Vísir - 30.12.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri - ' T
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgresðsla
30. ár.
Reykjavík, mánudaginn 30. desember 1940.
302. tbl.
RooseveltTílutti ræðu sína í nótt.
Bandaríkin styðja
lýðræðisríkin áf ram
Hótanir einræðisherr-
anna iiafa engin átirif á
stefnu Banðaríkjanna.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Franklin D. Roosevelt flutti ræðu í nótt kl. 2. Það
hafði orðið kunnugt fyrir nokkuru, að Roosevelt
mundi f jalla um stuðninginn við Rretland í þessari
ræðu sinni — eða „rabbi við arineldinn" (fireside
talk). Ræða hans var þung ádeila á stefnu nasistanna
og möndulveldanna og lýsti Roosevelt yfir því, að
Bandaríkin myndi halda óbreyttri stefnu o^ styðja
Bretland og þær þjóðir, sem berðist með þeim fyrir
lýðræði og frelsi, af fremsta megni.
I ræðu sinni mintist Rosse-
velt á hótanir einræðisleiðtog-
anna og hvernig þeir hefði
bundist samtökum til þess að
reyna að hafa áhrif á stefnu
Bandaríkjanna — hræða þau til (
,að hætta stuðningnum við lýð-
ræðisþjóðirnar. Þessi samtök
hefði verið skjalfest með þrí-
veldasáttmálanum og kunngert,
að þau þrjú ríki, sem, að lion-
um standa, myndu sameinast
gegn Bandaríkjunum, ef þau
byrjuðu íhlutun í styrjöldinni.
Roosevelt gerði því næst grein
fyrir því, hversu nazistar hefði
lagt undir sig mörg lönd og kúg-
að margar þjóðir, en markmið
þeirra væri heimsyfirráð. Vest-
menn og nazistar geta ekki átt
samleið, sagði forsetinn. —
Það er um átök að ræða
milli lífsskoðana vorra og
þeirra, þeiri’a stefnu og vorr-
ar. Bandaríkin vilja frið, frelsi
og lýðræðí, nazistar vilja drotna
ýfir þjóðunum,, vera öllu ráð-
andi. Bandaríkin hafa engan
rétt, sagði forsetinn, til þess að
stuðla að því, að friður komist
á, meðan slíkar skoðanir eru
ríkjandi meðal nazista.
Styrjöldin hefir ekld færst yf-
ir á vorn vettvang. En ef þeir,
sem hafa leitt styrjöldina yfir
þjóðirnar sæi sér færi, myndu
þeir senda lierskip og herafla til
stranda Vesturálfu, og því er
raunveruleg hætta framundan.
Roosevelt rakti ítarlega hvern-
ig Þjóðverjar hafa lialdið loforð
sin gagnvart þjóðunum í Ev-
rópu, lwernig farið hefir í
Tékkóslóvakíu, Póllandi, Hol.
landi, Belgíu, Frakldandi, Dan-
mörku, Noregi. Jafnvel þeim,
þjóðum, sem sagt hefði verið,
að þær gæti þó verið óliultar,
því að aðeins væri sendur her
inn í land þeirra þeim til vernd-
ar, hefði orðið að reyna hið
sama, kúgun og hax-ðrétti. Ef
Þjóðverjar næði fótfestu í ein-
hver j u Suður-Amerikuríkinu,
myndi þeir nota það sem
„stökkbretti“ til þess að koma
fram áformum sínum í Vestur-
álfu.
Roosevelt sagði, að Bretar
stæði í fylkingarbrjósti í glæsi-
legustu baráttunni, sem háð
hefði verið fyrir lýðræði og
frelsi, en Evrópuþjóðirnar, sem
stæði í bardaganum, hefði ekki
farið fram á, að Bandaríkin
sendi her íiianns þeim til hjálp-
ar, heldur að þau stvddi þau á
annan liátt, með því að láta
þeim í té framleiðslu sína, her-
gögn og annað, og það yrði gert.
Bandaríkin framleiða nú af
svo miklu kappi til styrjaldar-
þarfa, sem væri Bandaríkin
sjálf komin í styrjöldina. Og því
verður haldið áfram, sagði
Roosevelt, þrátt fyrir hótanir
einræðisherranna, og Bretum
og lýðræðisþjóðunum veittur
fullur stuðningur.
Roosevelt lét í ljós þá skoð-
un — og kvaðst byggja hana á
skýrslum færustu liermálasér-
fræðinga, að styrjöldinni myndi
a .m. k. ekki lykta með sigri
nazista, en fylsta ástæða væri
íil þess að gera sér vonir um,
að hún endaði með sigri lýðræð-
isþjóðanna.
Ræðan hefir fengið hinar
hestu undirtektir i Bretlandi og
lýðræðislöndunum, og eftir
þeim blaðaummælum, sem fyr-
'ir hendi eru í Bandaríkjunum,
hefir henni verið tekið ágætlega
þar. Ýms hlöð telja ræðuna ein-
liverja hina skörulegustu og
glæsilegustu, sem Roosevelt hef-
ir haldið, og muni þjóðin ein-
liuga standa með honum og
sækja með honum að því marki,
sem hann hefir sett sér, að
vernda Bandaríkin og Vestur-
álfu og styðja lýðræðisþjóðir
Evrópu í baráttu þeirra gegn
nazismanuni. Ræða Roosevelts
tekur af allan vafa um það, að
Bandaríkin munu styðja Breta
mfeð öllum þeim meðulum, sem
þau hafa yfir að ráða, að þvi
einu undanteknu, að þau munu
ekki hefja beina íhlutun í styrj-
öldinni, nema á þau verði ráð-
ist. —
r r
a
iaaðoia.
Loftáráiir á
Lontlon i gær-
kvel<li.
London i morgun.
Aðvaranir um loftárásir voru
gefnar í London í gærkveldi
skömmu eftir að skyggja tók.
Hófst þegar mikil skothríð af
loftvarnabyssum..
Fáar árásir voru gerðar i
hjörtu í gær. Sprengjum var þó
varpað á nokkra staði á strönd-
um Suffolks og Ivents. Þar varð
ekki manntjón. •— í horg i
Norðvestur-Englandi varð þó
nokkurt manntjón.
Bipgdaskipi her>
skipsins sökt.
London í gær.
Breska flotamálaráðuneytið
hefir tilkynt, að þ. 25. des. að
morgni hafi þýskt lierskip gert
árás á breskan kaupskipaflota
á Norður-Atlantshafi. Eitt af
skipum kaupskipaflotans varð
fyi-ir skoti, en undir eins og
þýska herskipið varð þess vart,
að herskip voru kaupskipunum
til fylgdar, lagði það áflóttameð
miklum liraða, en bresk her-
skip veittu því eftirför, og var
liafin skothríð á það af löngu
færi, en heldur dró saman og
varð herskipið fvrir skoti, sem
kom á það mitt, er hálfrar mílu
fjarlægð var milli þess og hinna
bresku herskipa. Frekari
skemdir en af þessu skoti mUnu
hafa orðið á herskipinu, en óvíst
liversu mildar.
Breska lierskipið Berwick
varð fyrir skoti í viðureigninni,
en skemdir — og þær að eins
litlar — urðu á því ofanþilja.
Fimm menn biðu bana og hefir
ættingjum þeirra verið gert að-
vart. Berwick er sjófært og þarf
ekki að fara til hafnar til við-
gerðar. — Meðan á eltingar-
leiknum stóð var gerð árás iá
þýska flutningaskipið Barden,
8204 smálestir. Áhöfn skipsins
kveikti í skipinu og er áhöfnin
hafði verið hertekin var skotið
á skipið af fallhyssum hresks
lierskips. — Berwick er 10.000
var eign Hamborgar-Ameríku-
línunnar og hefir nú að líkind-
um verið birgðaskip hins þýska
herskips. -— Berwick er 10.000
smálesta beitiskip og hefir kom-
ið við sögu í Miðjarðarhafsstyrj-
öldinni.
Þrjár loftárásir á
Lorient á einum
sólarhring.
London í gær.
1 Lorient á Bretagneskaga
sunnanvérðum liafa Þjðverjar
bækistöð fyrir liina stóru kaf-
báta, sem þeir senda til árása á
skip á siglingaleiðum á Atlants-
liafi. Hafa loftárásir Breta á
þessa kafhátastöð verið mjög
tíðar i seinni tíð, og í gærkveldi
var gerð loftárás á hana, hin
þriðja á 24 klst. — Skygni var
slæmt. Flugvélar Breta voru
eina kluklcustund yfir höfninni
og var varpað sprengjum á
vöruskemmur, hafnargarða og
skip. Auk þess var flogið yfir
LOFTARA8IB A LANOIÐ D12LOA.

Að því er italska mynd-
skoðunin segir, henda örv-
arnar á staði í og við Haifa
í Gyðingalandi, þar sem it-
alskar sprengjur hafa lent
niður. ítahr hafa nokkuruin
sinnum getið þess í liernað-
artilkynningum sínum, að
þessi horg í Gyðingalandi
hafi orðið fyrir sprengjuá-
rásum. Þangað liggur nefni-
lega olíuleiðslan frá Irak og
eru margir olíugeymar í
borginni og grend.
Italir í Bar-
dia að linast
í vörninni.
London í gær.
I fregn frá Kairo i gær segir,
að stórskotalið Nílarhersins við
Bardia haldi uppi ákafri skot-
lirið á virki ítala við Bardia, og
séu Italir mjög að linast í vörn-
inni. Menn húast ekki við, að til
langrar mótspyrnu komi hér
eftir.
Aðfaranótt 26. des. gerðu
breskar sprengjuflugvélar liarða
loftárás á Tobrouk við slæm
veðurskilyrði og liggja ekki fyr-
ir liendi ítarlegar fregnir um
árangurinn.
Það vekur allmikla atliygli,
að i blöðum ítala er farið að
ympra á því, að Bardia muni
falla eins og Sidi Barrani. Að
undanförnu hefir mikið verið
rætt í blöðunum um hina lietju-
legu vörn setuliðsins í Bardia,
liin mikla sókn Breta hafi stöðv-
ast vegna frækilegrar varnar
Itala þar, en nú er komið nokk-
uð annað liljóð í strokkinn og
dr. Ansaldo, sem er kunnasti
blaðamaður ítaliu, að dr. Gayda
Undanskildum, talar nú utanað
þvi í skrifum sínum, að það liafí
engin úrslitaáhrif livort setulið-
ið í Bardia verjist öllu lengur
eða ekki. Úrslitin verði liáð ann-
arsstaðar.
Tala fanga, sem Bretar liafa
tekið síðan er sóknin byrjaði, er
nú komin upp í tæplega 40.000.
Rotterdam og Amsterdam s. 1.
nótt og varpað sprengjum á
olíustöðvar. Einnig var gerð
loftárás á höfnina í Boulogne.
Tvær breskar sprengjuflugvélar
eru ókomnar til bækistöðva
sinna.
Ögarleg loitárás á City
i London I gærkveldi.
Bresk blöð tala um grimdarlega
tilraun til að kveikja í City.
Nasistar gerðu grimmilegar tilraunir til þess í gær-
kveldi, að kveikja í City — hinum fornfræga og þétt-
bygða borgarhluta í London. Árásin var einhver hin
mesta, sem gerð hefir verið á London, en stóð ekki nema
3—4 klst. Eignatjón varð gífurlegt, en manntjón miklu
minna en við mátti búast, miðað við það hvað árásin
var ofsaleg.
íkveikjusprengjum í hundraða og þúsundatali var varpað af
handahófi yfir borgina. Skothríðin úr loftvarnabyssunum var
feikna hörð, en dugði ekki til að hrekja flugvélarnar á brott.
Þá skeði hið óvænta. Fjölda margar breskar orustuflugvélar
hófu sig til flugs og gerðu fyrstu næturárásina í stórum stíl
á sprengjuflugvélaflota Þjóðverjá. Rétt áður en orustuflugvél-
arnar hófu sig til flugs þagnaði skothríð loftvarnabyssanna.
Mikill fögnuður greip menn, er heyrðist í bresku flugvélunum.
Talið er að þær hafi bjargað a. m. k. einu stóru hverfi í borginni.
ískyggilegar
horfur vegna
ágreinings
Rúmena og
Ungverja.
London í gær.
Blöð í Júgoslavíu lialda því
fram, að það sé vegna ókyrðar
í Rúmeníu, að Þjóðverjar hafa
sent þangað aukinn herafla, en
ekki vegna þess, að þeir ætli i
bili að hætta sér út í ný liern-
aðar-ævíntýri. Blöðin segja, að
í Rúmeniu sé um. að ræða
| sterka, þjóðlega vakningu. Rú-
| menia og Ungverjaland liafa
sem kunnugt er bæði raunveru-
lega gengið Þjóðverjum á hönd
— og enn sem komið er virðast
báðar þjóðirnar gera sér vonir
um, að geta fengið þjóðverja á
sitt hand. Ungverjar saka járn-
varðliðsmenn i Rúmeníu um
að stofna til árekstra á landa-
mærunum og ýmissa ofsókna
og liermdarverka og kenni Ung-
verjum um, í von um að Þjóð-
verjar fallist á kröfur um
Transylvaniu, en markmið
þeirra er að fá alla Transylvan-
íu aftur. — Þjóðverjar miðluðu
málum í þeirri deilu fyrir tæp-
um 4 mánuðum, sem kunnugt
er, og eru háðir aðilar, Rúmen-
ar og Ungverjar, jafn óánægðir.
• M’enn spýrja hvort Þjóðverj-
ar geti hér eftir gert stór-
kostlegar árásir áð næturlagi,
án þess að verða fyrir árásum
breskra orustuflugvéla. Og
menn vona að svo reynist ekki.
Mikil gremja er rikjandi eftir á-
rásina, þar sem engin tilraun var
gerð, að því er bresk blöð lierma
til þess að hlífa neinu. Kirkjur,
sjúkraliús og ýmsar fomfrægar
hyggingar urðu harðast úti.
Meðal annars eyðilagðist alda-
gömul kirkja, bygð af Sir
Glnistopher Wren.
Gúildhall varð fyrir skemdum
og margar byggingar aðrar.
Lundúnabúar gátu víða séð
rústir á leið sinni til vinnunnar
í morgun. og víða logaði eldur
í morgun. Slökkviliðið og
hjálþarlið þess liafði liið erfið-
asta lilutverk að vinna í nótt
sem leið og var því hvergi nærri
lokið í morgun.
Flugvélar á sveimí yfir
Eire í fyrradag.
Flugvélar, sem menn vita
ekki deili á, voru yfir Eire í
fyrradag, m. a. yfir Dublin. Var
skotið á þær af loftvarnabyss-
um og irskar orustuflugvélar
hófu sig til flugs, en þá hurfu
flugvélarnar á brott.