Vísir - 30.12.1940, Blaðsíða 2

V 1 S I R
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)..
Símar 1 6'6 0 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Lýðræðið og
nýju prest-
arnir.
J stjórnmálaumræðum. undan-
farinna ára hefir orðið lýð-
ræði komið oftar fyrir en flest
önnur. Baráttan í heiminum er
ekki einungis um lönd og auð-
æfi. Hún er jafnframt um það,
hvort einstaklingarnir skuli
liafa frelsi til hugsana, orða og
athafna. Eða hvort þeir skuli
þurfa að sitja og standa eftir
geðþótta valdhafanna á hverj-
um tima. Baráttan er með öðr-
um orðum milli lýðræðisstefn-
unnar og einræðisstefnunnar.
Við fslendingar erum flestir
lýðræðissinnar. Þjóðaruppruni
okkar er sá, að forfeður okkar
flýðu hingað undan yfirvofandi
einræðishrammi. Þeir vildu
heldur lála öll jarðnesk verð-
mæti sin en frelsið. Við teljum
liugsjón frelsisins okkur svo í
blóð horna, að það sé beinlínis
þjóðareðli allra sannra íslend-
inga, að vilja vera frjálsir menn
í frjálsu landi. Flokkar þeir,
sem standa að núverandi ríkis-
stjórn, eru allir yfirlýstir lýð-
ræðisflokkar. Til eru menn í
þessum flokkum, sem svo eru
brennandi í lýðræðisandanum,
að þeir virðast jafnvel ekki
vilja hika við að hrjóta yfirlýs-
ingu okkar um ævarandi hlut-
leysi í ófriði, með því að segja
sig í lið við þann styrjaldarað-
iljann, sem berst fyrir sigri lýð-
ræðisstefnunnar.
Þótt við fslendingar getum
ekki orðið öðrum þjóðum fyrir-
mynd í mörgu, ber margt til
þess, að einmitt í lýðræðisefn-
um gætum við gefið umheimin-
um eftirbreytnisvert fordæmi.
Það er rétt að við festum aug-
un á þessu og hvikum ekki frá
því að efla lýðræðið í smáu og
stóru. Lýðræðið verður að vera
annað og meira en slagorð, sem
heppilegt er að geta slöngvað
framan í óbilgjarna og hvim-
leiða einræðisseggi. Það á að
vera okkur helgidómur, sem
við verjum af fullri alvöru og
einurð, hugsjón, sem við reyn-
umst trúir, ekki einungis í orði,
heldur lika í verki. Það er sótt
að lýðræðinu hér sem annars-
staðar. Af þeim. sökum er
brýnni ástæða nú en nokkru
sinni ella til að vernda það. Við
megum ekki gefa fjandmönn-
um lýðræðisins neina átyllu til
þess að væna okkur um ótrún-
að við hugsjón okkar.
Þessa dagana verður tekin á-
kvörðun, sem gefur til kynna,
bversu djúpar rætur lýðræðið á
í hugum þeirra, sem málum
ráða. Nýlega hefir farið fram
prestskosning hér í Reykjavík.
Enginn umsækjenda hefir feng-
ið áskildahundraðstölu greiddra
atkvæða. Ef veitingavaldinu
býður svo við að horfa, getur
það skipað þá umsækjendurna,
sem fæst atkvæði hafa fengið.
Ef veitingavaldið væri einræð-
issinnað, mætti búast við, að
það gerði þetta, til þess með
því að sýna svart á hvítu, að
það hefði lýðræðið — vilja kjós-
endanna — að engu. Ríkisstjórn
sem er lýðræðissinnuð, og ald-
rei lætur tækifæri ónotað til að
kenna sig við lýðræðisflokkana
í landinu' mundi forðast slikan
óvinafagnað.
En hvað á að gera? Það er
svo ofur einfaít, að í rauninni
ætti að vera óþarft að minna
veitingavaldið á það. Það á að
halda lýðræðið í heiðri. Það á
að meta vilja kjósendanna og
skipa þá umsækjendurna, sem
flest atkvæði hafa lilotið. Ekk-
ert annað er samboðið ríkis-
stjórn, sem styðst við lýðræðis-
öflin í landinu.
Biskup landsins er talinn
frjálslyndur maður. Hann á að
gera tillögur til ríkisstjórnar-
innar. Þess er vænst, að hann
reynist lýðræðishugsjóninni
trúr.
Það er ekki nema lítill hluti
landsmanna, sem þessar em-
bættisveitingar snerta beinlínis.
En af því úrslitin segja til um
lýðræðishug þeirra, sem, málun-
um skipa, er þeirra heðið með
almennri eftirvæntingu. Úrslit-
in mega ekki vera ])au, að óvin-
ir lýðræðisins fái ástæðu til að
hlakka yfir þeim.
a
Frumsýning á
»Faust«
á Nýjársdag.
Stúdentafélag Reykjavíkur
hefir ákveðið, að frumsýning á
Marionette-Ieiknum „Faust“
fari fram á Nýjársdag í hátíða-
sal Háskólans, og hefst sýning-
in kl. 8 síðdegis. önnur sýning
fer fram annan í nýári.
Áður en leiksýning hefst mun
,,Jón stúdent“ bjóða gesti vel-
komna með ræðu,
Stúdentafélagið hefir lagt i
allmikinn koslnað, til þess að
gera sýningu þessa sem best úr
garði. Hefir félagið látið smíða
allstórt leiksvið og margar
brúður, sem eru gerðar af hin-
um mesta liagleik, en þeir, sem
leika — þ. e. tala fyrir munn
hrúðanna — hafa allir komið
fram á leiksviði, sumir oft.
Væntanlega verða þessar leik-
sýningar vinsælar, hér sem ann-
Breskt flutningaskip
strandar vestan Elds-
vatnsóss.
Skipverjap komast á land í skips-
bátnum.
GÆRMORGUN barst Slysavarnafélagi Islands
skeyti austur frá Kirkjubæjarklaustri, þar sem
skýrt er frá því, að stórt, erlent skip hafi strandað
snemma um morguninn skamt fyrir vestan Eldvatns-
ósinn og væri skipið alllangt frá landi.
Slysavarnafélagið lét þegar
lesa upp tilkynningu um strand-
ið í hádegisútvarpinu og voru
skip þau, sem voru á næstu
slóðuin heðin að sigla til strand-
staðarins og veita hreska skip-
inu þá hjálp, sem þau gæti.
Visir átti tal við Kirkjubæj-
arklaustur í morgun og spurði
þar frétta af strandinu.
Var blaðinu tjað, að skipvei j-
ar — 34 að tölu — liefði kom-
ist í Iand í gær á skipsbátunum
og hefði það vart mátt verða
siðar, því að skömmu eftir að
allir voru komnir á land brim-
aði mjög mikið.
Veður var frekar gott, þegar
skipið tók niðri, en þó var
fremur dimt í lof ti. Sjór var ekki
alveg kyr, en þó svo, að skip-
verjar gátu komist klakklaust
í land, eins og áður segir.
Þegar Vísir talaði austur í
morgun, var ekkert skip komið
á slrandstaðinn til að reyna
björgun, enda eru skilyrði ó-
hagstæð og skipið hefir vafa-
laust horið upp í nótt, því að í
gær, eftir að hrima tók, rugg-
aði það mikið, er sjór var að-
eins hálffallinn. Það mun vera
um 200 m. frá landi.
Skip það, sem hér er um að
ræða, lieitir Barra Head. Það
er 6—7000 smál.
arstaðar. Þeir, sem vilja panta
aðgönugmiða að annari hvorri
fyrstu sýninganna, geta gert það
með því að snúa sér til skrif-
stofu gjaldkera Stúderitafélags-
ins, Egils Sigurgeirssonar, Aust-
urstræti 12, sími 1712.
Samningar hafa tekist
milli Mjólkursamsöl-
unnar og Dagsbxúnar
Bráðabirgðasamningur hefir
verið gerður milli Mólkursam-
sölunnar I Reykjavík annars-
vegar og verkamannafélagsins
Dagsbrúnar hinsvegar um dýr-
tíðaruppbót á kaup bifreiðar-
stjóra og aðstoðarmanna annara
sem vinna hjá Mjólkursamsöl-
unni, ásamt þeirra manna, er
vinna í mjólkurstöðinni en
fyrir þá hafði Iðja annast samn-
inga áður.
í þessum samningi felst m. a.
að frá 1. jan. n. k. og þar til
samningar hafa verið gerðir
milli verkamannafélagsins
Dagsbrún og Vinnuveitendafé-
lags íslands, greiðir Samsalan
og Mjólkurstöðin fulla dýrtíðar-
uppbót á kaup ofangreindra
starfsmanna.
Uppbótin greiðist mánaðar-
lega éftir á eftir útreikningi
kauplagsnefndar.
Þá segir ennfremur, að þegar
samningar hafa verið gerðir,
milli verkamannafélagsins
Dagsþrún og Vinnuveitendafé-
lagsins, verða samningar gerðir
að nýju milli Mjólkursamsöl-
unnar og Dagsbrúnar, og þá tek-
ið tillit til þeirra breytinga um
kaup og kjarabætur, sem þar
lcunna að verða gerðar.
Starfsmenn Mjólkursamsöl-
unnar í Reykjavík hafa gefið
samninganefnd Dagsbrúnar
umboð til að semja fyrir sina
liönd við samninganefnd Mjólk-
ursamsölunnar.
V.b. Goðafoss
sokkinn.
—o—
Hann strandaði í
íyrradag.
H laugardagsmorgun um kl.
“ 8 strandað i vélbáturinn
Goðafoss frá Keflavík yst á
Garðskaga, á skeri er heitir
Flasarhauss. Svartaþoka var á,
er báturinn strandaði. Var flóð
þegar þetta skeði, svo að þegar
ut féll, gátu bátsverjar gengið
í land.
j Togari einn heyrði í talstöð
Goðafoss og lét loftskeytastöð-
ina hér yita. V.h. Keilir kom, á
strandstaðinn, en þá voru
mennirnir af Goðafossi komnir
í land. Revndi Keilir að ná
bátnum út, en það tókst ekki
og var því Magni fenginn til að
reyna.
Fór hann á strandstaðinn í
gærmorgun, en þá sást ekkert
af bátnum. Hafði liann sokkið
aðfaranótt sunnudagsins og' fór
því Magni heimleiðis við svo
búið.
V.b. Goðafoss var 22 smál. að
stærð og var eign Sigurbjarnar
Eyjólfssonar í Iveflavík.
Tveiija miaða styrjöld
• - - örikkir i sé.
London i morgun.
Það eru nú tveir mánuðir síð-
an er ítalir óðu inn í Grikkland
og bjuggust við skjótum og
auðunnum sigri. Grikkir liafa
fyrir nokkru hrakið ftali á
hrott úr landi sínu og úr tals-
verðum lduta Albaniu, og enn
eru Grikkir í sókn, þrátt fyrir
að miklar fannkomur liafi tor-
veldað allar hernaðaraðgerðir.
Hafa Grikkir enn, að því er
seinustu fregnir herma, treyst
aðstöðu sína milli Klisura og
Tepelini, og tekið nýjar liæðir
fyrir norðan Kimara á Adria-
hafsströnd.
Blaðið Politika í Belgrad
segir, að Grikkir liafi tekið
horgina Lynn í austurhluta Al-
baníu, á svæðinu milli Elhazan
og Pogradec, og treyst aðstöðu
sína við það að miklum mun.
Bretar hafa gert enn eina
loftárásina á Vallona.
Griskur kafbátur komst á
þriðjudag um hádegi i hafnar-
mynnið i Vallona, Afhaníu, og
lá þar í kafi, uns siást til ílalsks
flutningaskipaflota, i lierskipa-
fylgd. Kafbáturinn skaut 4 tund-
urskeytum á skipin og hæfði
þrjú þeirra.
Sé G. Á.
Áramótadansleiknr
verður haldinn í Varðarhúsinu á gamlárskvöld kl. 10 síðdegis.
4 MANNA HARMONIKU HLJÓMSVEIT SPILAR.
Veiting-ar á staðnum.
Aðgöngumiðar verða seldir í Varðarhúsinu frá kl. 4 á gaml-
ársdag. —
i John Cashel:
l'-
- ■ — •• 9
F|órar*orn§tnr ;í dagr
Hurricane-vélarnar lenda
tvær og þrjár saman á flugvell-
inum .... renna til stöðva
sinna, þar sem eftirlitsmenn
koma hlaupandi, til þess að
hjálpa flugmönnunum út, gera
við skemdir ef einhverjar eru,
fylla geymana af bensíni og
setja ný skothylki fyrir vélbyss-
urnar.
Flugmennimir gefa skýrslur
sínar, án þess að taka af sér
fluglijálmana og fallhlífarnar
og fara síðan inn í varðskálann,
þar sem þeir bíða skipana sinna.
Öllum nema fimni er skipað
að vera tilbúnir að leggja til
bardaga næsta klukkutímann.
Tveir þessara fimm höfðu særst
lítilsháttar og var læknirinn að
binda um sár þeirra. Hinir þrír
höfðu þegar átt í fjórum orust-
Um þenna dag og áttu því skilið
að fá hvíld.
Eg beið í varðsalnum þegar
„rauða deildin“ kom inn. Þeir
voru heitir og ákafir. Þessir
þrír menn voru allir flugkappar.
Því var eg búinn að komast að.
29 flugvélar
í þeirra hlut.
F oringi deildarinnar er
fæddur í einu af samveldislönd-
unum. Hann var áður í hjálpar-
flugliðinu, þegar ófriðurinn
liófst. Hann er að eins 25 ára
gamall. Frækilegasta afrek
lians var að skjóta niður finun
sprengjuflugvélar og eina or-
ustuflugvél á tveim dögum.
Sá, sem gengur næst lionum að
tign, er fæddur í Surrey. Hann
byrjaði sem sjálfboðaliði í vara-
liði flughersins og er nú að eins
22 ára að aldri. Eftir útliti hans
að dæma mætti þó halda, að
hann væri bara skóladrengur,
sem ofvöxtur hefir hlaupið i.
Hann er þó nógu gamall til að
hafa skotið niður ellefu þýskar
flugvélar á álíka mörgum dög-
um.
Eitt sinn, er hann og fimm
flugmenn aðrir réðust á 40
þýskar flugvélar, skaut hann
Mður tvær þeirra.
Siá þriðji er næstum þrítugur.
Hann var áður verkfræðingur í
Mið-Englandi og er kvæntur. Á
•einni viku sendi hann 12 þýsk-
ar flugvélar brennandi til jarð-
ar.
Þessir þrír „fóstbræður“, sem
geta skotið 28.800 skotum á
mínútu úr byssum Hurricane-
véla sinna, skifta öllu bróður-
lega á milli sín í varðskálanum.
Það er óhætt að segja, að varð-
skálinn sé heimili hræðrahugar
flugmannanna. Þar umgangast
liðsforingjar og óbreyttir liðs-
menn eins og jafningjar.
Þeir eru fegnir að geta tekið
af sér hjálmana og beltin, sem
fallhlífin er spent i, enda þótt
þeir megi ekki fara úr heitum
flugmannafötunum, né björg-
unarvestunum og skinnstígvél-
unum.
Meðan þeir bíða.
Tvek flugmannanna teygja úr
sér í hægindastólum og stendur
talsími við annan þeirra. Sá
þriðji varpar sér á bakið upp í
rúm.
Þeir ætla ekki að skifla sér af
borðtennisinu, taflhorðinu, bók-
unum, blöðunum, og öllu öðru,
sem er í skálanum, fyrst um
sinn. Eftir þrjár orustur sama
daginn hefir hver maður, jafn-
vel ofurmennin, þörf á að varpa
mæðinni og fá sér hressingu.
Inn kemur þjónn, án þess að
kallað sé á hann. Hann kemur
með rjúkandi te, smurt brauð,
steikt flesk og egg. Ef flug-
mennirnir vilja heldur kalda
gosdrykki, þá eru þeir líka á
boðstólum.
Áfengi kemur auðvitað aldrei
inn fyrir dyr varðskálans og
flugmennina langar ekkertíþað.
Síminn getur hringt á hverri
slundu, eða hátalarinn fer að
gjalla: „Rauða deildin fljúgi af
stað! Flugvélar nálgast frá ...“
Sveitarforinginn, sem hefir
frétt um bardagana, lítur inn.
í
Orustumar.
„Vel af sér vikið, piltar!“ seg-
ir hann. „Það er staðfest að þið
náðuð fjórum. Þeir gulu skutu
niður tvær Junkers-vélar. Þeir
bláu náðu einnig tveim. Þeir
grænu þrem Me-110...........*Ó-
þolckarnir drápu Robbie, þégar
hann fór niður i fallhlífinni.
Hann var góður drengur. Þeir
skulu fá það borgað. Jobnnie
og Charlie urðu fyrir sprengi-
kúlum, en gátu lent. Jolinnie lijá
kirkjunni á hæðinni. Charlie á
enginu. Það var gott að liann
lenti ekki í neinni beljunni.
Ellefu gegn einum. Þannig á
það að vera. Alt í lagi hjá ykk-
ur.?“
„O. K,“ hrópuðu þeir einum
rómi. „Við skulum þakka fyrir
Robbie.“
„Bless. Eg þarf að tala við þá
grænu“, bætti sveilarforinginn
við. „Hann þarfnast hvíldar en
vill ekki kannast við það. Andy
meina eg. Hafið þið tekið eftir
einhverju einkennilegu í fari
hans ?“
„Hann er orðinn leiður á
reyfurunumv“ svaraði deildar-
foringinn. „Vill helst fara í
langar gönguferðir.“
„Já, eg hélt það,“ sagði sveit-
arforinginn, eins og við sjálfan
sig, þegar liann fór og var að
velta því fyrir sér, undir hvaða
yfirskyni hann gæti gefið pilt-
unum frí.
„Hann komst í hann krappan
um daginn. Dróst aftur úi*. Tíu
Jerrys (uppnefni, úr Germans)
réðust á hann. Hreyfillinn eyði-
lagðist. Hann bjargaðist í fall-
lilíf úr lítilli hæð. Lenti illa.
Þetta tók á taugarnar. Hann vill
ekki kannast við það.“
Sveiíarforinginn og læknirinn
verða að gæta drengjanna vel.
Þeir verða að gera það, því að
flugmennirnir vilja lieldur eiga
á liættu ofþreytu en að verða að
heltast úr lestinni. Og sveitarfor-
inginn og læknirinn þekkja ein-
kennin. Þegar piltarnir geta ekld
lengur lesið reyfara, en vilja
þess í stað fara einförum, þá er
eitthvað bogið við þá.
Sömu festu verður að sýna
þeim, sem særast, en heimta þó
að fá að lialda áfram barátt-
unni, svo og við þá, sem hafa
verið á nætui*verði, en heimta
þá að fá að fara í aðra flugferð
strax í dögun.
Látlaus styrjöld.
Hetjurnar þrjár, sem eru í
„rauðu deildiimi“ og liundruð
annara flugmanna liafa verið
viðbúnir 24 klst. á sólarhring,
sjö sólarhringa í viku, vikum
saman og suma daga liafa þeir
i