Vísir - 30.12.1940, Blaðsíða 1

Vísir - 30.12.1940, Blaðsíða 1
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson Skrifstofur: Félagsprentsmiðjan (3. hæð). Ritstjóri - ' T Blaðamenn Sími: Auglýsingar 1660 Gjaldkeri 5 línur Afgresðsla 30. ár. Reykjavík, mánudaginn 30. desember 1940. 302. tbl. RooseveltTílutti ræðu sína í nótt. Bandaríkin styðja lýðræðisríkin áf ram Hótanir einræðisherr- anna iiafa engin átirif á stefnu Banðaríkjanna. EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun. Franklin D. Roosevelt flutti ræðu í nótt kl. 2. Það hafði orðið kunnugt fyrir nokkuru, að Roosevelt mundi f jalla um stuðninginn við Rretland í þessari ræðu sinni — eða „rabbi við arineldinn" (fireside talk). Ræða hans var þung ádeila á stefnu nasistanna og möndulveldanna og lýsti Roosevelt yfir því, að Bandaríkin myndi halda óbreyttri stefnu o^ styðja Bretland og þær þjóðir, sem berðist með þeim fyrir lýðræði og frelsi, af fremsta megni. I ræðu sinni mintist Rosse- velt á hótanir einræðisleiðtog- anna og hvernig þeir hefði bundist samtökum til þess að reyna að hafa áhrif á stefnu Bandaríkjanna — hræða þau til ( ,að hætta stuðningnum við lýð- ræðisþjóðirnar. Þessi samtök hefði verið skjalfest með þrí- veldasáttmálanum og kunngert, að þau þrjú ríki, sem, að lion- um standa, myndu sameinast gegn Bandaríkjunum, ef þau byrjuðu íhlutun í styrjöldinni. Roosevelt gerði því næst grein fyrir því, hversu nazistar hefði lagt undir sig mörg lönd og kúg- að margar þjóðir, en markmið þeirra væri heimsyfirráð. Vest- menn og nazistar geta ekki átt samleið, sagði forsetinn. — Það er um átök að ræða milli lífsskoðana vorra og þeirra, þeiri’a stefnu og vorr- ar. Bandaríkin vilja frið, frelsi og lýðræðí, nazistar vilja drotna ýfir þjóðunum,, vera öllu ráð- andi. Bandaríkin hafa engan rétt, sagði forsetinn, til þess að stuðla að því, að friður komist á, meðan slíkar skoðanir eru ríkjandi meðal nazista. Styrjöldin hefir ekld færst yf- ir á vorn vettvang. En ef þeir, sem hafa leitt styrjöldina yfir þjóðirnar sæi sér færi, myndu þeir senda lierskip og herafla til stranda Vesturálfu, og því er raunveruleg hætta framundan. Roosevelt rakti ítarlega hvern- ig Þjóðverjar hafa lialdið loforð sin gagnvart þjóðunum í Ev- rópu, lwernig farið hefir í Tékkóslóvakíu, Póllandi, Hol. landi, Belgíu, Frakldandi, Dan- mörku, Noregi. Jafnvel þeim, þjóðum, sem sagt hefði verið, að þær gæti þó verið óliultar, því að aðeins væri sendur her inn í land þeirra þeim til vernd- ar, hefði orðið að reyna hið sama, kúgun og hax-ðrétti. Ef Þjóðverjar næði fótfestu í ein- hver j u Suður-Amerikuríkinu, myndi þeir nota það sem „stökkbretti“ til þess að koma fram áformum sínum í Vestur- álfu. Roosevelt sagði, að Bretar stæði í fylkingarbrjósti í glæsi- legustu baráttunni, sem háð hefði verið fyrir lýðræði og frelsi, en Evrópuþjóðirnar, sem stæði í bardaganum, hefði ekki farið fram á, að Bandaríkin sendi her íiianns þeim til hjálp- ar, heldur að þau stvddi þau á annan liátt, með því að láta þeim í té framleiðslu sína, her- gögn og annað, og það yrði gert. Bandaríkin framleiða nú af svo miklu kappi til styrjaldar- þarfa, sem væri Bandaríkin sjálf komin í styrjöldina. Og því verður haldið áfram, sagði Roosevelt, þrátt fyrir hótanir einræðisherranna, og Bretum og lýðræðisþjóðunum veittur fullur stuðningur. Roosevelt lét í ljós þá skoð- un — og kvaðst byggja hana á skýrslum færustu liermálasér- fræðinga, að styrjöldinni myndi a .m. k. ekki lykta með sigri nazista, en fylsta ástæða væri íil þess að gera sér vonir um, að hún endaði með sigri lýðræð- isþjóðanna. Ræðan hefir fengið hinar hestu undirtektir i Bretlandi og lýðræðislöndunum, og eftir þeim blaðaummælum, sem fyr- 'ir hendi eru í Bandaríkjunum, hefir henni verið tekið ágætlega þar. Ýms hlöð telja ræðuna ein- liverja hina skörulegustu og glæsilegustu, sem Roosevelt hef- ir haldið, og muni þjóðin ein- liuga standa með honum og sækja með honum að því marki, sem hann hefir sett sér, að vernda Bandaríkin og Vestur- álfu og styðja lýðræðisþjóðir Evrópu í baráttu þeirra gegn nazismanuni. Ræða Roosevelts tekur af allan vafa um það, að Bandaríkin munu styðja Breta mfeð öllum þeim meðulum, sem þau hafa yfir að ráða, að þvi einu undanteknu, að þau munu ekki hefja beina íhlutun í styrj- öldinni, nema á þau verði ráð- ist. — r r a iaaðoia. Loftáráiir á Lontlon i gær- kvel<li. London i morgun. Aðvaranir um loftárásir voru gefnar í London í gærkveldi skömmu eftir að skyggja tók. Hófst þegar mikil skothríð af loftvarnabyssum.. Fáar árásir voru gerðar i hjörtu í gær. Sprengjum var þó varpað á nokkra staði á strönd- um Suffolks og Ivents. Þar varð ekki manntjón. •— í horg i Norðvestur-Englandi varð þó nokkurt manntjón. Bipgdaskipi her> skipsins sökt. London í gær. Breska flotamálaráðuneytið hefir tilkynt, að þ. 25. des. að morgni hafi þýskt lierskip gert árás á breskan kaupskipaflota á Norður-Atlantshafi. Eitt af skipum kaupskipaflotans varð fyi-ir skoti, en undir eins og þýska herskipið varð þess vart, að herskip voru kaupskipunum til fylgdar, lagði það áflóttameð miklum liraða, en bresk her- skip veittu því eftirför, og var liafin skothríð á það af löngu færi, en heldur dró saman og varð herskipið fvrir skoti, sem kom á það mitt, er hálfrar mílu fjarlægð var milli þess og hinna bresku herskipa. Frekari skemdir en af þessu skoti mUnu hafa orðið á herskipinu, en óvíst liversu mildar. Breska lierskipið Berwick varð fyrir skoti í viðureigninni, en skemdir — og þær að eins litlar — urðu á því ofanþilja. Fimm menn biðu bana og hefir ættingjum þeirra verið gert að- vart. Berwick er sjófært og þarf ekki að fara til hafnar til við- gerðar. — Meðan á eltingar- leiknum stóð var gerð árás iá þýska flutningaskipið Barden, 8204 smálestir. Áhöfn skipsins kveikti í skipinu og er áhöfnin hafði verið hertekin var skotið á skipið af fallhyssum hresks lierskips. — Berwick er 10.000 var eign Hamborgar-Ameríku- línunnar og hefir nú að líkind- um verið birgðaskip hins þýska herskips. -— Berwick er 10.000 smálesta beitiskip og hefir kom- ið við sögu í Miðjarðarhafsstyrj- öldinni. Þrjár loftárásir á Lorient á einum sólarhring. London í gær. 1 Lorient á Bretagneskaga sunnanvérðum liafa Þjðverjar bækistöð fyrir liina stóru kaf- báta, sem þeir senda til árása á skip á siglingaleiðum á Atlants- liafi. Hafa loftárásir Breta á þessa kafhátastöð verið mjög tíðar i seinni tíð, og í gærkveldi var gerð loftárás á hana, hin þriðja á 24 klst. — Skygni var slæmt. Flugvélar Breta voru eina kluklcustund yfir höfninni og var varpað sprengjum á vöruskemmur, hafnargarða og skip. Auk þess var flogið yfir LOFTARA8IB A LANOIÐ D12LOA. Að því er italska mynd- skoðunin segir, henda örv- arnar á staði í og við Haifa í Gyðingalandi, þar sem it- alskar sprengjur hafa lent niður. ítahr hafa nokkuruin sinnum getið þess í liernað- artilkynningum sínum, að þessi horg í Gyðingalandi hafi orðið fyrir sprengjuá- rásum. Þangað liggur nefni- lega olíuleiðslan frá Irak og eru margir olíugeymar í borginni og grend. Italir í Bar- dia að linast í vörninni. London í gær. I fregn frá Kairo i gær segir, að stórskotalið Nílarhersins við Bardia haldi uppi ákafri skot- lirið á virki ítala við Bardia, og séu Italir mjög að linast í vörn- inni. Menn húast ekki við, að til langrar mótspyrnu komi hér eftir. Aðfaranótt 26. des. gerðu breskar sprengjuflugvélar liarða loftárás á Tobrouk við slæm veðurskilyrði og liggja ekki fyr- ir liendi ítarlegar fregnir um árangurinn. Það vekur allmikla atliygli, að i blöðum ítala er farið að ympra á því, að Bardia muni falla eins og Sidi Barrani. Að undanförnu hefir mikið verið rætt í blöðunum um hina lietju- legu vörn setuliðsins í Bardia, liin mikla sókn Breta hafi stöðv- ast vegna frækilegrar varnar Itala þar, en nú er komið nokk- uð annað liljóð í strokkinn og dr. Ansaldo, sem er kunnasti blaðamaður ítaliu, að dr. Gayda Undanskildum, talar nú utanað þvi í skrifum sínum, að það liafí engin úrslitaáhrif livort setulið- ið í Bardia verjist öllu lengur eða ekki. Úrslitin verði liáð ann- arsstaðar. Tala fanga, sem Bretar liafa tekið síðan er sóknin byrjaði, er nú komin upp í tæplega 40.000. Rotterdam og Amsterdam s. 1. nótt og varpað sprengjum á olíustöðvar. Einnig var gerð loftárás á höfnina í Boulogne. Tvær breskar sprengjuflugvélar eru ókomnar til bækistöðva sinna. Ögarleg loitárás á City i London I gærkveldi. Bresk blöð tala um grimdarlega tilraun til að kveikja í City. Nasistar gerðu grimmilegar tilraunir til þess í gær- kveldi, að kveikja í City — hinum fornfræga og þétt- bygða borgarhluta í London. Árásin var einhver hin mesta, sem gerð hefir verið á London, en stóð ekki nema 3—4 klst. Eignatjón varð gífurlegt, en manntjón miklu minna en við mátti búast, miðað við það hvað árásin var ofsaleg. íkveikjusprengjum í hundraða og þúsundatali var varpað af handahófi yfir borgina. Skothríðin úr loftvarnabyssunum var feikna hörð, en dugði ekki til að hrekja flugvélarnar á brott. Þá skeði hið óvænta. Fjölda margar breskar orustuflugvélar hófu sig til flugs og gerðu fyrstu næturárásina í stórum stíl á sprengjuflugvélaflota Þjóðverjá. Rétt áður en orustuflugvél- arnar hófu sig til flugs þagnaði skothríð loftvarnabyssanna. Mikill fögnuður greip menn, er heyrðist í bresku flugvélunum. Talið er að þær hafi bjargað a. m. k. einu stóru hverfi í borginni. ískyggilegar horfur vegna ágreinings Rúmena og Ungverja. London í gær. Blöð í Júgoslavíu lialda því fram, að það sé vegna ókyrðar í Rúmeníu, að Þjóðverjar hafa sent þangað aukinn herafla, en ekki vegna þess, að þeir ætli i bili að hætta sér út í ný liern- aðar-ævíntýri. Blöðin segja, að í Rúmeniu sé um. að ræða | sterka, þjóðlega vakningu. Rú- | menia og Ungverjaland liafa sem kunnugt er bæði raunveru- lega gengið Þjóðverjum á hönd — og enn sem komið er virðast báðar þjóðirnar gera sér vonir um, að geta fengið þjóðverja á sitt hand. Ungverjar saka járn- varðliðsmenn i Rúmeníu um að stofna til árekstra á landa- mærunum og ýmissa ofsókna og liermdarverka og kenni Ung- verjum um, í von um að Þjóð- verjar fallist á kröfur um Transylvaniu, en markmið þeirra er að fá alla Transylvan- íu aftur. — Þjóðverjar miðluðu málum í þeirri deilu fyrir tæp- um 4 mánuðum, sem kunnugt er, og eru háðir aðilar, Rúmen- ar og Ungverjar, jafn óánægðir. • M’enn spýrja hvort Þjóðverj- ar geti hér eftir gert stór- kostlegar árásir áð næturlagi, án þess að verða fyrir árásum breskra orustuflugvéla. Og menn vona að svo reynist ekki. Mikil gremja er rikjandi eftir á- rásina, þar sem engin tilraun var gerð, að því er bresk blöð lierma til þess að hlífa neinu. Kirkjur, sjúkraliús og ýmsar fomfrægar hyggingar urðu harðast úti. Meðal annars eyðilagðist alda- gömul kirkja, bygð af Sir Glnistopher Wren. Gúildhall varð fyrir skemdum og margar byggingar aðrar. Lundúnabúar gátu víða séð rústir á leið sinni til vinnunnar í morgun. og víða logaði eldur í morgun. Slökkviliðið og hjálþarlið þess liafði liið erfið- asta lilutverk að vinna í nótt sem leið og var því hvergi nærri lokið í morgun. Flugvélar á sveimí yfir Eire í fyrradag. Flugvélar, sem menn vita ekki deili á, voru yfir Eire í fyrradag, m. a. yfir Dublin. Var skotið á þær af loftvarnabyss- um og irskar orustuflugvélar hófu sig til flugs, en þá hurfu flugvélarnar á brott.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.