu og
tortímingu. Þó skal fram það,
sem fram veit, og maðurinn
baldi áfram að undiroka hina
ósnortnu náttúru, svala fram-
kvæmdafýsn sinni og fram-
taksþrá. Hái klettur fellur fyrir
tækni nútímans, en börn nátt-
úrunnar fá töluverð auraráð og
huggun í því, að í vestrinu sé
náttúran enn ósnert, og þangað
sé unt að leita. Höfundurinn
sýnist í rauninni draga taum
tækninnar, þótt hann tilbiðji
náttúruna og dragi mammon
fram í amerískri nekt.
í leiknum er eklci nútiðin ein
á ferð, lieldur og skuggar for-
tíðarinnar, — sem eru þó ,engir
skuggar, — en 200 ára gamlar
leyfar landkönnuðanna íklædd-
ar holdi og blóði að bestu nú-
tíma vísu. Tækni höfundarins
virðist aðallega ná til sviðsins,
en ekki efnisins, — hann virð-
ist meiri „Ieiksviðsstjóri“ en
skáld á evrópeiska vísu, og
leikurinn fellur auganu miklu
betur en eyranu.
í bakgrunni leiksins er alvar-
an og hin ósanna „mystik“, en
á forsviðinu gáskinn og háðið,
— ýkt úr hófi fram af leikur-
unum okkar, — einkum þó Lár-
usi Ingólfssyni.
Þess liefir verið getið, að leilc
þessum mætti líkja við eitt hið
frægasta leikrit, sem þekkist:
„Midsummerniglit’s Dream“,
eftir Shakespeare, en þá líkingu
má með engu móti finna, að
því er efnismeðferðina snertir.
Maxwell Anderson hefir
horfið aftur í tímann að því
leyti, að hann hefir tekið upp
þann forna sið, að láta persón-
ur sínar segja fram Ijóð i ó-
bundnu eða hálfbundnu máli.
Ef frannsögn slíkra ljóða á að
fara að öllu vel á islenskri
tungu, þarf textinn að vera svo
leikandi lipur, að hann nálgist
daglega málið sjálft. Engin
tunga i heimi mun jafn vel lög-
uð til slíkrar framsagnar og ís-
lenskan, með þvi að engin
tunga önnur mun vera í eðli
sínu stuðluð. 1 framsögn ljóða
í hálfbundnu máli reynir meir
á getu leikarans, en i meðferð
hins óbundna máls. Lárus Páls-
son — hinn nýi starfsmaður
Leikfélagsins — sýndi ljóslega
að hann var fyllilega því hlut-
verki vaxinn, er hann tókst á
Þór
Lísa (Alda Möller) og De Witt
(Brynjólfur Jóhannesson).
hendur, og minnist eg ekki að
liafa heyrt betrí framsögn 11111
langt skeið. Jakob J. Smári hef-
ir þýtt hinn bundna texta, en
alt sem liann lætur frá sér fara
er vandað i besla lagi, en þó
bygg eg, að hér hefði á stöku
stað mátt snúa við orðum í
setningu, þannig að þær liefðu
orðið liðlegri i meðförum en
raun varð á. U111 það er ekki
unt að dæma, nema því aðeins,
að menn liafi textann fyrir aug-
um, en það hef eg eklá, pg
kann því vel að vera, að hér
sé um misskilning minn að
ræða.
Leiksviðsútbúnaður er með
nýjum svip, og hygg eg að ald-
rei hafi reynt svo á Ijósameist-
j arann á íslensku leiksviði, sem
að þessu sinni. Litfegurðin er
mikil og er furða hve vel hefir
tekist í þessu efni, og eg minn-
ist ekki að hafa séð reikandi
ský á tjaldhimninum í Iðnó fyr
en að þessu sinni.
Allur gengur leikurinn greið-
lega, og með hlutverkin er yf-
irleitt vel farið. Indriði Waage
ber liita og þunga dagsins og
gerir það með mesiu prýði, og
sama má segja um frú Regínu
Þórðardóttur. — Alfreð And-
résson er ágætur, — en ef til
vill helst til ýklur eins og Lár-
us Ingólfsson — sem er það
vafalaust úr hófi fram. Þeir eru
fyrst og fremst augnagaman á-
horfenda, en þótt svo sé, verð-
ur að rata liinn gullna meðal-
veg, einkum þar sem leikurinn
er þannig bygður, að öll önnur
meðferð þessara hlutverka er
röng og ekki eins og liöfundur-
inn hefir ætlast til. Ýkt með-
ferð þessara hlutverka stingur
um of í stúf við leikinn að öðru
leyti, og liann glatar þeim heild-
aráhrifum, sem hann gæti ann-
ars haft. — Um meðferð ann-
ara lilutverka er fátt eitt að
segja, en yfirleitt gera leikend-
urnir þeim góð skil.
Þótt að ýmsu hafi verið fund-
ið hér að framan byggist það
fyrst og fremst á því, að látið
hefir verið í veðri vaka, að hér I
sé um meistaraverk að ræða,
en svo er alls ekki. Leikritið er
Fáein minningarorð.
Sesselja Jónsdóttir var fædd
hér í Reykjavík 12. janúar árið
1900, yngsta barn Jóns yfir-
dómara Jenssonar og konu
lians, frú Sigríðar Hjaltadóttur.
Hún ólst upp á glæsilegu heim-
ili og naut ágætrar mentunar,
var m. a. nokkur ár í Menta-
skólanum. Þótti liið besta til
náms fallin og hafði atgervi
til þess, að færa sér í nyt alla
góða hluti, er lífið kynni að
bjóða lienni. En bráðlega bar
þungan skugga yfir. Hún var
ekki nema 15 ára, er bún misli
föður sinn, einn hinn ágætasta
mann sinnar samtíðar, grand-
varan, góðan og vitran. Það
var óbætanlegur missir eigin-
konu og börnum. Og ofan á sorg
og si-valcandi trega bættist nú
það, að hagur fjölskyldunnar
þyngdist og þrengdist á alla
vegu. — Nokkurum árum síðar
fékk ungfrú Sesselja atvinnu í
skrifstofu landsímans og vann
þar lengi við liinn besta orðstír,
en dvaldist með móður sinni, er
ávalt leitaðist við að halda uppi
fornri rausn, liöfðingskap og
bíbýlaprýði, þó að efnin væri
lítil. En svo kom lieilsuleysið,
baráttan við sjúkleik og dauða.
Þegar ungfrú Sesselja var 27
ára tók hún þann sjúkdóm, sem
mörgum hefir á kné komið ög
engum sleppir, fyrr en í fulla
linefana. Þó að stundum rofaði
til og svo mætti virðast, sem
sjúkdómurinn væri i þann veg-
inn að víkja til fulls, þá reynd-
ist lengi svo, að ekki var um
annað að ræða en lilé eða hvíld
i bili. — Ungfrú Sesselja dvald-
ist í heilsuliæli árum saman og
oftar en einu sinni (samtals 8
eða 9 ár), en engin læknisráð
eða aðgerðir dugðu til hlítar.
Vonbrigðin hafa að sjálfsögðu
verið mörg og þung og margar
fagrar vonir dáið, er bestu árin
liðu, eitt af öðru, án þess að
nokkur úrræði gæti til þess
leitt, að varanlegur bati fengist.
En hún kvartaði ekki, því að
stillingin var mikil og þolin-
mæðin. Síðustu árin þurfti hún
ekki að njóta liælisvistar og var
sístarfandi, eftir því sem kraft-
arnir leyfðu. Hinn gamli, þrá-
láti sjúkdómur var nú loks á
förum, að því er virtist, en lífs-
fyrir neðan eða um meðallag,
en áhorfendur liafa gaman af
því eins og amerískri kvik-
mynd. Því mun það verða vel
sótt og að sumu Ieyti á það það
skilið, með því að hér er um
nýjung að ræða á íslenslcu leik-
sviði.
K. G.
SESSELJA JÓNSDÓTTÍR.
þrótturinn entist ekki*lengur til
þess að byggja upp það, sem
niður hafði verið brotið. Hún
andaðist 15. þ. m., á þeirri tið
ársins, er lifið á einna mest i
vök að verjast, þegar nóttin er
lengst og dagurinn skemstur.
Banameinið var lungnabólga.
Mörgum mun hafa komið í
liug við andlát hennar, að þetta
hafi verið henni fyrir bestu. Ör-
lögin höfðu leikið liana grátt,
lagt hana á sjúkrabeð í blóma
lífsins og síðan smám saman
svift hana nálega öllu líkams-
þrelci og flestu skarti hins ytra
mannsins. Og víst er um það, að
hún óttaðist ekki komu dauð-
ans. En þeir, sem unnU henni
og þektu liana best, liafa mikið
mist. Þeir vita hver hún var i
raun og veru. Og þeim er öllum
ljóst, hver munur var á lífskjör-
um hennar og manngildi. Hún
barðist lengi vonlítilli baráttu
við þrálátan sjúkleik, en liún
átti vissulega margt i sinni auð-
ugu, fögru sál, sem ekkert mót-
læti gat óhreinkað eða bugað.
Það er mikil gæfa að vera þann-
ig af guði gerður. — Hún var
að öllu vel gefin stúlka, fríð
sýnum, óvenjulega gáfuð, svip-
fögur og hjartalirein, hævesk
og prúð í framgöngu, þrekmik-
il, æðrulaus í mótlæth Og þó að
ljómi æskunnar hyrfi af andlit-
inu og tjaldbúðin hrörnaði,
mátti öllum ljóst vera, þeim er
hana sáu, að alt var óbreytt, það
er mestu varðar. Enn var svip-
urinn göfugur, hreinn og heið-
ur, enn voru augun fögur og
ljómandi, enn var framkoman
glæsileg. Og eg er ekki í neinum
efa um það, að andlegur vöxtur
þessarar langþjáðu, elskulegu
stúlku liefir haldið áfram til
hinstu stundar. Hún var ein af
hetjunum í krossför sjúlcra og
þjáðra.
Þess var áður getið, að vinir
og kunningjar Sesselju mundu
sakna hennar. En sárastur verð-
ur harmurinn að vonum hjá
nánustu ástvinunum: móður,
systur og bróður. — Hún var
mjög á vegum systur sinnar, frú
Ólafar Nordal, síðustu árin. Eg
þykist bafa gild rök fyrir því,
að þær hafi verið tengdar ó-
Bending kosninganna.