Vísir - 30.12.1940, Blaðsíða 1

...

Ritstjóri:
Kr istj án Guðlaug Skrifstofur: sson
Félagspi 'entsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Biaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, mánudaginn 30. desember 1940.
302. tbl.
Roosevelí flutíi ræðu sína í nótt.
Bandaríkin styðja
lýðræðisrfkin áf ram
Hótanir einræðislierF-
anna liafa engin áhrif á
stefnu Bandaríkjanna.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Franklin D. Roosevelt flutti ræðu í nótt kl. 2. Það
hafði orðið kunnugt fyrir nokkuru, að Roosevelt
mundi f jalla um stuðninginn við Bretland í þessari
ræðu sinni — eða „rabbi við arineldinn" (fireside
talk). Ræða hans var þung ádeila á stefnu nasistanna
og möndulveldanna og lýsti Roosevelt yfir því, að
Bandarikin myndi halda óbreyttri stefnu op styðja
Bretland og þær þjóðir, sem berðist með þeim fyrir
lýðræði og frelsi, af fremsta megni.
1 ræðu sinni mintist Rosse-
velt á hótanir einræðisleiðtog-
anna og hvernig þeir hefði
bundist samtökum til þess að
reyna að hafa áhrif á stefnu !
Bandaríkjanna — hræða þau til
^ið hætta stuðningnum við lýð-
ræðisþjóðirnar. Þessi samtök
hefði verið skjalfest með þrí-
veldasáttmálanum og kunngert,
að þau þrjú ríki, sem, að hon-
um standa, myndu sameinast
gegn Bandaríkjunum, ef þau
byrjuðu íhlutun í styrjöldinni.
Roosevelt gerði því næst grein
fyrir því, hversu nazistar hefði
lagt undir sig mörg lönd og kúg-
að margar þjóðir, en markmið
þeirra væri heimsyfirráð. Vest-
menn og nazistar geta ekki átt
samleið, sagði forsetinn. —
Það er um átök að ræða
milli lífsskoðana vorra og
þeirra, þeirra stefnu og vorr-
ar. Bandaríkin vilja frið, frelsi
og lýðræðí, nazistar vilja drotna
'ýfir þjóðunum, vera öllu ráð-
andi. ^Bandaríkin hafa engan
rétt, sagði forsetinn, til þess að
stuðla að þvi, að friður komist
á, meðan slíkar skoðanir eru
ríkjandi meðal nazista.
Styrjöldin hefir ekki færst yf-
ir á vorn vettvang. En ef þeir,
sem hafa leitt styrjöldina yfir
þjóðirnar sæi sér færi, myndu
þeir senda herskip og herafla til
stranda Vesturálfu, og því er
raunveruleg hætta framundan.
Roosevelt rakti ítarlega hvern-
ig Þjóðverjar hafa haldið loforð
sín gagnvart þjóðunum í Ev-
rópu, hvernig farið hefir i
Tékkóslóvakíu, Póllandi, Hol.
landi, Belgíu, Frakklandi, Dan-
mörku, Noregi. Jafnvel þeim
þjóðum, sem sagt hefði verið,
að þær gæti þó verið óhultar,
því að aðeins væri sendur her
inn í land þeirra þeim til vernd-
ar, hefði orðið að reyna hið
sama, kúgun og harðrétti. Ef
Þjóðverjar næði fótfestu í ein-
hverju Suður-Amerikuríkinu,
myndi þeir nota það sem
„stökkbretti" til þess að koma
fram áformum sínum i Vestur-
álfu.
Roosevelt sagði, að Bretar
stæði í fylkingarbrjósti i glæsi-
legustu baráttunni, sem háð
hefði verið fyrir lýðræði og
frelsi, en Evrópuþjóðirnar, sem
stæði i bardaganum, hefði ekki
farið fram á, að Bandaríkin
sendi her manns þeim til hjálp-
ar, heldur að þau styddi þau á
annan hátt, með því að láta
þeim í té framleiðslu sína, her-
gögn og annað, og það yrði gert.
Bandaríkin framleiða nú af
svo miklu kappi til styrjaldar-
þarfa, sem væri Bandarikin
sjálf komin í styrjöldina. Og þvi
verður haldið áfram, sagði
Roosevelt, þrátt fyrir hótanir
einræðisherranna, og Bretum*
og lýðræðisþjóðunum veittur
fullur stuðningur.
Roosevelt lét í ljós þá skoð-
un — og kvaðst hyggja hana á
skýrslum færustu hermálasér-
fræðinga, að styrjöldinni myndi
a .m. k. ekki lykta með sigri
nazista, en fylsta ástæða væri
til þess að gera sér vonir um,
að hún endaði með sigri lýðræð-
isþjóðanna.
Ræðan hefir fengið hinar
bestu undirtektir i Bretlandi og
lýðræðislöndunum, og eftir
þeim blaðaummælum, sem fyr-
ir hendi eru í Bandaríkjunum,
hefir henni verið tekið ágætlega
þar. Ýms hlöti íelja ræðuna ein-
hverja hina skörulegustu og
glæsilegustu, sem Roosevelt hef-
ir haldið, og muni þjóðin ein-
huga standa með honum og
sækja með honum að þvi marki,
sem hann hefir sett sér, að
vernda Randaríkin og Vestvir-
álfu og styðja 'lýðræðisþjóðir
Evrópu í baráttu þeirra gegn
nazismanum. Ræða Roosevelts
tekur af allan vafa um það, að
Bandaríkin munu styðja Bi'eta
méð öllum þeim meðulum, sem
þau hafa yfir að ráða, að þvi
einu undanteknu, að þau munu
ekki hef ja beina íhlutun i styrj-
öldinni, nema á þau verði ráð-
ist. —
Dýskt iierskip isrlr
8
Lofásii'átsii' sí
ijOiifloiB í gær-
kveldi.
London i morgun.
Aðvaranir um loftárásir voru
gefnar í London í gærkveldi
skömmu eftir að skyggja tók.
Hófst þegar mikil skothríð af
loftvarnabyssum.
Fáar árásir voru gerðar i
björtu í gær. Sprengjum var þó
varpað á nokkra staði á strönd-
um Suffolks og Kents. Þar varð
ekki manntjón. •— í borg í
Norðvestur-Englandi varð þó
nokkurt manntjón.
Birgðaskipi lier-
skipsins sökt.
London í gær.
Breska flotamálaráðuneytið
hefir tilkynt, að þ. 25. des. að
morgni hafi þýskt herskip gert
árás á breskan kaupskipaflota
á Norður-Atlantshafi. Eitt af
skipum kaupskipaflotans varð
fyrir skoti, en undir eins og
þýska herskipið varð þess vart,
að herskip voru kaupskipunum
til fylgdar. lagði það áflóttameð
miklum hraða, en bresk her-
skip veittu því eftirför, og var
hafin skothríð á það af löngu
færi, en heldur dró saman og
varð herskipið fyrir skoti, sem
kom á það mitt, er hálfrar mílu
f jarlægð var milli þess og hinna
bresku herskipa. , Frekari
skemdir en af þessu skoti mUnu
hafa orðið á herskipinu, en óvíst
hversu miklar.
Breska herskipið Berwick
varð fyrir skoti í viðureigninni,
en skemdir — og 'þær að eins
litlar — urðu á því ofanþilja.
Fimm menn biðu bana og hefir
ættingjum þeirra verið gert að-
vart. Berwiek er sjófært og þarf
ekki að fara til hafnar til við-
gerðar. — Meðan á eltingar-
leiknum stóð var gerð árás iá
þýska flutningaskipið Barden,
8204 smálestir. Áhöfn skipsins
kveikti í skipinu og er áhöfnin
hafði verið hertekin var skotið
á skipið af fallbyssum bresks
herskips. — Berwick er 10.000
var eign Hamborgar-Ameríku-
línunnar og hefir nú að líkind-
um verið birgðaskip hins þýska
herskips. — Berwick er 10.000
smálesta beitiskip og hefir kom-
ið við sögu í Miðjarðarhafsstyrj-
öldinni.
Þrjár loftárásir á
Lorient á einum
sólarhring.
London í gær.
I Lorient á Bretagneskaga
sunnanvérðum hafa Þjðverjar
bækistöð fyrir hina stóru kaf-
báta, sem þeir senda til árása á
skip á siglingaleiðum á Atlants-
hafi. Hafa loftárásir Breta á
þessa kafbátastöð verið mjög
tiðar í seinni tið, og í gærkveldi
var gerð loftárás á hana, hin
þriðja á 24 klst. — Skygni var
j slæmt. Flugvélar Breta voru
eina klukkustund yfir höfninni
og var varpað sprengjum á
vöruskemmur, hafnargarða og
skip. Auk þess var flogið yfir
LOFTARÁSIR Á LANDIÐ DKLGA.
Að því er ítalska mynd-
skoðunin segir, benda örv-
arnar á staði í og við Haifa
í Gyðingalandi, þar sem ít-
alskar sprengjur hafa lent
niður. Itahr hafa nokkurum,
sinnum getið þess í hernað-
artilkynningum sínum, að
þessi borg í Gyðingalandi
hafi orðið fyrir sprengjuá-
rásum. Þangað liggur nefni-
lega olíuleiðslan frá Irak og
eru margir olíugeymar i
borginni og grend.
ítalir í Bar-
dia að linast
í vörninni.
London í gær.
1 fregn fra Kairo í gær segir,
að stórskotalið Nilarhersins við
Bardia haldi uppi ákafri skot-
hrið á virki ítala við Bardia, og
séu Italir mjög að linast í vörn-
inni. Menn búast ekki við, að til
langrar mótspyrnu komi hér
eftir.
Aðfaranótt 26. des. gerðu
breskar sprengjuf lugvélar harða
loftárás á Tobrouk við slæm
veðurskilyrði og liggja ekki fyr-
ir hendi ítarlegar fregnir um
árangurinn.
Það vekur allmikla. athygli,
að i blöðum Itala er farið að
ympra á því, að Bardia muni
falla eins og Sidi Barrani. Að
undanförnu hefir mikið verið
rætt í blöðunum um hina hetju-
legu vörn setuliðsins i Bardia,
hin mikla sókn Breta hafi stöðv-
ast vegna frækilegrar varnar
Itala þar, en nú er komið nokk-
uð annað hljóð i strokkinn og
dr. Ansaldo, sem er kunnasti
blaðamaður ítaliu, að dr. Gayda
undanskildum, talar nú utanað
þvi í skrifum sinum, að það hafi
engin úrslitaáhrif hvort setulið-
ið í Bardia verjist öllu lengur
eða ekki. Úrslitin verði háð ann-
arsstaðar.
Tala fanga, sem Bretar hafa
tekið síðan er sóknin byrjaði, er
nú komin upp i tæplega 40.000.
Rotterdam og Amsterdam s. 1.
nótt og varpað sprengjum á
olíustöðvar. Einnig var gerð
loftárás á höfnina i Boulogne.
Tvær breskar sprengjuflugvélar
eru ókomnar til bækistöðva
sinna.
Úgurleg loitárás á City
i London ^gærkveldi.
Bresk blöð tala um grimdarlega
tilraun til að kveikja í City.
Nasistar gerðu grimmilegar tilraunir til þess í gær-
kveldi, að kveikja í City — hinum fornfræga og þétt-
bygða borgarhluta í London. Árásin var einhver hin
mesta, sem gerð hef ir verið á London, en stóð ekki nema
3—4 klst. Eignatjón varð gífurlegt, en manntjón miklu
minna en við mátti búast, miðað við það hvað árásin
var ofsaleg.
íkveikjuspreng-jum í hundraða og þúsundatali var varpað af
handahófi yfir borgina. Skothríðin úr loftvarnabyssunum var
feikna hörð, en dugði ekki til að hrekja flugvélarnar á brott.
Þá skeði hið óvænta. Fjölda margar breskar orustuflugvélar
hófu sig til flugs og gerðu fyrstu næturárásina í stórum stíl
á sprengjuflugvélaflota Þjóðverjá. Rétt áður en orustuflugvél-
arnar hófu sig til flugs þagnaði skothríð loftvamabyssanna.
Mikill fögnuður greip menn, er heyrðist í bresku flugvélunum.
Talið er a,ð þær hafi bjargað a. m. k. einu stóru hverfi í borginni.
ískyggilegar
horfur vegna
ágreinings
Rúmena og
Ungverja«
London i gær.
Blöð i Júgoslavíu halda þvi
fram, að það sé vegna ókyrðar
i Rúmeníu, að Þjóðverjar hafa
sent þangað aukinn herafla, en
ekki vegna þess, að þeir ætli i
bili að hætta sér út í ný hern-
aðar-ævintýri. Blöðin segja, að
í Rúmeniu sé um, að jæða
sterka, þjóðlega vakningu. Rú-
menia og Ungverjaland hafa
I sem kunnugt er bæði raunveru-
lega gengið Þjóðverjum á hönd
— og enn sem komið er virðast
báðar þjóðirnar gera sér vonir
um, að geta fengið þjóðverja á
sitt band. Ungverjar saka járn-
varðliðsmenn i Rúmeníu um
að stofna til árekstra á landa-
mærunum og ýmissa ofsókna
og hermdarverka og kenni Ung-
verjum um, i von um að Þjóð-
verjar fallist á kröfur um
Transylvaniu, en markmið
þeirra er að fá alla Transylvan-
íu aftur. — Þjóðverjar miðluðu
málum i þeirri deilu fyrir tæp-
um 4 riiánuðum, sem kunnugt
er, og eru báðir aðilar, Rúmen-
ar og Ungverjar, jafn óánægðir.
• Menn spyrja hvort Þjóðverj-
ar geti hér eftir gert stór-
kostlegar árásir áð næturlagi,
án þess að verða fyrir árásum
breskra orustuflugvéla. Og
menn vona að svo reynist ekki."
Mikil gremja er ríkjandi eftir á-
rásina, þar sem engin tilraun var
gerð, að því er bresk blöð herma
til þess að hlífa neinu. Kirkjur,
sjúkrahús, og ýmsar fornfrægar
byggingar urðu harðast útí.
Meðal annars eyðilagðist - alda-
gömul kirkja, bygð af Sir
Christopher Wren.
Guildhall varð fyrir skemdum
og margar byggingar aðrar.
Lundúnabúar gátu víða séð
rústir á leið sinni til vinnunnar
i morgun. og víða logaði eldm*
i morgun, Slökkvihðið og
hjálþarlið þess hafði hið erfið-
asta hlutverk að vinna i nótt
sem leið og var þvi hvergi nærri
lokið í morgun.
Flupélar á sveimi yfir
Eíre í fyrradag.
Flugvélar, sem menn vita
ekki deili á, voru yfir Eire í
fyrradag, m. a. yfir Dublin. Var
skotið á þær af loftvarnabyss-
um og irskar orustuflugvélar
hófu sig til flugs,"en þá hurfu
flugvélarnar á brott.